^liriuuc £Viïtsrtjf (L'ournnt
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
VACATIE-ADRESSEN
BINNENLAND.
Leger en Vloot.
Land- en Tuinbouw.
Uit Oost-Indië
Nijverheid.
Gemengd Nieuws»
ABONNLMLNXi
Per kwartaal 3.25
(Beschikkingskoslen 0.15).
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksrhe zending 8.-»
Bij dage'ijksche zending 9 7*—
AH es bij vooruitbetaling.
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7% cent.
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 Aan gesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 5893a
No 280 4
VRIJDAG 26 JULI 1929
ADVERTENTIE Hl
Van I tot 5 regel» 1.17%
Elke regel meer m 0.22%
Ingez Mededeelingcn
van 1—6 regels - 2.30
Elke rego meer 0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor bet bevragen aan het bureau
wordt berekend f 0.10
10e Jaargang.
fi!
bestaat uit TWEE bladen.
Met het oog op de groote drukte bij
onze administratie, nu zoo velen onser
lezers met vacantie gaan, wordt men
vriendelijk verzocht, deze tijdelijke
adresveranderingen zoo spoedig mo
gelijk op te geven, liefst enkele dagen
van te voren. Komen zulke aanvragen
op het laatste oogen lik, dan is het
Biet zeker, dat men aan z'n nieuwe
gdres direct den eersten dag de krant
li ontvangt en lnerop stellen de lezers
lelf toch zeker even grooten prijs
gis wij.
LEERZAAM.
Groot is de belangstelling, waarin zich de
patste jaren de schoolarts verheugen mag.
Wij behooren niet tot hen, die van oor
deel zijn, dat onder geen omstandigheid
Ban den schoolarts plaats mag worden in
geruimd, maar wenschen wel zijn aanwe
zigheid tot de noodzakelijkste gevallen be
perkt te zien en zijn arbeid een adviseerend
Karakter doen dragen.
Hoe moeilijk' het echter is het maat
schappelijk leven te onttrekken aan d&
grijparmen der Overheid, wordt maar al te
yaak gedemonstreerd.
De Staat, maar ook de Gemeente, blijkt
telkens weer te zijn de Leviathan, die de
eenmaal vastgeklemde prooi niet prijsgeeft,
paar geheel verslindt.
Een merkwaardig exempel daarvan al
lerminst een uitzondering levert de ge-
peen te Heemstede.
Deze gemeente is in het bezit eener ver
ordening op den schoolartse.ndienst, wyaf-
n ook de arbeid van den schooltandarts
wordt geregeld.
Het gewone verschijnsel dus: de school
irts effent den weg voor den schooltandarts
Nog een ander feit toont aan, dat de
Overheid in haar zorg steeds verder gaat:
aanvankelijk trad de schooltandarts hier ad
viseerend op, doch daarmee kon niet wor
den volstaan en behandeling vanwege de
gemeenschap moet plaats hebben.
In hun advies aan den Raad zeggen B. en
tV. dienaangaande:
,Ten tijde, dat de schoolarts nog toezicht
hield op de gebitten is gebleken, dat de
peeste ouders geen gevolg gaven aan een
wenk om de kinderen te laten behandelen.
Met het oog op het algemeen volksbelang,
dat hierbij betrokken is, zal deze taak door
de gemeente behooren te worden overgeno
men".
Deze motiveering is nogal mager, hier
wordt niet gemotiveerd, maar geconstateerd.
Met het vraagstuk van de grenzen der
Overheidstaak houdt zich Heemstede's ge-
neentebestuur niét bezig, het stelt slechts
vast, dat de tot dusver gevolgde regeling
liet voldeed en daarmee acht het verder in
grijpen gewettigd.
Schreef niet eenmaal Mr. Levy in een po
lemiek met Prof. Fabius:
„Wanneer alzoo de "hoogleeraar Fahius.
met 't oog op een of ander voorschrift, prin
cipieel vraagt: „Mag dit?" Zou de opmer
king, kwam zij van een student, een glim
lach op de lippen voeren. Men zou dezen
laatsten aan het verstand brengen, dat er
niets is, absoluut niets, heigeen de Staat, is
cr algemeen belang of zelfbehoud in het
spel, niét mag".
Wie ernst maakt met de dingen en be
seft welke gevaren dreigen van een toonie-
looze machtsuitbreiding van Staat en Ge
neente, zal de gerenzon der overheidswerk
zaamhoid niet al te ruim trekken.
Hij zal zich herinneren dat op eiken eer
sten stap een tweede zooveel gemakkelijker
Volgt.
