r
DERDE BLAD.
Radio Nieuws.
HELDE
OOD
DONDERDAG 7 FEBRUARI 1929 DFRDE BLAD PAG. Q
DE WATERVOORZIENING
IN ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
GEZONDHEID,
WELVAART, ONTWIKKELING.
V. VV. (welke er komt!) niet het volle i
trouwen der bevolking-geniet; in den regel
schrijft men zulke dingen op biljetten, wel
ke schijnbaar vt/geten zijn waar ze gedrukt
werden. Maar ik vertrouw een bestuur w
dat een brecde commissie van goed-
kwaadgezinde belanghebbenden benoemt r
alles naar hartelust te onderzoeken en
daarna het volledige rapport publ:ek maakt,
opdat iedereen kan zien, hoe het bestuur i
zijn glazen huis woont
En ten slotte: een bestuur, dat de plaatst
(Van onzen Parijschen correspondent.)
DE PARIJSCHE METROPOLITAN.
Eerlijke opposanten
lichtschuwende pamfletschrijvers.
Hco lang nog?
Dingen, die er komen, hebben in den regel
geschiedenis vooraf; een historie vóór
historische loop der dingen begint: een
Jcnlijke, maar vaak ook ondergrondsche
ten werking, waardoorheen de palet: met
ioeite geleid worden, doch waarop het ge-
juw dan later ook des te steviger staat.
jWaarom zou de Zceuwsch-Vlauinsche Wa-
rleiding daarop een uitzondering maken?
bt is waar, liet landschap sluit zi. h na-
nirkundig bij het Belgische achterland nap-
par is Vlaanderen niet in veel opzichten
iderlandsch, en is de bevolking van
euwsch-Vlaanderen, hoezeer door d? hree-
Schelde gescheiden, niet Noord-Nedei-
idsch in merg en been en zou de natio-
le traditie om een zaak minstens twintig
te bestudeeren om ze daarna in twje
af te doen, daar dan niet in ecre zijn?
dus is de Zeeuwsch-Vlaamsche ale
ding thans aan het maken van de voor-
schiedenis bezig om straks haar eigcr his
te beginnen.
die voorgeschiedenis zitten haken cn
jen cn wie nu maar de kunst verstaat on
aan elkaar te schakelen, die kan een
ten maken, welkp het voortschrijden bo-
nniert en de goede zaak tegenhoudt
anden, misschien jaren,
daar tegenhouden is gelukkig nog niet
tzclfde als beletten, en elke zaak, waar
de louterkroes der billijke en onbil-
te critick zooveel overblijft als van de
innen der Z. V. \V. (Zeeuwsch-Vlaamsche
aterleiding), dio wordt niet maar ongo
an gemaakt, die blijft niet in de geboorte
ken, daar groeit wat van.
)e Z. V. W. komt er!
dat, gezien de feiten, niet wat Al te
nd gesproken voor een buitenstaander, d;.'
Zccuwsch-Vlnanderen niet meer weet,
dat er vijf grondtypes van costuutns
vrouwen zijn, natuurlijk metr talloozi
riaties; dat de bodem cr vruchtbaar cn de
'nschen er ijverig zijn; dat tegenwourdigc
idbouwstadjes vroeger aan breede Aater
gen lagen, doch dat het Zwin en andere
'ede plassen in den loop der jaren zijn in
idijkt; en dat prachtige bouwwerken aai
pegere glorie herinneren?
[s het te boud gesproken?
IVe meenen van niet Zelfs niet, ondanks
ft feit, dat de Axelaars nog weer opstan
ter tegen het groote plan zijn geworden
m de opstaande schoudervlcugels on het
bïsche jak van de Axelsrhe vrouwen In
eigenaardige kleederdracht
[ELSCHE KLEEDERDRACHT. Zeeuwsch-
banderen heeft vijf grondtypen voor natio-
IING. K costuums. Dc kleederdracht te Axel is
Ir eigenaardig. Zie het aan deze dames in
3 bende jeugd. Kenmerkend is de ronde
'*iu*i fïs' hel Ombloemde jak, op de schouders
Itaande als afgeknotte vleugels en
haar dat is niet speciaal Axclsch de
PU 13 bloote armen.
