BINNENLAND.
Kunst en Letteren.
ONZE PR0PA6ANDA-WEKEN
2 .3A9 OA 10 3G33WT
ZATERDAG 6 APRIL 1929
ËERST£ BLAD PAG. 2
INGEZONDEN MEDEDEELING.
Jcmgeirtj
DR. RITTER
EN DE DOCUMENTEN-KWESTIE.
HIJ EE33HUL2IGT EN WIL ONDERZOEK.
Dr. P. H. Ritter Jr., hoofdredacteur van
het Utrechtsch Dagblad, heeft zloh tlians tot
den minister van Financiën, voorzitter van
den ministerraad, gewend mot een schrijven,
waarin hij wijst op de mededeeling, dat door
«je ltegëenng op discretie zijnerzijds in «Ie
bekende documentenkwestie niet langer prijs
wordt gesteld.
Thans wcnscht dr. Ritter onder de aan
dacht van den minister te brengen, dat de
vertrouwensman der Nedcrlandsohe Regec-
ring, de heer Van Bcuningen, cn deze Regee
ring zelve in de betreffende aangelegenheid
resp. aan de pérs cn de volksvertegenwoor
diging de volgende „misleidende mededeu-
lirigen" hebben gedaan:
le. de verklaring van den heer Van Bcu
ningen (N.R.CL 4 Maart jl.)
„Ik kan u ten stelligste verklaren, dat ik
nóch direct, nóch indirect iets te maken helt
gehad met de publicatie in het Ulrechtsvh
Dagblad„ik heb cr part noch deel aan.'
lin op de vraag: hoe verklaart u de pu
blicatie?
Daar heb ik geen verklaring voor."
2e. De verklaring van de Regecring (Han
delingen/-pag. 477, 1):
„De rol van den lieer Van Beunlngen wax
hiermede" (met den aankoop) afqeloopcn
De heer Van Beunlngen heeft in deze zaak
naar de vaste overtuiging der Fegeering.
niet n uiers gehandeld, dan hij als goed
staatsburger meende te moeten handelen en
heeft net de latere publicatie niets te ma
ken gehad. Aan anderen dan aan de Regee-
ring heeft hij van die stukken geen image
verleend
Beide gecursiveerde verklaringen zijn
zoo schrijft dr. Riiter verder pertinente
onwaarheden. Ilij gelooft niet, dat de Re
geering, bij nadere overweging, de juistheid
van haar verklaring zal willen volhouden.
Zoo ja, dan zou hij den minister willen
verzoeken, mede te werken tot een onpar
tijdig qnderzoek. teneinde objectief vast te
•tellen of en zoo ja waarom de ltegeering
op dit voor de geschiedenis der publicatie
cardinaie punt, üe volksvertegenwoordiging
onwaar heeft ingelicht.
Het voorstel tot een zoodanig onderzoek
„door een commissie van onpartijdige hoog
staande mannen" één door den minister
president, één door hem, een derde door de
■buide anderen aan te wijzen heeft dr. R.
reeds op 7 Maart aan den hem hazoekenden
vertegenwoordiger van den minister van
Justitie gedaan, doch de Regecring heeft aan
dit verzoek geen gevolg gegeven.
Dr. Ritter herhaalt thans ten opzichte van
het in zijn schrijven aan de orde gestelde
punt openlijk cn met den moesten nadruk,
oirulat zoo eindigt de br.ef „de v
•hrid first n*> dit punt de nog ontbrekende
ileutc-1 is uit het begrip van de geschiedenis
der pubi.valies."
vallen en bczecren zich dan ook
dikwijls. Zorg daarom altijd in
huis voor een doos
Doos 30 cent
purol
conversatiezaal met rookkamer voor de
hceron.
Rondom liet huis wordt een groote tuin,
ai i O.nu 20. r-.n ue achter
zijde ruim SO M. diep, aangelegd.
Aan het hoofd van de .nrnriting komt
een nog te benoemen directrice te staan.
Het gebouw, dat van rooden baksteen
met een fries van gele en zwarte banden
wordt opgetrokken en een dak met grijze
pannen krijgt, maakt op de teekèningen
een hoogst auntrekkelijken indruk.
MR. J. DUYS ALS REDENAAR.
u'N SCHATERENDE GRALIOFOONPLAAT'
In zijn jongste Parlementsfilm in de „Vrij
heid' geeft de heer D. Hans het volgend
beeld van het oratorisch talent van het Twee
de Kamerlid Mr, J. Duys:
Een schaterende gramofoonplaat: daar
draait en daar knarst zij er op los, in het
snelste tempo waarin ze spelen kan, in één
onafgebroken schatering van geluiden, dat
het snerpt en snatert en krast en zwaait
stijgt en daalt, met scherpe klanken die
langs je rug stippellijnen en die je de sen
satie bezorgen van een griffel, die geslepen
wordt met een bot mes;
DE WARTBURG.
kting .voor ouden van dagen van do
jLuuicujcuo gamueato ve
's-Graveuüafla.
