UITSLAG VAN DE VERKIEZINGEN
3 JUL11929
VOOR DE TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL
'g0^i
SEOSilL-
SAfettSHEH ROTTEP.OAM
STAATK,C.BR.EÏ;.RAP.nj
DONDERDAG 4 JULI 1929 TWEEDE BLAD PAG."
DE UITSLAG TE AMSTERDAM
Als altijd een gezellige drukte op 'de Pij-
penmarkt voor het Handelsblad. Duizenden
op den Dam, waar de S.D.A.P. de cijfers op
het doek brengt. De antirev. hoopen saam
Moor de bureaus ivani Standaard en Amster
dammer.
Er ivvordt nog druk nagepraat, gepoliti
seerd1, de horoscoop getrokken, al geven de
gepubliceerde cijfers nog bitter weinig hou-
ims'b.
De eerste dertig bussen zijn voor de anti
rev. niet zoo ongelukkig af. Af eai itoe wor
den bulletins van enkele groote steden aan
geraakt, die tot levendige besprekingen aan
leiding geven, Een slechte bus imaakt som
migen wat pessimistisch, een enkele goede
Uitslag doet die geestdrift weer oplaaien. Als
•r 200 bussen uit Amsterdam binnen zijn,
wordt de kans om een berekening te ma
ken iets grooter, al staat het volstrekt niet
,vast', dat de resteerende bussen eenzelfde
beeld zullen ivertoonen als de reeds becij
ïerde.
Bij de bussen nu bekend zijn, zijn de
entirev. en Chr.-ihisL beide met een paar
hond end stemmen vooruit. De Roomsch-ka-
tholieken winnen ongeveer 4000 stemmen,
de vrijzinnig^democraten halen 1000 stem
men op, terwijl de Vrij' üidsbond eenzelfde
aantal verspeelt. De gedaole dat men ivoor
den Vrijheidsbond op 45000 stemmen mag
rekenen, kan men nu reeds opgeven.
Wat verwonderlijker is, is dat naast de voor
uitgang vrjn de communisten, die nu ook
met .Wijnkoop aan de bus komen en die
5000 stemmen meer uitbrengen dan voor
vier jaar, ook de sociaal-democrateni 10.000
stemmen) ophalen. Men heeft daar ongetwij
feld) ontzaglijk gewerkt, maar rekende toch
niet op een vooruitgang bij 1925, toen men
ook reeds een heel goede bus heeft gemaakt.
Als er 300 bussen bekend zijn, is de posi
tie sleohts weinig, veranderd. De anitirev.
Joopen nu een paar honderd stemmen terug,
de soc.-dem. handhaven hun voorsprong
miet alleen, maar .verhoogen die nog tot
14000 stemmen.
De Roomsch-katholieken weten ook hun
Minst ite handhaven: ze zijn 6000 stemmen
boven 1925. De Vrijheidsbond daarentegen is
jthans 2000 stemmen achter.
Bij de laatst gepubliceerde bussen 397
wordt de positie der antirevolutionairen
nog iels ongunstiger; ze zijn duizend stem
men achter. De Chr.-Historischen zijn ruim
duizend stemmen voor. De vrijzinnig-demo
craten komen gelijk uit. De Vrijheid'sbond
heeft 2000 stemmen opgehaald.
De vooruitgang der sociaal-democraten
blijft verrassend!, ze zijn op dit aanital bus
sen reeds 20.000 stemmen hooger dan in 1925
De laatste bussen, brengen voor d» anti-
rev„ nog eenige verbetering. Het. eindcijfer
zal niet ver beneden dat van 1925 blijven.
Desniettegenstaande heeft Amsterdam het
Voor d'e antireiv. niet al te best gemaakt.
Men rekene hierbij echter met bet feit, dat
,wij een nieuwen lijstaanvoerder hadden en
'fin 1925, in tegenstelling met het grootste
kdieel van het land, een duizendtal stemmen
Vooruit, gingen. Men moet misschien de be
trekkelijke achteruitgang voor ec-n deel too
schrijven aan de actie der Christen-demo-
crallen, die stemmen kregen.
