ONS VROUWENHOEKJE
WOENSDAG 14 AUGUSTUS 1929TWEEDE BLAD PAG. 7
WAT IS ALASTRIM?
EEN PUISTJES TRAGI-COMEDIE
Met droge oogen kan men eigenlijk de
tragi-comedie, die zich deze week in Rotter
dam afspeelde niet aanzien. Als het werke
lijk een tragedie blijkt, ia het om te huilen
als het werkelijk een comedie blijkt, is het
om er tranen bij tc lachen. Zoolang we niet
weten wat het worden zal, zijn we danig
met ons figuur verlegen. Wat is het geval?
Half Juni kwam een zeevaarder, juist ge
nezen van waterpokken; thuis. De Genees
kundige dienst uvijfelde aan de diagnose
en raadpleegde een specialist Deze twijfelde
ean> de diagnose en raadpleegde een genees
kundigen ambtenaar. Deze hakte den knoop
door: dat zijn geen pokken! Bom. Het
scherm valt voor het eerste bedrijf. Man at.
Secialist af, ambtenaar terug naar Den
lag. Rotterdam kon „ruhig" zijn.
Achter de schermen: de vrouw van dien
man werd ziek met hooge koortsen en ik
meen een paar puistjes. Er kraaide geen
haan, geen aimibtenaar, geen specialist na.
Rotterdam bleef „ruhig". Toen werd 8 Juli
weer twaalf tot veertien dagen laitier, een
der kinderen van dit echtpaar ziek. Hooge.
koorts, vol puistjes. De dokter zei: dat lij
ken pokken. De specialist en de ambtenaar
kwamen en zeiden in koor: „dat z ij n
geen pokken". Maar het kind was
doodziek en werd naar het ziekenhuis ge
bracht. Als waterpokken. En op een zaal
met oude lieden te bed gelogd. Onder ver
schijnselen van longontsteking stierf het
binnen 24 uur. De dokter af, de specialist
af, de ambtenaar weer naar Den Haag.
Rotterdam kon ruhig zijn en was ruhig.
Dat was 12 Juli en het bleef rustig tot on
geveer 20 Juli.
Volgende bedrijf. Dit speelt op twee
Jlaatsen tegelijk. De eene stelt oen arhei-
erswijk voor en de tweede een ziekenhuis
Op beide terreinen tegelijk rumor in casa.
Vele menschen uit de omgeving van den
patiënt kregen twee dagen hooge koorts.
J)c koorts daalde en bij de een kwam één
puistje op, bij de tweede 2, bij de derde 4,
bij de vierde 8, bij de vijfde 16, enz. 32, 64,
128. 256, 512
Al die puistjes zagen er uit alspuist
Jes: een blaasje met eerst helder, daarna
troebel vocht, dat spoedig dikker werd en
verdroogde. De korsten vielen af en zonder
lidteekeiuvorming. De patiënten voelden zich
nog wat vervelend, maar gingen spoedig
weer hun gang.
In het ziekemhuis waren 9 zusters, plus
een dokter, plus een stel oude heertjes van
het waterpokkenzaaltje de dupe: koorts,
een paar puistjes, zie boven hetzelfde recept
Rumor in casa: het was een epidemie,
er waren twee dooden en het ergste: het
kind, de ziekte, moest een naam hebben.
Als de ziekte maar geen naam noodig ge
had hhd, of als men een plausibele», fat
soenlijken naam bij de hand had gehad.
Dan was Rotterdam ruhig gebleven.
Maar nu waren de poppen aangiet dansen
Want de bende dokters, specialisten en ge
neeskundige ambtenaren, die het wicht ten
doop hielden, maakten er „alastrim" van.
Nooit van gehoord, zei iedereen. Ongehoord
zei „men". En een paar ondeugende medi
sche journalisten maakten het nog erger
dóór „alastrim" in goed Hollandsch te verta
Jen imet: „witte pokken" en „kaffer-pokken".
Dus „pokken". Ja, zer'n oude medische jour
nalist. Laten ze je niet misleiden: alastrim ia
niets anders dan goedaardige pokken. En
een stelletje nieuwsgierige, geneeskundige
ambtenaren en op sensatie beluste pro-vac
cinatie-maniakken buitten direct de situatie
uit door met groot misbaar P-O-K-K-E-N te
roepen, zooals men B-R-A-N-D roept in een
volle schouwburg en bioscoop.
Toen staken de specialisten en verant
woordelijke ambtenaren hun kale knikkers
bij elkaar en zeiden: „t-o-c-h z-ij-n h-e-t
g-e-e-n p-o-k-k-e-n". En om het verontruste
publiek ibezig te houden (een kinderhana
is zoo gauw gevuld en de „massa" is een
kind gelijk) voegden zij er aan toe: t-o-c-h
ir.«a-a-r i-n-e-n-t-e-n". Voorts: toch maar alle
duidelijke gevallen in de barakken opne
men. En toch: geen pokken!
Ik schrijf dit Zondag 4 Aug. Is het geen
tragi-comedie? Wat zal er uit voortvloeien?
Wat is alastrim? Niemand weet het. We
weten alleen, dat alastrim geen echte, ge
vaarlijke pokken zijn. We weten ook, dat
alastrim, als het pokken zijn, goedaardige
pokken zijn, met een sterfte van 1 percent
of minder. We weten voorts, ondanks den
onzin, dien sommige twidentieuse kranten
artikelen daarover gedebiteerd hebben, dat
alastrim nog nooit in kwaadaardige pok
ken is overgegaan. We weten verder, dat
vaccinatie ook beschermt tegen alastrim.
