Ik rook ze weer
dererfeld
mm m
f
TWEEDE BLAD.
SPECIAL
DONDERDAG 28 MAART 1929 TWEEDE BLAD ^AG. B
BINNENLAND.
i DE KAMERVERKIEZINGEN.
Ingevolge art 19 van het kiesreglement
der R. K. Staatspartij hebben de algevaar
digden der samengevoegde rijkskringorga-
nisaties Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag vergaderd, ter vaststelling van de ge
adviseerde candidaten voor de stemming
over do candidatenlijst
Het volgende advies werd vastgesteld:
Kwaliteitszetel binnenlandsch bestuur:
Jhr. Mr. Ch. J. M. Ruys de Beerenbrouck
te 's-Gravenhage; plaatsvervanger Mr. C. M
J. F. Goseling te Amsterdam.
Kwaliteitszetel arbeidszaken en arbeids
vraagstuk: C. J. Kuiper te Utrecht; plaats
vervanger W. Steinmetz te Amsterdam
Vrije zetels (in alfabetische volgorde): L
F. Guit te 's-Gravenhage en Mr. J. A. G. M.
van Hellcnberg Hubar te Rijswijk; als plaats
vervangers Mr. M. P. L. Stecnberghc te
Goirle en Prof. Dr. J. A. Veraart te 's-Gra
venhage.
Als volgorde voor de kwaliteitszetels be
paalde de vergadering: binnenlandsch be
stuur één; arbeidszaken twee.
DE LEIDERS DER KRASSIN-EXPEDITIE.
j
EN NIEMAND WAS ER BIJ U, HEER.
En niemand was er bij U, Heer
Toen Gij laagt in den Hof terneer,
De bede slakend: Ga voorbij
De beker, Vader, zie hoe 'k lij.
En ieder Uwer jongren sliep.
Eén uitgenomen, hij die liep
Om u te groeten met een kus
En zoo te vangen in de lus.
Gij waart alleen in strijd en nood
En later gingt Gij in den dood
Alleen alleen maar telkens weer,
Want niemand stond U bij, o Heer.
Doch toen Gij op den derden dag
Een morgen met een zonnelach
Verrezen waart uit 't donkre graf
Waart Gij het weer, Die troosting gaf.
O leer door dit mij toch verstaan,
Dat ik moet op Uw wegen gaan
Wil ik in Uw nabijheid zijn
En bij U wonen, Jezus-mijn.
JAN VAN OOSTENDE.
Prof. Samoilotwitch en de vlieger Tjocchnowshi,
gespeeld bij de redding van d
gfttv-xfeg
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Nieuw-Buinen (toez.), W
'A- Dekker te Hollandsche Veld Z.O. Te
Oudemirdum, J. H. van Paddenburgh te
Elspeet.
BAPTISTEN-GEMEENTEN.
Beroepen: Te Harlingen, J. van Dongen
te Stavoren.
KERKINSTITUEERING.
Te DinxperJ'o hopen, naar de „N. R.
Ct." bericht, de daar wonende Gereformeer
den, thans behoorende tot de Geref. Kerk
van Varsseveld, te komen tot een zelfstan
dige Gemeente.
Ds. F. H. GERMS.
Voorloopig zal Ds. F. H. Germs, predikant
der Ned. Herv. Gemeente te Akkerwoude, niet
voor zijn Gemeente kunnen optreden. Hij is in
het Academisch Ziekenhuis te Groningen opge
nomen.
Ds. H. STRATING.
Ds. H. Strating maakt de Geref. Kerken
er op attent, dat zijn adres voorloopig blijft:
Geref. pastorie, Wateringen (Z.-H.).
JUBILEA.
Dr. J. G. Ubbink, predikant der Geref.
Kerk te Zevenhoven (Z.-H.), heeft onder
Ïroote belangstelling zijn 25-jarig ambtsjubi-
eum geivierd.