De Vrijheidsbond had ook de moeilijkheid
Van een nieuwen lijstaanvoerder en de 'con
currentie van den Naardenschen Vos. Toch
wist hij het stemmenaantal met 2000 om
hoog te voeren.
Ook de Christelijke-Historischen wonnen,
fel dient hierbij opgemerkt, dat hun aantal
stemmen vóór vier jaar ongetwijfeld aan
id'en lagen kant was.
Heeft de ontwapeningsleuze miet de groo
te toevloed aan de sociaal-democraten be
zorgd? Wij achten dit niet onwaarschijnlijk,
al is het opmerkelijk, dat de Vrijzinnig-de
mocraten er zoo goed als niets mee gewon
nen hebben. Anti-reuolutionar Aimsterdam
zal alle krachten moeten inspannen om de
positie die het heeft, in de toekomst te be
houden.
DE UITSLAG TE ROTTERDAM
Wanneer wij ons zetten om aan den uit-
fclag van de stembus te Rotterdam eenige
woorden te wijden, zoo doen wij dit, al
hadden wij ontegenzeggelijk de anti-revolS
partij gaarne nog een iets hooger percentage
gegund, in een dankbare stemming, omdat
de aanval welke van alle kanten werd on
dernomen op de positie der drie rechtsche
partijen, is afgeslagen
Zeker, het topcijfer, hetwelk de antirevo
lutionairen bereikten bij de Raads-stembus
van 1927, kon ditmaal niet worden gehaald.
Dit was echter evenmin het geval bij de
Chr Historischen en bij de Roomsch-Katho-
lieken. Alleen de socialisten kwamen per-
centegewijze boven 1927 uit, bleven echter
beneden het topcijfer van 1919. Bij deze
stembus lachte de socialisten het ideaal toe,
eenmaal de meerderheid der Rotterdamsche
kiezers achter hun vaandel te verzamelen.
Wij gelooven dat dit ideaal ,in lange, lange
jaren wel nooit zal worden bereikt.
De raads-stembus van '27 had onder bizon-
dere omstandigheden plaats. Wanneer onze
partij een plaatselijke strijd heeft te voeren
met de socialisten, is het uit den aard der
zaak vruchtbaarder werken dan wanneer
het gaat om zaken van landsbelang.
Het is het best deze Kamer-stembus te
vergelijken met de Kamer-stembus van '25.
Wanneer we dit doen, blijken de drie recht
sche partijen procentsgewijze alle te zijn
vooruitgegaan. De A.R.en van 12,54 pet. op
12,69 pet. de C.H.en van 6,18 pet op 6,3 pet
de R,K, van 15,62 pet. op 16,13 pet,
In 't algemeen trouwens is de vooruitgang
der R.K. in het gansche land bij deze stem
bus opmerkenswaardig.
De antirev kwamen ditmaal van 27396
op 31141, de Chr. Hist, van 13499 op 15463
en de R.K. van 34138 op 39592.
De staatk. geref. partij klom van 4413 op
5649 en bleef hierbij zoowel wat het cijfer
als het percentage, onder 1927. Eerlijk ge
zegd, hadden wij verwacht, na de felle ac
tie. dat deze partij hooge cijfers had ge
haald Het komt ons voor, dat het toppunt
in Rotterdam vrijwel is bereikt
De sociaal-democraten maakten de groot-
lt« ïMpjitgaog en ssl saa: 83.063 op
DANKBAAR -- NIET VOLDAAN
Half tien zouden de eerste uitslagen in de
YVesterkerk worden medegedeeld acht uur
was het toen reeds groote gröepen de deu
ren van het kerkgebouw belegerden, om toch
vooral niet te laat te zijn.
Om het verkeer niet al te zeer te belemme
ren werden de hekken nog iets eerder ge
opend, dan was afgesproken en in een wip
stroomde heel het groote gebouw tot den nok
toe vol. Nog stepds drongen meerderen op
en het kostte ccnigc moeite de banken, die
gereserveerd waren voor de stemopnemers
vrij te houden, doch gelukkig heerschte er
een uitnemende geest, zoodat tot kwart over
negen de voor de werkers bestemde plaat
sen ook inderdaad voor hen open bleven.
