WOENSDAG 29 MEI 1929 EERSTE BLAD PAG. 3
der, directeur der Chr. M.U.L.O.-School te
Soekaboemi.
Vrijdag 12 April stond de heer Mulder nog
in de school. Des Zaterdags moest hij we
gens koorts het bed houden en :onstateorde
de dokter malaria tropica. Zondagnacht
kwam de crisis. Maandagmorgen vroeg gaf
de dokter nog hoop, maar reeds in den loop
van den voormiddag volgde de ontzettende
mededecling, dat men zich op het ergste
moest voorbereid houdenEen half uur
later is hij overleden.
Zijn stoffelijk overschot is op het kerkhof
te Mr. Cornel is begraven.
Johannes Mulder werd in 1902 onderwijzer
en werkte achtereenvolgens aan Chr. Scho
len te Deventer, van 1902—'03, Overschie van
1803—'03, en Rotterdam (Da Costa-School)
van 1905'14. Hij trad in 1914 in dienst der
Vereeniging voor Chr. Scholen te Batavia.
Bijna 15 jaren heeft hij de Indische School
mogen dienen, eerst als onderwijzer aan de
Mu'.o in Gang Mendjanagan te Weltevreden,
daarna als directeur van de Chr. Mulo te
Soekaboemi. Nu zou hij de volgende maand
voor de tweede maal met verlof gaan en
dan, met het oog op z'n kinderen, misschien
pensioen vragen. God heeft het anders be-
ikt.
DE ZIEKTEWET.
Talma's arbeid werpt vrucht af.
DE VOLKSHUISVESTING.
EXAMENS.
PROMOTIES.
t Doctor ln de Letterer
sttquo d'Alfred de Vim
raliste. de heer E.
.efscljrlft: „Le
;~d is tot Doctor ln de Wis- cn Na-
de heer H. B. J. Scheorlnk, geb. to
op een proefschrift getiteld: „Splro-
ACADEMISCHE EXAMENS.
«lftagd- Wie-
beer W. E. 1
Apothekers
Geel.: Wis -ei
de: doet. ex.,
'che Taal (Fransch):
eid: H. J. Kampher
i hoeren L,. Algèra
28 Mei. Akt
heeren: H. Allnl
Den Haag, C. A.
Haarli
Bassant te Rot-
Rotterdam.
nd., nl. dé heer
EXAMENS-SCHOOLRAAD.
J. G. Krajenbrlnk
■elman te Klazienav
degraven: P. I. de Mi
nlnk te RUssen. P. T
Vliet te Zaandam; G. Ki
Klazienaveen. T. C. Rieuwerts
1c Maalcer te Lelden: M
P. Talsma te Huizum;
ïtcün te Hillegei
flam; A. Willem
venhage. C. Vissers
Renkum en J. Cupi
leekenlngen Werden
EXAMENS-STUURMAN.
Haag, 28 Mol.
in gr. stoom'
H. G. den I
i hoeren J. W.
EXAMENS-MACHINIST.
a a g. 28 Mel. Gesl. voor het
heeren R. Kuardy, A. van 1
idstra, VV. Vlsscher, A. J. M
gen, eu J. J. Bakker te Rott
Land- en Tuinbouw.
Door de Nedcrlandschc Pomologische Ver
eeniging is een keuring ingesteld op den ge
zondheidstoestand en ue soortechtheid vaa
voortkweekings- tn plantmateriaal van klein
fruit.
De gewassen, welke voorloopig door dezen
dienst worden eekeurd, zijn: zwarte bessen,
rooi Ie bessen, kruisbessen, frambozen en
aardbeien.
Door de vereeniging is een algemeene keu
ringscommissie benoemd, welke, gevormd
ptprdt door de navolgende personen: Prof. A.
Sprenger, Wageningen, voorzitter; \Y.
,'k, Aijkmaar, A. Booy, Ocliten; A. v. d.
..rave, Ka veile; Ir. A. W. v. d Plassche: Ir. N.
van Poetcren, Wageningen en R. Lijsten.
Arnhem, Secretaris.
De Algemeene Jaarvergadering dor Nea.
Pomologische Vereeniging, hoofdafdeciiiig
Fruitteelt der Ned. Heidemaatschappij
Arnhem, zal dit jaar worden gehouden op
Donderdag 12 September te Zutfen.
d>ze vergadering wordt een excursie
bon-vn op 12 en 13 Sept. naar verschillende
fruitteelt-bedrijven in de omgeving van
Zutfen.
Ter bestudeering van den groen ten teelt ln
Nederland heeft zich in Duitschland
commissie gevormd bestaande uit de heeren
Ministerialdirektor Dr. Bockcnhoff, Ministe-
nalrat Dr. Neumann, Lchranstaltsdirektor
Zeininger, allen van het Pruisische Minislo
rie van Landbouw; Regicrungsrat Scliwci-
zer, Regierungsdircktor Dr. Marwedel, Re
gieiungspraesident Berghrus, van de Stam-
liclie Mooradminislration Ejchen Aurlcn.
Deze commissie is thans op reis door
Nederland.
Up het verbzoek van het Duitsche Consu
laat te Rotlerdam heeft genoemde commissi*
zich te Rotterdam in verbinding gesteld met
de Rotterdamsche Tuinbouwvereeniging „Hm
land" die het gezelschap op de tuinderijen
van eenige harer leden ruimschoots in de ge
legenheid heeft gesteld de groententeclt
tensiof te leeren kennen.