De kerkeraad van de Evangelisch Luther-
eehe gemeente te 's-Gravennage lieeit be
sloten tot de verwezenlijking vuil een reeüs
•erder in beginsel goedgekeurd pian:
s.^u^ng vim ecu teams voor ouden van
dacen
De bedoeling hiervan is voor oudere op
ziclizollstaande personen van beulerlei kun
ne of echtparen met een beperkt inkomen,
een milieu te «c.heppen, wanr zij verlost zijn
van het juist voor ouderen dikwijls zou
neerdrukkende kamer- en pension leven,
met ai de daaraan verbonden bezwaren \an
gebrekkige verzorging en inhalige vernuur-
ders en vooral van liet euvel der eenzaam-
i - - .1 i111 O. -W z I o-'.iaivo ce.1 goe
de kamer en goed eten ook eenig comfort,
eenige gezeliigneid en verkeer met gelijkge
zinden vinden.
goede argumenten in, goede en sterke en
handige, maar hij maakt ze dood, pier-dood,
mors-dood, omdat hij ze zelf laat verdrinken
in de bruisende, kekende zee van lawaai die
hij er over heen giet: als hij rustiger, kal
mer, waardiger sprak, zou hij veel 6terker
staan.
Is Duys een redenaar?- Belachelijk. Hij
heeft er nu letterlijk niets van/en hij staat er
even ver van af als een draaiorgeldeun van
Beethovens Zevende.
Is Duys ccn spreker?'Nu jh, In dén teohrii-
schen zin van liet woord, in het zeggen van
woordpn.
Maar:
zoodra men aah een redevoering zelfs maar
eenige matige eischen gaat stellen van taal
en stijl, van vorm en constructie, van bouw
en omlijning, dan moet men toegeven, dat
Duys er letterlijk niets van kan, dan is hij
nóch een redenaar nóch een spreker.
Dezer dagen las ik in „Het Volk" een
klein berichtje over een spreekbeurt, die Jan
Duys had vervuld. Er stond dit zinnetje in:
„Duys sprak vier uur aan één stuk door".
Beter kan een speech van Jan Duys werke
lijk niet gekarakteriseerd worden. Hij sprak
vier uur zonder onderbreken. Zooals een cir
cus-artist hoog in den nok van een trapéze
naar de andere zwaait, tienmaal, twintig
maal, en daarbij allerlei kronkelingen en
huitelingen maakt, zoo spreekt Duys. Zooals
het regent, of stormt, of sneeuwt, zoo
spreekt „het", als Duys aan het woord is.
Vier uur aan één stuk? Onnoozcle verslag
gever uit Hendrik-Ido-Ambacht of wdór dan
ook. Ik heb hem in het parlement eens een
speech van negen uur hooren houden. Zon
der dat-ie schor werd. 540 minuten, 32.400
seconden. Dan spreekt „het"l in de Kamer,
cn je draagt het gelaten, zooals je. ook een
eindelooze regendag gelaten draagt Het zal
wel ophouden, als het tijd is, cn als het ein
delijk zoover komt, nu, dan onthoudt je al
leen dat „het" geregend en dat „het" ge
sproken heeft.
Mr. DUYS
Ais rcgei zuilen alleen personen boven de
60 jaar in aanmerking komen; voorwaarde
is. uat men Protestant is.
Een terrein voor bet tehuis is reeds
maanden geleden gekocht ei wel te Wasse
naar aan de Acacialaan, die de Stoeplaan
niet den üutl-Wassenaarsohe Weg vermndL
Ook de plannen, ontworpen door de archi
ll iioeKSiiu en L. tL L. san Hylcka-
ma Vlieg, zij» reeds gereed, de aamiotc-
«nng z.u oinneakort geschieden en men
hoopt het volgende jaar in den herfst het
huis, dat den echt-LuÜierschen naam van
Wartburg zal dragen, te kunnen betrekken.
De stichting is er op gebaseerd, dat de
genen, tne ut-n Wartbuig bewonen, als re
gel betalen wat zij kosten, echter staat het
den kerkeraad vrij er ook personen op te
nonu n. die niet zooveel kunnen opbrengen
en op wie dus moet worden toege.egd.
tler de lauisiboaoeide categorie zuucn or,
naar men verwacht, eenigen vallen, «Le an
ders in aanmerking zouuen komen voor op
neming van hei oude iiedengeslicht
de gemeente (aan de Lombardstraat
een marktkoopman, dj.e.met stormen
de stem z'n waar aanprijst en in :de- poren-
"Z 1 van :z n .toescbi /iwers schreeuwt, dat je bij
hcrn niróen ga rllccop terecht lean, want boe
ren, burger» en buitenlui-, komt ziet en over
tuigt u; gratis voor niks een proef en wie
eens koopt, k'apt altijd, cn de in den strijd
om het bestaan geroutineerd-geforceerd
stem davert en schettert aanhoudend ovc
de hoofden der menigte, pak an hot kost
meer ingekocht;
ccn goochelaar die je voor één
kwartje een instrument aanprijst, dat tege
lijk likdoornsnijder en sigaren-aansteker is,
i n je kunt er sardine-blikjes mee openma-
ktn cn je haar mee kammen en als je 't
omrlroa't is het eon tóoverlantaarn, ohnc
schwindel ohne preparation, het is het groo
doz'-r eeuw, en z'n stem gaat met
wei er ge.eidelyk
toe ie Kome.i, dat dit gesticht kan worden
opgeheven. De weezen, die er eertijds ge
huisvest waren, lieeit men reeus \roegor
naar «ie gezinsopvoeding overgebracht.
vermelde gedachten van liet kerkbestuur'
een prettige» vorm gegeven. Liscli was, liat
er voor iedere bewuuer oi üewounsusr een
eigen appartement beschikbaar moest zijn,
waarbij men een pensionprijs van resp.