De jubilaris sprak een boeiende gedach
tenisrede uit, die met groote belangstelling
werd aangehoord en waarin de methode zij
ner prediking tverd gekarakteriseerd als
bedoelend de H. Schrift te doen leven en in
yerband te doen verstaan.
Vete sprekers voerden het woord. Namens'
de Kerken van Zevenhoven Noorden, Mon-
nikendam, Ooster-Nijkerk, Nieuwveen,
Nieuwkoop en Ter Aar werd de jubilaris I
hartelijk gelukgewenscht De heer M. van
den Berg, voor deze gelegenheid uit Utrecht
overgekomen en die als ouderling jaren met
Dr. Ubbink samenwerkte, sprak hem ook op J
hartelijke wijze toe. Ook de Burgemeester j
de gemeente.de heer Bocse, wenschte hem
geluk met dezen gedenkdag. Namens de1
Classis sprak Ds. J. D. Speelman, van
Nieuwveen. Door de Gemeenten van Ooster-1
Nijkerk, die hij 9 jaar diende, en de kleine
Kerk van Noorden, waarvan Dr. Ubbink
consulent is, werden hem waardevolle be
dragen order couvert aangeboden. De Ge
meente van Zevenhoven vereerde den jubi
laris een massief eikenhouten boekenkast
en een origineel Engelsche fauteuil, terwijl
de catechisanten hun leeraar een buste van
Socrates schonken. De Meisjesverccniging
zong hem eendge toepasselijke liederen toe.
Vérlegen onder al de blijken van waardee-
ring en medeteven, dankte Dr. Ubbink al de
aanwezigen voor het verkwikkende van de
zen avond, waarna men zeer voldaan huis
waarts keerde.
W. DE WEERD.
Paasch-Maandag, den Jen April a.s.. zal
het, naar wy vernemen, 25 jaren geleden
zijn, dat de heer W. de Weerd werd bevestigd
als evangelist der Ned. Herv. Evangelisatie
te Klazienaveen-Noord door Ds. J. D. Stege-
man, destijds Ned. Herv. predikant te Nieuw-
Amsterdam
Zondag 31 Maart a.s. hoopt de heer de
Weerd een persoonlijk herdenkingswoord te
spreken over zijn Evangeliesatiearbeid.
raasch-Maandag, des nanrdnags te half 3,
zal een huldigingssamenkomst worden ge
houden, eveneens in het kerkgebouw, uitgaan
de van het comité, dat zich uit den Evange
lisatiekring gevormd heeft, om dien dag voor
zijn voorganger te maken tot een waren
feestdag, waarbij hem tevens in dankbare
erkentelijkheid voor zijn omvangrijken ar
beid, door hem steeds met zooveel liefde
verricht, *n verrassing zal worden aangeboden
De Eu.ngelisatiekrmg té Klazienaveén-Noord
hoopt ten zeerste, dat de a.s. Paaschdagen voor
den heer De Weerd dagen mogen worden, die
hent nieuwe bemoediging geven voor zijn
arbeid.
COLLEGIUM THEOLOGICUM HAGANUM
F.O.R.U.M.
In de plaats van den overleden-eerovoor-
zitter van het Collegium TheoJogicum Ha-
ganum F.O.R.U.M., Dr. F. van Gheel Gilde-
meester, is tot eerevoorzitter- gekozen Ds. D.
A. van den Bosch, Ned. Herv. predikant in
Den Haag, die deze benoeming heeft aan
vaard.
DE ROOMSCH-KATH. KERK IN
DENEMARKEN.
In Denemarken heeft men tegenwoordig
25.000 Roomsch-katholieken. De zietszorg
wordt waargenomen door 83 priesters, dio
over 32 parochies verdeeld zijn. Voor iedere
300 Roomsch-katholieken is een priester be
schikbaar De Roomsch-katholieken maker»
hier sights één procent der bevolking uit.
Op het platteland wonen zij zoo verspreid,
dat de parochies zoo groot zijn als in Neder
land een bisdom.