Maar we weten helaas maar al te goed,
dat terwijl re-vaccinatie practisch onschade
lijk is, vaccinatie thans gepaard gaat met
complicaties, die wel is waar ongeveer even
zeldzaam zijn als de complicaties van alas
trim, maar niet minder gevreesd.
We weten niet met wat voor ziekte we ?c
doen hebben en in welke richting zij zich
zal ontwikkelen. Wel weten we, dat dc kans
op kwaadaardig worden minimaal is, ter
wijl de kans op uitbreiding betrekkelijk
groot is. Zullon we nu den Duivel uitban
nen met Beëlzebub en op groote schaal gaan
vaccineeren met al de daaraan verbonden
zekere nadeelen?
Is een oogenblikie rustig afwachten niet
veel verstandiger? En rustig blijven!
En geen microscopische puistjes
voor pokken verslijten. Want dan heeft
•edorcon pokken. Zoo waar als ik die Rot-
terdamsche would-be pokken gezien heb.
STOOMHIJSCHMACHINE OMGEVALLEN
Gisteravond, is aan de Maashaven Z.Z. te Rotterdam een 15 meter hooge stoomhijsch-
machine omgevallen, waarbij twee arbeiders gewond werden. De machine is vrijwel
geheel vernield, waardoor de materieele sc hade aanzienlijk is.
llit Oost-Indië
EEN GROEIEND VOLK
DE ONTWIKKELING, ZOO LICHAMELIJK
ALS GEESTELIJK, VAN DE JAVANEN.
Dr. D. J. H. Nijessen schrijft aan Aneta:
Uit „The Races of Java", de jongste pu
blicatie van liet Indisch Comité voor We
tenschappelijke Onderzoekingen, waarvoor
de gegevens werden bewerkt door het An-
thropologisch Laboratorium te Bandoeng,
leeren we <le Javanen kennen als een
groeiend volk.
Het is algemeen bekend, dat de bevol
king van ons eiland sterk aangroedt. Maar
dat ze ook groeit en in lengte toeneemt was
tot nu toe onbekend. Door vergelijking van
de bevolking van het platteland van Pri-
angan met onder Westersch toezicht ge
voede Soendaneezen, o.a. volwassen leer
lingen der internaten te Bandoeng, is ge
bleken, dat de laatste belangrijk langer zijn
geworden. In hun eigen omgeving zou dit
hoogstwaarschijnlijk niet het geval zijn ge
weest.
Door verhooging van de volkswelvaart is
in Europa dc laatste halve eeuw de
lichaamslengte belangrijk toegenomen. Ook
hier te lande is door tal van regcerings-
maatregelen de welvaart zeer vermeerderd.
Dit is vooral merkbaar in de nabijheid der
spoorwegen en andere groote wegen.
Doch ook in het diepe binnenland dringt
die gunstige invloed door. Doordat meer
voedsel beschikbaar wordt, maar vooral
doordat het beter bereid is en op vaste tij
den genuttigd wordt, verbetert de voedings
toestand. Langzaam maar zeker dringt ken
nis der hygiëne door. De meisjes trouwen
niet allen meer zoo vroeg, dat de groei plot
seling wordt stopgezet door te vroegtijdige
zwangerschap.
Door al die Westersche invloeden in de
Oostersche maatschappij, zullen de Javanen
over 25 jaar zoo lang blijken te zijn gewor
den als een deel der bewoners van Zuid-
Europa. Om te bewijzen, dat de maatrege
len der Regeering gunstig hebben gewerkt,
behoeft het huidige onderzoek dan slechts
herhaald te worden.
Dooh ook op andere wijze toont „The
Races of Java" ons de groei, die al lang
vóór onze tijdrekeniing is begonnen. Zee
stroom ingen en regelmatige vinden verge
makkelijkten de verplaatsing van de pri
mitieve volken in Zuid-Oost-Azië en omge
ving ten zeerste. Vooral de Zuid-Oost Pas
saat oefende belangrijke invloed uit op deze
Van de oudste tijden af wend door deze
winden en stroomingen menschenmateriaal
naar het vruchtbare Java gevoerd. Zelfs
uit West-Aziö kwamen er hier. De afgeslo
ten dalen der Preanger bevatten nog ele
menten, die een duidelijk Zuid-Europeesch
tvpe vertoonen. Maar vooral Dravida's uit
Voor-Tndië. Negerachtige uit Achter-lnrië.
de Filippijnen en Melanesië. Mongoolsche
uit Oost-Azië en Australoide uit het zesde
werelddeel lieten zich hier op de vleugels
van den wind heendrijven. Daardoor werd
het eilajPd het eerst bevolkt en wordt de be
volking op het huidige ocgenblik nog steeds
vermengd en veranderd.
Wel is de functie der winden en stroo
mingen thans grootendeels door de ma
chine overgenomen, die allerlei heterogene
elementen aanvoert. Ook in dezen geen stil
stand maar groei!
Een bekend Oostenrijksch heeldhouweres,
iemand die zeer fijn waarneemt, merkte
od, dat op ieder Javaasch gezicht, hoe
„•brani" de persoon zich ook moge voor
doen, de vrees ligt. Uit ieder Chineesch ge
zicht daarentegen spreekt de sluwheid,
meende ze.
Men moge het hier al niet geheel mee
eens zijn, zeker is het, dat niettegenstaan
de de zoo uiteenloopende afkomst, toch op
alle .Tavaansche gezichten min of meer het
zelfde stemnel is gedrukt. Thans kunnen
Dravida's, Negrito's, Australoiden en Aïno's
qlleen door het goerl geoefende oog van den
vakman gemakkelijk worden onderkend.