1 i. j cn.i liOU uis basis heeft aan
genomen. Het appartement 'van f üüuJ be
staat uit twee kamers en suite, dat van
1 iuud uil een groote, «lat van 1 120J uit eéu
kiiawcie ivawt.. uea huurprijs is alles
inbegrepen, voeding, wusch, vuur, licht,
enz. Voor een echtpaar, resp. een tweetal
personen, dat een uunue.e aam er neemt,
bedraagt de prijs f 3200 en de groote ka
mer a. at aan 1 2500.
Het plan voor net gebouw, dat zijn honfd-
ge» e. -n de Acucutiaan, d. i. op het Zui
den, krijgt, ziet er in hoofdtrekken als volgt
uit: in het souslerrain de keukens en de
verwarmingsinrichting, op den begnnou
grond couersatiezalen cn eetzalen (waar
bij ook aparte vertrekken voor pensionnai-
res, die niet -gasten afzonderlijk willen
eten), een kamer voor de directrice, dienst,
vertrekken en een reeks van ten deele dub-
bp'e, tc-n deele „groote" kamers. De trappen
zijn op oude beencn berekend. Op de eer-
Suj verdieping de regentenkamer, de ka
mers van de directrice en wederom 'n reeks
van-kamers voor de pensionnaires nu in
de drie prijzen. Evenzoo op de tweede en
derde verdieping. In het geheel is er plaats
voor GO pensionnaires.
1 tr' eind genoten
7.20 X 4.30 M., de groote kamers meten
3.UI X 6 2» M.. de Kleine kamers vallen r
korter uit. Alle kamers hebben central*
verwarming, vaste waschtafel en vusto
duizend verleidingen en verlokkingen
de menigte, z'n vechtende, scherpe stem,
hij stopt het in je hand voor je er erg
hebt;
een koffiemolen, die alsmaar door
draait en doerknarst, dat je 't breken en
malen van de bnonen hoort met schern-knet-
terende geluiden, een reuzen-koffiemolen, d ie
knarst honderd malen harder clan een ge
wone en duizend maal sneller in razend
tempo;
een woest bacchanaal van woorden
en snelheid, van klanken en vaart, wat
dnt? de zinnen tuimelen over elkaar heen
als dolle jongens die met elkander ravotten.
«Ie woorden vliegen en buitelen door en
over elkaar, vaak is het een orgie van slor
digheid, want een zin Is niet af of er wordt
alweer aan een anderen begonnen", sommi
ge men worden twee of driemaal her
haald; en steeds maar snelheid... snelheid
vaart... en lawaai... geluid... dat het je
duizelt en davert en dreunt en stormt ai
je ooren heen... en steeds maar een stem
stern een schaterend-schetterende,
ratelend-knetterende stem:
cn letterlijk van alles, ja van alle har-
do en ratelende geluiden door elkaar;
knalpot van een motor; een hond met
Slik aan z'n staart; een futuristische schil
derij met een davering van helle kleuren
oen radio die vergeten is af te zetten; eep
waterval; een kollner die een blad glazen in
scherven laat rollen; een vrouw die, half uit
enstcr liggend, over haar geraniums
met do buurvrouw van den overkant
praat; een complete jazzband met een reuzen-
nnxoohoon: een builtsoreker en een volks
propagandist; cn mitrailleur en een paar
gros voetzoekers; een daverende serenad»
van ketelmuziek; een rammelende auto over
een straat vol hobbelige keien; pen gillende
sirene en een brommende misthoorn;
claxon die niet tot stilstand kan worden ge
bracht; een steomdraaimolen,
harder draait bij als-maar snellere orgel
muziek;
neem ru al het bovenstaande, iw.z.
neem de geluiden er-van en de sensatie die
ze veroorzaken, gooi het in een pot, rommel
het flink door elkaar, mankt er een coctail
van, goed zoodaar gaat-ie, daar gaat-ie.
in een hollenden roes, in een jagende»
storm, zwiepend en knarsend en ratelend cn
knetterend, een verzameling oude-heksen on
heromstelen, die elkaar achterna zitten en
»kr':«""hen...
Hebt ge 'tt7
nu, dan wcnsch ik u geluk m°t het
evenement, want dan hebt «re een parlemen
taire redevoering van Jan Duvs genoten.
Het is eigenlijk iammer van Jan Duys.
V'ent hii is een s'egvaardlge-kerel, en han-
:i". en ijverig; hij is nog nas midden tus-
hen al z'n werk door genror-mvoerd. Maar
r ('e soort, d^or den sti'l (st;il!) van z'n
'Isnrokendhcid (welsorekendheu'!) ver-
"rui°t hij z'n eigen argumenten. Men orvt
nlo'isc
hof l-
Men
7E1 dï
coorden
MIJ. VOOR TOONKUNST
TE LEIDEN.
UTRECHTSCH STEDELIJK ORKEST.