S» 1 (Ie Axelsche raad moge met de verplctte-
liocn lf,<i meerderheid van 4 tegen 3 stemmen
Moten hebben om ontbinding der vennoot-
nap, welke de Z. V. \V. wil stichten, te
J3 fêcnreactionaire voorstel heeft thans
l" 3 tn kans meer.
a'°an3 felfs nict al vvorf,t aan ^it voorstel adhae-
'bren- I betuigd door den raad van de invloed
palans l16 gemeente Overslag met zijn 381 in wo
re, welke raad ook een overslag maakte
itvoer overstag ging.
-saldo (Vaarom niet?
7 met
weten
(jmirr* Pm(,at cen waterleiding onmisbaar
lVa en iVnor ',e ontwikkeling van dit vruchtbare
iilioen fdschap, dat echter ook door 't i
i C9 p zoet water stee ls meer achterop
adoera kkt in den wedloop der economische ont-
derins kkeling.
gen. kis het onderwerp in de Tweede Kamer
sacohandeld werd, dan zou een spreker i
n wor-|y r van 7jjn rcf]e over dit onderworp
ai® rnen zeggen: het brakke water vormt
uivoer L hin Ier pa a I
'eft dar ^eBeercle ontwikkeling; en waarschijn
onder-
lijk zouden vele hoorders de dwaasheid der
beeldspraak niet opmerken, omdat ze ver
vuld waren met den ernst der zaak.
'k Ilcb in mijn leven ook wel regenwater
gedrongen uit een goed onderhouden bak en
zonder gevaar voor dc gezondheid.
'k Ileb ook mijn dorst gelcscht aan een
put zelfs zonder de kruik van cen bemin
nelijke herderin en de smaak was voor
treffelijk.
Maar al rogent het in ons land meer dan
menigeen lief is; men hoort telkenjare van
watergebrek. Ook zijn in brakke gronden
goede waterputten nog zeldzamer dan in de
streken, waar de aartsvaders als nomaden
rondzwierven en zelfs de achterlijkste
esculaap en dorpsbarbier zei niet beweren
dat bet brakke, vies-gele water onschadelijk
is voor de gezondheid.
En nu is de gezondheid cen te groote
schat cn er wordt te veel voor de voiksge
zondheid gedaan, dnn dat dit groote sociale
belang onhehartigd zou blijven in een streek
waar zoo arheidzeme bevolking woont.
Dnórom zal de Z. V. W. er komen.
Doch ook fsr wille van de welvaart
Zeeuwsch-V loan deren is een land van
I melk co zuivel. Kan men hij de bereidintr
daarvan het zuivere water missen? iNiet om
•lk te wnsschen, natuurlijk; maar om
een hygiënische behandeling mogelijk tt
maken?
industrie leent zich Zeeuwsch-Vlann
deren uitstekend; doch wat wil men begin
?n zonder water?
De tram van Zeemvsch-Vlaanderen Iped
door 't gebruik van 't brakke water jaarlijks
f 20.000 schade en laat nu het water eiken
>g uit Hanswoert holen, wat goedkooper is.
Schepen uit België kunnen de waterton
nen niet vullen Een kunstzijdefabriek ging
nict tot stichting over, wegens gebrek aan
goed water. Voor een aardappelmeelfabriek
was er een mooi arheidsveld, doel» men
wascht het zetmeel niet mot brak water.
Wanneer dus de ontwikkeling zóó wordt
tegengehouden door gemis aan goed water,
daar staat het vast, dat de Z. V. W. er komt:
men kan een bron afdekken cn tijdelijk ver
stoppen, maar absoluut afdammen niet: te
eeniger tijd springt het heldere water kla
terend naar buiten.
Daarom zal de' Z. V. W. er komen.
De Begeering beseft de groote beteekvuus
van goed drinkwater. Er Is zelfs in Den
TIang een goed geoutilleerd bureau voor Een
der Ingenieurs van dezen dienst, de hoer J.
P. Carrière, i« deze week voor de zestigste
moei noar Z.-V. geweest om de plannen te
bevorderen.
En drebt ge dan, dat deze voornemens nu
schinbrcuk zullen lijden op den Schelde-
Ternerzen draait weer bij.