CONSULTAIRE DIENST.
De Consul der Nederlanden te Aleppo
(Syrië), de heer A. Poche, is overleden.
Met de waarneming van het consulaat is
belast de vice-consul der Nederland aldaar,
de heer R. L. M. Poche, aan wicn in de
Fransche taal geschreven moet worden.
COLLEGE VAN TOEZICHT ZIEKTEWET.
Bij Kon. besluit is benoemd tot lid, te
vens voorzitter van het College van Toe
zicht, bedoeld in arL 119 der Ziektewet, Mr.
J. R. H. van Schaik, 1-id van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal te 's-Graven
hage, en zijn benoemd tot leden van dat
College Mr. H. W. Groeneveld, hoofd van
de afdeeling Arbeidersverzekering van het
Departement van Arbeid, Handel en Nij
verheid, te 's-Gravenhage; Mr. G. W. Sanr
nes, lid van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal te 's-Gravenhage; J. R. Snoeck
Henkemans, lid van de Tweede Kamer, te
's-Gravenhage; A. Borst Pzn., directeur van
de N. V. v. d. Meer en Schoep's Bakkerijen
Handelmaatschappij te Rotterdam; H. P.
Gelderman CMzn., lid van de firma H. P.
Gelderman en Zonen te Oldenzaal.
Dr. L. G. Kortenhorst, algemeen secre-
tarisch der Aigemeene Roomsch-Katholieke
Werkgeversvereniging te 's-Gravenhage;
Mr. P. W. J. H. Cort van der Linden,
algemeen secretaris van het Verbond van
Ned. Werkgevers te 's-Gravenhage;
S. de la Bella Jr., secretaris-pen ningmees-
'.r van het Nederlandsch Verbond van Vak
vereenigingen, te Amsterdam;
E. Kupers, voorzitter van het Ned. Ver
bond van Vakvéreoriigingen, te Amsterdam;
J. S. Ruppert Jr., penningmeester van
het Christelijk Nationaal Vakverbond iai
Nederland, te Utrecht:
J. A. Schutte, secretaris van 't Roomsch-
Katholiek Werkliedenverbond in Nederland
te Utrecht.
Bij beschikking van den Minister van
Arbeid, Handel en Nijverheid is voorts aan
bedoeld College als secretaris toegevoegd de
heer E. M. Teenstra. oud-lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal.
AUDIËNTIES.
De wekeliiksche audiëntie van den Mi
nister van Waterstaat zal tot nader be
richt niet plaats hebben.
De gewone audiëntie van den Minister
van Financiën zal op Maandag 29 Juli a.s.
niet plaats hebben.
DE DANKBARE LORD MAYOR.
Reuter seint uit Londen:
In een vergadering van den gemeen!0
raad van Londen, waarin 'dè Tófd mayor
mededeeling, deed vart zijn bezoek aan Am
sterdam, is besloten, een telegram te zenden
Êan den burgemeester van Amsterdam met
een dankbe uigirig voor de hoffelijke ont
vang"! vam het hoofd der stad Londen. De
heer Studd zeide, dat hij overal met de
grootste vriendelijkheid ontvangen was.
LUCHTVAARTSCHIKKINGEN
Het ministerie van huitenlapdsche zaken
mankt hekend, da' de Britsche regëering op
16 Mei j.l. heeft opgezegd de op 11 Juli 1923
te 's:Gravenhage tusschen Nederland en
Groot-Brittannië en Ierland getroffen voor
lorinige luchtvaartschikking.
Op grond van art. 17 lid 2 van voornoem
de schikking heeft deze door de opzegging
ters ond opgehouden van kracht te zijn.
CHR. HISTORISCHE UNIE.
„De Nederlander" meldt:
Gisteren vergaderde te Utrecht het volta!
lig hoofdbestuur der Chr.-Hist Unie. Met
ui zondering van enkele leden, die in hc;
buitenland vertoefden, waren alle stemheb
bende en arlviseerende leden tegenwoordig.
De vergadering was "'♦«■hiifend gewijd aan
de bespreking van de houding van de Ka
merkring vereeniging Rotterdam bij de jong
ste verkiezing.
Aan het uitvoerig debat hebben vele leden
deelgenomen, onder welke de heeren J. M
Krijger Jr.. Mr. H. Verkouteren, Di
J. Th. de Visser. Mr. J. A. de Visser
Ds. Is. Voorst eegh, de voorzitter en de
lste secretaris der Unie.
Ten slotte werd met op twee na algemee
ne stemmen de volgende motie aangenomen-
Motie.