Het gezelschap is dimrop zeer voldaan
vol lof over den Hollandschcn groententeclt
nog eenige andere groenten-centra in ons
land gaan bezoeken.
In een vergadering van de Haagsche Chr.
Besturenbond sprak de heer H. A. D ij k-
stra, secretaris, over
«De Ziektewet"
Spr. begint met te constateeren dat van
het drama „De Ziektewet" tnuns het laatste
bedrijf worut gespeeld. Door verschillende
oorzaken werd de invoering vertraagd.
Na te hebben uiteengezet welke die oor
zaken waren, toont Spr. nader aan wat de
wet bedoelt, wie de wet verzekert, wat de
wet bieut, wat de wet vraagt en wie tot ue
uitvoering van de wet zuilen worden ge
roepen.
De wet bedoelt aan den arbeider te ver
goeden (ie loonderving bij ziekte.
Wat do wet bedoelt
In de wet zijn bepalingen opgenomen voor
fondsvorming. Een deel der piemiu, iij het
ueel, moet worden geieser-
liei nemen van inaatregcien om
ziekte te voorkomen,
uaarnaust siaat ue fondsvorming voor het
crzekeren aan de arbeiders van voldócnue
ioeiiaatige geneeskundige hulp.
Hiervoor wordt een belangrijk bedrag ge
reserveerd, nl. f 4 op ieder 1 1U00 loon.
Dit fonds wijst op de komende Zieken
fondswet, die de geneeskundige behanuenng
ran de door de Ziektewet verzekerde arbei
ders nader wil regelen.
Naast het verzekeren van een uitkeerin3
bij ziekte ter vervanging van het loon wil
de wét meewerken aan het voorkomen en
van ziekte en in dat alles de volks
gezondheid en volkswelvaart bevordéren.
Wie zija verzekerd?
De arbeiders, die in een onderneming
loonarbeid verrichten, zijn Verzekerd.
In de wet worden iiog drie categorieën
genoemd.
Verzekerd zijn degenen, die werk aanne
men van een werkgever en allen die heu
in de uitvoering van dat werk bijstaan.
Verzekerd zijn ook de losse arbeiders. De
wet bevat bepalingen betrèffende arbeiders
den regel niet langer dan twee dagen
per week bij eeruclldeii werkgever arbeiuen.
Verzekerd zijn dg arbeiders die bij een
werkverschafling te werk zijn gesteid.
Niet verzekerd zijn de 'arbeiders, wier
loon tot jaarloon herleid meer dan f 3000
bedraagt, het huispersoneel en de werkne
mers, die als hootd en bestuurder van een
bedrijf door de wet als werkgever worden
beschouwd.
Wat geeft de wet?
Op die vraag kan het antword luiden; a.
30 Yo van hei loon; b. ingaande de derde
dag van de ziekte; c. gedurende hoogstens
maanden in een tijdvak van 12 maan
den.
Wie na die twaalf maanden nog ziek i>
krijgt in de tweede periode van twaalf
maanden hoogstens 9b dagen uitkeering en
iedere verdere periode van twaalf
maanden, met dien verstande dat, indien in
aande periode de 90 dagen hiet ten
volle zijn genoten in de daaropvolgende pe
riode de niet genoten dagen bij de 90 dagen
orden bijgeteld
Verder kan ue Minister bopalen voor een
gebied van een Raad van Arbeid en dus
)k voor geheel het lancLdat
a. do uitkeering wordt verhoogd tot 90
procent van het loon;
b. de uitkeermg ingaat de eerste dag van
de ziekte;
de uitkeeringsduur wordt gesteld op
ten hoogste twaalf maanden
Komt de ziektewet in werking, dan krijgen
ie arbeiders uitkeering krachtens de ziek
tewet
op een aanvraag om tijdelijke uit
keering krachtens de ongevallenwet binnen
acht dagen na indiening van de aanvraag
geen antwoord dan wordt aangenomen dat
die uitkeering is geweigerd en krijgt de
aan-ever uitkeering van ziekengeld.
Uitkeering bi) bevalling.
De wet verzekert aan de o-ehuwde mc
der, die loonarbeidster is, uitkeering bij be
valling en wel vol loon vanaf 6 weken voor
de bevalling tot minstens 6 wekio na de
bevalling en hoogstens voor een termijn van
maanden. Spreker zegt de handhaving
deze benaling te betreuren. In elk gevai
had daarbij moeten komen een moeder-
scnapsverzekerin" voor de ongehuwde
vrouw, die niet buiten haar huls gaat wer
ken maar naar eisoh \nn het Christelijk
beginsel thuis haar arbeidstaak verricht
Die m dors krijgen niets en de vrouw die
om schijnbaar wettige of niet wettige rede
nen buiten gaat werken, krijgt in ti „en van
bevalling een behorlijke uitkeerine. Henri
Polak ontwikkelde tezer dagen tegen den
arbeid van di gehuwde vrouw bezwaren.
Ilii zei:
1. de vrouw vermoordt zich zelf;
2. het huisgezin wordt verwaarloosd:
3. werkloosheid onder mannen wordt be
vorderd:
4. het loon^il wordt gedrukt-
Deze vier bezwaren moet teder Christen
derschri'ven. Het betrekkelijke artikel
geeft te weinig en te veel. Spreker betreurt
ook dat de ongehuwde moeder geen uitkce
nne kri'gt i^exe moeders verkoeren in dei.
regel in zeer zorgelijke maatschappelijke
omstandigheden. Waarom kon hot bedrag
niet beschikbaar blijven voor die moeder,
desnoods te besteden onder leiding van daar
voor aangewezen vereenigingen?