Zij zullen dit niet, ook niet, omdat naar
mij bij informatie bleek de belangrijkste
gemeente Terneuzcn, welke nogal bezwaren
had tegen de uitvoering, op het standpunt
staat, dat een waterleiding om gezondheids-
en economische redenen onmisbaar is, ter
wijl ze tevens financieel rendabel gemaakt
kan worden.
liet is dan ook zeker, dat Terneuzcn, wel
ke plaats een kink in de kabel bracht, met
het gewijzigde plan, dat thans aan de orde
komt, zal instemmen.
De burgemeester, onze vriend Hulzlnga.
is er de man niet naar, om de welvaart des
lands en het welzijn dor bevolking op te of
feren aan persoonlijke gevoeligheden of uit
den weg te gaan voor achterbakschc tegen
stand en geheime pamflettcrie; daan-nor
heeft hij te veel propaganda voor de goede
zaak gemaakt.
V/at het bestuur deed met do
crltlok.
De Z. V. W. komt er, omdat het bestuur
der vennootschap nict geschroomd heeft,
ernstig de serieuze, eerlijke cn openhartige
critick "onder de oogen te zien, maar zelfs
grooten ernst heeft gemaakt met de onder-
grondsche stroomingen, de critick om de
I critick, de ongeteekonde pamfletten en de
I persoonlijke wrijvingen.
I Dat laatste is ook weer echt Nederlandsch:
naijver, jaloezie, verdachtmaking, kleine be
langen cn persoonlijke verhoudingen.
Sommigen zeggen, dat dit kwaad in Z.-V.
weliger tiert dan in andere streken des
lands. Wij gelooven echter, dat het brakke
water hieraan geen schuld heeft: deze zwam
groeit overal.
Sommigen zeggen, dat het bestuur dor Z.
UITBREIDINGSPLANNEN.
Moet het ondergrondcch verkeer zijn
cen'.ralisserend karakter behouden?
OF IS DECENTRALISATIE NOODIG?
De Parijsche Metropolitan, dat uitgebrei
de net \an onderaardsche treinverbindingen,
is een dier ontzaglijke ondernemingen, wel
ke het uit den aard zeiven van haar taak
nimmer tot compleetheid en volledige afrot,
ding kunnen brengen.
Zij dwingt bewondering af en groot rcspec.
voor het doorzicht en het kunnen van haar
I ingenieurs, welke de schier einde'ooze tun
ncireeksen in het aanzijn riepen, en daarin
wiste.n te organiseeren het bijna feilloo-
elcctrisch verkeer, dat als een magischen
band lig; tusschen de meest uiteen liggende
rtadsdeelen.
Wie over de boulevards wandelt, reali
secrt het zieh in den regel nauwelijks, dal
slechts enkele meters beneden het asfalt iek
dier ruime verkeerswegen zich de onder
grondsche gangen kruisen, soms zelfs onder
en boven elkander hun loop vervolgen!
De Metro sa! dus. Indien de beraamde
doortrekkingen eenmaal een feit geworden
zijn, voor deze zeer uigebreide schare van
groote-stads-werkers een ware ui.komst we
zen. Want behalve dat de Metro-wagens
over veel meer ruimte beschikken en aan
comfort de andere verkeersmiddelen verre
te boven gaan, zal hun dageli.'ksche reis var
en raar het werk alsdan heel wat vlotter
verloopen. Tegen de Metro-snelheid immer»
kunnen tram of bus niet op!
Is de gevolgde Mctio-politiek juist?
Er zijn echter menschen die de govo'gde
Metro-politiek niet goedkeuren. Tot op he
den worden slechts daar Metro-lijnen aan
gelegd, waar reeds de dichtheid dor bevol
king cen loonende exploitatie waarborg:
Gevolg hiervan is, dat het immer voller ei
gevaarlijker wordende Parijs zoo langzamer
band in zijn eigen verkeer dreigt te verstik
ken. Immers, zoo men voor de verkeers-ccn-
ann den buitenrand der stad de reis
naar de city neg vlugger en gemakke i kor
maakt, zal dit een wass^nrten toevloed van
menschen tengevolge hebben.
De meening der oppositie!
STADHUIS TE SLUJS. In 't Westen is het
oude Sluis de belangrijkste plaats van Z.-V.