Het hoofdbestuur van de Chr.-Hist. Unf
gehoord de besprekingen over de houding
van het Ro'terdaimsch Kamcrkringbestuui
acht die houding statutair en organisato
risch onjuist;
keurt deze houding af;
keurt de houding van het Dagelijksch Be
stuur der Unie goed;
en gaat over tot de orde van den dag.
OFFICIEELE BERICHTEN
LANDMACHT.
RIJKSVELDWACHT.
Blijkens een mededeeling in het Alge
meen Politiehlad heeft de Minister van Ju
stitie den heer W. F. van Meerendonk, dis
tricts-commandant, tevens inspecteur der
Riiksveldwacht met ingang van 1 October
1029 ontheven van het beheer van het 5de
district der Rijksveldwacht, met standplaats
Middelburg en hem gesteld aan het hoofd
van het 7de district der Rijksveldwacht met
standplaats Utrecht
DE N. R. V.
HET 80.000e LID INGESCHREVEN.
Vanwege de Nederlandsche Rels-Voreeniging
wordt medegedeeld, dat de Vereenigifcg haar
30.000e iid heeft kunnen boeken.-
DE CLAIMS DER ZEEVISSCHERS
INZAKE ZEE CORLOGSCHADE EN HET
DOOR ENGELAND GEVOTEERDE
EEN 1 ILLIOEN GULDEN.
De vcrdeeling onder belanghebbenden.
In verband met de aajihieding door de En-
gelsche Regeering van een millioen gulden
ter afdoening van de door de zeevisscherij
ingezonden vorderingen inzake zee-oorlog-
schade, hadden vertegenwoordigers van den
Centralen Bond van Transportarbeiders en
den Ned. Bond van Christ. Fabrieks- en
Transportarbeiders „St Bonifacius" op het
Ministerie van Buitenlandsche Zaken een be
spreking met heeren voorzitter en secretaris
van de Ministerieele Commissie voor de ver
deeling van deze vergoeding.
De vertegenwoordigers der vakbonden ver
zochten in kennis te worden gesteld met de
regelen, onder welke de finale afdoening
met Engeland tot stand kwam en met het
standpunt der Ministerieele Commissie ter
zake de verdeeling onder alle belanghebben
den van het beschikbaar gestelde bedrag,
Door den voorzitter der Ministerieele
Commissie, vice-admiraal Surie, werd mede
gedeeld:
a. dat het door Engeland verstrekte een
millioen gulden alleen bestemd is voor ver
verrekening van schadeclaims ingediend
voor schepen, destijds betrokken bij de- ha-
ringvisscherij én de IJslandvaart en in de
zomermaanden van het jaar 1916 opgebracht
naar en vastgehouden in Engelsche havens.
b. dat deze schadeloosstelling uitsluitend
zal worden aangewend voor vergoeding van
schade aan vaartuig, vischwant of lading.
c. dat de Engelsche regcoring schadeloos
stelling voor tijdverlies niet heeft willen er
kennen;
d. dat de Commissie voornoemd een nauw
gezet onderzoek instelt naar de juistheid
der ingediende claims en alle waarborgen
zal verlangen, dat naar recht en billijkheid
ieder der betrokkenen het hem toekomende
aandeel van het beschikbaar gestelde bedrag
zal ontvangen;
e. dat de door verschillende reederijen ge
durende de aanhouding in Engeland der
visschersschepen, aan leden der bemannin
gen of aan hun gezinnen verstrekte voor
schotten, niet in de verrekening van het
aandeel in de totaal besomming van dat
jaar zijn opgenomen doch ten laste der
schadeclaims zijn aangebracht en thans
daarmede zullen worden verrekend.
Door de vertegenwoordigers der vakbon
den werd er nog op aangedrongen de gele
genheid open te stellen in gevallen van ge
schil bij de verrekening en alvorens beslis
sing te nemen, vertegenwor rdigers van de
zeevisschers te hooren.
ARBEIDSWET
EN WERKTIJDENBESLUIT.
EEN NIEUWE UITGAVE VAN SAMSON.
Zooals bekend, zal met ingang van 1 Jan.
a.s. de Arbeidswet 1919 ook voor den arbeid
in winkels volledig in werking treden en
zullen de bepalingen van het Werktijdenbe
sluit, opgenomen in het Staatsblad no. 313
van dit jaar, van kracht worden.
