lliruuir ^riiisrljr Courant
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
OPROEP
BINNENLAND.
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
ABONNEMENT:
Per kwartaal 3.*5
(Beschikkingskosien 0.15).
Voor het Buitenland bij YVeke-
lijksche zending 8.—
Bjj dageiijksche zending n
AU es bij vooruitbetaling.
Losse nummers 5 cent.
met Zondagsblad 7V2 cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijg
baar.
No 2655
Bureau: Hooigracht 35 Telefoon 2778 Aangesloten op het streeknet Lisse. Postbox 20 Postgiro 58936.
ADVERTENTIE!*!
Van 1 tot 5 regel»L17Vg
Elke regel meer m &22V»
Ingez. Mededeelingen
van 1—5 regel» 2.38
Elke rege.' meer 0.45
Bij contract belangrijke korting. i
Voor het bevragen aan het bureau
wordt berekend
0.10
DINSDAG 29 JANUARI 1929
9e Jaargang.
i nummer bestaat uit TWEE bladen.
lan onze Lezers voor de nabestaanden
dor Helden van de Zee.
WÜ mogen niet volstaan met afdracht
oor ons blad beneden de kwart ton.
lisschien nog wel wat er boven, maar
och zeker niet er beneden.
Dit kunnen wjj toch wel bereiken
angs den weg van het particulier
nitiatief.
Zeker, er wordt van onze menschen
feel gevraagd voor allerlei doeleinden,
naar daarmede is niet gezegd, dat de
1 Igcmeene liefdadigheid buiten ons om
noet gaan. Dan zou. de zijde, welke wij
ie wereld toonen, ons toch niet tot eer
rerstrekken.
Lezers, die voor het goede doel wcr-
ten willen met het herinneringsge-
ichrift Heldendood, worden opmerk-
raam gemaakt op de aankondiging in
Üt nummer.
En thans volgen in grooten dank de
jiften.
En overigens: giften af te dragen
aan ons Bureau, onze agenten, ons
per postwissel te zenden of te stor
ten op ons gironummer 58936.
Directie N. L. Courant
DE RAMP AAN DEN HOEK.
NEGENDE VERANTWOORDING.
3. H. Ie 's-Gravenhage f 1000.—; -
Personeel en Leerlingen der M. Mackay-
ichool, Acasiastr. te 's-Gravenhage f 102.50;
Pers. en leerl. Chr. School te Naaldwijk, Hfd.
heer A. Koekkoek f73.-; Rijksbclas-
iingpers. Kerkrade-Station f7.Collecte
J.V. op G.G. „Jonathan" A en B te Schie
dam f 17.22; Leerl. Juiliana-school te Hil-
legcrsberg f 100.30; Door leert, dr Chr. Schoot
verzameld onder de ingezetenen van Moerca-
pelle 1116.—; Coll. N. H. J. V. op G. G.
„Gidcon" te Krallngscheveer f5.06; Colt.
Zanguitvoering Kinderkoor te Maassluis f 47;
Col!. Gezellige samenk. J. V. en M. V. te
Bleskensgraaf f 10.16; Coll. Jaarfeest M.
V. op G. G. „Ruth" te Zuidland f30.—; Pers
en leerlingen van de Chr. School I te Ouder
kerk a. d. IJ. f45.60; Leerlingen School
den Bijbel, Mathenesserdijk 23,
I!fd. de heer T. Giclstra te R'dam f 41.32;
- Wed. v. R., B. v. R., A. v. R. en Verloofde
te D. f 4.—; Ds. L. v. M. te H. f 3.—;
Dr. J. v. d. Dr. te B. f 23.-; - H. E. S. te
B. f 1,50; M. v. d. YV. te K. f 2,50; H.
L te D. 1 1,—; Verzameld door den heer
A. Veldcrs te D. van N. N. te O. f 10.-, en
T. D. te D. f 3.75; Gebr. E. te W. f 15.—;
G. H. te R. f5.—; Wed. C. G. te R. f2.50;
- P. N. G. te R. f 1.—; H. L. te A. f 2,50;
- w. s. te Tr. f. i,—; A- H- v- d- D Ham"
burg f 5,—; H. N. te H. f 10,—; Ds.
M. H. A. v. d. V. te H. f 5,—L. de G. te
R. f 3,—; Leen, Henk, Gerrie en Corrie P.
te B. f 5,—; Joh. v. T. te T. f 2,50; P.
B. te B. f 1,—; A. M. V. te A f 2,50;
Wed. L C te R. f 2,50; O. H. te E. f 2,—;
- J. G. te M. f 2 50; - W. v. B. te H. f 1,—;
- J. P. de J. te SI. f 3,-; - P. A. v. R.
te R. f 25,—; Wed. J. Br.—'t H. te N. L.