Vroeger lag het aan het breede vaarwater,
het Zwin en iuas het de bloeiende havenstad
van Brugge. Thans een mooi landbouwstadje
het dichtgeslibde en ingepolderde Zwin.
Mooi is het gerestaureerde stadhuis met den
eigenaardigen toren. Het beffroi van den
toren is weer met torentjes versierd. In den
toren: Jantje van Sluis, een bont gekleurde
pop.
lijke, maar ook de groote landelijke pers ui.t-
noodigt, om te vragen, te schrijven en te pu-
hliceeren; zoo'n bestuur kan fouten gemaakt
hebben of nog maken; men zal zijn open
hartigheid moeten prijzen en zijn goede be
doeling steunen.
Dat doen wij dan ook gaarne.
Doar de mist naar de klaarheid.
Daarom begaven we ons op een mistigen
Februari-morgen via Vlake (maar dat ging
niet), Goes cn Ilocdekcnskerke met de pro
vinciale boot, welke door water en nevel
sneed en onophoudelijk dc misthoorn liet
dreunen, naar het stadje zonder aantrekke
lijkheid: Terneuzcn, de hoofdplaats van 't
Vlaandcrenland.
Daar in het om zijn vrijmoedigen „ober"
beroemde hotel des Pays Bas had een bij
eenkomst plaats van ruim een dozijn jour
nalisten met het bestuur der Vennootschap
een Zeeuwsch-Vlaamsche Waterlei-
ding.
vergadering stond onder de prettige
leiding van den voorzitter, Mr. P. Diele-
man, anti-rev. lid van Gedcp. Staten van
Zeeland, man van en voer Zeeuwsch-
Vlaandercn in hart en nieren, onvermoeid
werker voor deze goede zaak.
Maar dat was de kern van zijn in
leidend woord hier geen politiek,
hier het onpolitieke algemeen belang en
tevens cen publieke zaak zij uitnemendheid.
Z.V. is nict het arme land, zooals bet in
den laatsten tijd wel eens geschilderd
wordt; het is een bovenmate vruch'haai
land, waar zon en zout, al behou It: waar
een nijvere bevolking woont, doch die, bij
gebrek aan zoet water, achterop raakt
den economischen w-dloop en waar c
hulp beslist noodzakelijk is.
Vroeger kon Z.V. wedijveren mot G
ningon; thans raakt het achterop. Er komt
werkloosheid; de belastingen z'.jn zeer hoog;
land- cn tuinbouw schreeuwen om zoet, go-
zond water.
Dat zit wel in den bodem, doch in de
harde grondlagen van St. Jansstcen. Maai
de kwesties schijnen nog dieper te zitten
en daarom derfs Z.V. het gezondmakendo,
de welvaart-bevorderende water.
Dat mag zoo nict blijven cn thans is het
oogenblilc weer gekomen cm een krachtige
poging te doen tot bereiking van het ideaal;
de heldere waterbron, waaraan mcnsch
dier zich laven kan.
Doch om dit te verstaan, zullen we «i
een beschrijving moeten geven ven h<t sta
dium, waarin thans het waterlcidingsvi
stuk in de landstreek bezuiden de Schelde
van Cadzand tot Ilulst verkeert
Dit doen we in een volgend artikel.
meet ze kernen?
t een waarlijk prachtig doorzettings
vermogen is de Metro nog immer doende
haar aanleg te vervolmaken. Een blik op de
o\ erzichtskaarten, weke men bij alle sta
tions kan raadplegen, verschaft daarove.
reeds eenig denkbeeld. Door middel van
massief-zwart zijn daarop de lijnen aange
duid, welke in exploitatie zijn, doch veie
dezer verlengen zich in stippels of strepen
met een kern van blank. Dat rijn de trajec
ten, aan wier gereedinaking dagelijks nog
wordt voortgearbeid.