Wat de wet bied' zal duizenden arbeider"
ca hun "ezinnnn ten goede komen
Uit het Sociale Leven.
ALGEIC. R. K. AI/IBTENAARSVEREEN.
Op het te Hoorn gehouden congres van
Alg. R.K. Amb'enaarsverconiging is de heer
G. Bulten, lid der Tweede Kamer en burge
meester van Voorhout, benoemd tot voorzli-
tor in de plaats van den heer J. von Freytag
Drahhc, wethouder van Amsterdam, die was
Afgetreden.
De premies.
Wat - raagt de wet'
Op ie vraae kan niemand een concreet
antw --ven. De Minister t lt do pre
mies vast en hoe hoog die zullen zijn is nog
niet bekend.
Wat wel bekend Is, is dat de werkgever de
nremie moet betalen maar de helft daarvan
mag inhouden op het loon van de arbeiders
Ook die bepaling moet worden betreu *d.
Daar'eeen kunnen von.-nl twee bezwaren
worden aangevoerd. Er zijn ondernemingen
waar de werkgever er toe neigt om de premie
-eheel voor rekening van de niTneming
te nemen. Willen andere werkgevers ir
soortgelijke bedrijven dat niet, dan zal wee
de niet-willende werkgever de toon aange
en voor de wei-willende werkgeve-,
Ti di - -'ijke bedriiven krijgen de ar
beiders do helft van de nramio te betalen.
Wie voert de wet uit?
Do uitvoering geschiedt doo
a. dp Radon van Arbeid:
b. erkende bedrijfsvereenigingen.
Spreker vermoedt dat de nraktijk wel zal
zijn da. ba wordt en dat a het restant
krijgt
Na te hibhen verkina: d, ./at hedrilfsvei
eenig:-"Tcn en plaatselijke a.dr dingskasse'
bedoelen, wees sor. er in zijn slotwoor J nog
op hoe deze wet is een doel .an het n
werk van wijlen Ds. A. S. Talma liet zat
voor Minister S'otemaker dc Bruine 'n
gename tank zijn geweest meo te mogen
verken dit werk vin zijn voorganger
v ichten te doen dragen.
Een aangename discussie volgde.
Aan het jaarverslag van den hoofdinspec
teur voor de volkshuisvesting over 192S. ir.
H. van der Kaa, is het volgende ontleend:
Alle aandacht kon ook in 1928 weer wor
den gevestigd op het doel, dat den wetgever
voor oogen stond: verbetering te brengen
overal, waar de wijze van huisvesting ie
wenschen overlaat Op tal van plaatsen werd
de verbetering van slechte toestanden krach-
lig ter hand genomen.
De woningproductie.
Dc woningproductie, die gedurende de
geven jaren,'dat daarover be roüwbare ge
gevens bekend zijn, gemiddeld 46 500 w>
nlngn bedroeg, bleef in het verslagjaar wel
beneden die van 1927,, de hoogste, dae ooit
werd bereikt (51,608), maar kwam toch op
49.096 woningen, dus belangrijk boven he!
gemiddelde der zeven voorafgaande jaren.
Het aantal woningen in uitvoering -
20,913 op 31 December 1928 Igen 24,303 np
31 December 1927 en 26,983 op 31 December
1926 is van dien aard, dat in 1929 een ze»
greote produciie mag worden verwacht, dat
de netto vermeerdering belangrijk zal
gaan boven de jaarlijkschc toeneming van
de behoefte en dus strekken kan tot een nog
verdere •verruiming vau den wonin;
raad.
Een belangrijke verbetering van den toe
stand spreekt ook uit het feit, dat in 1923.
2006 onbewoonbaar verklaarde woningen
konden worden ontruimd, dat is aanmerke
lijk meer dan in de voorafgaande jaren.
Tekcrt aan goedkoopen bouwgrond.
In Amsterdam, waar de laatste 5 jaar dc
gemiddelde behoefte 24 H.A. per jaar be
droeg, was 53 H.A. voor bebouwing beschik
baar. Hiervan kan 34% H.A. ter beschik
king van particulieren worden gesteld, vai.
welke terreinen echter een deel gelegen is
in do Watergraafsmeer, waar geen arbeiders
woningen worden gebouwd, en overigensin
Zuid, waar de canon zoo hoog is, dat van
den bouw van arbeid era.ronrngen geen spra
ke kan zijn. Geconstateerd kon dus worden,
dat Amsterdam voor den particulieren ar
beiderswoningbouw geen voldoenden grond
bes oh ik baar had.
In Rotterdam was het beschikbare bouw
terrein, geschikt voor bebouwing met arbei
derswoningen, eveneens uiterst beperkt,
terwijl ook in 's-Gravenhage de hoeveelheid
direct beschikbaar terrein niet geacht kan
worden voldoende te zijn.
In Utrecht was de gemeente wel in het
bezit van groote terreinen, doch hven-
een deel zoo hoog in prijs, dat van den bouw
van arbeiderswoningen geen sprake kan
zijn. Voor laatstgenoemd doel beschikt de ge
meente wel over groote terreinen, maar
slechts een zeer geringe hoeveelheid hlcek
voor onmiddellijke bebouwing beschikbaar
te zijn.