De priesters worden bij hun werk terzijde
gestaan door talrijke broeders en ongeveer
680 zusters, die in het onderwijs werkzaam
zijn, of die zich bij de ziekenverpleging ver
dienstelijk maken.
De zusters hebben 17 hospitaten en boven
dien nog versahillende sanatoria en herstel
lingsoorden voor kinderen
EVANGELISATIE.
Te Zwolle heeft een bazar voor het ver
leden jaar gestichte Vereenigingsgebouw ten
behoeve van de Herv. Stadszending in „de
Pierik'' netto f 1700 opgebracht.
ZENDING.
D r. S. M. Zwemer, de bekende Zendings
man onder de Mohammedanen, is met verlof
in Noord-Amerika teruggekeerd en houdt
Princeton (New-Jersey) verblijf.
Schoolnieuws.
HOOGER ONDERWIJS.
CHR. LYCEUM TE BANDOENG.
Benoemd is tot leeraar nan het Chr. Lyceum
te Bandoeng de heer H. W. van der Gugten te
Den Haag, die 26 Maait (eergisteren) slaagde
voor het doctoraal examen dn de Engelsche en
Fransche Taal en Letterkunde aan de Gsm.
Universiteit te Amsterdam. De benoeming gaat
met den nieuwen cursus (1 Juli a.s.) in. De
heer Van der Gugten hoopt per s.s. „Indra-
poera" 12 Mei a.s. zijn bestemming naar Indië
te volgen.
MIDDELBAAR ONDERWIJS.
CHR. H.B.SCHOOL TE ZWOLLE.
Het Bestuur der Vereeniging voor Chr. M.O.
te Zwolle heeft den Raad opnieuw subsidie verr
zocht voor de instandhouding van de Chr. H.B.
School aldaar, een verzoek dat in 1923 en 1927
geweigerd werd. In 1865 schonk de Raad aan
de Rijks H.B.School aldaar een bedrag van
f S0.000. De Chr. H.B.School werd in 1926 door
70 leerlingen uit Zwolle bezocht. Van A.-R. en
C.-H. zijde werd het verzoek in den Raad ver
dedigd, Wethouder Boden bestreed het. Ten
slotte werd het verzoek met 17 tegen 6 stem
men afgewezen.
LAGER ONDERWIJS.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
Kampen, J. Barbier te Oostwold (Old.).
Houwerzijl, mej. Tj. Neut, thans tijde
lijk aldaar.
Zegwaard (hoofd D. Riezebos), J.
Slaalcnburg te Schoonhoven en mej. B. P.
Kooyman te Delft. Voor tijdelijk. Beiden
aangenomen.
Vlissingen (hoofd B. de Jager), A. J.
Lavooij te Breda.
Hilversum (Wilhelminaschool, hoofd
A. Jungerius), D. Ie Coq te Zoutelande (Z.).
Ede (hoofd J. A. Eijgenraam), Chr.
Schraa te Zwartsluis en mej. J. Ozinga ta
Bennekom. Beiden voor tijdelijk.
Steen wijk (Geref. School), P. Boste
Sloten (Fr.). Als eerste-ond.
E. SANDERS, f
Te Breukelen is, op ruim 66-jarigen leeftijd,
overleden de heer Egbert Sanders, hoofd der
Geref. School aldaar, die hy bijna 24 jaren op
uitnemende wijze gediend heeft. Te voren
hij onderwyzer aan een der Chr. Scholen te
Amsterdam.
Hy was voorts voorzitter van de Antirev
Kiesvereenlging, van de afdeeling van „Patri
monium-', van de Coöp. Spaar- en Voorschot
bank „Boaz", en eere-voorzitter van de Geref.
ilongelingsvereemgïng en de Geref. Zangver-
eeniging. Ook heeft hij vroeger jaren deel van
den Kerkeraad der" Geref. Kerk uitgemaakt
en fungeerde er als srlba.
Morgen, Vrijdagmiddag, heeft de begrafenis
plaats.