Voor de winkeliers in de eerste plaats Is
deze nieuwe regeling van veel belang en ve
len zullen zich vóór de inwerkingtreding
gaarne op de hoogte willen stellen van het
geen hun door deze bepalingen wordt opge
legd. Het spreekt vanzelf, dat daarbij eenige
toelichting onmisbaar, in ieder geval zeer ge-
wenscht is.
De uitgever Samson te Alphen a. d. Rijn
vond den heer H. G. W. M u n n i k, admini
stratief ambtenaar bij de arbeidsinspectie
der Ie klasse, bereid een boekje samen te
stellen.
Het is getiteld: Wettelijke bepalingen op
den arbeid in winkels.
Deze uitgave voorziet in een behoefte. Zij
is van belang voor dén winkelier. Maar ook
anderen, die met de nieuwe wettelijke bepa
lingen in aanraking komen zal een handlei
ding zeker welkom zijn en zonder twijfel
goede diensten kunnen bewijzen.
Ten einde de raadpleging te vergemakke
lijken, zijn marginale aanteekeningen aan
gebracht, terwijl een alphabetisch register
werd toegevoegd.
Op Zaterdag 14 Sept. e.k. hoopt de Kon.
Ned. Vereen. „Ons Leger" op het slot Loeve-
steyn haar aigemeene vergadering te hou
den.
TUBERCULOSEBESTRIJDING ONDER
HET RUNDVEE.
In Noord-Hol ladn.wordt krachtig doorzui
vel-, veeteelt- en landbouworganisaties de
tuberculose onder het rundvee bestreden.
Z.g.n. reacticdieren worden gemerkt en zijn
in den handel als tuberculeus geteekend.
Thans zijn er meer dan 20 plaatsclijke
bestrijdingsorganisaties met bijna 1000 le
den-veehouders. In den afgeloopen winter
zijn 16.400 stuks rundvee onderzocht, waar
van 11.860 boven de 2 jaar en 4533 bene
den de 2 jaar. Van de 11.860 stuks boven de
2 jaar hebben 2664 runderen gereageerd of
22 beneden 2 jaar was het reaeticperccn-
tage ongeveer 9 Er zijn 25 dieren wegen?
open tuberculose afgemaakt of 0.16 Hei
reactie-percentage der plaatselijke organise
tics loopt sterk uiteen. Terschelling heeft 0.9
en 2.15% reactiedieren. Het hoogste reactie
cijfer was 53 toch nog lang niet zoo hoog
als het reactiecijfer rond Amsterdam, dat
bijna 70 is, waar bovendien 1.6 der die
ren lijdende is aan open tuberculose. Rond
Amsterdam heeft men bijna geen fokkerij
en wordt de veestapel slechts aangevuld
do r aankoop.
De veeuitvocr daalde In het afgeloopen
halfjaar. Wel was de uitvoer van jonge
paarlen grouter. doch de mindere uitvnei
van oudere dieren maakte de totale uitvoer
aanzienlijk lager dan in 1928.
De uitvoer van slachtvee was zeer groot,
doch de afzet van fokvee was minder groot
dan in 1928. En zeer 6terk daalde de uitvoer
van varken", n.l. van 84.000 tot 14.000 stuks.
Opk schapen en lammeren daalden tot ver
beneden de helft.
Anders staat het met levende hoenders,
waarvan het aantal 783.000 stuks (waarvan
alléén in Juni 271.000), veel grooter is
dan vorig jaar. Daarbij komt dan nog een
hoeveelheid van bijna 1200 ton geslacht
pluimvee, hetgeen eveneens meer is dan in
de eerste zes maanden van 1928.
De halfjaarlijksche uitvoer van verscli
vleesch bedroeg ruim 27 mill. K.G., w.o.
ruim 17 mill. K.G. varkensvleesch. Er werd
ruim 26 mill. K.G. uitgevoerd.
De eieruitvoer was grooter dan in 1928.
De Juni-uitvoer bedroeg 7800 ton, die gedu
rende de eerste zes maanden 43.116 ton
(waarde 35y2 millioen), Duitschland. En
geland en Argentinië waren de voornaam
ste afnemers.
Bijna 2 mill. K.G. boter werd er meer uit
gevoerd dan in 1928. Kaas 3 mill. K.G. meer.
De uitvoerwaarde bleef echter gelijk. De
uitvoer van melkproducten was ook grooter.
ONZE LANDBOUWUITVOER.
In het afgeloopen halfjaar bleek België
de grootste afnemer van onze aardappelen
te zijn, n.l. ruim 83 mill. K.G. op een totaal
uitvoer van ruim 213 mill. K.G. Duitschland
betrok ruim 65 mill. K.G. en in Juni j.l.
gingen er .van de ruim 26 mill. K.G. 16 mill.