I 3,A. B. te D. f 1—Mcj.'G. de Vr.
te L. f 10,-; - C. O. te W. f 250; - L. v. B.
te A. a. d.. R. f 5,—; Gezin P. V. te
W. 3.-; H. v. KI. te S. f 150;
G. T. te N. f 150; Vooroef. Inst Land
storm te Gr. Ammers f 5,50; Fam. V—v.
d. H. te G. f 7,—; G. d. O. te Kr. V. f 1,—;
G. v. V. te Kr. V. f2,50; Fam. P. T. v.
R. te R. f5,-; - H. V. Hzn., te B. (Z.-H.)
f 4 a. d. g. te r. f 2,50; - H. w. te
R. f 250; A. v. d. P. te r. f 1,J.
H. K. te R. f 5,-; D. v. R. te L f 10.-;
- D. K. te R. f 2,—; Fam. C. F. f 5,—;
0. A. G. te N. f 1—Fa. J. H. te R. f 10,-;
J. M. K. en huisgez. te W. f 4,—; A. B.
e P. f 2,50; Gezinscoll. fam. Sn. te D. f5,—
- N. N. te Z. f 1,C. W. J. te O. f 3,—;
Abonné te E. f 1,50; Fam. J. B. te N. f 10;
- P. v. d. P. te B. f 2,—; W. B. te A. f 2 50;
- A. G. K. te H. f 10,-; - W J. V. te
Sch. f 250; - H. H. te N. f 250;
Familie H. en d. Gr. te R. f 450;
- Bijeenverzameld door onzen agent K. van
Baarsel te Woerden f'36.GccolL op
een vergadering van de Chr. Ziekcnverpl. te
Aaltcn f 15.85; Pers. en leerl. dor Chr.
School a. d. Brasserkade te Delft f 45.1
Chr. School te Rijsoord (hoofd de heer H.
Crielaard) f48.—; Gccoll. op het 25-jarig
huwelijksfeest van den heer P. te Vlaar-
dingen door den heer W. P. Droog f 20.09^;
- -f. d. te ii. f 1 -
f 1.—; n. N. te Sch. f 1,50; n. n. te!heilige. Voora! wanneer men een „grappig
Sch. f 250; v. d. G. te Sch. f 5,—; D. hoekje" in een krant moet vullen.
J. van Z. te D. f 150; C. M. B. te D. f 0,50; Daarom is het verblijdend, dat ook in de
- L. V. te D. f 1.—; N. N. te D. f 25.—zen kring telkens weer gewaarschuwd worit
N. N. te SI. f 10.-; P. F. te H. f2,50;
W. J. v. S. te R. f2,—; W. v. d. B.
te R. f5,— J. V. te R. f 0,25;
W. de W. te R. f 1.—; A. P. A. de J. te
D. f 1,—; h. h. te h. f 1,—; Verjaar
partij P. Dw. te A. P. f 8,—; Personeel
N. V. v.h. Jonker Stans, Scheepsbouw cn
Gashoudcrfabriek te h. I. Ambacht f 28,—;
Verzameld door het schoolmeisje P. t. van
Meel bij vriendinnen en Familie f 5.03y2;
YV. F.. A. te P. f 3,—.
Leerl. Wilhelminaschool te Loosd. f C8.G1;
Leerlingen en Personeel Chr. B. School te
Sch. f25.C. v. H. te 's-Gr. f 25.
Pers. der Nieuwe Eerste Nederl. te 's-Gr.
f 17.75; J. K. te L. (Haggai 2:9) f 30.-;
A. B. te 's-Gr. f 2,50; A. V. te L. f 2.—;
H. C YV. te L f 5; A. v. d. B. te s-Gr. f 5,—;
J. S. te L. f 3.-; M. M. te V. f 5.—;
Mej. F. h. L. te 's-Gr. f 1.—; Mevr. K.
tt 's-Gr. f 10.—; D. R. te 's-Gr. f2,50;
A. O. te R. f 5.—; R. en A. F. te 's-Gr.
f2,50; Van een vriend te 's-Gr. f 10.—
Mevr. G. h. te 's-Gr. f 2,50; Collecte ge
houden- op bruiloft G. v. d. D. en G. h. te
Sch. f 8.—: D. J. te Sch. f 5.—; Fam. V.
en S. te 's-Gr. f5; Mej. Z. R. te 's-Gr. f 2,50;
J. A. v. d. H. te 's-Gr. f 10.-; I. G. te
's-Gr. f 3.—; D. de M. te Sch. f 10.
Dames H. S. S. en J. H. K. en H. G. te 's-Gr.
f 10.—; Ds. J. G. F. te Sch. f 5.—; A.