BEGRAFENIS-P. J. WESTERHOFF.
Uit Apeldoorn meldt men ons:
Woensdagmiddag werd op de Nieuwe Be-
grafplaats te Apeldoorn, tegelijk met zijn op
denzelfden avondl overleden echtgenoote,
ter aarde besteld het stoffelijk overschot van
den heer P. J. Westerhoff, in leven onder
wijzer bij het Christelijk Onderwijs.
Als eerste spreker voerde het woord Ds.
•I. R. Goris, die er op wees, dat een begra
fenis als deze slechts «dden voorkomt, om
dat zij, die in hun leven vereenigd waren,
ook niet gescheiden zij.n door den dood. Na
mens den Kerkeraad der Geref. Kerk, die de
overledene als ouderling 8 jaar heeft ge
diend, terwijl hij lange "jaren de administra
tie dier Kerk voerde, sprak hij dankbaar
heid uit voor alles wat de heer Westerhoff
op dit terrein heeft gedaan. Daarna h
nerde hij aan den arbeid van den overlede
ne gedurende 1914ISIS, toen hij avond
avond, dat in het gertxmw Patrimo
nium als militair Tehuis was inge
richt, zorgde voor de maatschappelijke ea
geestelijke belangen der gemobiliscerden. Na
nog een persoonlijk woord van herinnering
INGEZONDEN MEDEDEEUNG.
Met Coupon
van 3 punten.
gesproken te hebben, wees Ds. Goris den
aanwezigen op het graf van Jezus en op den
Paaschmorgen, d<at getuigt van een leven
na dit leven en wekte hij een ieder op in liet
heden der Genade te zooken dien God, dien
Westerhoff en zijn oelitgrnoote in dit leven
hebben gediend, zoodat van hen kan worden
getuigd1: Zalig zijn degenen, die in den Heers
sterven.
Voor de Zondagssehoolvcr. „Jachin" voer
de het woord de heer Kluitenberg, dieschet
ste de groote liefde en toewijding van den
overledene voor het werk der Zondagsschool.
Ds. J. D. Speelman, van Nieuwve&n, sprak
een woord van dankbaarheid na-mens zijn
in Zuid-Afrika vertoevenden broeder, zich
zelf en sprekers familie, voor wie de heer
Westerhoff in moeilijke dagen een vaderlijk
raadgever was geweest»
Namens de afdeeling Apeldoorn van Chr.
Onderwijzers sprak do heer G. J. van Delden.
die wees op de rijke ervaring van den over
ledene, waarmee hij vooral de jongere leden
der afdeeling, waarvan hij het oudste en
trouwste lid was, heeft gediend.
De zoon van den overledene, zelf' reeds
een grijsaard, dankte met een enkel woord
voor de belangstelling.
TROMOTIES.
Gepromoveerd la tot Doctor ln de Technisch»
Weten6chap, op een proefschrift getiteld: ..Geo-
lojrlscJie onderzoekinü
het venster der Sie
heer H. L. J. Zcrmat
Liou-Cald (Algiers).
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bouwkunde:" ing.' ex., do°heeren G. Eftlng Dijk
stra. W. B. Kloos en Th. Kok.
G e m. Guivcralttlt te Amsterdam.
Oe.'l Génret.'
W. gel
geb. t
i Hllv<
I.e
Bon
Stnd-aimel
Amsterdam; seinl-ar
ders, A. G. Schoo e
Rüksunlversi
slaagd: Apothekers
te Utrecht. Ge
it do dames A- E.
Dergh en S M. J.
n. Geslaagd:
EXAMENS-STUURMAN.
a a g. 27 Maart. Gcsl voor l<
etoomvaart. de heer H. J.
Z.-O. DRENTE.
EEN EN ANDER
OVER EVANGELISATIE-ARBEID.
III").