Het Programma licHfcte ons heel helder in
over het wezen van een Concerto-grosso'
daaraan onderge?eh"kt Conc?rt'no". Hét
ons vergund uit de toelichting heel kort
over te nemen.
2n „Concert" was naar den oorsprom
ccn muziekstuk, waarin twee gedachten
penover elkaar worden uit ge we-kt, hetey
twee instrumentale groepen, hetzij door
twee instrrnenten.
Nu kenmerkt ean ,Con«ïerto gr«ysso" 2
door het tegenover elkaar stellen van
groote inrtirrentavrroop en hit ccmsr/t:-
ei o p, ditmaal rei-ormd door Joan
Oelles en P. Hartveld, eerste en twCede
cel en L. Werner, violoncel.
Handei's „Concerto g-osso" XH in B is
nrachtig voorbeeld van dezen prmpos'tievo-m.
Het Largo zet in met htt volledig strijkorkest
en wordt dan na eenge maten afgewii
c'oor het cons-ertino", dot dan weldra in het
olledig orkest ook woér me^sneelt. dat
lérricund wordt door het klavier. Heel dik
wijls ken men van den e*rsten opzet van è'n
mos't'e h'j 't begin van eén concert 'niet
.beekveel zoggen omdat om zon t9 ze'
oriaé^jt en éu'rHtor^um ring- on e~k-ar
•dpn „nfge-+e,y,dMen kan dén nohrien
I houdt eigenliik nooitiwat ven een speech
kr"- I van Duys, men hppft alleen de herinnen»»*
De eetzaal is er op berekend, dat er m Pf.n outzagl'Tua rjort'e lawaai. En .dat.
kle.i f y r en c n afzonderlijke tafels jammer, wart hij' heeft wel argumenten
gegeten worden. Voor de kamers van f 121)0 I Toen ik hem nnlant^s hoorde spreken bij de
a er een aparte eetzaal alsmede een aparte J Ziektewet, dacht ik: ja, daar aitten wel
votet hot m?lo 'i-ch geb-
dan de elementen dre z-rgrn, dat nreh
in'' komt en dat tegeliik d» u'tvoeren'ie
dirigent rort-et met de zaal krggL Zoo was
het ook gsterenavond.
Bij het Allegro wn= het wye-zijdsck «ïon-
ct er. De ei gen aard'ge HSndelJcoloraturen,
jr irhoud en vo-nn eoms verwant met
Bach, maar toch ook wrer mind?r s-'-ol-s-
sch en meer, maar d-»n in goeden z!n, barok,
.n vroral in d=> onderiinge verwerking zoo
met Bach veschillend. kP'am?n te voprsehnn
'n dien steen" metHrehen regelmaat, dat bij
na mechanisch rhythme, dat juist bij B c'r
Handel .zoo t'ntelt van leven. Handel wist
'n streng volgehouden metrum t9 dooriin-
telen van een stuwend leven en we heb-
t al meermalen ongemerkt eerst als hij
melodische gedacht? gehe"l heeft u'tge-
werkt brengen een paar ingehouden slotma-
een ferm at? op e"n lang orgelend ac-
coord even een breede deining.
In dit AUcto trof a1reeds bijzonder 't
'ceel fraai gcf'gurce-d? snel van het „concer
tino Pe eerste viol'st, de heer Oellers. wist
met nobele en rw'erig dragende toonvorming
rtceds boven 't ensemble uit t? komen-
E'genljjk had het „concert'no" in dit Alle-
ero dc leidende rol, terwjjl het geheele prr
kest aan het spel grond en tegel'ïk sfeer g^f.
Maar 't ging, wat de door'etf'e muzTcall-
te't van vooi-dracht betreft, steeds cre-cegda.
In het I.argheri;o werden we meeges'eept door
«le fraai? raelod'schs ge lachte, waarin Han
del's statige orgriz'el z:ch verhaft tot een
extatische, tot een viMona:re schouw'ng. Ea
vooral d? heer Oellers moet dit hebben aan
gevoeld. Zijn spel won. steeds m-er aan voor
dracht, aan boe''«lende kracht. Ste°ds nre-
speelde hij van binnen uit. We moeten eerlijk
bekennen, nog nimmer zoo'n ryk en doorle~fd
spel van hem te 'hebban genoten. Een rijlca
uiomfeerende toon somtijds, ften toon als zui
ver, als fonkelend goud en dan in eens heel
nnig, en heel transparant. En dat allés v?r-
rfjepte zich nog in h^t wonderlijk m-oie Lar
go, dat eandoat alsof de gewijde stenrninT
vrn het Larghetto rog m?er verouurd word1,
of een hymne van rardsch heonclvertengen in
.ïoorer regionen wordt herhaald. En dan
gaat na eenigen tijd d:t LTgo over in een
Fuga van 't „concertino", waarvan de b'we-
g'ng wordt ondersteund door 't o"k"st, H~el
voorname muziek en voortreffelijk gespe-Jd.
Als nu volgde een „Ciaccn^a", voor -yjrol,
van Vitali, waarbij Alohons Diepenbrock een
or'-estparth heeft g-schreven.