Maar toen stonden de gangpaden al vol en
op de galerijen hingen de menschen bij klit
ten op elkaar, zoo vol was het.
Menig druppeltje transpiratie werd al spoe
dig gelaten en vooral de ordecommissaris
sen hadden het zwaar te verantwoorden.
Echter: niemand, die klaagde want onder
het zingen van ons strijdlied, het „Zij zullen
het niet hebben", het o,ude Wilhelmus en
andere jubel- en geloofsliederen viel de tijd
kort en de warmte licht.
Spanning was er ook, spanning naar den
uitslag te Rotterdam, waarop men zooveel
vertroawsa hoewel da aftjraalijw^tteJi
der kefferpartijtjes altijd een onberekenbare
factor bleef.
Te kwart over negen kwam met „onze Jan"
voorop het Centraal bestuur binnen met een
schier eindelooze ovatie begroet, waaraan de
heer Schouten ditmaal maar heel moeilijk
een einde kon krijgen.
Iets later, bij de Schriftlezing kon men
weer een speld hooren vallen en bemoedigd
werd de Psalm des lofs aangeheven: wat er
ook gebeurde, het vertrouwen op onzen God
zou immers blijven?
Toen kwamen ze, de eerste cijfers en ze
stelden teleur.
We gingen achteruit.
Maar alle partijen bleken bij dien wonder
lijken eersten staat van 100 stembureaux
achteruit te loopen, behalve dan de commu
nisten.
Achter de groene tafel werd gedelibereerd:
hoe kon dat? Hoe konden alle partijen
achteruitgaan, terwijl toch het aantal kie
zers grooter was?
Een vergelijkende staat bracht het ant
woord: inderdaad bleek uit de vergelijkende
cijfers van deze'fde bureaux over 1925, dat
het aantal geldige stemmen met ongeveer
1000 was achteruitgeloopen.
Wij liepen daarom terug, maar de S.D.A.P.
bv. ook.
Veel peil was er op de eerste 100 bureaux
nog niet te trekken, maar de vergelijking
met het percentagen moest toch iets leeren.
In do cwsistoritf^me* swrdea nu fcoorts-
Zoo zag men het in het stemmental, hoe
ons het bloed werd afgetapt door hen die
met ons een moesten zijn tegen ongeloof en
revolutie en dat zoowel rood als roomsch
vooruitgingen.
Eenige uitslagen van buiten de 6tad die
tusschentijds werden opgegeven vermochten
niet de stemming veel c-> te voeren: wat wag
Leiden weer slecht en ook Utrecht viel tegen,
in Amsterdam toch nog weer een leelijke
deukwel werd bevestigd» liet woord;
Tweedracht breekt kracht.
Weer roffelde het cijfers van Rotterdam;
twee honderd bureaux, eeoi geringe stijging,
we waren nu wel zoo ongeveer op ons peil
en er kwam moed, dat we bij dc laatste
bussen nog wat zouden ophalen, want de
binnenstad was nooit het best voor ons!
Dan komt plotseling een stem van eeu
der galerijen: „Volledige uitslag van Rotter^
dam op twee stembureaux na! A.R. 30955,
(Daverend applaus).
De heer Schouten, die precies op het zelf-,
de oogenblik ongeveer dezelfde bureaux
binnen heeft gekregen, maant aan de vreug-
de nog iets te temperen daar hij eenige hon»
derden stemmen daar beneden blijft, doch
even later komt de geheele voorloopige uit
slag binnen en blijkt, dat we de 31000 zijn
gepasseerd en dus onze positie volkomen
hebben gehandhaafd.
Dit gehandhaafd dan niet bedoeld op z'n
s.d.a.p.sch d.w.z. met een groot verlies maap
in werkelijkheid, düs percentsgewijs gere
kend.
Als dit bericht wordt vernomen breekt
groote geestdrift los, de ban der vrees, dia
na de eerste uitslagen was blijven hangen
was gebroken, we konden weer juichen, al
\\-as de vreugd ook niet onvermengd, geziea
het feit, dat de communistische groepen
zoo zeer waren vooruitgegaan en de terug
gang der socialisten, die in den aanvang
was te verwachten, inmiddels was g eet uit.