Helaas, de oorlog kwam. En de gevolgen
daarvan waren en zijn voor ons Evangeli
satiewerk zoo ingrijpend en ingewikkeld,
dat we ons hier van niet kunnen afmaken
met groote trekken, zooals dat mogelijk
was, schrijvend over 't verleden (l.i. de
voor-oorlogsche tijd.
Natuurlijk is ook over dat verleden, de
wordingsgeschiedenis meer te schrijven,
maar dat ligt toch buiten 't bereik \f.n
eenige dagblad-artikelen. Daarbij is de
kwestie van 't ontstaan tegenwoordig niet
aan de orde, maar de handhaving van 't
houden wat we hebben. En pas, toen de
oorlog ten einde was, kwam
de groote Inzinking.
zooals dié overal kwam. Er was groote ont
reddering in ons gemoedelijke, gewone rus-
Btige leventje van hard werken in den zo
mer, rust in den winter, voor den Evange
list juist omgekeerd.
i^uenijke wmersl Scharen jongelui in de
oude 6chöol. Inplaats van de kroeg, de
vereeniging, van de kaarten de sjoelbak,
van 't zwerven door menigeen langs de
wegen, in huis met een goed boek uit onze
bibliotheek, waaruit werd voorgelezen, door
wie die kennis machtig was. Jaarfeesten
voor kroegjool. „Jonge, meneer, dat we
vroeger lol hadden in dat andere", zeiden
ze soms.
Neen, we hadden ze nog lang niet allen
in onze nelten, maar 't werk had een basis,
en we zagen den tijd naderen, waarin we
ook de hoorders bij honderden konden tel
len.
't Ging, na de eerste beroering weer zoo
wat. Wel had 't werk een knak gekregen
door do mobilisatie en lagen vercenigin-
gen eerst tegen den grond maar langzaam
kwam er weer teekening. Toen kwam de
gruwelijke smokkelhandel, met zijn ont
redderenden invloed. Er waren er die ge
heel verwilderden, jongen en ouden. En
men merkte heel goed, dat er van de pas
verworven godsdienstige inzichten, slechts
nog uite;rlijl(e vormen bleven. Nog een kor
ten tijd cn men spotte met wat men had
leeren aanbidden.
Het Communisme,
vlsschend in troebel water, maakte sterke
vorderingen, wijzend op Christennaties die
elkaar bekamptcn, ieder voor zich Gods
hulp vragend en van dien God de straffen
afbiddend voor den vijand. Voor jonge
Christenen, nog pas gekomen tot eenig in
zicht, \erbijstciend. iuen tastte en vond
geen steun; mannen, die al jaren belijdenis
geen steun mannen, die ai jaren geleden
belijdenis hadden gedaan, werden commu
nist, jonge menscuen zwierven tuciueioos
rond.
Maar nog was het einde niet. Er was
nog altijd brood, overvloed zelis. Zooala
overal, werd hier geld bij lioopen verdienu,
voorai in oe laaisuj jaren van den ooriog en
de eerste daarna.
Maar toen Kwam de ellende, overal stag
natie. En daardoor geen ainarne van tun.
Stukken veen, gister f lü.UUü waard, deden
vandaag geen cent. Overal de velden vol en
geen kuu^ers. Sterke maatschappijen ais
„Klazicnavecn" werkten nog wat uoor, tot
alles vol stond. Toen greep de regeeiing
in. Steunde, zonder werk te vragen. Dat
was goed bedoeld maar vooral nier een
psychologische fout. Trouwens wio kon
toen zonuer louten maken iets doen.
De Kegeering stak overal licht op en
zelis sennjver dezes werd bij twee Minis
ters, op hun tocht door de venen, ontboden
om inlichtingen te verstrekken.
Daarna kwam de werkverschaffing met
al de ellende daaraan verbonden. De nooa
was groot reddeloos, radeloos, redeloos,
deize drie adjectieven konden hier terecht
als weergave van den toestand worden ge
bezigd.
\vor de Evangelisatie was het een
vréeselijke tijd.