Het Mongoolsche tjap overweegt daartoe te
zeer.
Doch ook de invloed der omgeving is
duidelijk te bemerken. Dit wordt in het
jongste boek o. m. door het ontstaan van
het verschil tusschen Soendaneezen, Mid
den-Javanen en Madoereezen aangetoond.
Sterk spreekt dit uit een onderzoek der
bergbevolking aan weerszijden der Tji Laki
in den Zuid-Preanger. Wanneer de kam
pongs door gemakkelijke wegen verbonden
zijn, is er groote overeenkomst tusschen
deze menschengroepjes op te merken. Wan
neer daerentegen terreinscheidingen als ra
vijnen, gebergten of oerwoud de samenhang
verbreken, \alt sterk verschil tusschen de
bevolking der afzonderlijke kampongs op.
Dit kan alleen hieruit verklaard worden,
dat de omgeving deze menschen door se
lectie verandert. In dit afgesloten dal
plaatst ze deze, in 'n ander dal andere ele
menten op den voorgrond. Het is een proces
van eeuwen, maar de werking ervan is dui
deliik te bespeuren.
Uit „The Races of Java" leeren we de
Javanen daarom in de eerste plaats ken
nen als een groeiend volk. Wanneer men
eenmaal op dit verschijnsel is opmerkzaam
gemaakt, blijkt het in hooge mate belang
wekkend.
UIT HET SOCIALE LEVEN.
DE STAKING IN HET ZAANSCHE
HOUTBEDRIJF
ANTWOORD VAN DEN BOND VAN
WERKGEVERS.
Het secretariaat van den Bond va
werkgevers in het houtbedrijf te Zaandam
hoeft aan de samenwerkende organisaties
in het houtbedrijf te Zaandam den vol
genden brief gezonden:
Wij ontvingen uw schrijven d.d. 8 Aug.
naar aanleiding waarvan wij u in de eer
aio plaats mededeelen, het ongetwijfeld te
waardeeren, dat door u een poging ge
daan wordt om een oplossing van het ge
schil te krijgen. Wij deelen uw meening,
dat het, gezien het standpunt, dat zoowel
gij als wij in dit conflict volgens onze
overtuiging gemeend hebben te moeten
innemen, uiterst moeilijk zal zijn om over
eenstemming te bereiken. Intusschen kun
nen wij onze verwondering niet verhelen
o\er uw mededeeling, dat gij altijd de
rr.eening waart toegedaan, dat omtrent
het verschil over de arbeidsvoorwaarden
zeer wel in onderling overleg met vermij
ding van strijd, overeenstemming moge
lijk ware geweest, omdat wij tot heden,
mede gelet op de uitlatingen van uwen
woordvoerder, in het bijzonder in de be
spreking van Zondag 7 April, een tegen-
overgestelden indruk hadden gekregen,
welke ook in de later gehouden conferen
ties bestendigd bleef.
Indien de ernstige wil om een oplossing
te verkrijgen bij beide partijen aanwezig
is, dan zijn ook wij overtuigd, dat de kans
om deze te bereiken grooter wordt, wan
neer partijen in directe onderhandeling
treden. Aangezien wij uit uw schrijven mo-
gei lezen, dat deze wil inderdaad ook bij
u bestaat, zijn wij bereid een bespreking
te houden; wij noodigen u daartoe uit op
Woensdag a.s., 14 Augustus, des namid-
dngs half drie in een der vergaderzalen
van de Industrieele Club te Amsterdam.
Wij vertrouwen, dat de bij u weliswaar
wel wat laat aan den dag tredende bezorgd
heid voor de toekomst van het Znansche
houtbedrijf in deze vergadering tot uiting
zal komen, omdat slechts dan een oplossing
van den strijd ons mogelijk schijnt
Tenslotte willen wij nog opmerken, dat
ook wij evenals gij beseffen, dat,in dien
partijen er niet in slagen, zeer spoedig een
oplossing van het geschil te verkrijgen, dit
nig zeer lang zal voortduren, niet alleen tot
schade van het gansche houtbedrijf en de
genen, die daarin werkzaam zijn, maar ook
voor de geheele gemeente Zaandam.
VOLKSHUISVESTING EN
HYGIENE
Naar aanleiding van een serie artikelen
i ,4'Illustration" over moderne (of nog aan
staande) woninginrichting, waarbij het
aantal vertrekken in de woning tot een
minimum wordt beperkt, schrijft if. H.
in het weekblad „Voeding en Hygiëne" de
volgende ontboezeming:
„Geen slaapplaats dus meer, geen afzon
derlijke eetkamers, geen salon, terug tot
den eenvoud van de dieren des velds. Want
de heor des huizes slaapt in zijn studeer
vertrek, of atelier, of kantoor, de dhme in
haar boudoir, de kinderen in de kinderka
mer en de dienstbodein de keuken?
Er zijn vaste waschtafols in een dergelijk
huis, natuurlijk b.v. één in elk der boven
genoemde vertrekken; ook linnenkast en
kleerkasten moeten dan over die apparte
menten gedistribueerd worden. En men
vorgete niet de noodige W.C.'s.
Vooral in den winter trouwens in de
zomersohe dagen als we die nog mogen te
gemoet zien niet minder schijnt dit
systeem wel bijzonder interessant Men
denke zich in: een kantoor of atelier, waar
bij gesloten deuren en ramen, en een tem
peratuur van 60 k 70 gr., bij rook van pijp
tabak of cigaretten, bij dikwijls warm op-
loopende gesprekken en heftige eticulatie
de lucht met allerlei gassen bezwangerd, en
de zuurstof na eenigo uren vrijwel geabsor
beerd is. Nu klapt men het, don geheelen
dag achter scherm of gordijn verdekt ge
weest zijnde, bed neerwel te rusten!