Oppervlakkig beschouwd zou m_n vreezen,
c-n hvbridisch stuk werk te zuilen hooren
u'tvoeren: een eompo-'t'e voor v'co1 v n
1700, m-t een ork" tpart'j van pr cies
eeuwen let?r. E?n doo- en door k'asri--
k<? Ch-conne met een moderne berriei "nr.
l'et is evm-vel een zeldzame verras sin", hoe
D:ep-nhrock in mod-rnen ft'jl het k'asri k?
ceuvre oiu zo^ ta zeen h-eft opgevang-n.
Maar w:e bu"t-n D'-p-~bvock det
lrohhcn £c'"und. Dia_enbroak was naa- st-a^c-
tru- een k'-srick? reïst, In" «Ie lftf-'-.atu'm
in de reclacht-nwcreti dér1 O'dea W*t hy
thuis els weirigen. 0-< m zika-1 ge' ïri ken
de hjj da Oude Neder"andars, T 1-strina, r'e
17de eeuwjrche Frrr«ch?n en .ItaJianTi als
we'rigen. Maarh'j sten*" tevens mi-'dan in
het hevige leven van zj'n t'ji- dat o-> al'e ge-
h'rd-n van kunst ornstrerk-- 1^9^ uit' o"e in
hloe~en van ni~u-ve s-ho-n'-e'd Dien~n
rrok verstond d? kunst d- k!-s»' k- i'cH n
Ir id nieuwen rlans t? v?rleen?n i*< m d rn--
sfe"»T-, re sc' oont'e'd is nu eeTi'-", al aan plaate
n«y-h t'id e'l'Onden, wpnnee* d? pe-st A\
Jrar stalt?,gee't «'echte hoo' g-i»?a u't-
:teckt boven t bjgri"» ea. sanf:.
ment van den t\id. Zco is t met Die enbrcc'-'s
bewerking. Breed opgezet, breed uitgezongen
wordt door den violist d? 1
gedachte. D.-arom weeft z
dermoo'e- orkestrale sfeer,
zachte begeleidingsfiguren
heel frappant: d? z-chte a<
l2zu-'nen, fceje'eil d or d? p'zz'c ti van d?
contrabassen. Eon enk:1e maal wordt de m -
lodie in c:tnonvorm door de -fiuit meege
speeld. Soms even een warm- p-ssags van de
cello, even e?n gajodal van d f uit ea dan
peer dat r.fg-dempte spel van de bazuinen en.
triomfantelijk daar bove*r h-t mooi? sp 1
v§n O oilers, dat zich plotseling veiinnigei
lean tot een fijne mijmering. Ho? moet D e-
renbrock z'ch in het c-nt lene van het sol -
instrument h?hb n ingeleefd aivorens h'i ce1
legeleiding van zco fijne structuur kon sch ij-
ven, die toch in haar sub'iele kleurigheid en
instrumentatie geheel modern, aan-'oet.
De sol'st ontving eea warme ovatie én hier
mogen we meteen wel evpn opmerken ha?
voortreffelijk Evert Cornells a's le'der «Ie
kunst verstaat, <ym h?t orkest zich gfeheel te
■aten richten nrar den solist.
Haydn's Symphonie No. 81 in D. wk een
verrassing voor ons. Di: gemoedelijk?"
Haydn is dan toch manr e n burtenacwt> n
muz'kaeJ mens«di geweest, di? tevens gronri-
„zijn vak" verstond. Hij h-eft, zooals mtn
weet. een goed® 10D Symphonieen g;compo
r-cerd.
Het merkwaardige is, dat hij in tal van
deze werken steeds weer een nieuwe verras
sing gaf. Nu weer „mit den Horns'gnaT'. Het
hoornsignaal weerklinkt en weldra wordt d"=t
begeleid door den jufcel der violen <-n aan
plotseling heel fijn fluitgespeel. Iloe tinteleno
geest is dat alles, hoe transparant en
zonnig als een Zuidelijke hemel is deze mu
ziek. In het bijzonder mogen we hierbij wel
herinneren aan den nobelen gouden k.ank
der hoorns.
In 't Adagio treft opnieuw de mooie viool
partij begeleid van pizzicati en de herha
ling èr van door 't heele ensemble met de
hoorns.
En opnieuw brengen we hulde aan Oei
die een kostelyken avond had. Heel mooi
wisselspel met dan cell st, Werner, .lie
gevoelige, ronde toon produceert en warm
melodische frases uitvoert, al is zijn
toon niet groot. Maar zijn spel was heel nood.
Dan volgt een statig Menuet, waarna net
jiodcrato con variatione heel voornaam wer«l
gespeeld, en ten slotte hebben we niet Let
m nst in het Presto Haydn nog eens «ris
schitterend instrumentalist bewonderd.
Er zou naar aanleiding van onze anntce-
keningen nog heel veel zijn te zeggen, maar
het programma na {le pauze was ook heel
belangrijk, ofschoon een groot deel van het
publiek' er merkbaar wat verlegen mee as.
Konegger's „Pacific 231", mouvement ym-
phonique. Lezer, ge wandelt op een groot
petron. Een enorme sneltrein machine staat
gereed met een sleep waggons achter zich.