Hoofden van gezinnen mochten alleen bij
dé werkverschaffing. Sommigen waren we
ken van huis. De jeugd zwierf handeloos
om. Zoo uit den roes van 't vele verdienen
en ruim zakgeld, neergeploft in de armoe
de met alle uemoralisatio daaraan verbon
den, te erger, omdat er geen werk was. Wat
moesten ze uit voeren? Wat vermocht_de
zwakke moederarm? En dan de vreesehjke,
J geldzorgen. Bijdragen van de bevo king
I' slonken tot zeker 3U pet van wat men ge
woon was.
Bn van buiten? Ach, vele bronnen waren
I opgedroogd en waar vond men andere?
Men verweet in oie dagen van bittere ar-
I moede de bevolking de verkwisting in he
tere dagen. Zeker, ze waren te royaal ge
weest, doch waar was men dat niet?
En dan denk U in: een volk, pas ont
worsteld aan al de vreeselijkhcdcn vc. -n-
den aan verplichte winkelnering, wa:.rn.,
de patroon inplaats van geld, winkelbon-
nen gaf cn zorgde dat alles zoowat, of'ge-
j heel. verbruikt word. Toen de tijd, dat men.
geen geld gewoon, zelf moest leeren met
I zijn geld rond te komen. En toen, plots van
j 100 in de weck op 7 steun. Wat zoo iets
I zou zijn voor huismoeders, waar van ouder
op ouder in do familie de spaarzaamheid
jen h-/ overleg was betracht, is niet te zeg-
[gen, laat staan voor onze huisvrouwen hier.
Klaar groot is het geduld cn het aanpas-
[singsvermogen onzer menschen.
Men zou het wel gelaten hebben, te sol
len met Amsterdammers of Rotterdammers
of welke menschen ook, zooals men 't deed
mét onze menschen. Hét is een volk, dat
vraagt naar werk en nog liever bij huis
voor karig loon werkt, dan voor meer van
huis gezonden, of gratis ondersteuning ont
vangt Maar te ongelijk was de behande-
l.ing en telkens en telkens bleek, hoe zij die
leiding moesten geven, zelf goed gevoed en
gekleed en gesalarieerd, dc ziel van 't volk
niet kenden.
Wat ook de ellende vergrootte en 't aan
tal keeten als wonderboomen deed opschie
ten? Tijdens de groote campagne, toen, wat
zoeken? Waarheen? Niemand had een wo-
op een turf leek, geld waard was,
werd icdor turfgraver
en stroomden velen de Venen in, die, toen
de malaise kwam, ook elders niet meer te
recht konden. En de demobilisatie bracht
den en de piepjonge oudertjes keeten. Men
moest toch onderdak hebbon.
Entoen? En toen kwam de wreedc ordon
nantie, dat men, ik meen 27 jaar moest,
zijn om bij do werkverschaffing te komen?
Dat was, om te jonge huwelijken tegen
gaan, maar dio maatregel, zou, vroeger toe
gepast, zegen gebracht hebben, nu bracht
zh ellende. Ze konden toch niet dood bonge
len! Een leger venters ontstond. En een
stormloop op de armbesturen. Men had be
ter kunnen laten werken. En die keeten
waren do sensatie- en barmhartigheids-ob
jecten. Maar die keeten representeerden on
ze arbeidersbevolking niet, evenmin als de
werkelijke, intensieve, ellende? Acheraf ge
zien, verbaas ik mij er over, hoe alles ge-
drapen weid.
En dan dat gemoedelijke nog vaak: och
ja als de Koningin 't maar precies wist,
als ze in Den Haag alles maar goed wisten,
maar die voorlichters, meneer, die voor
lichters!
f v -
1
t
- r .v-V-'K - VJ
Onze Zangvereeniging, vóór de groote inzinking.
honderden jonge mannen weer thuis.
En 't ergste was, dat, dat in dien tijd veel
gehuwd waren en gezinnen zich hadden
gevormd. Immers de regccring zegde royaal
steun toe bij de mobilisatie aan gehuwden.