K.G. naar onzo Oosterburen. Ook Frankrijk,
Zwitserland, Portugal en Fjnland namen
belangrijke hoeveelheden af.
Ondanks den zeer grooten uitvoer naar
Engeland van 22% millioen K.G., wordt de
uilvoer van uien geleidelijk geringer. Hel
halfjaarlijksche cijfer daalde n.l. van 41 tot
37 millioen K.G.
Van zaaigranen is de uitvoer in het afge
loopen half jaar zeer groot geweest. Zoo
werd 4460 ton zaaihaver uitgevoerd, waar
van 3250 ton afzet door Finland. Ook van
met-zaaigranen is de uitvoer grooter ge
weest dan in 1928. De afzet van erwten was
in Juni 2260 ton en 33.000 ton in de afgeloo
pen zes maanden. Ook van de andere peul
vruchten was de buitenlandsche afzet be
vredigend.
Behalve koolzaad toonen ook de handcis
zaden aanmerkelijk grooteren uitvoer dan
vorig jaar. Duitschland en Amerika zijn de
groote afnemers er van.
De totalé vlas-uitvoer (bewerkt en onbe
werkt) heeft bedragen 6% millioen; er
gaat nog steeds zeer veel onbewerkt product
naar België.
DE AARDAPPELOOGST OP FLAKKF.E.
Men meldt ons, dat op Oostelijk Flakkee
het beschot der aardappelen bevred'gend is.
zoodat gedolven wordt van 120 tot 150 mud
per gemet.
DE SJALOTTENCAMPAGNE.
Uit Ouddorp wordt ons gemeld: Het pluk
ken van de sjalotten is bekomen. De op
brengst te minder dan gewoonlijk, een ge
volg van de groote voorjaarsdroogte dl?, de
uitgroei der plant ten zeerste belemmerde.
De prsij is thans bijzonder stationair en
loopt denke'ijk hooger. Men besteedt 10 cent
per kilo, zoodat de teelt nog rendabel is.
AMOKMAKER.
SOERABAIJA, 24 Juli (Aneta). Toen een
inlandsch rechercheur aan boord van de
„Swartehondt" een inlander wilde fouilleeren,
greep deze den dienstrevolver van den recher
cheur, en loste hiermede vier schoten, waar
door de rechercheur gewond werd. Vijf sche
pelingen werden ten slotte gearresteerd, o.w.
een Makassaar. Hierop schoolden dertig Ma-
kas.-aaren tezamen voor het politiegurenu te
Tandjong Perak en namen een dreigende hou
ding aan. Zij werden door de politie met de
gummistok uiteengedreven.
ONGELCK MET EEN MITRAILLEUR.
MEESTER CORNEUS, 24 Juli (Aneta).
By het houden van oefeningen met de mitrail
leurs met losse patronen heeft de Europee-
sche infanterist der le klasse Versteylen een
ernstige buikwond gekregen. Naar de oor
zaak vtn dit ongelukkig voorval wordt een
onderzoek ingesteld.
VEROORDEELD.
KOTA R XDJA, 24 Juli (Aneta). De krijgs
raad veroorCc Hde den len luitenant der in
fanterie P. A. Saro tot zes maanJcn gevan
genisstraf en vervallen verklaring van de
militairen stand wegens verduistering van
landsgelden.
OPENING DER
GENERAL MOTORS FARIEK TE EECKE
REN IN SEPTEMBER VERWACHT.
We vernemen, dat de werkzaamheden aan
de nieuwe General Motors fabriek te Eec-
keren tAntwerpen) op bevredigende wijze
vorderen, zoodat de opening vermoedelijk te
gen half September zal kunnen plaats vinden
Zoowel de installatie der fabriek als de in
richting der kantoren schieten flink op. De
beide montagelijnen op de eerste verdieping
zijn nu geheel gereed en beproefd, terwijl
ce assemblage-lijn beneden voor de wagens,
die niet van meet af te Antwerpen worden
gemonteerd, ook spoedig voltooid zal zijn.
De emailleer-oven voor onderdeel?;- als
pantsers, spatborden en dergelijke is in
bru'k genomen.
Een Decauville spoorweg verbindt de kaden
met het inwendige der fabriek en de laagste
op haar beurt met het Belgische spoorweg
net, wardoor een vlotte expeditie van onder
deden etc. naar België en het buitenland
wordt verzekerd.