De stalen kolos staat te zuchten, te zwoegen,
te hijgen. Be pomp voor de WestinghóUsè
zuigt én sist. De veiligheid snerp* De machi
nist irekt een handle over en een diepe zu«:ht
stoot,, t de ingewanden van den reus. Dv
machtüte drijfraderen kom?n in beweging.
Het is een altgd weer even imposant aando nd
momënt. De raderen dreunen over ^2 rails.
Ge bë^ndt. u in dert-trein. Ge hoort die gelu -
den van buiten, het versne'dé rhythme van C-
stcomstooten. Ge hoort het geklikker van d?
roilverbin«lingen onder uw waggon; het ram
melen en stooten over." de wissels; de he:
vön een van de andere zijde'voorbij stuiv
den trein; de fiuitstooten van de elkaar groe-
tènd-j machinisten, enz. enz.
rDenk u dat een componist en dat deed
.Honégger dat alles door middel van een
orkest suggereert. Ge waagt u of, of dav
muzjfek is. In ied?r geval is het rhythme, em
/.eer1' bewogen? gescandeerd en daqr tusschvu
door, gesyncopeèrd rhythme, waarin aller.ci
hanAonieën zijn gevangên.' Van eigenlijke me
lodie Is gèen Sprake meer. Het best kunt ge
u een en andar voorstellen, wanneer oen
paér uren in een sneltrein zit, op de kussens
yèln een 1ste of 2de klas coupée en u behaag
lijk mee laat deinen in 100 K.M. vaart.
Houd me ten goede lezer ik kan over
deze muziek «iet oordee en. Is het überhaupt
muziek Ia: ieder geval ie het een uiting van
den modernen tijd en er is onmiskenbare ver-
diëhste in gelegen, dat Evert Cornelds ons met
dezé muziek deed kennis maken.
zijn opgevoed bij de klass'eken; wij hoo
ren de klassieken- het lief. t. wjj kunnen ze ge
héél1 in bun schoonheid waardeeren -— maar
al3 men 't moderne nooit hoort, raakt men er
ook nooit mee vertrouwd. En dus hebben we
dezd uitvóering op prijs gesteld Al plaatsen
wé ten slotte een groot vraagteeken
Tn-dat zelfde vraagteeken plaatsen we ook
achter het Concertino voor Piano en Orkest
van Honegger.
Johan de Molenaar toond? zich in dit werk
een zeer bekwaam pianist, die een zeer moo'en
toon produceert, die zyn vleugel weet te doen
zingen voor zoover de compositie hem
daartoe aanleiding geeft.
Maar het is alles even wonderlijk in deze
tnuziek.
Men heeft, doordat verschil'end e toonscha
len naa?t en door elkaar worden' gebnrkt, het
gevoel of alles valsch klinkt. Miiar de com
ponist heeft dit zoo gewild en bedoeld. Onze
ooren zjjn nog niet op deze harmonieën inge
steld. Men zou eigenlijk zoo'n werk vele
len moeten hooren. Het meest sprak ons
aan het Larghetto, waarin korte melodische
phrase? van fluit en piano e'kaar afw'sselen
on het orkest heel geheimzinnig ruischt als
of water hed zachtjes stroomt. Wij moeten
eindigen en spreken dus niet meer over d«
héél mooie vertal'ng van Debussy's ,jL'après-
midi d'un Faune".
Ten slotte een woord van warme hulde aar
Evert Cornelis die alles leidde met vaste hand
en die zyn orkest heel mooi liet spelen. Het
was een interessante avond.
ral hetben verworven, die liever een tijdelijke I Uc* de koaresdHHMiel ii-rn m New York
de geldmarkt zag om daarmede ie I brachten h er geen schrik. ij hebben ^er
beurs zwaar en voor geiuimen tyd te treffen. I trouwens al meer dan eens
Ook dit pan is tot op heden mislukt en de'Amsterdam p:et meer h?t 1
Board heeft weder in het zand moe'.en by ten. J Amerika ansche specuiantei
Belangstell ng verdient «le bu.tengewone 1 eigen p!e
■eerkracht, die de New-York.-che beurs be- De zeé
zit. Hoewel de rentevoet 26 Maart tot 20%j^a'm verloop.
steeg en ook 1 April, niettegenstaande de J Philipsen trolc'ten be agg
tusschenkcnut <ler banken, die oorspronkelijk 'e.u ht, dat d? korrende emi
daling tot ongeveer 8 tot resuitaat had,fideel zou bekend 1-1
weder tot 15 opliep, is het koersverlies per v.-a? het koersavans
.niddenkoers nas ru
aldo niet groot. Iedere be^angri.;ke daling
werd weder door een stijging gevolgd, als be
wijs van het feit, dat de meeste specu!anten
het volle vertrouwen ste len in den econcmi-
schen toestand des lands. Tegen een dergelijke
rotsvaste overtu ging loopen alle maatregelen
der Board te pletter.
Niettegenstaande het optimism? zou toch
reeds lang een vesd grooter Koarstk.1 n
plaats gevonden hebben ind en de technisch?
,-iositie der beurs n:et zoo sterk was. RreJs
gernr men tyd wordt een surplus van 5.1 pCt.
vereisoht, waardoor heel wat tegenslag opge
vangen kan worden.