V. N. te 's-Gr. f350; YVcd. H. R.-D. te
's-Gr. f 5.— Q. tc 's-Gr. f 5.—; H. V.
te 's-Gr. f 10.P. Z. te 's-Gr. f 10.—
G. h. te 's-Gr. f5.—; Nagift leerlingen Chr
Nat. School te V. f 0,80; Fam. K. te 's-Gr.
f iu._; g. j. h. te' 's-Gr. f250; h. S.
V. te 's-Gr. f2,50; J. S. te 's-Gr. f 1.-; -
H. B. J. te L. f 6.—; h. v. A. te R. f2,50;
Fam. L. R. te 's-Gr. f 5.—; C. de H.
te VGr. f6.J. P. L. R. te 's-Gr. f5.
A. B. te L. f 10.-; A. J. M. te 's-Gr. f 1.-;
Van 9 lustige vagebonden te s'-Gr. f S50;
Opbrengst van een voordrachtstukje (W.)
f257; - C H. E. L. (Ps. 9 10) te s'-Gr. f 1.-;
P. L. te 's-Gr. f 2.—V. B. te 's-Gr. f 2.—
G. J. te 's-Gr. f 0.50; N. N. te 's-Gr. f2.—;
Fam. O. L. te 's-Gr. f 2,50; J. F. te 's-Gr.
f2,50; Mevr. de YY'ed. L. v. D. te V. f250;
Mejuffrouw C. B. te 's-Gr. f 1.—J -
Fabriekspersoneel der Chocoladefabr. v. d.
heer H. Ringrs te Rotterdam f50,11; H.
S. te G. f5.—; G. M. Jr. te N. f2,50; -
O. te R. f 250; - A. A. C. v. d. K. tc R. f250;
Fam. GI. te R. f 2 50; - Z. te R. f 1.-; -
J. J. D. Jr. te S. (uit den spaarpot van S11-
zanna Cornelia) f 1.Leerl. van de 3e
klas der Eloutschool a. d. 's-Gravendijkwal
te Rotterdam f 10.—; YV. .K. te R. f 2.
Fam. K. Z. K. te R. f 350; J. O. te R.
f 1.-; A. G. te R. f 1.-; D. B. YV.zn
té R. (Feijen.) f 2,50; .Coll. Ring J. V. op
G. G. Rotterdam Noord f 10,10 J. V. op G.
G. de „Zaaier' '(afd. B.) te R. f 7.—; F.
Boer en Schoonvader f2.— P. T. te R.
f3,50; J. v. d. H. te R. f 5.—; L. de
B. te R. f 250; Coll. Jaarvcrg. J. V. op
G. G. Philadelphia te Hazerswoude f 13.43;
v. K. te L. f250; - H. B. te L. f250; - J.
v. E. te L. f250; YV. P. G. H. K. te K. a.
Z. f2,50; H. i. .d.'M. te K. f2,— H. P. te L.
(105 halve centen) lO-bZ1/*-, P. M. te R. f5;
J. v. V. te R. f 2 50; A. N. te R. f 1,50;
J. V. op G. G. „Prof. Biesterveld" te Rotter
dam f 7,50; - YV. J. v. D. te R. f 1.Gc
coll. in het Tehuis van ou Jen van dagen der
Geref. Kerk te Roteterdam (Haringvliet 50)
f 14.51; Gecollecteerd in familiekring YVed.
v. d. N. te R. f9.— N. N. te R. f0.50;
Tine te R. f 1,50; Esbus te R. f 10.—;
Nagift van de leeri. der Bijz. School Adams-
hofstr. 15, Rotterdam f 10.35; YV. de Z. te
R.. f 12 J. H. te R .f 1,—; Fam. G.
te R. f 5,—; Fam. V. te R. f 3,—; J. v.
L te R. 1 25,-; C G. te R, f 3,-;
tegen het oneerbiedig bezigen van Gods
Namen of 't ironisch spreken over Zijn
eigenschappen.
Thans wraakte „De Maasbode" een mis
plaatste grap in het R.-K. dagblad „De
Morgen".
De schrijver van het spottemijtje werpt
dat protest van zich af en veronderstel!,
dat de redactie van „De Maasbode" „wat
van "t „calvinisme" te pakken heeft, om
vcrvo'gcns een betoogje op te zetten, hm
middeleeuwsch en goed-roomsch het is met
het heilige wat familiaar oiri te springen".
Heel wel, antwoordt het blad:
„Practisch is misschien deze raad: neem
een kleine dosis van wat gij als „calvinisme'
beschouwt, mengt dat onder uw geintje en
zure uitvallen, allicht dat het er beter op
wordt".