Ook in tal van andere gemeenten, groote
zoowel als kleine, openbaarde eich een te
kort aan voor bebouwing geschik'e en be
schikbare terreinen, althans was het moei
lijk dergelijke terreinen te verkrijgen.
De bouwkosten.
Met betrekking tot de bouwkosten kan
worden opgemerkt, dat deze sedert 1923 als
gestabiliseerd zijn te beschouwen. Zoowel de
loonen als de arbeidsvoor^ aarden zijnt vrij
wel dezelfde gebleven. Het weekloon van
de bouwvakarbeiders bedraagt volgens de
collectieve contracten in de groote gemeen-
520 230 pet. van dat van 1914. Het uur
loon, dat den irovloed van het loon op de
bouwkosten van een woning weergeeft, is
tengevolge van de verkorting van den werk
tijd meer gestegen. Het ligt thans in het
algemeen tusschen 2% en 3 maal dat van
5ór den oorlog.
Tengevolge van den invloed van de prij-
in der buitenlandschc bouwmaterialen en
in de invoeri-nig van moderne bouwprijzen
beweegt het indexcijfer van de bouwkosten
zich ongeveer op hetzelfde peil als de kosten
an levonsondenhoud, n.l. ongeveer 165 pet:
van 1914.
Verlaging van dit cijfer mag, hoezeer ook
de behoefte aan goedkoope woningen dringt,
niet worden verwacht.
Hocge exploitatiekosten.
Het is een verontrustend verschijnsel, dat
de exploitatiekosten van woningen (buiten
rente en aflossing -van de eigenlijke bouw
kosten) langzamerhand tot een buitenge
wone hoogte zijn gestegen. In sommige ge
meenten begint het bedrag dezer kosten te
naderen tot de heft van de huuropbrengsi
an een arbeiderswoning.
Woningen ln eigendom.
Op grond van verschillende overwegingen
is de hoofdinspecteur tot de conclusie geko
men, dat de Woningwet te veel in de rich
ting van de huurwoning stimuleert en dat
het daarom aanbeveling verdient een rege
ling te treffen voor het vcrleenen van voor
schotten krachtens die wet tot het verkrijgen
woningen in eigendom. Hij wijdt daar
aan een afzonderlijke beschouwing en geeft
tevens in overweging, of niet ten aanzien
an arbeiderswoningen tot afschaffing al
thans tot belangrijke verlaging van de re
gistratierechten zou kunnen worden overge
gaan.
Duizenden gezeten arbeiders zijn overge-
bracht naar de groote groep van bczitloozen,
die zich niet meer hecht 'aan de woning,
maar die om de geringste aanleiding voor
een andere verwisselt Het groote aantal ver
huizingen bij de arbeidersklasse in onze groo
te steden begint het karakter van een maat-
schappelijken misstand aan te nemen.
Overheidssteun.
Omtrent den van overheidswege verleenden
steun in de bouwkosten wordt nog liet vol
gende opgemerkt:
Onveranderd bleef als eisch gelden, dat bij
voorschotten-aanvragen ter voorziening
de woningbehoefte de behoefte aan do te
stichten woningen moet worden aangetoond,
cn aangegeven moet worden, waarom niet
mag worden verwacht, dat in de behoefte
door particulieren zal worden voorzien.
Bij den bouw zal voorts naar soberheid
nmotcn worden gestreefd. Waar niet meer
kan worden gegeven dan datgene, wat door
een validen arbeider te betalen is, blijft een
scherp toezicht op de bouwkosten bij voort
during noodig Het voorgestelde woningtype
til overigens in elk voorkomend geval naar
de plaatselijke omstandigheden worden be
oordeeld.
oprichting van een sanatorium voor longlij-
te Tomohon. Heden heeft hij do terug-
naar Java aanvaard.
DE GOUVERNEUR VAN MIDDEN JAVA.
DJOKJAKARTA. 29 Mei. (Aneta) De gou
verneur van Midden-Java, J. P. van Gulik,
repatrieert CO Mei 1950.
Voor de kolonisatie.
De exploratie-groep, bestaande uit den as-
listent-resident Kuik, den landbouwkundige
Tjietjens, den arts Soesilo en den vertegen-
oordteer van de Vereeniging Kolonisatie
Nieuw Guinea Misset is, zoo wordt aan de
„Loc." geseind, den dertienden April terug
gekeerd te Nabire aan de Geel vinei» baai na
exploratie van de vlakten Soengai, Nabire
Boemi. De voorloopige indruk van deze
alluviale rivieroevers is nog niet ongunstig
oor eventueels vestiging van landbouwers.
De houtvester Van Meurs is nu met gefor-
cerde marschen doorgegaan naar 't Jabi-
gebicd, terwijl eerstgenoemden met de Anna
vertrokken naar de monding van de
Wanggarivier en de Djalaurivier. Langs
den laatsten stroom zullen zij het binnen
land indringen en daarna een doorsteek
maken door het bergland naar de Wangga
rivier voor verkenning van het terrein voor
kolonisatie. Assistent-resident Kuik gaat
dan door ter ontmoeting van den houtves
ter bij den Jabi-stam in kampong Kitatopa.
De arts houdt zich bezig met de bestudee-
ring van anopheline-soorten, maatregelen
voor den gezondheidstoestand der explora
tiegroepen enz.