Was de stemming in de kerk over het al.
gemeen: dankbaar, achter de groene tafel
dacht men er bij: niet voldaan en men dacht
het niet alleen, de heer Schouten zeide het
ook en wekte de aanwezigen op om als een
man te staan bij het verder uitdragen van
het anti-revolutionair beginsel.
Gezongen wordt nu: „Een vaste burcht ig
onze God".
Het was half elf geworden, de einduitslag
van Rotterdam, al was die officieus, was
binnen en er werd aanstalten gemaakt om
te eindigen.
Dit geschiedde met den ouden overwin-
riingspsalm: „Gij toch, Gij zijt hun roem, do
kracht van hunne kracht; Wij stckeai 't
hoofd omhoog en zullen d' eerkroon drageu,
door U, door U alleen, om 't ecuwig welbe
hagen".
Daarna ging Ds. G. R. Kuyper voor in
dankzegging en maakte de menigte zich op
om heen te gaan. Maar toen was het Mr.
P. B. Bouman, die nog even de aandacht
vroeg om in hartelijke bewoordingen den
heer Schouten toe te spreken.
Met een bewonderenswaardige energia
heeft deze, aldus spr., hier voor liet anti-
rev. volk gestreden, heeft hij zich gegeven
met onverflauwde energie. Daarvoor zeggen
wij hem dank en beloven dat we ook in da
toekomst, kooi het dan met nog meer resul
taat, voor hem in het vuur willen gaan,
(Laugdurig daverend applaus, daj telken a
aangroeit tot een ovatie. Staande zingen da
aanwezigen den heer Schouten toe: „Dat
's Heeren zegen op U daal").
De heer Schouten zegt dank voor dit be
toon van gehechtheid en liefde en zegt toe
ook in dc toekomst zijn beste krachten t*
zullen geven voor de beleving van ons be
ginsel op politiek en sociaal gebied, maap
zoo zeide hij: mèt U! (applaus).
Onder het zingen van 't Wilhelmus stroomt
dan de kerk leeg en ook buiten heft dc dui
zendkoppige menigte nog .verschillend*
strijdliederen aan.
DE UITSLAG
IN DEN KIESKRING UTRECHT
Wanneer we den uitslag bezien in onzen
kieskring en we nemen daarvoor eerst on
der de loupe de cijfers der drie rechtschg
partijen, dan is de uitslag uiet onbevredi
gend te noemen.
Immers, in 1925 brachten de A. R., C. II.
en R. K. te zamen uit 27-489 -f- 20573 38722
86784 geldige stemmen of 53.54 van de
geldige stemmen over heel de provincie,
laans klom dat cijfer tot 2925-4 -f- 23275 -f-
4-4796 97325 stemmen of 55.41 95. Dus;
eenige groei voor de drie rechtsche partijen
tezamen. Dat stemt zeker tot dankbaarheid
en vestigt den indruk, dat de aanval op dit
bijeen behoorend drietal is mislukt
Voor elk der drie afzonderlijk staat het
zóó, dat de A. R. in terugliepen van
16.90 in 1925 tot 16.65 in 1929, dat de C. H.
klommen van 12.69 95 tot 13.25 en dut
de R. K. klommen van 23.89 tot 25.51
van de geldige stemmen.
De S. G. P. (Ds. Kersten) klom van 4.02
tot 4.42 95, terwijl de H. G. S. (Ds. Lingbeek)
steeg tot 0.99 tegen 0.98 95 in 1925, een
verbetering van weinig of geen beteekenis.
Ook de klim van de S. G. P. is in den uit-
slag niet in verhouding tot de krachtsin
spanning, die het S. G. P.-tweetal zich heeft
moeten getroosten.
Wenden we den blik naar links, dan valt
eerst op, dat de S. D. A. P. van 21.39 95» tot
21.49 kwam, de Vrijheidsbond van 6.60
tot 6.68 terwijl de Vrijzinnig-Democraten
van 5.15 95 terugvielen op 4.98 95, alles be
rekend naar het getal uitgebrachte geldige
stemmen in 1925 en 1929.