En dan die arme kinderen, wier longen zoo
veel gevoeliger zijn! Die alleen in zuivere
lucht gezond en diep kunnen ademhalen.
Men denke zich ook de moderne woon-,
eet- en kookkamer in. Ja, indertijd, met al
lerlei moderne gereedschappeen, ventilatie-
middelen enz. uitgerust, maar die dan toch
vóór, tijdens en na olken maaltijd en voor
al bij het gereedmaken van warme spijzen
in vrij sterke mate aan luchtverontreiniging
is blootgesteld, zouden degenen, die de „be
ter gesitueerde burgerij", die een blad als
„rillustration" regelmatig leest, trachten te
leiden, waarlijk meenen, dat de aarde niet
rijk genoeg is om zelfs aan die meer ge
goeden een menschwaardiger woning te
verschaffen? Of zou de soms verontrusten
de arbeidsschuwheid, die een deel van de
„arbeidende klasse" heeft aangetast en ook
zoo velen uit de midden- en hoogere klas
sen der maatschappij schijnt te besmetten,
er toe leiden, dat men de behoeften maar
weer laat zakken,, verkeerdelijk meenende
dat hooger beschaving met laagst mogelijke
levensbehoeften kan samengaan?
Wij hebben, mode ten gevolge van bestu
deering van gezondheidswetten, na een vrij
langdurige» strijd, een zekere wooncultuur
gekregen, waarin de mensrh zijn hygiëni
sche, ethische en sociale behoeften kan be
vredigen, en door wolke bevrediging hij
lust en kracht vermeerderde, om aan den
opbouw van het maatschappelijk peil ook
de groote massa een deel van zijn weten
en kunnen te offeren. Zou dit alles in onze
dagen van veelszins morcele depressie blij
ken voor niets te zijn geweest?"
Tot zoover de schrijver in „V. en H."
Ik zou daar nu nog wel een opmerking
bij willen maken. Of liever: een vraag
stellen, en wel deze: hebben al die men
schen, die tegenwoordig zoo dweepen met
het zit-slaapkamer-systeem, het eten in keu
kens (hoewel dit ten slotte nog iets meer
natuurlijks heeft, die in den laten
avond na een dag van hard werken slechts
paar kleinigheden hebben te verande
ren (een divankleed wordt opgenomen en
een bedsprei verschijnt daar onder; een
deur gaat open, en vertoont in een kast (of
achter een gordijn) het complete wasch-
tafel-gedoe en dan mag men „maffen" in
de kamer waar men een half uur geleden
zich het hoofd brak met moeilijke lessen,
of zuchtte over correctiewerk of cijfersta-
ten hebben al die menschen dan heele-
maal geen gevoel voor sfeer?
Want al staat het geval nu wel eenigs-
zins anders voor menschen, die niet hun
avonden hebben door te brengen met hei-
senwerk, maar voor wie de zit-slaapkamer
werkelijk overdag alleen zit (en ontvan)
kamer is, omdat zij inderdaad al hun „b.
b. h. h." zijn dan nog kan er na een
bezoek in een kamer zoo'n sfeer van on
rust, van el kaar-tegen strijdige menschen-
invloeden zijn, dat het de slaap nog ccn tijd
tegenhouden kan.
Natuurlijk zijn er altijd menschen die
„door alles heen slapen kunnen zoodra zij
maar liggen" en om niet van eenzijdig
heid of te persoonlijke meeningen beschul
digd te worden, wil ik hier wel bekennen,
dat ik tot dit gelukkige soort behoor
maar als ik zoo eens in de wereld rondzie
en de tallooze klachten over slapeloosheid
van de meeste hoofdwerkers hoor, dan ge
loof ik toch, dat die voor een groot deel
hun oorzaak vinden in het feit, dat de slaap
vertrekken zoo tekort komen aan 'n sfeer
van rust Dit is tusschen haakjes ook het
geval wanneer ze te klein zijn. Hebt ge het
wel eens opgemerkt, een klein slaapkam
tje, waar ge aan alle kanten bijna vl
langs den wand kijkt en dat daardoor ook
propvol staat of lijkt men kan er des
noods in slapen. Maar hoe onrustig en
zelfs vermoeiend dat kan zijn bij het wak
ker worden en aankleedcn?
Toch lijkt me dit nog altijd minder erg
dan het slapen in een dag-werk-kamcr.
Het mag nog zoo „leuk", zoo „praktisch"
en voordeelig heeten, op die manier dub
bel gebruik van één kamer te maken
maar als ik een heelcn dag of maar een
avond ingespannen werk in een kamer,
waar ik geregeld arbeid, en die dus a. h.
w. is doortrokken van mijn arbeidssfeer,
dan voel ik het niet zoo eigen, zoo a p a r
en zoo rustig aan, om in die kamer,
waar tooh ook de meubelen aan den arbeid
herinneren, te gaan slapen. Ook al wordt
dan een kwartier lang in den winteravond
met open deuren en ramen nog eerst vol
ledig „gelucht". En dan herhaal ik nog
eens: ik heb het geluk er toch wel dadelijk
in slaap te zullen komen, maar een massa
menschen, die dit voorrecht missen, hebben
er geen idee van waar dat allemaal aan
kan liggen. Zij moeten maar eens probee-
ren of het in een eigen, gewende slaapka
mer, waar niet te veel meubelen in staan,
die is doortrokken van een sfeer van rust4
en stilte, niet beter gaat.