Er valt veel regen en 't terrein is zwaar.
De dragers zijn gewillig en blijken krach
tige mënschen. Veel Papoea's zoeken hulp
bij den arts en het vertrouwen in de Wes-
tersohe geneeskunde blijkt bij Len heel groot
te zijn.
KAREL WIJBRANDS
VERONGELUKT.
DE NESTOR DER INDIS3EE PEES.
Een onverschrokken persridder.
Aneta berichtte reeds, dat de nestor der
Indische pers. Karei Wijbrands, directeur
van het „Nieuws van den Dag voor Neu.
Indië", Zondag door een auto-ongeluk om
hot leven gekomen is.
Omtrent dit tragische geval wordt nog ui'
Batavia gemeld:
Bij Soemedang keek de chauffeur om,
om iets te zeggen tegen den heer Wijbrands,
maar liij verloor hierbij het stuur óver den
wagen, die tegen een muur aanreed. Dc hem
Wijbrands werd eruit geslingerd. Toen de
chauffeur, die bewusteloos was, weer hij
kwam, was do heer Wijbrands reeds mei
een taxi naar Hotel Homan in Bandoeng
vertrokken. De heer Wijbrands weigerde
zich te laten opnemen in het hospitaal, on
danks het herhaald aandringen van de dok
toren, die een onmiddellijk operatief ingrij
pen een kwestie van levensbelang achtten.
Eerst Maandagmorgen om half twaalf stem
do de heer Wijbrands in zijn operatie tot-
tijdens welke hij is overleden.
Wijbrands heeft dertig jaar lang een apar
te plaats in de Indische perswereld ingeno
men. Hij schiep een pjttigen krantenstijl in
Indië en dreef vaak op bijtende wijze den
spot met de Indische bureaucratie, waardoor
hij meer dan eens met den strafrechter in
Aanraking kwam wegens belediging van
ambtenaren. Dit maakte-hem inmiddels in
veler oogen lot martelaar en bezorgde hem
te'moer roem als onverschrokken' persridder.
De ..N.R.C" schrijft over zijn lateren spo
met de nieuwe bestuursleden in Indiê:
Koloniaal reactionnnir in merg cn been, was
elke ontwikkeling van Oostersch leven hem
een gruwel. Hij keerde zijn spot tegen
wat er opkwam in de Indische en in hel
bijzonder in de Inlandsche maatschappij,
roen de geest niet altijd meer vaardig \v_...
word zijn spot tot hoon. Maar onbewust
beeft hij toen juist voor de Inlandsche be
weging. een betcekenis gekregen, waar
ze- hem dankbaar mag zijn. Hij hoeft die
beweging misschien feller opgestookt dan
menig satelliet van Moskou. De Inlandsche
nationalisten gingen de figuur van Wij
brands zien als de personificatie van een
aan heel hun wezen vijandig imperialisme
en ze verwekten zijn hoon tot revolutionair
propaeanda-materiaal en tot prikkellectuur
Zij erkenden dat men bij dezen publicist ten
minste precies wist wat men aan hem had:
een genadeloozen vijand.
Tegen het bewind van gouverneur-generaal
Van Limburg Stirum, evenals tegen dat van
gouverneur-generaal De Grdeff heeft Kard
Wijbrands op zijn eigen wijze dankbare actie
gevoerd. Toch verloor hij in de tot hoog>
critisch vermogen cn fijner beschaving ge
groeide samenleving van het moderne In
dië allengs aan gezag. Vele van zijn vroegere
opènlijke of stille bondgenootcn vielen hem
af. Dit heeft hom pijn gedaan. Maar hor
veel pijn deed hij anderen. Het was de tra
giek van deze figuur, dat hij zijn taak e>
zijn tijd niet mevr begreep. En togen de pro
blemen van de nieuwe wereld, di.: er in
liet Oosten groeiende is. bleek hij niet opge
wassen. Zijn journnl stteke figuur moet men,
wil men de billijkheid betrachten, zien te
gen den achtergrond van een ouder Indië
Hem zal de verdienste hlijven. daarin moe
dig slooperswerk tc hebben gedaan.
GROOTE BRAND TE SITTARD.
Voer 1100.000 schade aangericht.
SITTARD, 29 Mei. Om huif twee vannacht
,s een felle brand uitgebroken in het ge
bouwen-complex der Koloniale Warcn-Groot-
handel df»r Limhurgsche Handelsmaatschap
pij te Sittard. Het vuur greep zeer snel om
zich heen, en in een minimum van tijd stond
het complex, bestaande uit drie magazijnen,
in lichtelaaie.
Om ongeveer 4 uur was men de brand
meester. De magazijnen die geheel met goe
deren gevuld waren, brandden totaal uit.
De schede van f 100.000 is door verzeke
ring gedekt. Oorzaak onbekend.
AUTO IN BRAND.
Te Nieuwer-Amstel geraakte een vracht
auto in brand. De bestuurder wist tijdig uit
het voeituig te springen, doch bekwam brand
wonden aan de beenen. De brand werd met be
hulp van een tuinslang gebluscht.
SUIKERFABRIEK STOPGEZET.