Bijzonder vermeldenswaard is het thans
gereed gekomen test track in den trant van
het bekende General Mo'ors proeftenvin na
bij Detroit, hoewel bet Antwerpsche proef-
terrein uit den aard der zaak bescheidenei
afmetingen heeft; het parcours is niet wei
dan 400 M. lang bij een wegbreedte van 5 M
Het geheele proefterrem neemt evenwel bij
na 9000 M2 in beslag.
ANTHONIE DONKER OVER POEZIE
DE DICHTER ZELF EVEN
VERBAASD ALS DE LEZER.
„EEN WICHELROEDE IN JE ZIEL".
G. H .te 's-Gravenzande, die op vraagge-
sprekaen met dichters uitgaat voor „uen
uuKien Wmckel huu uog eeu iulervievz te
goed met Amuonie Donder, die voud, êi^i
luj er zich niet toe had te leenen, nu mj
tweemaal bekroond werd, nl. door de Maat
schappij voor Neuerlandsche Letterkunde en
met uen Domprijs voor poëzie.
\Y'e laten van zijn uiuaungen hieronder
sn en ander volgen:
„Een dichter is iemand, die meer voelt
dan de groote massa. Dat kan men zonder
aanmatiging zeggen, maar zeser niet meer
dan de overige geprononceerde persoonlijk
heden, menscuen \an aliens gesoels- en ge
dachten^ en. Want zijn dichterschap zit
heeiemaal met in de apartheid en superi
onteit van zijn gevoeiens, maar in zijn
meesterschap over de taaL Veie mensclien
hebben niets glanzends, een dichter straalt
dat toevallig uit in de taal.
Een dichier ïs een mensch, die een ge
voelsleven, dat even diep is, even zuiver en
even intens als van audere wat fijner be
snaarde menschen toevallig onder woorden
kan brengen, die niet dat gevoel bijna ge
heel ove-i eensteinmeai. Zijn groote waarde
is, dat hij kans ziet bijna een equivalentie
te scheppen tussciien innerlijk leven en
woord. Als mensch is hij lieeiemaal niet
meer dan een ander, als is hij natuurlijk
niet de eerste de beste".
„Er is een soort collectieve overschatting
van de dichtere, vooral van de jongeren.
Maar er is geen adonation inutuelle! De
toon van hun correspondentie en gesprek
ken zijn daar het bewijs voor.
Het geheel van onze poëzie is, geloof ik,
wel wat overschat. Toch is onze poëzie iets
bijzondere, ai 50 jaren en ze handhaaft zich
tegenover liet buitenland. Dat zeg ik niet,
omdat ik het zoo leuk vind, maar in de
Fransche, Duitsche en Engelsche poëzie van
nu zie ik werkelijk geen krachten als Holst,
Nijhoff, Buning en Slauerhoff. Toevalliger
wijze is het zoo en we hoeven er verder niet
trotsch op te zijn; het gaat hier alleen om
liet feit"
„De rol van het verstand in poëzie
Die onderscheidingen van verstand en ge
voel zijn erg onbeholpen. Het innerlijk le
ven is zoo gecompliceerd en zoozeer een
eenheid, dat men er niet in kan gaan on
derscheiden en de categorieën, die men on
derscheidt meer nuanceeringen zijn, die
toch weer in elkaar vervloeien. De onder
scheidingen, die men maakt zijn alleen als
werkhypothesen, ais hulpmiddelen te ge
bruiken en als zoodanig toelaatbaar.
Er zijn wel ujtgesproken verschillen-
uitingen, waarvan de schakelingen en de
associaties duidelijk waarneembaar zijn, en
daartegenover ongeregelde, ongeschakelde
uitingen, met overspringende en ontbreken
de schakelingen, dat zijn vooral de intuïtie
ve. Die zijn het minst te betrappen en te
beschrijven en ze werkeh juist in poëzie.
Daarom is het eigenlijk niet vast te stellen
hoe poëzie in zijn werk gaat
Poëzie is het opspringende woord, in
eens, ook al gaat het schijnbaar langzaam,
want het is een proces. De dichter staat
er bijna even verbaasd over als de lezer. De
lezer en dichter denken beide: waar haal-je
liet vandaan?
Als "ik een gedicht geschreven heb, denk
ik wel eons: dat is het laatste, boe heb ik
dat gekund. Zoo kan ik het nooit meer.