En verder: over slapeloosheid ik wéét
wat het is hebben we het laatste woord
nog niet geschreven.
Rivierberichten.
IIAJfJiWFF.IIT. U Aug. en bestemd naar:
ROTTKKPAMrVe st. Spe8 salutua. Telegraal
6. Mar*; Ancar. Cos terwaalMaria. Wendt. Po
eidon 3. Verbauwen. Rosalie. WUckmans.
M> 'NTFOOJJT- Zrelanda luiater. st; Nelle An-
W'uta, d Braber
ZWIJNDRECHT: Vogel 37. van Declei
AMSTERDAM. Auador. Theya.
DELFT: Emma. V;
PEN HAAG: RB 18. Tüsman.
ST. MAARTENSDIJK- Op hoop vaegen Bt-
FRANKRIJK: Paventrla, van Deunen; I.oulsa
Llmpt.
DUITSCHLAND: Dortelman 2. Leenman; Ma
ria 2. Gerlach; Elntracht. Doring; Nautltus 8.
Huyssen Stad Niei ~M
idök; Llese
Ellsnbet
n; Frans. Sa-vel-
:rgle 2. Dlrkse;
Gemengd Nieuws.
VROUW DOOR EEN TRAM
GEGREPEN
Men meldt ons uit Rotterdam:
Gistermorgen te omstreeks half tien heeft
op den Dordtschen Straatweg een ernstig
ongeluk plaats gehad. Een nog onbekend
gebleven, ongeveer 35 jaar oude dame, ver
moedelijk mej. de K. van den Weimansweg,
die per fiets uit de richting Zwijridrecht
kwam, is 300 Meter voorbij den Smeetland-
schcdijk achterop gereden door een motor
tram uit Zwijndrecht, die bestuurd werd
door den 32-jarigen S. G. uit de Leliestraat.
De wielrijdster zou volgens getmgenver
klaringen geschrokken zijn van het signaal
van de tram en daardoor een plotselinge
zwenking hebben gemaakt, die haar voor
de tram deed vallen. Zij is ongeveer 60 Meter
door de machine meegesleurd voordat deze
tot stilstand kon worden gebracht.
Het slachtoffer werd een der beenen af
gereden, terwijl zij voorts verwondingen aan
het hoofd en aan den heup heeft opgeloopcn.
Door den Geneeskundigen Dienst is zij
naar het ziekenhuis aan den Coolsingel ver
voerd en daar tor verpleging opgenomen.
Na korten tijd is zij echter aldaar aan de
bekomen verwondingen overleden.
TE VOET DOOR EUROPA
De heer J. v .d. Rejjden te Almelo is voor
nemens een voetreis te maken door Europa
Als Tiroler gekleed er. vergezeld van zijn
trouwe H -D. heeft de heor v. d. H. zyn tocht
aangevangen, allereerst naar enkele badplaat
sen in ons land om dan naar 't Zuiden te
gaan en zoo vervolgens de verschillende
Europeesche landen te bezoeken.
DE GEVAREN VAN DEN WEG
Te Tilburg werd de 7-jarige vrouw de
Kort op den Broekhovensc.heweg bij 't over
steken van den rijweg door een vrachtauto
overreden. Mot gebroken arm en been cn
inwendige kneuzingen werd zij naar het zie
kenhuis overgebracht. Haar toestand is ern
stig. Volgens ooggetuigen treft den chauf
feur geen schuld.
Ingezonden Stukken.
D. 10; L. G. v d P t
V. ƒ10; K. M. te G. 2.50; J. d. W. te N. P.
i0; B. te N. 25; H. D. te B. 2; d. B. J. te
G. 2.50; J. B. to B. 2.50; G. te V. 42
P. U. S. te B. 40; S. O. B. te U. 1; A. j' t!
te W. 10; S. E. te M. 5; H. K. te H. 5;
N.,te A_ _25: A W. p. to U. 100; V. te G
R. te G. 2.50; H. H.
M. H. te G. 10; J. P. T.
"s H. 10; IL C.
5; J. B. A. G.
H. 25;
H. 10'; T. B. Te G. Vsof j. d. H.'
2.50; E F. d. R. te H. 2.50; N. V. G. te
25; B. A. te V. 10: Firma S. to A.
A. O. M. te M. 10. J. W. M te R. 5; M
D. C. te D. 3 13;
te V. 50: J. K. te W. 1; L. M. O. te N. H
2.50; M H. v. E. te B. 2.50H. H. te A
M. W. W. J_ 2,50; L.
M 1Ö- G F v b"G."te*H.'/ Y;'
H. 25; G.
5: 2e eollee
215.59; Col
Mr. C. and Miss C. te
Bank te 's-G. 25; Te:
ding, ad 9009,04. tota
omlté r.|jn fonds
-n, die hun gave
koulsAngele. de Soul
Senegal. Fatho.
BELG1E: Merla Cornelin. st.; Ondernemlnu
7. st.; Wllhelinlna 2. Bliek, Pleternella. Bt.Am
stel 6. st.; Rhelnfahrt 98. Stromberger; Corne
lia, v. d. Doe; Iris. Blatner; Maria. Heyboer;
Albatros. 4. Rnbbemond; Llcorno. CapelleNe
mesis. Boersma; Rttske, de Vries; Justine, Phl-
11 ppReynolds. Visser; Angelina. Steketee W.
D B 11. onkmnn; Elise. Krlesels; Assam 3. Sto«
ten; Abcyr, Hellebosch; Saigon, Ileghems; 9e-
LOBITH, 13 Augustus.