De directie van de suikerfabriek Frisia te
Franeker heeft, zoo meldt de „Leeuw. CL"
behalve aan enkelen van het kantooipcra«.
neel, het gehcele personeel meegcdeelu, da
het met veertien dagen ontslagen werdt. Di;
ontslag is een gevolg van ten besluit
commissarissen om de fabriek voor e
stop te zetten, wegens de lage suikerprijzen
en het geringe aantal hectaren, waarvoor
door de verbouwers van suikerbieten in
Friesland gecontracteerd was, nl. 1465 H.A
Het moet het doel zijn, deze bicten in de a.s
campagne in de Grgningcr fabrieken te ver
werken.
FABRIEKSBRAND TE HELMOND.
In de textielfabrieken van Raymakers te
Helmond brak brand uit, die zich ernstig
liet aanzien
De brand bleek ontstaan in een midden in
het complex fabrieken staand gebouw.
Hierin waren ondergebracht een timmer
winkel, een garage cn een opslagplaats.
Toen de brandweer haar slangen uitgelego
had kon zij niets meer doen dan ric aangron
zende gebouwen nat houden. De spinnerijen
liepen net grootste gevaar. De lammen stee
gen hoop op door m het gebouw staande
olietonnen. Vier luxe auto's werden een prooi
der vlammen, benevens een groot aantal ba
len fijne wol. die in de onslagnlaats waren
ondergebracht. De schade kon nog niet wor
den geraamd. Bij het uitbreken van den
brand ontstond er onder de arbeiders van
'en nachtploeg eenige consternatie. Er werd
bun echter ongedragen hij de machines te
i-iven, zoodnt het bedrijf doorwerkte,
'fe kwart vóór twee kon de brandweer in
rukken.
T. te Utrecht, die bij de vechtpartij bovenge
noemd was betrokken geweest, werd veroor
deeld tot drie weken gevangenisstraf. (Da
eisch was geweest twee maanden gevange
nisstraf).
Onbevoegd.
Een 43-j"arige genees- en kruidkundige, C
K., te Utrecht, was door het Kantongerecht
te Utrecht veroordeeld tot een boete van
tweemaal f 100 subs, tweemaal een maand
hechtenis, wegens liet onbevoegd uitoefenen
der geneeskunde. Verd. was in hooger be
roep gekomen, daar hij de straf te zwaar
vond in verhouding tot de gepleegde fe.ten.
De officier van Justitie vroeg hevestigins
van het vonnis van den Kantonrechter. De
verdediger van verd., Mr. Paling gaf een
uiteenzetting van de manier waarop verd. te
werk ging en zeide, dat verd.'s arbeid niot
wan het werk van een bedrieger. PL vroeg
geringere boeten.
Uit Oost-Indië
SANATORIUM VOOR LONGLIJDERS.
MENADO, 28 Mei (Aneta). Dc psychiater
Dr. Tumhelaha is hier aangekomen met de
„Swartehondt". Op dit deel van zijn reis zal
hij het krankzinnigenwezen besT'eeren in
de Minahassa. In opdracht van de regeerin»*
zou hij tevens besprekingen houden over dc
Gemengd Nieuws.
SNELHEIDSONGEVALLEN.
Krantenbezorger erg gewond.
Dinsdagmiddag omstreeks 12 uur heeft
nabij Mariënberg te Oosterbeek een ernstig
ongeval plaats gehad. De krantenbezorger
Jansen uit Arnhem zon per fiets den UtreehS
schenstraatwcg oversteken en is toen gegre
nen door een auto. bestuurd door dpn hoer
C. Bakker. Jansen werd ernstig gewond
naar het ziekenhuis te Arnhem ovpreehracht
De auto kwam, doorvlat de heer BakkPr nog
wilde uitwijken, door het hek van Marien
daal in een moestuin terecht en werd ern
stig beschadigd. De heer Bakker kreeg geen
letsel.
MOTORRIJPl",e5 ELKAAR
GEVLOGEN.
Op den Monsterscheweg nabij hpt gesticht
Bloemendaai onder Loosduinen zijn gister
middag legen halfzes twee moterrijders mer
elkaar in botsing gekomen. Een hunner, di
23-jarige A. vhn Z., wonende aan de Tliolcr
schestraat (Duindorp) in Den Haag, kwam
zoodanig te vallen, dat hij met ccn gecom
pliccerde breuk aan het linkerbeen en eeni
ge verwondingen werd opgnömcn. Door tus-
schenkomst van den Eerstc-liulpdienst is hij
ter verpleging naar het Roode-Kruis Zieken
huis overgebracht. Een broer van Van Z.,
die op de duo zat, werd aan het gelaat ge
wond, Do andire motorrijder kwam met den
schrik vrij.
HET GROOTE STRUIKELBLOK.
Maar nu onnoodlg.
Men meldt ons uit Rotterdam:
De hulpbrug over de Koningshaven is
toch maar een prachtig middel om misda
dige lieden, die van of naar de stad gaan
bij hun „kladden"' te grijpen. Reed;
andermaal hebben we er voorbeelden van
gegeven, hoe op en simpel signalement bij
.de brug personen, die gezocht werden kon
den werden opgepakt.
Maandag was het ook weer raak.
tevens
Van kwaad tdï erger.