Dat is noodig, want de schrijver in „De
Morgen" zich verdedigend, geeft daarbij
weer het duidelijke bewijs, dat hij op een
verkeerden weg is.
Hij eindigt zijn „dood-emst:g" stukje
door weer in zijn narrenpakje te kruipen,
aldus:
„Maar, M. de V. ik zie, dat u zit te knik
kebollen. Word wakker en spits de oorct.;
want ik mag, Goddank (of mag ik dat óók
niet' zeggen?) weer in mijn oude huid krui
pen".
„Op de lollige vraag, die nog al triomfan
telijk k'inkt, zouden wij, zegt „De Maa«.
bode", willen antwoorden: uw gebruik van
den naam van God is hier ijdel. Dat is ook
een van de dingen, die gij „calvinistisch"
zoudt noemen, Gods naam niet zonder eer
bied te gebruiken, maar wat u en velen
onder ons, het zij calvinistisch of niet, beter
zou staan".
Wij hopen, dat het waar Is, en dat onze
Roomsch katholieke landgenooten in dit op
zicht iets van ons kunnen leeren; maar du»
is niet de hoofdzaak en met liet oog daarop
maken wij van deze aangelegenheid hiei
geen melding.
De aan'ciding daartoe is het verheugende
feit, dat hier (opnieuw) van Roomsche zij
de in 't publiek geprotesteerd wordt tcgei
een kwaad in eigen kring ;een kwaad, dat
mede-belijders 'in andere politieke groepei.
vaak pijn doet,
En laten wij allen ons benaarstigen Om te
dezen aanzien niet alleen „calvinistisch" te.
zijn in naam, maar bovenal met het woord;
dat is hier de d a a d!
de hoop sterft.
In totaal mot de vorige acht lijsten
19630.70.
Door ons is ook ontvangen: van Me
juffrouw J. M. V. te R. f2,50 voo: de Mobi
lisatie-slachtoffers, van Jac. de B. te R. f 1.—
voor de nagelaten betrekkingen der ver
moorde veldwachters in Grootegast en van
Ds. v. d. P. te O. f 1,voor den Zen-
dingsarbeid van Ds. Leyse in China. YVij
hebben deze bedragen aan de daar
voor bestemde adressen toegezonden.
familiaar met het heilige.
De Staten-vertaling, het is een algemeen
erkend feit, heeft de woordenschat onzer
Neder'.andsche taal ongemeen verrijkt.
Trouwe Bijbellezers doen een rijkdom van
algemecne ontwikkeling op, welke men
elders tevergeefs zoekt.
Er steekt dan ook op zichzelf niets kwaa Is
in, onze gedachten te zeggen in woorden en
uitdrukkingen aan den Bijbel ontleend.
Alleen maar, het gevaar is niet denkheel
dig, dat men goedbedoeld beelden ui:
jde Schrift op ironische wijze gebruikt.
Daartegen dient gor.vaakl.
Evenzeer als tegen het- ijdel gebruik van
j den Naam des Heeren, als valt het dan mil
schien niet onder de beperkte beteekenis
van het „vloekverbod".
In Roomschen kring komt dit kwaad ook
j voor. Wie in een godsdienstige sfeer leeft,
"aat al spoedig te familiaar om met hei
't Verstand komt met de jaren, indien
niet maanden, kan men wel van de S. D
A. P. zeggen.
In 1925 scheen de. ministerieele samen
werking tusschen roode en roomsche groe
pen slechts een kwestie van dagen.
In de vo'gende jaren deden' de eerstgc-
noemden telkens een beroep op de roomsch-
katholieke „democraten" om die samenwer
king toch te bevorderen. Het moest er im
mers toch toe komen.
Zelfs in het verkiezingsprogram voor dil
jaar werd duidelijk op die begeerde coalitie
gespeculeerd.
Een andere coalitie is immers niet mo
gelijk.
't Kan zijn. Maar zoo langzamerhand kn
men de roode voormannen toch ook tot hei
inzicht, dat de rood-roomsche coalitie voot
afzienbaren tijd wel naar Utopia verwezen
kan worden.
Daarvan geeft de heer Sannes blijk in een
artikel. En, overeenkomstig het gebruike
lijke recept, wil hij.de voorstelling wekkc.,
dat de S. D. A. P. nooit mooi weer bij D.\
Nolens en de zijnen gespeeld heeft.
Hoe kan men ons daarvan toch verdenken,
vraagt hij. YVij hebben immers duidelijk it'
't licht gesteld, wat wij in de komende po
riode willen nastreven. Het is niet mindii
dan te bevorderen:
„dat zoowel hier te lande als in Indiëhj'
werk der hervormingen op het gebied van
het sociale leven en op dat van het onder
wijs met energie \vord>t ter hand genomen;
dat de geestelijke vrijheid wordt geëerbie
digd; dat een sterke vredes- en ontwape-
ningspolitiek wordt gevoerd; dat de weg
naar de socialisatie wordt geëffend'.