Gepasseerd voor 4 uur en bestemd voor:
ROTTERDAM: stoomschepenHanlel 3; K.
Vaart 10; Valt; Aagard; Baden 12; Flat 13;
de Gruyter 4; Pr. Juliana; Haniel 21; Mldgard;
Meeuw; Nanny; Albatros; Progresaus; Belgique;
Meurthe; Totlma; August; K. Vaart 15; Ann»
Agnes; Haruna, CorBeltssen; St. Antoniu»
Kreutechen; Fanto 12, HUp. Baden 56. v. DUk;
Mannheim 177. Moslcob; RUntrana 6, Lensen;
Betelgeuse. Vermaas; Ide*al. dc Boer; Limburg,
Everaert: Phenix Rhena® 9. Gouthler; Specu
latief, Havers; Ardi Har, Wageningen; Veri
tas, Neunktrchen; Amlorta®, v .d. Bogaert; Ala-
rich, Meurs; Eva, Brilmayer; Waleum 29. Kruid
hof; Roes, Rohman; Alma Marianne. Spechten;
Cura, Adriaansen; Adma, v. Strien; Ut Deue
Vult, Fretter; Harmonie 2. Kohlbecher; st Wil
lem 3: HermajiHarmonie 5: M. Stlnnea 12;
Graf Pust. Joosten; Leo. Strlckmann; Albert r.
Sachsen. Vogt; Mat has. Rcitz; st .Ludwtg; Kro-
nos 2; Raab Karcher 14; Raab Karcher 9; Jo-
ma; Dortelmann 2; Linda vla. Witte; Dupre*,
Keyzer, Co'.onia, Viseer; Adla, Dongen: Len»
Maria, Kemperman; Pax, Verschuren; RU mee
vaart 1. Aecker; Seam 3. Kühn: Raab Karcher
16, Schreuder; Bavaria 34. Egner; Helvetia 3,
Apalllus; Madonna, Heymen; Treue, Uhler; st.
Condor; St. Antonlus; DELFT; Maria Louise,
Bakker; MALBURGEN*; Willi. Schenkel; ZAAX-
DAM: Maria, Poel; SLUISKIL: Andreas. Pop-
polier; STEENBERGEN*Vrachtzoeker, v. d.
Pot; HAASTRECHT: SleRa Marls, de Jong;
WORMERVEER; Heilbron. Beisel; LEERDAM:
Elisabeth, Böhringer; R AAMSDONK VEER:
Teuna Elisabeth. Baars-. IJMUIDEN: Wltichls,
Wilson; AMSTERDAM: Tota. SpUkerman;
W.F.B. 6. Wanders; Nelly, v. Zwol; DOR
DRECHT; Morgenster. Wanders; SLUISKIL:
Volmarstein, v. d. Vegte; VOORST: Maria. Scha
den; SPAKENBURG: StrUdt en volhardt. Raidt;
GOES: Maja, Griep; GRONINGEN; Drie Go-
broeders, Bekelaar; HARL1NGEN: Oliderne-
mlng, de Vries; DORDRECHT; Mundenheim,
Sauerweln; DOESBURG: Johanna Catharina,
Emmlg; ARNHEM: Dora Mathlide. Urmetzer;
TER NEUZEN: Frans, Boeymeer; BREDA: SC.
Antonius, Kemperman; VLAARDINGF7NGe-
zlna, Vegter; SPIJKENISSE: Hero, Grefr&th;
ROSENBURG: Goverdlna, Fahrlon; ALPHEN
a/d. RIJN: Observanda, Ossenwaarde: HARLÏN-
GEN: Kronenburg. Drlessen-, Gala, Geil; NIJ
MEGEN: Rozenburg, Becker; OUDEKERK a/d.
1JSHL; Astoroth 8, N'asa; YLISSINGEN: Ver
andering, RUkers; HARLINGEN: Soja, Kruyt-
hof; Catharina, Kuyers; WAPEN VELDERoe-
lofje. Hartman; VENLO: Venato, Ramakers;
GIETHOORN: Hoop doet Leven, Zoer; SCHIE
DAM: Brohltal, Stang.
HAMBURG: st. Mannheim.
DANZIG: st. Elln.
LONDEN: st. Rhonanla.
DENEMARKEN: Wllheknlna, Dekker.
BELGIL-: AsselUn. v. Dalen; st. RUn Schelde
14; Dlcze, Unger; Stad Dendermonde, Sanders;
Anna, Klrchesch; Baden 49, Laubach; Mann
heim 1S8. Gilles;' Elvira, Sauerland; Tulsko 1,
Müssig; Nico, Köpp; Cornela, Otten; W.P.B. 10,
Bot; Lucratief, HelenboscH; Fluviale 11, Breu-
re; Dina, Harmsen; Marcol, David; Transport 61,
Vermeeren; Maria, Thiel; Mathlide, de Dekker;
Oso 8, Teirlink; Aventu're. tSrUedonck; Celna,
Nortier; Stad Aeschot, Eek; Rubens, Bosselaar;
Aöur. Gerritsma; Coamopollt, van DUk; St. Ma
ria 2, Filters; Theodora. Petera; Macama, d»
Groot; St. Gerard, Verbraeckcn; Wlwlna, Lool-
broek; Erto. de Rooy; Mathlide Elise. Hamer»
DUITSCHLAND: stoomschepen: RUn Scheldo
5; RUn Schelde 2; Vitesse; Llmburgla; Conston-
tina; Exvoto; Colbert; Jean Mlllot; Herman;
Urdard; Moselle; Dortmund; Schroth; Maria,
Welsbarth; Champagne, Hasque; Marlette,
Cauwesibergh; Angeiika Helena, Palkoewnky;
Nautilus 3. d'Hondt; Saphlr. v. d. Dussen; Nas
sau. Klop; Johanna, v. Dam; Adelbeld, Janssen;
Xothung. Verbeek; Basalt 3, Vermeulen; Simon
de Vlieger, v. Toorn; W. v. Drel 59, v. Oosterom;
Harpen 24, Paulen; Atno, Verhulst; v. DUck. d®
jor.g; Josephine, v. Ouwerkerk; st. Edmund;
Johanna; Oceana, Schoenmakers; Emma, Jan®-
sene; Spes Mea, Touw; Marglrlte, v .d. Zande;
et .Dya; Johanna Adrana, Schot; Gomefca, do
F.oeckst. Adelheld; Nurnberg. Welnzhelmer;
st. Prins Hendrik; Constant, WUckmana; Bar
bara Cornelia, Joel; Rhenanla 42. Saveny®; st.