Magie is wel een groot woord, maar toch
is het typeorend. Daar is een wichelroede
in je ziel, die plotseling water aanwijst,
maar hoe dat nu koint, dat weet je niet"
Het vrije versJa, liet schijnt voor
bij te zijn, maar alles kan in poëzie, dus
zelfs het vrije vers. Ik hou er niet van en
er is een boel leelijks in gemaakt en luk
raak in geschreven, maar als liet mooi is,
aanvaard ik het Van Sehagen en Mussche
hebben dingen gemaakt, die aan den zelf
kant van de poezie liggen, maar het werk
van Van Sehagen is onmiskenbaar poëzie,
ofschoon het formeel proza is. En ook Mar
nix Gijscn, die iets gebondener is, heeft
prachtige dingen gemaakt.
Ik ben blij, dat we het achter den rug
hebben, dat vrije vers. Poëzie daaronder is
de uitzondering, die den regel bevestigt,
dat het vrije vers een onding is. En vooral,
het rijm loslaten zou een groote verarming
zijn, al kan er principieel mooi blank verse
geschreven worden.
In het rijm echoot de grondtoon van een
gedicht Dat maakt liet zoo suggestief: de
muziek van een Alpenhoorn, voortdurend
weerkaatst van een anderen kant Het is
hetzelfde geluid, maar telkens andere, ver
deraf, dicliteroij. Zooiets voel ik in liet rijm.
Dat weggeven vind ik zonde, het mooie
blank verse niet te na.gesproken.
De menschen denken, dat liet rijm een
kunstmiddel is, maar dat is juist bet raad
selachtige van liet dichten: je roept het
rijm niet op, maar liet rijm roept soms je
ziel op. En dat is het bewijs van den inner-
lijken samenhang van de krachten van
liet ziels- of geestesleven, waarin geen gru
dueerfngen mogelijk zijn. Elk kan op zijn
beurt bet voornaamste zijn, bet hangt ten
nauwste samen, liet rijm en je ziel."
„Wat vindt u van liet onvolkomen rijm?'
Met is een voordeel, dat men het aan
durft, omdat de rijmparen betrekkelijk be
perkt zijn. En het kan een muzikale cliar
me hebben, hoewel het voor ouderen op
slordigheid lijkt. Dat is bet tocli niet In
ieder geval weerlegt de prachtige poëzie
van Slyuerhoff de meening, dal het niet
deugt. Maar voor een dichter, die het niet
in zijn macht heeft, kan het een vrijbrief
zijn voor gemakzucht. Den dans ontspringt
hij dan niet, want het zal toch blijken, dut
hij een slecht vers heeft geschreven.
Ik geloof overigens, dat in poëzie onge
veer alles kan, als je het aan een dichter
overlaat Die wichelroede trilt op de onver
hoedsche plekken en op de on waarschijn
lijkstc manier. Ik geloof, dat cr geen aestlie
te schrij v<
KERKELIJK ORGELSPEL.
REIZEN IN ZUID-AFRIKA.
Zuid-Afrika is als land om te bereizen bui-
tengwoon. Het is niet ontbloot van historisch,
belang. De kunst is niet alleen het tnoneel van
nationale maar ook van wereldgebeurtenissen
geweest. Zuid-Afrika bezit in klein bes lek een
belangrijke verscheidenheid van landschappen,
een flora van de denneboom tot de palm toe,
een klimaat van het gematigde tot het tropi
sche, menschen van elk ras en type. Bezit het
de gemakken en bekoorlijkheden van de Euro-
peesche en Noord-Afrikaansche reisverblyven
niet, het heeft daarentegen nog veelal de beko
ring van het ongerepte en van het nergens-
anders-geziene en van het afwisselende. Zoo
het althansnog. Als overal waar de „be
schaving" verschijnt, verdwijnt het vreemde en
schilderachtige. Over een poos zal er ook in
id-Afr.ka weinig afwisseling voor den reizi-
r overblijven. Zuid-Afrika, daarom zal nh
gezien moeten worden wil het zijn eigenaardig
heden nog ooit aan de wereldtoersten toonen.
Vandaar dat men onder gezag van «len Alee-
meenen Bestuurder der Zuid-Afrik. Spoorwc-
cen en Havens een boekje is uitgegeven, dal da
bezienswaardigheden van Zuid-Afrika in den
breede, toegelicht met foto's, beschrijft en de
Nederl. Zuid-Afrikaansche Vereerrg.'ng 0113
dit boekje ter aankondiging toezond. I'it boekje
vergt wat inspanning van den lezer omdat de
inhoud blijkbaar strikt uit het Engelsch ver
taald is, maar het bevat in elk geval een vol-
led'ge gids voor de aparte bezienswaardighe
den en schoonheden van het land der Boeren.