Dat jaagt de S. D. A. P. in de naaste toe
komst na. En de heer Sannes ziet op in
oogenblik geen enkele partij, zelfs niet éé-
die op de basis van dit program geneigd is
met de S. D. A. P. een parlementair kabi
net te vormen.
Neen, dat zien wij ook niet. YVe zagen h«
zelfs nimmer.
En het mag verbazing wekken, dat man
ncn met verzienden blik en diep po'iti-'k
inzicht, zij het dan rood gekleurd, nu pas
doze dingen zien.
Maar het is waar: de hoop sterft lang
Zoo ging het ook hij de juichende politic!
van 11 Februari 1925.
Doch ze Bterftt
OFFICIEELE BERICHTEN.
ONDERSCHEIDING.
By Kon. besluit is bij bevordering de aan
t._ Bantema, thans Rijksveldwachter-briga-
dier-majoor te Groningen, toegekende eere
medaille der Oranje-Nassau-orde in zilver,
vervangen door de eeremedaiLe dier orde in
Bij Kon. besluit is toegekend de zilveren
eeremedaille Oranje-Nassau-Orde aan W. C.
van Vliet, filiaal-chef by de firma J. P.
VI et te 's Gravenhage en W. H. A. Ontrop,
meesterknecht bij de firma Allan en Co. te
-Gravenhage; Je bronzen idem aan J. Ker
sten, aibeider by de N. V. Cacao- en Chocola
defabrieken J. A. van der Dungen, te Nijmegen
VREEMD EERETEEKEN.
Bij Kon. Besluit is aan J. M. Ingen Housz
Bootz te BTeda verlof verleend tot het aanne
men van het vreemd eereteeken Ridder in de
orde van den Hei'igen Gregorius den Groote,
in den Heiligen Stoel.
RADlORAAD.
By Kon. Bes'uit voor het tijdvak van heden
tot "en met 31 December 1933 benoemd tot lid
van den Rad o-raad dr. F. E. Posthuma te
's-Gravenhage, oud-minister van Landbouw.
KAMER TAN TOEZICHT EN NOTARISSEN
Bij beschikking van den Minister van Justi
tie 16 herbenoemd tot lid der Kamer van Toe
zicht over de notarissen en candiidaat-notaris
sen te Groningen T. H. Oldenhuis Gratama,
oud-bewaarder der hypotheken enz. te Assen.
AUDIËNTIE.
De gewone aud ëntie van den minister van
Koloniën zal op Vrydag 1 Februari niet plaats
hebben.
GEMEENTEDIENSTEN.
vereen. van ambtenaren der ge-
lieentefinanciên, gemeentebe
drijven en gemeentediensten.
Installatie van drie commissies.
Ter uitvoering van het' besluit van het
congres, vanwege de Vereeniging van amb
tenaren der gemeentefinanciën, gemeente
bedrijven en gemeentediensten ten vorigen
jare te Rotterdam gehouden, heeft 't hoofd
bestuur der Y'erepniging drie afzonderlijke
commissies ingesteld, welke tot taak heb
ben. een einde te maken: le. van de vrarvg
of toepassing van de volledige begrootings-
boekhouding bij gemeenten en gemeentebe
drijven op den duur al dan niet aanbeve
ling verdient; 2e. van het vraagstuk der
opleiding en examens van financieele en
comptabele gemeente-ambtenaren, en 3e.
van de wenschelijkheid van de uitbreiding
c.n. invoering van het gemeentegiro.
Deze commissies, waarin zitting hebben
burgemeesters, wethouders, raadsleden, le
den van Kamers van Koophandel, verschil
lende ambtenaren e.d. pn waarvan tot voor
zitters zijn aangewezen de hoogleeraron G.
J. Ch. Voltner, Th. Limperg Jr. en Mr. H.
Frijda, zijn in drie daarvoor speciaal uit
geschreven vergaderingen, gehouden te
's-Gravonhage. geïnstalleerd door den voor
zitter der vereeniging. den heer P. C. van
Have, gemeente-ontvanger van Rotter
dam.
De resultaten van den arbeid der commis-
es zullen in afzonderlijke rapnortcn
en neertre'egd en aan het hoofdbestuur der
erponig'ng worden aangehoden.
Na afloop van de installatie-vergaderin
gen hebhen de commissies elk afzonderlijk
dadelijk een aanvang gemaakt met haar
werkzaamheden.