Hans Adolf; Rhea; Thetis, Kuypers; Scarrct».
H&rtenbusch; Risico, Koenen; st. ZuldwtJk;
KromwijkWUkdenst 18, v. d. List; Supru. d®
footer; WUkdienst 6. Mouthaan; Wijkdienst 28.
Eimer; Esperance, Langen: H. Stlnnea 18.
Becker; st. Naaldwijk; Wijkdienst 22. v. d. Wiel;
st. Rünzeevaart 1; Peter Louise, Schippers;
Hans Wilhelm. Mussig; Graf von Hacsslcr.
Schweickert; Helios. Lleberton; st .Creosoot;
Johanxi Wagner 3; Bonte. Helling®; D.A.P.G.
2. Schroeck; DJLP.G. 6. Ernst: st. Arnhem;
Wllhelmina, Burgers; Rhelnfahrt 15. Thuy;
Mannheim 175, Blerweller; Paul, Passmann.
INDISCHE REISBRIEVEN
Door Mr. C. C. VAN HELSDINGEN,
lid van den Volksraad van Ned. Oost-Indië.
XVIII.
DE KLAP DE KOELIE HYGIENE.
Meermalen blijkt, dat een der oorzaken
.•an de vele assistenten-aanvallen is de
klap, die een al te heet gebakerde assistent
aan een koelie toedient. De felle tegenstan
ders der poenale sanctie zijn er als de kip
pen bij om een onverbrekelijk verband te
leggen tusschen de p. s. en de klap, een
verband, dat naar mijn oordeel niet of nau
welijks bestaat. Toen mij werd gevraagd, of
ik meende, dat er op Java minder geslagen
werd dan in Deli, kon ik er met een zuiver
geweten geen ja op zeggen. En daar op
Java bestaat dan toch de p. s. niet! Maar
dat bolet de tegenstanders allerminst om
uit den treure dat verband te legen. De p. s.
s voor hen nu eenmaal het „Bete noire."
En dan moeten alle middelen aangegrepen
om dat kwaad te bestrijden., Dat verband
wensch ik echter niet te leggen, wel erken
ik, dat bet een zeer ernstig kwaad is, en
dan ook schromelijke gevolgen na zich kan
sleepon. In een vorigen brief meldde ik
reeds, hoe een employe, die in het Atjchsche
zich zoozeer had vergeten, dat hij een koelie
een trap gaf, op staanden voet werd over
geplaatst, omdat men voor zijn leven vree*
de. Het is dan ook onvoorwaardelijk toe tc
juichen, dat verschillende ondernemingen
tegen dit euvel zeer kras optz-eden, cn den
employe, die zich vergeet met ontslag be
dreigen. En waar de employe's zelf zien,
welke ernstige gevolgen een onberaden klap
met zich brengt, werkt dit ook remmend op
het toepassen van dit zeer wraakbaar tucht
middel. Van veel grooter beteekenis is ech
ter de geheele houding van den Europecschen
employe. Men moet zich in de huidige ver
houdingen niet meer blind staren op de
klap als verwekker van de aanvallen, maar
niet liet minst de oorzaak zoeken hierin.dat
vele Europeanen nog steeds niet hun hoog-
hartige-houding tegenover den Inlander kun
nen laten varen.
Wanneer én die klap èn die houding op
Java niet zulke funeste gevolgen scheppen,
dan is dat voor een groot deel te wijten aan
liet feit. dat dc mentaliteit van den koelie,
in Deli een gansch andere is dan op Java.
Men vergete toch niet, dat de koelie op Java
nog grootendeels looft en werkt in de aloude
maatschappelijke verhoudingen, die zijn ka
rakter niet zelden ten nadeele beïnvloeden.
Zijn persoonlijkheid heeft zich nog niet zoo
ontwikkeld; de invloed van desa-hoofdenen
hoogere Inl. ambtenaren draagt er het hare
toe hij, dat hij minder gemakkelijk uit den
band springt. Heel anders echter in Deli.
Ten eerste is, wat daarheen uitwijkt, lang
niet altijd van het beste gehalte; vaak zijn
er menschen onder, die de grond op Java
wat al te warm voelen worden en in een
contract een goed heenkomen zoeken. Deze
bchooren zeker niet tot de gemakkelijkste
en de meest begeerde elementen, en zij zijn
het niet zelden, die de aanvoerders van der
gelijke relletjes zijn. Maar ook de rustige
bezonnen desa-man van Java, die, om welke
reden dan ook. zirh heeft laten aanwerven,
ondergaat een merkbare verandering in Deli.