Aan het einde der vorige week was de ge
middelde noteering van industrieale fondsen
183.7 tegen 182.1 een week tevoren. De
mnzetten per dag bedroegen in deze wek-n
gemiddeld 6.39 millioen tegen 4 44 nvlloen.
In haar overzicht over de mjiand Maart
wyst de National City Bank er op, hoe de
irnoge geldkoersen een be:ld g-ven van de
moeilijke omstandigheden voor h?t Reserve
-vsteem als gevolg van de groote credietam
ra«2n voor effectenbereken'ngen en de s:i
zoenbehoeften van handel en landbouw Toch
menete de bank, dat het dure geld geen na 'ee-
igen invloed heeft uitreaef nd op d? a'g?-
meene economische bedrijvigheid. De voo--
i.aamste industriën werken op volle e?p c -
tc't en de algemeene verwacht ng bly'ft gun-
o'gzame k nd d?i
Hl1 doch ear
j innéejnt.
1 hadden over het algemeen
saoedig
•len. G st.i
niet onbelangrijk,
m 10% boven dien v
Ook Margarine Unies konden go"d v?rhe-
tren. Er is sprake van introdrict'e te B:r-
ijn cn zelfs van een nieuwe uitgift?.
De berichten uit de KunrtzijdewereM wor-
en ten aanzien vnn de prijzen en do samen-
zei k'ng een weinig gunstiger, waardoor En
ka's
•ast
stig.
Wat betreft haar tusschenkomst op de
geldmarkt merkt de bank on een open oog te
Lebben voor de a3n oversoeau'atie verbond"n
ten onzichte daarvan gaarn» «le
Federal Reserve Board te steunen, wat ni t
.verneemt, dat de stijging der dagge'd ent-
andere gevaren deed ontstaan, die in de ki'rn
noesten worden aan-retast. De bink g*eft
daarbij u t'ng aan d? verwa-hting, dat ook
He Board niet bedos'ds e?n plotselinga en-
ctige ineenstorting van de fondsen"eurs, d-ar
zulk een ineenstorting van groot nadeel voor
het bedrijfsleven zou zijn.
Onder den druk der New-York?che verhou
dingen is de Nederlandsch? B-nk ten slot e
genoodzaakt geweest hare reat-tarieven t
verho«»gen. In de hot-p, dat de ongun t'g?
omstand'gheden een keer zouden nem-n :s
daarmede zoo lang mogelijk gewacht. Tea
rlotte werd de druk echter zoo groot, dat
"oud moast worden afgegeven tot een be
drag van bijna f 12 milioen, daarmede vi?l
de beslissing.
De disconto-verhoog'ng bracht de rorste da-
cn eenige verbetering, welke spoedig ver
dween door de blijvende spanning in Ameri-
Fe jongste weekstaat toonde een vernwe--
firring van d? bjnnenlandsch? w:ss"lnorte
i'cuille met f 60 mT.ioen, terwijl bovendien d"1
voorschotten en reken'ng-courant en hel re
nin gen toenamen met f 55 mill'oen en de bui-
tonlandsche wissel portefeuille en de post di
verse rekeningen (voornamelijk saldi in liet
buitenland) gezamenlijk f 31 mil'ioen t?vug-
i'epen. Wat de toename van «le bimenlrn !-
scjTva wisselportefeuille betreft mo~t opg^-
mea-ktonvordén,dat' een bijzondere factor la
Ij^risplsLisi n.l. dor?, d'e vnn «te f 50 mil'ioen.
f'-4t), fnillioeh komt voor rekening van schat-"
kistpaw'ef „rechtstreeks bij de bank oadev-
"ebracht". Biijkbanr bestond bij de schat
kist drinrende geldhehonfte daar e?r?t kort
geleden de inschrijving op sch"tkïstb!l.ietten
promessen werd opengesteld, waaron 2
dezer gestort moest worden. H:t 's wanrachyn.
dat deze stortingen gebruikt zijn om de
bijde bank opgenomen bedragen terug te bp-
talen.
De discontoverhogrin? h°eft on de koersen
Amsterdam geen invloed u'tg?oef°nd. D't
voornamelijk een gevolg van het f it. dat
snecu'.atie aan onze beurs van s'ech's vrjj
fcesAeiden omvang Is, zoodat van groot raa
reactie op duur geld geen sprake was.
Het gunstig resultaat van d? p-traleran-
conferentie bracht een willige stemming voor
Olies, waarin de laatste ds"en sto-in k".van
1 oordat in Amerika stommen worden ge
hoord, die d? productiebeperking in st ijd
ichton met d? Sherman Act die zulk e?n> be-
•erking in bepaalde gev'len (pvyscip'rijvin
kon verb'eden Men schünt een rechterly.ee
iiitsora-ck'té willen u'tlokken.
Van He-kris daalden na de mededeeling. dat
■Ie inschrijvingen op de obligat'eleen ng ten
vo'le werden tocgewszen, de leen'ng m n.w.
mislukt was. Lcter kwam er verbetering toen
de nom'nale wrard? werd bij"rotcmpeld van
f320 cn f640 op f 400 resp. f S00.
Tabakken, een enkelen dag vast gestemd,
iren meestentijds lusteloos evena's Rubbers.