NEDERL. SPOORWEGEN.
buurtverkeer dordt—gorcum.
Van 1 Februari af worden op het traject
Dordrecht Giesscn-Nieuukerk Gorin-
chem—Baanhock plaatskaarten buurtver
keer afgegeven, geldig in alle treinen, die
op die baanvakken loopen.
MOTOR- EN RIJWIELREGLEMENT
bevat een-Kor.: besluit ran
21.December tot wijziging van het Mo;or- en
Rijwielreglement. Daarbij is o. m. bepaald,
dat het verbod van rijden onder toezicht
in de hehouwde kom eener gemeente wordt
opgeheven.
Tot nu toe was het besturen van een mo
torrijtuig onder onmiddellijk toezicht alleen
toegestaan, indien buiten de bebouwde kom
eener gemeente werd gereden.
GASSTICHTING.
De Vereeniging van Gasfabrikanten in
Nederland heeft in haar algemeene verga
dering van 14 December besloten tot het
het léven roepen van een stichting, ten doel
hebbende: het behandelen van wetenschap
pelijke en praktische vraagstukken, de gas
industrie in Nederland betreffende. De sticli
ting zal den naam dragen van Gasstichting.
Door het verlijden van de stichtingsactie
is aan liet beslait van de algemecne verga
dering thans uitvoering gegeven.
De stichting is gevestigd te 's-Gravenhage.
Van het uit negen leden bestaande be
stuur worden er vijf aangewezen door de
Y'erecniging van Gasfabrikanten. De overige
vier plaatsen zullen worden aangeboden
aan personen, buiten de gaswereld staande,
waardoor samenwerking met andere licha
men mogelijk wordt
Het ligt in de bedoeling zoo spoedig mo
gelijk over te gaan tot het inrichten van
gebouw met laboratorium en het benoemen
van een ingenieur. Tevens zal getracht
den, voor verschillende onderdeden, 't gas-
vak betreffende, vaste medewerkers te krij
gen.
WERKVERSCHAFFING.
hoe de steun geregeld is.
Sinds einde December of begin Januari
liggen vrijwel alle werkverschaffingen in de
Noordelijke provincies stil wegens de vorst.
Van do ongeveer 3500 werkloos geworden
tewerkgestelden ontvangen de verzekerde
arbeiders uitkeeringen uit de werkloozeu-
kasscn hunner organisaties en wel wat de
landarbeiders betreft gedurende 7 weken
f 1.20 per dag. In sommige gemeenten wordt
op die uitkeering bovendien een kinderbij
slng verstrekt.
Dat aantal verzekerden is in Drente vnj
groot, kleiner in de provincie Groningen,
maar heel gering fn Friesland, in het Ooste
lijk deel van welke provincie de landarbei
ders tot dusver nagelaten hebben zich tegen
de gevolgen van werkloosheid te verzeke
Het gevolg daarvan is. dat ve'e gemeente
besturen zich thans groote gel'Vdijke offers
moeten getroosten voor steun aan de gezin
der niet tegen werkloosheid verzekerde
arbeiders, hetzij rerhtstreeks, hetzij door
tnssehenkomst van de burgerlijke armbe
sturen.
In verband hiermee is don Minister van
innenlandsrhe Zaken thans verzocht over
te gaan tot de invoering van een steunrege
ling voor uit de werkverschaffingen z g.
„uitgevrnren" arbeiders, imhen de winter
nog aanhoudt en daardoor heropening van
de werkverschaffing wordt verhinderd.
Bij de Regcering bestaat het plan dit laar
ongeveer 2000 arbeiders uit de groote steden
erk te stellen in de werk verschaf fine in
de provincies Overijsel, Drente en Fries-
AANBESTELING.
Namens het Bestuur der Vereeniging tot
Christelijke verzorging van krankzinnigen
is te Loosduinen aanbesteed de bouw van
een kliniek „Ockenburg" aan den Monster-
schen weg.
Laagste inschrijver B. H. Keppel te Bus-
sum voor f392.000.
TWEE DOODEN.
In <fe weck die achter ons ligt zyn twee
mannen gestorven be-den in het leven van
Amsterdam een groote plaats hebben ingeno
men. Dat is dan ook de cenige overeenkomst
tusschen die beiden, voor het overige liepen zij
zeer verre uiteen.
Wy bedoelen den kunstenaar Dr. Willem
Rovaards en den priester Mgr. P. Stroomer.
Beiden zyn ze geltomen door kracht en talent,
door offer en toewijding op een plaats die hen
in staat stelde invloed te oefenen en leidir.g te
geven.