1-Iet feit reeds, dat hij zijn vaderland durft
verlaten, toont dat hij zich uit het massa-
verband heeft weten los te werken, dat zijn
persoonlijkheid sterker spreekt, dat hij niet
meer behoort tot de meest gedweëen.
Komt hij nu in een wereld van meer zelf
standige menschen, leeft hij in een milieu
van individuen, als straks geschetst, dan
spreekt het vanzelf, dat zijn persoonlijkheid
die min of meer door het massa-verband ge
drukt werd, zich meer gaat ontplooien. Het
desa-verband, de familieverhoudingen, alle
factoren die de vrije ontplooiing van zijn
persoonlijkheid tegenhielden, zijn weggeval
len. Het leven dwingt hem om meer zichzelf
te zijn. Zoo komt het dat koelies die «.elfs
bij de controle op de werving, nog ternau
wernood zichzelf konden zijn, en onder in
vloed van omgekochte desa-hoofden of van
werfagenten op de vraag of zij zich geheel
vrijwillig lieten aanwerven voor de Oostkust
een gelaten „inggih" lieten hooren. binnen
betrekkelijk korten tijd een geheel andere
houding aannemen, en zich niet zooveel meer
laten gezeggen en aanleunen als op Java.
Dat is zie ik wel een van de voornaam
ste redenen, dat een klap of zelfs „maar"
scheldwoorden of een hooghartige houding
meer funeste gevolgen heeft!
Ook lichamelijk zien ze er anders uit.
Terwijl niet zelden de gewone desa-man
den indruk maakt, van niet geheel door
voed te zijn, en daardoor niet krachtig, ma
ken de koclie's in het Delische over het al
gemeen een veel beteren indruk, hebben ze
een veel doorvoeder voorkomen, zijn ze ro
bust cn krachtiger. Dat valt zeer beslist op.
En dat is waarlijk geen wonder. Men moge
tornen en ton er aan de p. s., men kan niet
ontkennen, dat de met die p. s. verbonden
meerdere zoig voor den koelie in vele anlere
opzichten hem meer ten god komt. Al dade
lijk bil rnnKi.mst wordt hij onder observatie
genomen en mocht hij een of andere
ziekte onder de leden hebben dan wordt
hij li de over het algemeen uitstekend in
gerichte .losnila en behoorlijk verzorgd. Het
uc-or de Deli-l'Ianters-Vereoniging m lulO
gebauwde ijuarrntaine-station te Gu^.oer
in 1914 aan het gouvernement in eigendom
ivergi'ciragen, maar ook thans nog d -ii
D. i' V. beheerd onder toezicht vuii den
Dienst dei Volksgezondheid, heeft hij ih be-
-tnjdir.g van ziekten, overgebracht vu .tover
zee, te'nngrijke diensten verricht. In n;-t
minder dan 50 hospitalen over de geheele
Dostkust van Sumatra, waarin voor ruim
1500.) ziekei j laats is, wordt door ongeveer
•ili doctoren dag ir. dag uit voor de me li che
verzorging v„n aen koelie en natuurlijk
ojlc vin de mlandsche bevolking zelf -- z- rg
gedragen. Ook de hygiënische verzorging
staat op Pen hoog peil. Op velerlei wijze
tracht de hvgienische dienst onder cultuur
maatschappijen dc bevolking ook huiten
het hospitaal in hetere conditie te bren
gen.- Sommige ondernemingen hebben een
rondtrekkende verpleegster aangesteld die
wekelijks inspectie houdt over de kinderen
en de huizen der koelies; niet zelden wordt
aan nieuw aangekomene», die nog niet ge
leerd hebben behoorlijk voor zichzelf te
zorgen, goed tophereide voeding verstrekt.
Op sommige van de ondernemingen worden
voor de kinderen van werkende moeders
creches gebouwd, of wel worden nfficieele
baboes aangewezen om voor de kinderen te
zorgen; wordt door het betrokken hospitaal-
personeel controle g^hmid"» on ««-noi
wicht en kinderziekten, enz. Om billijk te
zijn tegenover het grootkapitaal moet dit
•alles, dat zeker niet overal door Gouverne-
mentsbemoeienis tot stand kwam. op do cre-
dit-zijde worden bijgeschreven. Menig ja
duizenden inlanders op Java zijn er in dit
opzicht veel slechter aan toe.
Wie zich den tijd gunt om de sterfte-sta-
tistieken en grafieken van de verschil
lende hospitalen na te gaan, moet verrast
staan kijken als hij ziet, hoe door de uitste
kende medische verzorging het sterfte cijfer
zeer belangrijk is gedaald, niet zelden van
25 pet. op 5 a 6 pro mille!
In dit verband moet nog worden gewezen
op de belangrijke taak van het in Meden
opgerichte Pathologisch Laboratorium, waar
in allerlei onderzoekingen op hartecrolo-
gisch, chemisch en anatomisch terrein wor
den verricht op verzoek van de hospitaal-
doctoren. Ook worden door het instituut ver
schillende sera, vaccins en pokstof gratis
verstrekt, en werkt het in nauw verhand met
het Gouvernement samen. Zijn belangrijk
heid blijkt wel uit het feit. dat in 1927 niet
minder dan SU2 hacteorologische onderzoe-
kingen plaats vonden, 390 anatomische, r»
9050 reacties van Wasserman. In datzelfde
jaar werd aan pokstof geleverd voor
if'V300 personen. GO liter diverse sera. en 283
verschillende vaccins! Het laboratorium is
een bezoek overwaard!