Men kan hiermede, dit zij en passant op
gemerkt, soms amusante dingen beleven. Tn
al'e stads-gidsen vindt men Me.tro-, tram-
i autobuskaarte-n cn deze zijn niet altijd
en nauwkeurig. Zoo kon het onlangs g>
beuren, dat twee vreemdelingen, na een kort
en haastig onderhoud, de afspraak maakten
elkander tegen een bepaald uur in den avond
bij de Metro halte Cluny weder te onimoe
ten. Een blik cp hun Metro-kaart had hun
doen blijken, dat dit voor hen het mcest-ge
Schikte punt van rendez-vous was. Groo!
was echter de verbazing van een dezer hee-
ren dat hij bij het slation, waar bij dacht
te kunnen overstappen, tevergeefs naar een
rich'ingbord Cluny uitzag en hem bij infor
matie hleek, dat deze hal e voor'oopig noa
alleen on panier bestond. Een drukfout in
zijn gids had hem deze poets gebakken!
De Metro In de banlieus!
Doch behalve deze voortzettingen iD Parijs
zelf, aan wier verwezenlijking met man
on macht wordt doorgewerkt, heeft men aan
het einde van het afgeloopon jaar ook hei
besluit genomen diverse lijnen tot In d->
banlieue te verlengen. De bewoners fleze-
randstadjes immers hebben voor een niet
gering dee' hun dagtaak in de metropool
zijn, om deze te bereiken, voornamelijk op
trams en bussen aangewezen.
Nu zijn deze lang geen ideaal vervoermid
del! Heel vaak staat men er tijden op te
wachten, terwijl dc schare der gegadigden
onrustbarend aangroeit. Daardoor is er ook
bijna steeds plaatsgebrek, zoodat de wagens
opgenropt langs ie wegrijden, al wordt bet
HUIZEN (3 JÖ 3 1
tuitend NCKV.-ultx.
LI— I1.SU Ziel
n 12.301.45
rgel. J Rtcl
1852 M. (Clt.
ending. Mla-
lling door"Da A BerkelQn «—7 OrgeKun-
ur F Kloek 7—7.30 Boekiioudle» 7 30—
B. J C Künders: 70-jarig best. i
4 IIStal. Chr. Gem.
Zang ver ,*ExcelslorMeJ. L KnüfA organUte.
HILVERSUM (1071 M) 10— 10.IS More^0"
ding. 12.15-2 Concert 3-2 30 Eleetrlcltelu-
praatje 2.30—3 UramuCoon. 3—4
Zieken uurtje 5—S.S0 Sportpraetje o—1» con
ceit 7.15—7.45 Engelsche les 8 Herdenking v b
10-jaug beo taan eer L'BiT^ (Ce^rale B-.nd v
Ned. lost-. Telegraaf- en Telefoonpers.) 8.J»
Concert. 10.30 l'crsber 10,45 Murlek
DAVENTRT (1562 M) 10.35 ^Kerkdienst 1U»
Cai
2.20 G;
ziek. 8
Klndci
k. 8.20 Ve
lofoun 2 50
4.05
12.20 Concert
oor de scholen 3.
auserle 4.20 Kffrini
lek 6.35 Nleuweb
6.55 Muziek. 7.05
3.10 Mu-
5.35
/erkeers-specia
verdienen, bij
een gewijzigd»
Uckens herdenking
0.50—12.20 Muziek.
PAKIJS „Redlo-Pi
>rle 8 60 Le Terrd
G 462 M.) 9.35 G-a
1 30 Orkest 5 05—5.50 Orkes
Daarna tot 11.20 Mustek.
1 649 M» 11.208.50 Le-lngen 8
3.35 Orkcf«t 5,20 Con<
looi. J H E Wlttper
rgel en plano. NCRV
HellUtr: E prrnn'
15 Muztelt. 3.2
Naar het inzicht van deze
listen zou het aanbeveling
craanden Metro-uitbouw
richtlijn le doen volgen.
Zij verklaren zich voorstanders van hel
aanloggen van nieuwe lijnen, welke uit de
it-verstopte stadspwnten min of meer in
de ij!to en leegheid van het platteland zon
den verloopen. Dcre nieuwe lijnen, zoo ste'
len zij zich voor, zouden als het ware gaan
'ïmrtioneeren als goede afvoerkanalen, waar
door de wijken in quaestle zich buiten de
stad zouden ontlasten.