Kleermaker had je bij je naald gehouden,
zoo dacht men a's men den verdachte hoor
de en zag, dei terecht stond wegens het ste
len van een fiets. Hij was in ccn garage in
de Bïltstraat te Utrecht gekomen cn had
daar een fi.ts weggenomen. Met Cie wai
hij naar Renkum gcnediield en had öoar
eepoogd in te breken. Hij was dus van kwaad
rger gekomen. Hij was op heeterdaad
betrapt en de gestolen fiets was terecht ge
komen. Onze kleermaker had den ambte
naar der Reclasseering wat wijs gemaakt,
waardoor diens rapport waardeloos was. Da
Officier van Justite vroeg een jaar gevan
genisstraf. De verdediger, Mr. Gerlings, pleit
te clementie.
Als tuinders aan het vechten gaan.
Ook in Mijdrecht is het niet altijd pais en
vree. Twee tuinders hadden herrie gekreeeu
omdat de een geloopcn had over d~s anders
grond. De eigenaar van den grond ha l ge
dacht zijn buurman te kunnen verdrijven
zcoals men een lastige kat wegajagt. nL
door met een steen te smijten. Buurman was
bloedend verwond geraakt en ging zijn col
lega-tuinder te lijf. Een derde tuinder wi'da
de vechtenden scheiden, maar toen hem dat
niet lukte, wilde hij tot krasser maatregelen
overgaan entrachtte den eencn tuin.br nvt
hakmes te bewerken. oZo was dit sim
pele feit uitgedijd tot een gecompliceerd ge-
al. De man. die met den steen gegooid had,
stond nu terecht alsmede de ex-vredestich-
ter-hakmrohanteerder. Tegen den steenen
werper H. H. werd door den Offichr ge-
eischt twee maanden gevangenisstraf en
tegen den ex-vredestichter v. E. f 50 bvta
subs. 25 dagen hechtenis. De verdediger, Mr.
Simon vond de straf, die tegen H. H. ge-
scht werd veel te zwaar cn zeide. dat men
de zaak schrikkelijk had opgeblazen. PL
pleitte voor H. II. clementie.
1>»
nuk ?.'it
sluiter n
MES3ENVECETPARVIJ AAN BOORD VAN
EEN SCHIP.
Men meldt ons uit Rotterdam:
Aan boord van het in de Maashaven lig
gendc Grioksche stoomschip „Theodoi*»s"
heeft een ernstige vechtpartij plaats
gehad. De 31-jarige Griek J.had drie muan
den geleden 2 Engelsche Ponden geleend
aan den 35-jarIgen stoker V. L., die zou af
monsteren en meende recht te hebben dit
geld thans weer op te cischen. De donekey-
mnn voelde daar echter niet voor cn een
twist was het gevolg. Zooals steeds, mengde
zjrh een derde, de 29-jarige stoker A. V. in
de ruzie en werd er in dit gevnl de dupe
van, want toen even later de messen getrok
ken werden kwam hij in aanraking met een
scheermes, dat door L. werd gehanteerd,
waarhij hem het rechteroor zoo goed als af
gesneden werd.
Door den Geneeskundigen Dienst is bij
eerst in den hulppost aan de Maashaven ver
honden en daarna naar het ziekenhuis aan
den Coolsfngel vervoerd, waar hij ter ver
pleging opgenomen is.
Tegen den dader is proces-verban! opge
maakt
BRAND TE WARNS VELD.
Dinsdagavond brak brand uit in de boe
renhofstede van II. B. M., bewoond door de
K., staande op den Binnenweg te Warnsveld
De brandweer uit Warnsveld en de inmid
dels gealarmeerde brandweer uit Zutnhen
konden niets uitrichten wegens watergebrek.
Het geheele perceel brandde totaal uit. Alles
was verzekerd. Do oorzaak van deren brand
is onbekend. Persoonlijke ongevallen kwa
men niet voor.
de Oranjeboomstraat zag
icr zn veiuaz i.g, hoe ten auto aan kwam
rijden, en voo«* zijn wii kei plotseling stoj te.
terwijl de dr-j inzittend* n ijlings hun ulant
soi vc.lieten, fin autoDus aanhielden
•n stei ten, ve.wr de auto de auto late-
De s ager voro dit terecht wel wat vn
tn lede de politie op, waarbij hij in s'r.at
was cc-n vaag gualement op te geven
de verdwenen personen. Dit was nogal
kelijk, want de een was lang en mag
ander kort en dik en de derde droez
blauw pak, dus een gezelschap om uit
zenden te herkennen.
De politic, die wel -»;« in het geval „vag"
ijlde ijlings naard» hnn en inspecteer
inhoun der bussen, wnarbu al spoedi'iet
gezelschap: lang en mager, kort en dik en
het blauwe pak werden aangetroffen. D.
heeren werden uitgenoodig.1 naar huiten
komen en veraniwoordnng te doen over hui-
vreemde gedragingen met den auto. He
bleek, dat de zaak zoo zuiver als goud was
Twee der heeren waren met de auto vat
een genahuurd dorp meegereden naar d<
stad, doch in de Oranjëboomstraat klapb
een band, waarom zijp er bus hun reis ver
der hadden voortgezet, terwijl do chauffeur
ook maar mee was gegaan om in de s ad
een loodschap te doen voer hij zijn wagen
liet repareeren. Met een andere bus kon het
gezelschap den tocht voortzetten.
Het was voor hen wel een wedloop mot
hindernissen.
Rechtzaken.
ARR. RECHTBANK TE UTRECHT
(Meervoudige Kamer.)
Uitspraken.