Gauw dan maar trouwen. Te jong? Kom! 't
Vrouwtje bleef hij de ouders, maar had een
goede uitkecring wekelijks. En de kinder
tjes kwamen ook.
En toen? En toen kwam de wreede ordon
den de r'tkceringen op en was 't niet door-
Inopcnd e?i feest, toen de jonge mannen
voor gor thuis kwamen. Verveners kon
urn zulke grnotc, dubbele gezinnen niet ge-
hruiktn. En toen de uitkeeringen ophiel
den, moesten de jongelui een heenkomen
oing over. En zoo bouwden de gelmporteer-
Armoede is hard! En toch had men 't
mis, als men dacht dat politiemacht en sol
daten noodig waren. Een troep demon
stranten riep mij toe: „jij ook staken! niet
meer preeken", en toch, met groote gerust
heid trad ik zelfs de woningen in van de
meest verstokte anarchisten en communi'
ten. Zij hebben mij van hun brood gegeven
en van hun tabak laten opsteken. Ja in een
geval van namelooze ellende
ontruimde een zijn woning.
in groote naastenliefde, opdat ik met de
beproefden in zijn kamer kon spreken en
bidden. Het zijn goede menschen hier, ln
burgerlijken zin dan, en de ergste zei tegen
mij: „ik zag je komen, en ik wil zulk volk
liever niet zien. maar ik weet dat jij 't goed
meent, neem een stoel".
Ja, men zegt je eerlijk, dat men 't be
treurt dat je een parasiet bent, eigenlijk te
goed voor zoo'n leegloopcrsbaantje. Klaar
evenmin als onze menschen voor een groot
deel nog in 't geloof geworteld en gegrond
zijn, daarvoor was de tijd te kort. zijn die
anderen het in de tegengestelde levensbe
schouwingen.
Maar bitter zijn zo door al die lapmidde
len. En, nu pruat ik, naur dat ik wijs ben.
maar als ik zie. alles wat gedaan en gela
ten is, om de ellende weg te nemen, met
gevolg, dat ze nog stijgt, dan krijg ik den
indruk, dat, met alles wat gedaan is, ook
had kunnen gebeuren wat gelaten is, en
dat zou ons gered hebben. Wat zijn er wag-
gonladingcn goede en slechte kleeren gedis
tribueerd. Kleeren soms, te vies om aan te
pakken, 't Getuigde van Neêilands bekende
neiging tot he.pen. Maar wat baatte liet:
Als ik een verarmd gezin 10 jaar lang we
kelijks f 1 geef, is 't na 10 jaar nog even
arm. Maar als ik 't bedrag in eens had ge
geven, had 't er zich boven op kunnen wer
ken.
Op 1000 manieren wou men ons helpen
en er was maar één manier:
't Veen productfel maken.
Ik zie al menigeen glimlachen en hoor
mompelen: „dat is 't hem nu juist". Hoe
kan dat? Ik wil daar straks nog graag iets
van zeggen.
Ik sprak van kleeding' en ik zou onwaar
zijn als ik niet sprak van de vele tiendui
zenden guldens. Wat nog beter geweest zou
zijn? Als iedere huisvrouw en iedere fabri
kant eens hadden besloten voor f 1 meer
turf in te slaan, dan men gewoon was, nf
een schip vol meer voor zijn fabriek. Uit
ware de nood geweest en 't had niemand
veel gekost, nog niet zooveel misschien dan
nu gemiddeld aan kleeding, tijd en geld is
besteed om te helpen. Want men had kun
nen doorwerken cn verdienen. Wat in vroe
ger dagen iets moois was geweest, verwekt
nu vaak ergernis.