Opvallend is de debacle van de lijst-Arta,
de kleine keffer achter de R. K. Staatspar
tij, die van 4057 stemmen terugliep op 1338
of in 95 van 2.50 op 0.75 95!!
Ook de lijst-ter Hall liep terug van 0.94
pet. op 0.35 pet
Dc communisten brachten het van 0:61
in 1925 tot 0.84 95 bij deze stembus, waarbij
we Wijnkoop en Sneevliet en De Visser
maar op 'n hoop rekenden.
De kleine partijen deelen de rest dan.
Daarbij is Floris Vos vooral aan de win
nende hand met 1.28 95, hij zal wel een
zetel in ds Kamer bezetten.
|ZU verder panlat
M6R,W,H,NOLENS DEN HAAG
STAATS l>A».TiJ
L,DE V155ËR. sGRAVENHAGE
COMMUNISTISCHE PART'I
SCCTI e COMM.IHrERftATIONAlE
De ontwapeningsleuze en die van het staats
pensioen hebben op velen niet hun uitwer-
kig gemist. Ook is de vooruitgang van de
communisten opvallend sterk. Procentsge
wijze heeft m.en hier de sterkste verhooging
bereikt
De Vrijheidsbond is al weer aan bet af- 1
takelen. Hun overigens eminente candidaat.
Knottenbelt, kon het oude cijfer lang niet
halen. De burgerij had blijkbaar geen oor
voor het schrikbeeld der Vrijheidsbonders,
toen gewerkt werd met „Calvinistische en
Katholieke dweepers."
De Vrijzinnig-Democraten zijn, wat het
absolute cijfer betreft, wel vooruit gegaan,
doch niet met hun percentage
Overigens zijn er op de kleine partijen
heel wat stemmen uitgebracht, doch deze
zullen wel verloren zijn.
De situatie overziende, behoeven wij niet
ontevreden te zijn. Echter moeten dc recht
sche partijen het zich voor gezegd houden'
in Rotterdam dient men altijd waakzaam te
zijn om zich te handhaven. Aan de organi
satie zal ook hier en daar nog wat verbe
terd moeten worden en gehoopt mag ook
worden, dat de schouders worden gezet on
der de pers, Slechts wanneer de Christelijke
pers steeds grooter vorderingen maakt, kan
de toestand rustig worden afgewacht.
Er zal gelegenheid zijn, straks breeder op
dezen uitslag terug te komen.
O-»
achtig een aantal deelsommen gemaakt en
inderdaad kwam er eenig licht: we waren
iets achteruitgegaan: een fractie van een
percent, maar dan toch: tegenslag.
De eerste cijfers werden bekend gemaakt
en begrijpelijkerwijs was het enthousiasme
nu niet zoo erg groot, al werd er natuurlijk
wel geapplaudisseerd, bij het bekend worden
van sommige ciifers.
Achtereenvolgens kwamen koeriers bin
nen met den uitslag van 125 en 150 stembu
reaux; weer was het een wilde jacht om de
percentages te weten te komen en nu bleek,
dat we langzaam, maar zeker stegen, niet
alleen, dat het concrete stemmental niet
meer achterbleef bij 1925, maar ook relatief
werd de toestand iets beter.
Nu kwam de stemming er eerst recht in.
Bij het mededeelen van het steeds stijgend
stemmengetal was het gejuich niet van de
lucht en de heer Schouten mocht manen
tot wat minder optimisme, hij kreeg het er
toch niet uit»
Bij 175 bureaux bleek toch, dat we op een
groote stijging niet behoefden te rekenen en
de voorzitter sprak nu reeds als zijn mee
ning uit, dat we blij mochten zijn, wanneer
we ons percentsgewijs hadden gehandhaafd.
Zoo bleef de stemming schommelen tus-
sehen hoop en vrees.
De lastercampagne tegen onze partij bleek
nog" steeds niet uitgewerkt en de roode groe
pen hadden ook nu weer met hun vaal be-
Iowa ueltjes sewsjseo. 'm[-