Zii beoogen dus hiermede een geleidelijke
erplaatsing der bevolking, we ke zou gaan
nzien, dat het op den duur toch gezonder
n comfortabeler is in de zuiverder buiten
lucht dan in de Parijsche woningen-ooeen-
dapeling. Deze richting wil derhalve Metr.«-
Jijnen aangelegd zien, welke door het be
woonbaar maken der naaste omgeving, een
propaganda-middel zouden vormen "voor hof
meer verspreid buiten-wonerk
Huns inziens is thans de ondergrondsche
trein niet veel anders dan een snel'ere clee
trische tram, welke enkel gemeenschap on
derhoudt, of onderhouden zal, tusschen uc
dichtst-bevolkte doelen van stad en om gi
ving en als zoodanig een belemm°rine vorm»
voor den gezonden drang, het wat meer ir
de stille plekken der banlieue te zoeken.
Goederen-vervoer per Metro-trein?
Van dezelfde zijde wordt er ook naar ge
streefd het tram-karakter der Metro in een
zuiveren spoorweg om tc zetten en wel door
ook goederenwagens aan de treinen toe tt
voegen, welke laatste er thans ontbreken.
Indien de Metro ook goederen vervoerde,
zou dit de straat-transporten wat kunnen
doen afnemen en dus at weder e:n ver
keers-inconveniënt uit den weg ruimen.
In hoeverre echter het straat-transport
door ondergrondsch vervoer zou kunne
worden ondervangen is maar niet zoo éé.n-
twee-drie te beslissen! Daartoe
eerste plaats oen nadere studie van den
aard en de richting dezer transporten moe
ten worden ondernomen. I hot' uitxem
Terwijl men. gesteld al dat de Metro zi-;h dmehten t
mot deco taak zou kunnen belasten, dan nóg °j1 n^e*a
voor een kritiek probleem staat!
Is het bijvoorbeeld wel wenschc'ijk in alle
Metro treinen goederenwagens in te las
schcn? Zou dit op zijn beurt dan weder geen
ondergrondsche vertragingen geven? Of, is
misschien in het inschakelen van speciale
nachttreinen voor goederenvervoer de oplos
sing gelegen?
Iele. 10 05 Mu-
il NCRT
KRO. 4—
esio. MeJ. L. E<2m
fluit. K Uyttenboc
6.45—7 KRO. Lei in
HILVERSUM (1071 Ml
in„ j i -,_ï Concert 2.052.-J5 Setiooiuit
-5—4 Gramofoon. 4—4 30 Hulsvrouw
urlje. 4.305 Grnmofoon. 5 306 Radlc
—7 15 Concert 7.15— ?.4& Schlpperslea
ette. 10.30 Muziek.
PAVENTRV (1562 M.l 10.35 TCerkdljw
en^aïf-
nrmtja
8 Op«-
3.40 Mustek. 3.1
9.55 Con<
12.50—
«""G (162 M A
pi,'. 7 ;oS 35 ('O
0.05 Sluiten.
HAMBURG IS*»"
-O n-'-r-t. 5.20
0.05 Muziek.
RADIO EN VOLKSONTWIKKELING.
In Engeland
blökt d'
beteeke..
wordt niet nil.
wild. doch ook
VONDELHERDENKING.
Een plechtige avond In Don Zaag.
KAARTJE VAN ZEEUWSCH-VLAANDEREN. Wie de Vadcrlandsche geschiedenis
kent, kent ook Zeeuwsch-Vlaanderen, met zijn rijke historie. Geen landstreek met veel
natuurschoon, maar ivel vol historische herinneringen: wel met een veelbewogen ge
schiedenis. Overal overblijfselen van vroegere groo'heid en plaatsen, welke een zrer
belangrijke rol gespeeld hebben in den rrijheu'r.oorlog. Er zijn 35 gemeenten met 10.000
zielen le zamen; een schoone gelegenheid om hel niet met elkaar eens te zijn.
v aarbij
G mil-
ft.lKunst en Letteren.
.an dal
'itganji
KALFF'S VAIJ EEDEUBOEK.
het eerste art. van het Jan.-nr. be-
ekt Frans C.oenen Bron's ..Hollandse
lilders en Schrijvers" en Dr. Ka ffs Van
lenhoek. Het laatste vergel' kt hij met
',e v>:r"l volksmenigte: hooren en zien vergaat
lOrneir- l. ,i. u_„i.0.,,i
PIJ.
dncl
de herrie, en de brokstukken gesnrek
men opvangt, zlin van maar al te licht-
of onzinnlgen aard.
boek „is inderdaad gezellig als een
ilstafel".