Daar is veel gedaan, maar als al 't geld
voor kindersanatoria, voor buurthuizen en
derzelver employée's, voor salarissen van
werkverschaffingsambtenaren, voor vele an
dere ambtenaren, voor honderd ditten on
dattcn, alles goed en wel, eens was gebruik:
voor wegruiming van veen, dan was 't
kwaad bij den wortel aangetast. Nu is en
blijft alles lapwerk. Mogelijk ben ik hier
te scherp of te onnoozel, maar nog eens, al-
lopn sta ik niet. cn men kan ook niet meer
i"l oen va» tapuen dun er in is. Ik haspel
nu wel even alles door elkaar, maar do goed
gunstige lezer bedenke dat hier ook alles
door elkaar ligt en dat ik in dien chaos zoo
maar maar geen orde kan brengen.
Ik ga weer tot ons
Evangelisatiewerk
even terug. We waren onze kerkbouw be
gonnen. En geleerd door dc ervaring, gezegd:
we behelpen ons zoolang, tot we eon kerk
kunnen zetten, die voor de eerste 100 jaar
alle uitbreiding tart. Over 10 of 15 jaar kan
hij vol zijn en we zullen met door tel
kens breken en bijbouwen een onooglijk
object hebben. Helaas, inplaats van uitbrei
ding, kwam do inzinking. Inplaats van
izooals de plannen waren, woningen b:.j
te bouwen, nam men ons de menschen af.
Eerst de trouwste en beste kerkgangers» Do
menschen met de mooie gezinnen. In U j
jaar was ik 60 a 70 kerkgangers kwijt
Ik zwijg van het groote levensleed dat mij
zelf trof en alle teleurstellingen in eigen
leven. Maar dat! En dan dc enkele nood
kreten uit de verte, van die verzinken, ter
wijl men niet zwemmen kan en geen red
dingsboei heeft.
Want van de velen, die gingen, waren de
moesten nog als Jacob, die hun God dienden
daar waar ze Hem leerden kennen, maar
niet in staat waren Ilern elders te inden,
onder zoo geheel andere omstandigheden
en toestanden.
Met wanhoop in 't hart werkten «e door.
Mijn vrienden-collega's, even als Ik. Wat
zou er worden van die gaan, wat van ons,
die blijven? Ik heb in die dagen mijn pen
soms in alsem gedoopt misschien soms
te erg maar als men midden in 't lijden
zit, ellendo ziet overal, en alle nood op ju
afkomt, terwijl je zelf in nood zit soms,
maar toch nog eet, als je- je levenswerk bij
de handen ziet afbreken, dun is dat vaak
meer dan een mensch kan dragen. Al jc
jeugdwerk vernietigd, de kerk ontvolkt, och
och men gaat Elia begrijpen al hij bidt:
„neem Hcere mijne ziel".
Ik weet wel dat ik eenzijdig ben, dat
word je hier vanzelf, maar deze eene zijda
is ook zoo groot, dat men er genoeg aan
heeft en niet veelzijdig kan zijn.
Alles, alles is lapwerk. Zelfs in cultuur-
brenging van 't Hoogveen is lapwerk. Geen
nering, geen kerk, geen Chr. School, geen
jeugdwerk kan bloeion zonder
een krachtige arbeidersbevolking,
die werk heeft en brood. W'aarom pakt men
dan 't veen niet aan? En wel de Zuiderzee?
zoo vragen we in onze onnoozelheid. Daar
moet water verplaatst worden, dat. zonder
oen cent op to brengen honderden mtl-
liocnen kost. Hier kan \.-en worden ver
werkt, dat voor weinig kan wonten gekocht
en in de verwerking zichzelf of tenminste
do arbeid zoowat betaalt. Daar worden er
door de wateropruiming hroodeloos gemaakt,
hier zouden duizenden door dc vcenoprui-
miiig werk cn brood hebben en alles zou
hlocicn.
Daar moet men afwachten wat de bodem
aan productiviteit zal geven, hier is men ze
ker van t enrluiy nd. n II. A. uitstekende
bouwgrond. Daar blijven de onderhoudskos
ten groot, ook na voltooiing, hier zijn alle
kosten «f'.">»r.nn*.i en blijft enkel de winet,
die jaarlijks keert.