DE WATERPEST.
Bij Heerenveen is de Schoferlandsche
Compagnonsvaart voor een groot deel niet
waterplanten dichtgegroeid. Men hoopt in
den herfst pogingen aan te wenden, om zich
van dit lastige goedje te ontdoen, o.a. doop
uitdieping.
BRANDGEVAAR DOOR HOOfRROEI.
Om nocibroel te voorkomen is allereerst '100-
ig, dat het gras werkelijk hooi zij, alvorens
het wordt binnengehaald. In de tw-ede plaats
is noodig, dat een behoorlijke hoeveelheid *oufc
in het hooi gestrooid wordt en lagen oud hioi
of stroo er tusschen worden aangebracht. Zout
verhoogt bovendien den smaak van het hooi.
Het oude hooi en vooral het stroo nemen hier
door zeer in voedingswaarde toe. Beide (het
zont en de lagen oud hooi en stroo» temperen
den broei. In de derde plaats behoort elke hooi
tas van ten minste één luchtkanaal te zijn voor.
zie, dat gemakkelijk te vervaardigen is van
stevige mandenmakerstwijgen of van eenvoudig
latwerk.
Het is vrij zeker, dat zich geen gevaarlijke
broei zal voordoen, wanneer de drie bovenom
schreven maatregelen zijn genomen.
Met gevangenisstraf of geldboete wordt hij
bedreigd, aan wiens schuld brandgevaar door
hooibroei zou ontstaan.
DOOR EEN ZONNESTEEK GEDOOD.
Te Zaandam werd de arbeider Lamers tijden®
zijn werkzaamheden door een zonnes'.eek ge
troffen. De ongelukkige stierf aan de gevol
gen.
EEN REUZEN VALK.
Te Haarle (Ov.) wist een jachtopziener een
valk neer te schieten. De roofvogel had de zeld
zaam groote vlucht van ruim een «reter.
DE VIERLING VAN OSS.
De dezer dagen te Oss (N.-Br.) gebaren vier
ling is overleden. Het waren twee jongens en
twee meisjes.
DOOR DE WARMTE GEDOOD.
Te Dwingelo (Dr.) is een jongetje ran A. R.
ten gevolge van de warmte gestorven.
ONDER EEN KRUIS VERPLETTERD.
Te Asten (N.-Br.) kreeg op het nerahof een
steenhouwer, die daar werkzaam was, een stee-
ren kruis op zich. De ongelukkige stierf aan
dc gevolgen.
OVERREDEN EN GEDOOD
Te Epe (Gld.) werd de 17-jarige R., wonend»
te Arnhem, toen hij achter een «ragen, .lie in
d.' Beekstraat stond, door een auto uit Devea-
ter gegrepen en gedood.
EEN NOODLANDING.
De bestuurder van een militair vliegtuig was
ceor een motorgebrek genoodzaakt op en wei
land bij den Sioterweg by Amsterdam een
noodlanding te maken. Ongelukken vonden niet
plaats en het vliegtuig was niet uesciiadiga.
DOOR EEN ^UTO GEDOOD.
Woensdagnvddag is het 4-jarig dochtertja
van F. de B. nabij de ouderlijke woning in
de Kanaalstraat te IJmu'den, terwijl het zich
even op den rijweg begaf, door een luxe auto
overreden. Het kind werd in zorgwekkenden
toestand naar het Antonius Ziekenhuis over
gebracht, waar het 's nachts is overleden.
HET HEMELVUUR IN HET VEEN.
Tijdens een hevig onweder sloeg .^e bliksem
in het veen van het Kolonieveld by Esmeer, oe.
hoorende tot de Rykswerinrcht'nsen te Veen
huizen. Vanwege genoemde inrichtingen wera
den direct middelen beraamd om den brand te
blusschen, Tot heden is di. niet gelukt, doch
stygen nog steeds dikke rookwolken op.
DOODELÏJK AUTO-ONGELUK.
Te De Lier is het 2-jarig kind "an *ved. K.
n de Oostbuurt door een vrachtauto aanbre
ien en gedood.
VERGIFTIGE RIJVTKNRRIJ.
orgelspel, mej. Al. Lk<u, te Hoek van Hol- worden na het gebruik van rijstenbnj met c-s-
land en de hoeren W. Alathener Wzn. te sensap. Zy leden allen aan hevige brakingen
Delft on J. Slotema te Middelburg. Afgewe- j en hooge koorts. Hoewel weer hersteld, mag
zen twee .andilaten. t gezin bet liekenhui# nog niet verlaten*