'lecl juist o. 1. heeft Coenen de methode
i den schrijver in verband met zijn aca-1 wetenschappelijk werk opze' met koe'-oh
lische vorming aldus gekarakteriseerd ;n jectieve behandeling der „stof" en de bewe
fragment: ringen telkens rigoreus gestaafd door eita
„Men kan het zich eoikel een weinig dui- ten. En waar het nu om dezen Tachtiger
|f vlijtig en zorgvu
beweringen, ha'r
lijke rritiekjes onnorzele kletspraatjes va
dertig, veertig icnr geleden bijeen cn zet*
impulsipf gevoelende, en een gezellige fop j zich aan de bearbeiding dezer dociroe
ui', die geen hlad voor zijai mond neemt e.i ten" en van dit .jnatenaa1". Waarhij ds
alfijrl eerder snreekt dan denkt. Eenigszin» eehtei
e>n past in de geleerde wereld; hoe men een I ge oordoelen over alles en iedereen".
Vele hoogwaardigheidsbekleders
ters, officieren; verschillende kunstenaars,
dichters, schilders, musici, voordragers. Dc
grijze Willem Kloos met zijn vrouw, Jeanne
Kloos— Revneke van Stuwe; Helène Swarth:
Jhr. Jan Feith, H.M. de Koningin-Moeder
met gevolg; toiletten en uniformen.
Op het podium een versiering met palmen
cn groen; rechts het door Han van Meegeren
■geschilderd portret van Joost van den Von
del, met een bloemenweelde ervoor; in het
midden de microfoon die het voorgedragene
zal verspreiden door den aether naar de af-
gcle&enste deelen van ons land, en naar
twintig Europccsche centra, waar de Vondel
kenners de menschen hebben voorbereid.
In lange toga met wit omzoomde mouwen
komt Albert Vogel op. Na een buiging voor
Koningin Emma en het overige publiek,
richt hij zich tot Vondels beeltenis, die de
gedachten verder brengt tot den levenden
Vondel. Hij spreekt hem toe met hartstoch
telijke verecring als den meester, wiens
sciioonste en verhevenste werk, zijn Lucifer,
hedenavond door den aether zai klinken,
den grooten dichter van Holland, wien
thans door velen en op zeer verschillende
plaatsen hulde wordt gebracht.
En dan begint het arootsche drama van
Lucifer zich voor onze oogen op te trekken
In gedragen, klassiek verheven rhytme gol
ven de verzen voort, gedragen op dc sterke
ontroering van den voorganger, dio zonder
eenig hulpmiddel van tooneel of scóne toch
de sfeer weet te scheppen, waarin wij dezen
opstand van don vorst des afgronds zich
zien afsüelen. Langzaam gaat de aandacht
zich strekken; de geest van den grooten
dichter komt over de zaal. Zijn voorhoofd
op het schilderij begint nog meer te lichten
en te stralpn: twee en een halve eeuw na
zijn dood komt hier zijn werk tot krachtig
leven.
Lucifer, Bcëlzebul, Appollion, Michaël,
Gabriöl, Uriël, al deze vorsten uit de enge
lenwereld zien wij door de herscheppende
kracht van Vogel verschijnen, elk in hun
verschillende geaardheid, en met verschil
lende, maar steeds geweldige stem. Slechts
nu en dan is een aanduiding van den han
delenden en sprekenden geest noodig; oj»
den duur voldoet de sterke stcmverandcring
geheel. Zonder langere pauze dan enkele
oogenhlikken volgt op het eerste bedrijf een
groot fragment van het tweede; en aan het
slot hiervan wint de stem aan een schier
benauwende, overweldigende kracht, wan
neer Lucifer den opstand predikt. Hier is
werkelijk een dicht benaderen .an de ont
zaglijke grootschheid van dit drama. Hoe
somber, als van doffen trommel, is het ge
luid van de rei der Luciferisten, in maca-
beren cadans:
volgt
Welk een strijd voltrekt zich In
eeuwigheden tusschen de hclsche en he
sche legermachten!