Dr. Willem Royaards stond wel in menig
opzicht zeer ver van ons af. Ons standpunt
ten opzichte van het tooneel bracht mee. dat
wij maar ze'den met hem in aanraking kwa
men, alleen op zyn voordrachtavonden, had
den ook wij gelegenheid kennis te maicen mc-t
dezen waarlijk superieuren geest.
Hij is er niet gemakkelrk gekomen, men
heeft het hem niet gemakkelijk gemaakt, bij
heeft moeten vechten voor zijn 'deeèn. heef»
moeten vechten voor zijn plaats, maar by was
'n de tooneeiwereld een der gTootsten
Dat wy onzen brief mee aan hem wijden, ligt
er niet enkel aan, dat hij een geDoren Amster
dammer is, cn onze s'.ad op haar zonen die
roem oogsten, nog altijd trct.-ch is Maai ook
omdat hij wuarlyk een invloed ten goede op
het tooneel heeft geoefend en aan de opv
ding van ons volk naar zijn wyze van z
meegewerkt.
Dat hy het tooneel voor ons niet bruikbaar
heeft kunnen maxen. !igt met aun hem, mnar
aan de zaak. d e naar ons ordoe! n;ec te red
den is. Ware dit mogel^'k. Dr. Koyaavds had
behoord tot degenen die het gered hadden.
Hij heeft niet alleen Shakespeare maar ook
Y'ondel gebracht tot een groot deel van
volk dat dan heel ander toonee'werk werd ge
noemd. Hy heeft Vondel weer doen 1 e
voor ons geslacht. En dat is zeker een niet
ger'n^e verdienste.
Indien deze kunstenaar eens had kunnen
geven aan een andere zaak zijn schitterende
talenten hoe zouden wii anders tegenover hem
hebben kunnen staan. Maar God is vrijmachtig
in het uitdeelen van Zyn gaven en het
deel as aan Hem, niet aan ons.
HoevV dichter voelen wy ons stean by dien
anderen doode ondanks de geestelijke afstand
ook hier nog wylen Mgr. Stroomer, dien wy
in ziin vroegere Amsterdamsche periode al.jjd
de Rector noemden, en dien wy, óm de plaats
d'e hy in het sociale leven innam, meermalen
ontmeetten.
De Deken was geen Amsterdammer van ge-
booite. maar kwam reeds iong in Amsterdam
en heeft onder den bekenden Mgr. Konings, ja
ren lang onder de Amsterdammers gewerkt.
In zyn parochie woonden vele arbc'ders.
Met hun zorgen en bezwaren kwam hy, die
gaarne onder eenvoudigen vei keerde, die ver
trouwen ontving, wyl hy vertrouwen gaf, da
gelijks in aanrak:ng. Hier is hy voo:bereid
voor de taak hem tijdens zyn tweede verblijf
in Amsterdam aangewezen, het adviseurschap
van den Ned R K, Volksbond en andere soc'ale
vereen'gingen. In deze funct'e ontmoetten ook
onze menschen meermalen den sympathieken
priester.
In dagen van beroering, in de oorlogsjaren,
en in 1918 vergaderden onze R.TL en Prot.
christ. arbeiders, meer dan eenmaal te samen.
De Rector was er dan ook herhaaldelijk by.
Het heeft mij altijd getroffen, hoe hij zich
ze'f dan steeds op den "nch'ergrond p'aat te.
Ziin arbe'ders spraken. De mannen d'e in
zyn kring de leiding gaven aan de sociale ac-
t e. Hy was niet als sommige anderen die
zich zelf uitnoodigen om tc sDrcken, die het
eerste en het laatste woord hebben willen, hy
was adviseur, geen orateur.
Hij kon instcmnvng betu'gen met een woord
door een van onze mannen gesproken, met
een haitelykhe'd, d e echt en warm aandeed.
En hy kon ook zoo by een ontmoeting in for-
DE HAAGSCHE SCHOUWBURG.
Dan maar liever voor afbraak
verkoopen.
Een stem uit het grijze verleden weeis
klinkt in mijn ooren: „De Haagsche Schouws
burg wordt bezocht door een uitgezocht en
dus klein, maar gedistingeerd publiek".
YVaarom hamerde men die stelling in dt
hoofden van de lezers der vrijzinnige b'a-
den?
Dat zal ik u zeggen. Het keurige Schouw»
burgpubliek betaalde een zoo laag entree,
dat de tooneelspelers armoe leden, het ge
bouw onbewoonbaar, de toestand achter da
schermen penibel werd en de tooneelkun-st
el opgedoekt kon worden.
Nou, en wat is in dergelijke gevallen d»
aangewezen weg? Men werpt een loenscneo
blik op de gemeentelijke schatkist, waarin
de burgerij zij het met bittere ernst, hoog
stens op tragi-comische wijae telkens
weer den cijns stortin 't algemeen
belang.