Su'kerfondsen veranderden n et veel. ZIJ
hadden zeer wehvg belangstell'ng. De Geneef»
*cbe Conferentie is thans begonnen. Of zij uit
redding zal brengen
ln de Schecpvaartboek waren wii getu'gn
van een verdere inzinking van aandeden Kon.
ricllandsrhe Lloyd en een gunstig verslag der
Kon. bcot.
Van de minder be'angrijke fondsen verdia-
nen nog vermeld rig Calvé's, in sympathie met
de Margarine Unie vast. cn Batava Marga
rine (overname door de Unie?), Kodorra's d'e
verder daalden, doch waarvoor g'rieren een'ga
hoopers waren op 55 53 Centrale Sui
ker f'auw. Men herlnnere zich het gepubli
ceerde ver lag der jaarvergadering.
Van de internationale fondsen hadden Duit-
sche aandeelen bdangstdling door de vei be
terde Berlijnsche beurs.
Amerikanen natuurlijk sterk schommelend
volgens recept van het mceder'and. Men
schijnt er echter ock hier nog al vertrouwen
;n te hebben daar er nog wel wat werd ge
kocht: Koper en vooral ock Bethlehem SteeL
22 Maart 5 April
6 Nederland 192? A. f 1000
103%
103%
4Ys 1917 f 1000
100%
99%
413% Ind'ë 1926 f 1000
93 'A
97,,1'ie
5 Amrt dam 1925
101%
100«»
5 Den Ilaag 1025
101%
loo»»;i.
5 Rotterdam 1925
101%
100%
4 '2 Vo Nationale Hypotheek
9S%
99
Van Berkel A.
333
260
(bi.i"eatcmnald)
Margarine Unie Cert.
367%
332%
Enka A.
391%
40U
Philips Gem. B.A.
879
881
Kolon'ale Bank A.
253%
216
Ned. Handel-My. A.
185%
18S%
Beth SLeel Cert.
106%
110%
Alg. ExjToiiatie A.
241
229%
Perlak A.
205%
203
Koninklijke Olie A.
soi
398%
Ned, Scheepvaart Unie-A.
223
222%
Stoómv>Mij. De "Maas". C.
100%
103
u'tcur-My. Vorstenlanden A
1C5%'
166
H.V.A.' A
65S%
649%
Deli-My. A.
433%
434%
Amsterdam Rubber A.
271%
267%
Erie
72%
69%
Senembah
511%
497
Caivé A.
150
153
Centr. Suiker A.
79%
71)
Holl. L'.oyd A.
18%
15%
financieel weekoverzicht
Van 23 Maart tot en met 5 April.
De New-Yorksche beurs had in onze ver
slagperiode een zeer bewogen ver'oop tenge
volge van herhaaldelijke belangrijke stijgin
gen van de rentevoet voor Ca'lgeldcn.
Dinsdag 26 IVteart steeg deze tot 20 en
die voor prolongatiegelden tot 8Y% %,- waar
door een aanzien'ijke koersdaling over de ge
heele linie werd veröorzaakt. Men is in New-
Yorksche beurskringen van opinie, dat deze
gang \-an zaken èen gevolg is van steeds kras
ser maatregelen van de Federal Reserve
Board, met name de door de Board krachtig
doorgevoerde beperking ln den aankoop van
bankaccepten.
Zocala wij reeds één- en andermaal schreven
hebben de door de Board genomen maatrege
len tot heter regeling der soeculatie tot nog
toe schipbreuk geleden. Blijkbaar wordt thans
getracht de, banken, door-zoo weinig mogelijk
accepted te köopen. te dwingen haar ge'den.
die „in Call»' zjjn uitgezet op te vragen. Blij
kens de stijging in de rentevoet is dit doel
dan inderdaad even bereikt maar of daarmed?
de rpeculffitic-bedwingire veel verder rekomen
is," mag Weder betwy'feld worden. Want d:
hooge rente voor dagge'd is voor veie groote
banken, overtuigd van de nadee'ige invloed
daarvan op het economisch, leven, aanle'ding
geweest de geldmarkt met groote sommen m
hulp te komen. Het init'atief h'ertoe nani .ie
National City Bank, die hiermede wel niet de I
instemming van de Federal Reserve Board]
ei
Liet dank voor de schitterende hulp, welke onza lezers
ons boden in de afjrloopen weken, kondigen v.e thans
aan, dat we voor het aanbrengen v?.n abonné'3 beschik
baar stellen
Voor 1 abonné
EEM FLÜ3TKETEL
een artikel dat
elke huishouding van pas komt.
Winkelprijs f 2.25
Voor 2 abonné's
STO-
im-m.
Winkelprijs 4.50 a 5.—
We vestigen er de aandacht op, dat de premie
alleen bestemd is voor hen die zelt abonné op ons blad
zijn. Ze vormen onze belooning voor de actie, die ons*
abonné's in het belang van ons blad ontwikkelen.
De premies worden zoo spoedig mogelijk toegezonden.
Ingevulde bonnen opzenden aan De Administratie.
Zie adres aan den kop van het blad.
propaganDAWSSK CS
Ondeigeteekende geeft op ah abonné op dit blad V. OR LI a:
EEN JAAR dc(n) volgende(n) persoon(onen)
AANBRENGER:
volledig invullen).
OiuJertechening