Het derde bedrijf volgt zonder onderbre
king; ook hiervan is het nict mogelijk het
geheel te geven; en het vierde moet geheel
achterwege blijven. De spanning voor dil
groote is toch waarlijk al sterk genoeg. De
kleine, menschen verdragen het niet, lang
achtereen naar het geweldige te luisteren;
i- het groote is slechts in schaarsche oogen-
blikken voor de stervelingen te verduren. De
pauze dunt clan ook de rijen wel eenigs-
zins. Maar wij zijn het cr over eens: dit is
meesterlijk; dit is van klassieke kracht.
Het vijfde bedrijf, met de weinige actie en
de lange beschrijving van den strijd tus
schen de gehoorzame en de opstandige leger
machten des hemels vraagt, na de ander
half uur van het eerste gedeelte, nog drie
kwartier onze gespannen aandacht. De ge
laatsmimiek cn de stem van den voordrager
moeten alles doen; zijn gebaren zijn zeer
sober; de handen blijven meest tezamen
voor de borst of lager; zij verheffen zich bij
de reien tot onder het gelaat of strekken
zich terzijde van het lichaam, de een om
hoog, de ander omlaag aan de ge-bogen
armen. Het gelaat drukt in zijn trekken
soms ontstellend sterk dc tronie
helschen geest uit: zoo moesten do helsche
grooten hun opstandige wezen in aardsche
vormen hebben willen uiten, ware hun dit
vergund geweest Maar ook geeft het
verheven majesteit en onsmcttclijkheid der
hemcrsche engelen weer. Het is een harmo
nie van stem- en gelaatsbcweging.
Het drama raakt ten end: vorst Lucifer
verslagen, is neergestort van zijn verwaten
van de volksontwikkeling Is, s<
van de radio profUt trekken, ster
n. Honderdveertig groepen lulsteraa
e boekh&n
ral worder
opdat xU
■op betrekking hebben, In
behandeld
er btjtUda
derwerpen.
troon, de hemel triomfeert Maar 't is to
vroeg gejuicht; de boodschap komt, dat ook
het tnenschdom is gevallen. Boven de droef
heid uit straalt echter de belofte van do
verlossing, en de slotrci zingt den oneindi-
gen, verheven God lof.
Op zulk een voordracht zwijgt de critiek.
Hier waren drie dingen in schoone harmo
nie vereenigd: de verskunst van Vondel, do
voordracht van Vogel, en deze beide bezin
gend en vertolkend het geweldige drama
dat eens de sferen heeft bewogen.
Vogel ontving bloemen, maar met een
eerbiedige buiging tiood hij ze Vondel aan;
zijn kunst immers was deze avond gewijd.
Deze voordracht was werkelijk een, den
grooten dichter waardig!
Den anderen dag heeft Vogel te Rotterdam
wederom den Lucifer gegeven. Men kan be
vroeden welk een geweldige inspanning
hem deze twee avonden hebben gekost Te
meer te betreuren valt daarom, dat de zalen
nict stampvol waren. Vondel en Vogel ver
dienen beter. Of zijn de menschen van te
genwoordig ontgroeid aan het groote, en
kunnen zij het verhevene niet meer hooren?
11 t zou een schande zijn \oor het geslacht,
dat deze weck den sterfdag van onzen mo
narch der dichtkunst heeft herdacht
Het tragisch einde van dc dappere temanning van de
„PRINS DER NEDERLANDEN" 16 Janaari 1929
DOOB
G. H. HOEK,
JOURNALIST AAN DE CHRISTELIJKE DAGBLADPERS.
56 BLADZIJDEN MET VELE FOTO'S.
PRUS 0.50.
De NETTO WINST komt geheel ten goede aan de nagelaten
betrekkingen der slachtoffers.
Zy. die dit boekje in hun bemt wenschen, sturen ons dit
bedrag in postzegels, per postwissel of per giro 39C50
(Dru!ü:erij Libertas
Werkers, die in hun omgeving gemakkelijk flinke getallen
van dit boekje kunnen plaatsen, vragen een werk-exemplaar aa-n
DRUKKERIJ LIBERTAS,
Goudschesingel 105, Rotterdam