Menschen van het tooneel zijn vinding,
rijk en dus hielden ze de belasting-betaler»
gauw het blijspel voor, dat een Schouwburg,
welke wel is waar bezocht wordt door een
klein, maar dan tóch gedistingeerd publiek,
eengemeentebelang van den eersten
rang is.
Kosten? Kunstenaars kiezen Bartjens niet
als schutspatroon!
Maar de Gemeenteraad? Die kijkt som»
wel naar cijfers.
Een nieuwe Schouwburg bouwen; dat
was te erg.
Maar, 't was in 1913 en let dus op de ge-
ta'len, wel ging de Gemeente Kunst ex-
ploiteeren; natuurlijk met de noodige tekor-
ten op dezen dienst
Om te beginnen was men te zuinig om een
nieuw gebouw te stichten, maar voor de
verbouwing werd f 350.000 gevoteerd.
Nu, daar bouwde men in 1913 een aardig
zaaltje voor.
't Heeft niet gebaat. De jaarlijksche tekor
ten zullen thans nog eens extra verhoogd
worden met f 373 000 om het interieur een
beetje op te knappen.
Wel wat veel, vonden B. en YV. Als het
nu nog eens twee ton was.
YVaarom nu twee ton en geen vier?
Twee ton? Niet de moeite waard. Anders,
a'dus de deskundigen, is het beter d»
Schouwburg af te breken.
Dat zou ik ook liever doen, zei óën der
wethouders (wie dat is, behoeft men niet
te raden!) en zegt ook straks een kleir.a
minderheid in den Raad: het ligt niet <>p
den weg van de Overheid om een Schouw
burg te exploiteeren.
YVat de houding der der S.D.A.P. zal zijn
die bij het jubileum der Koningin-Moeder
verklaarde, dat de zorg voor de werkloozcn
haar belette om aan zulke feestjes mee te
doen, is na 't bovenstaande geen vraag meer.
Nu zegt ze niet: Geen cent voor een lief
hebberij van een kleine groep bevoorrechten!
Ware het maar zoo!
Maar dat kleine, keurige, gedistingeerd»
publiek dan, dat trouw de Schouwburg op
stadskosten bezoekt?
Nu, zou ik zoo zeggen, maar 't klinkt
eenlgszins oneerbiedig: ook maar voor af
braak verkoopen.
Geloof maar vrij, dat de dure auto's, de
gepelskraagde heeren en de gebontmantelde,
met goud, diamant en juweelen behangen
dames een lieve cent zcuden opbrengen.
Men zou hun dan wel een nieuwe Schouw
burg cadeau kunnen doen.
Dat is beier dan een suppletiefonds voor
kunstliefhebbers.
meeren hoe het met den arbrid ging e» God»
zegen op d'en arbeid wenFchen, dat het hart
door lauwhe'd in e'gen kring soms geschokt,
er van openging. En als hy eens sprak, naar
en woord of nnar een historie uit de HeTge
Schrift, dan was het eenvoudig principieel.
Nog eenmaal verüet hij Amsterdam om in
Gouda Deken te worden maar na twee Jaren
reeds kwam hy terug nu als Deken van Ara
sterdam.
Als vanze'f kwam toen He aanraking tus
schen hem en onze christelijke beweging niet
meer zoo voor. Andere adv'seurs hadden zijn
plaats en taak overgenomen, en zyn taak en
plaats was een andere geworden.
Maar wy verstaan wel, dat het Kathol'eke
Amsterdam, dit heengaan voelt als een groot
gemis. In vele kerkelijke functies heeft hij
hier gediend, en overal toonde hij zich een
getrouw, een oprecht, een verstandig en be
leidvol voorganger.
En wy meenen dat ook een breederen kring
nog dan onze R.-K. medeburgers een verlies-te
boeken hebben. Zooa's wy m -t een enkei woord
aangaven, had heel de Christelijk-soc.alc ac
tie zijn belangstell'ng. En gegevon de real teit
der dingen kon hy zich ook in ilie ontwikkeling
verheugen.
Zoo breed was hjj wel. Eer. goed burger en
vaderlander is heengegaai'. l*.i.'and die ook on«
volk en vorstenhuis droeg op zyn priesterlijk
hart.
Zijn weg whs de >nze niet. Daar wa.s in d»
opvatt'ngen een hreede kloof. Zijn kerk in haar
uiterlijke verschijnse'en was dt onze niet, kan
de onze niet zyn.
Maar, en daar ligt toch de grond der liefde,
zyn God, was ook onze God. En toen wy lazen
van zyn dood, dachten wij aan de regels uit da
Costa-s rouwzang:
AJtEND VAN AMSTtL.