De Rechtbank veroordeelde de twee Bra-
hantsche soldaten, den 23-jarigen J. C G
uit Eindhoven en den 21-jarigen A. B. uit
Vught,, die op een Zondagavond voor een
enfë aan het Jansveld te Utrecht gevochten
hadden, waarhij G. een mes getrokken had,
tot drie maanden gevangenisstraf ieder. (l)e
eisch was geweest resp. vier en drie maan
den). De 19-Jnrlge loopknecht J. II. N. te
Utrecht, die door middel van valsche kwi
tanties klanten van zijn patroon had opge
licht, tot vier maanden gevangenisstraf, con
form den eisch. De 27-ajrige werkman J. v.
Al heel wat achter den rug.
Een 24-jarig metselaar. H. v. d. B., zwer
vende, had al een heel lijstje achter den rug
was op 14-jarigen leeftijd al ter beschik*
king der regeering gesteld cn pa/s 21 jaar ge-
orden ving hij aan een reeks misdrijven en
overtredingen te plegen, die hem steeds in
aanraking met den rechter brachten. Nu
stond hij terecht wegens verduistering van
bedrag ten nadeelc van zijn patroon.
Geld, dat hij gebeurd had bij de klanten had
hij achtergehouden, was ermee naar Am
sterdam gegaan cn voorts naar Almelo. In
deze laatste plaats werd hij gearesteerd.
Verdachte gaf n'/s retten voor deze daad
geldgebrek op. De President zeide hem ech
ter; dat hij toch een betreking had. maar
verd. zeide. dat hif de tien gulden, die hij
verdiende zoo aan kostgeld moest uitgeven,
hï| hield dus niets over om van te leven. Na
tuurlijk was volgens hem deze maatschappij
de schuld van ales.
De Officier vroeg een Jaar gevangenisstraf.
De verdediger pleitte clementie.
In al deze zaken uitspraak over veertien
FAILLISSEMENTEN.
AMSTFTRDAM. 27
A. Hllblngti Prins.
J. Bras. Montfoc
Economie en Financiën.
N.V. HANDELS. EN LANDBOU>VBANK-
Winst f 155.763,73 (f 131,171,63).
Winstverdecling 10 pet. bijschrijving op de
aandeden (6 pet.).
In de 27 dezer gehouden algemeene verga
dering van aandeelhouders werd door de direc
tie het jaarverslag uitgebracht en de balans <a
de winst- en verliesrekening aangeboden.
In d t verslag zegt de directie o.m.:
De resultaten over het aftreloooen laar
men tot tevredenheid De winst
t 155,763,73, is f 24 692.10 meer dan over het
vorige jaar. Er zou dus, evenals vorig jaar,
6 pet. d'vidend kunnen worden u'tgekeer' e.i
behoorlijk worden gereserveerd en afgeschre
ven op gebouwen, ware het niet, dat er uit
den kring der aandeelhouders een voorstel was
ingediend om in plaats van 6 pet. uit te koe
ten, 10 pet. bij het kapitaal te schrijven,
r.oodat de aandoelen van f 250 op f -75 zou
den worden gebracht.
Op de balans komen o.m. de volgende pos
ten voor: Actief: Anndcelen in portefeuille
f 2.171.250 (f 2,171.250); crcdictnemers
f 9,026 218 33 (f 8.948 499 33); rekeninghou
ders f 115,019,16 (f 72,370.51); bankiert
f 86,415 51 f 54 669 84gedisconteerde
wissels f 5,947 84 (f 7,583,05); kassa, coupons
vreemde munten f 322 637.37 (f 176 625 8');
promessen in portefeuille f 900.450 (547.G00);
kantoorgebouwen etc. f 360,938 (f 385 806.81):
prolongat cn u.g f 207 000 (f 72,000); effec
ten f 132 863 21 (f 59,502,69»..
Passief: Knpitaal f 3li millioen (f 34 mil-
lioen); deposito's f 671,0.36 77 (f 667 361,7S>;
5 pet. schuldbrieven f 565,760 (f 570 000);
rekeninghouders f 1085 912,50 (f 472,582 07);
credietnemers f 554 670,59 (f 371*318,12);
bankiers f 1.393.740 21 (f 1 58646.4V nro-
messen credietnemers f 2.915.350 f 2.574 200)-
reservefonds f 100 000 (f 75.207 5(1); proter ga-
tlën o.g. f 70.0C0 (f 72 00c); spaarbank van d«
N.V Handels- en Landhouwhank f 2 314.113,52
f 2 175.411.13); w. f 155 763 73 (f 13t 17163)
De winst- en verliesrekening geeft de vol
gende baten: rente f 18G.802 18 (f 178 278,69);
buitenlandsche wissels, coupons c-i vreemds
munten f 11 329 95 (f 11.415.62): incuso <n
prov. f 123 690 70 (f 105 512 59) en lasten;
orkesten f 1600:9ir- if te: "Ti. Wii; ,'1
('o f 155.763 73 (f 131.171,63).
Het voorstel, hierboven reeds gememoreerd,
cm geen div dend uit te kerren. dcch 10 pet. bj
het kapitaal bii te schrijven, in ««Lend door
den heer Dr. T. Horksemn te Groningen cn 163
andope aandeelhouders, samen vertegenwoordi
gende 1124 aandeden, werd met overgroot®
meerderheid aanccnomen.
De heer Joh. Terpstrn werd tot com mis.saria
en de heer I. C. Mortier tot gedelegeerd aan
deelhouder herkozen.
