TWEEDE BLAD.
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
est-
VRIJDAG 25 JANUARI 1929 'TWEEDE- BLAD: PAS. 5
OFFICIEELE BERICHTEN.
ONDERSCHEIDING.
II. M. de Koningin liceft benoemd tot
fcm-rrandeur in d'e Huisorde \an Oranje,
'rof. Mr. Dr. G. M. Verrijn Stuart, hoog-
ieraar aan de Nod. Ilandü.s-Hoogcsciiooi tc
Otterdam.
DIPLOMATIE.
Tot len secretaris der Roeoticensche Le
slie te 's-Gravenhagc, ter vervanging van
en heer Marcel Roniancsco-Falco/auo, is
enoemd de heer A. Popovici.
Tot len secretaris van het TsicchoTo
laaksche Gezantschap te s-Gravcnliagc.
vervanging van den heer Vrarlislay Tró-
j, is benoemd Dr. Vla-liniir Malèjka.
Hr. Ms. Gezant en Consul-Generaal te
ingkok, de heer 'H. J. W. Huber, is mei
root ver'of van zijn pest vertrokken.
De tijdelijke waarneming van den pos» is
iged ragen aan den vicc-consul der Neder-
nden iii algemcenen dienst, den lieer Mr.
I. Noest.
EERSTE KAMER.
DIJEENKOI-'CT OP 5 FEBRUARI.
Naar wij vernemen, ligt het in het voor-
imen van den Voorzit,er van de Eerste
imcr der Statcn-Generaal de Kamer wo-
r bijeen te roepen tegen Dinsdagavond
Febr. a.s. en in die weck in openbare he-
adslaging te brengen de wetsontwerpen
zake de verlaging van den accijns opge-
stilleerd en tot goedkeuring van het Ha»
- en Scheepvaartverdrag met Turkije,
vóór 15 Februari a.s. moeten zijn afge-
ii indien althans de Memorie van
itwoord in zake dit laatste ontwerp tijdig
zi:n ingekomen alsmede de overige
staat van wijzen zijnde ontwerpen,
laronder dat tot herziening van de wet
treffende de Raden van Beroep voor de
recte Belastingen.
DE ÏJSSEL BIJ DEVENTER.
EEN VASTE BRUG GEVRAAGD.
)e Bond van Bedrijfsautohouders in No
rland heeft een adres gezonden aan den
nister van Waterstaat, waarin verzocht
rdt de noodige maatregelen te treffen op-
zoo snoedig mogelijk de overbrugging
den IJsscl bij Deventer tol stand komc,
igezicn de vcrkccrshclangcn de overbrug-
- van den IJssel bij Deventer door mid-
fan een vaste brug zoo dringend vurde-
dat uitstel daarvan niet langer gewet-
d mag worden geacht Voorts wordt er op
vezen, dat ,dc door den raad der gemeente
venter aanbevolen oplossing ook naar de
cening van den Bond als de meest aanbc-
Itnswaardigc moet worden beschouwd.
DE RADIORAAD.
HET ADRES.
emeld wordt, dat bet Bureau van de
r dagen incestelden Radioraad geve
is: Van Bleiswijkstraat lf> te 's-Giavei
ten huize van den lieer Weber, secr
is van dien Raad.
MR. J. G. SCHURMAN.
Trekt zich terug uit do praktijk.
laar gemeld wordt', heeft Mr. .T. G. Schür
nn, advocaat te Rotterdam, bij de orde
n advocaten het verzoek ingediend om
ingeschrevene hij deze orde te worden
chraot, welk verzoek zou zijn ingpwil'igd
ndertijd heeft naar men zich zal her
leren de deken \an de orde van advv
een onderzoek ingesteld naar de han-
lingen van Mr. Schürmann m verhand
lt de kwes'ie betreffende de Vecnilammer
riotheekbank.
lij heeft zijn kantoor aan zijn zoon over
daan.
DE „PIET XZEXSr TE SABANG.
llijkens bij het DeJcp. van Defensie in-
:omen bericht. i« Hr. Ms. torpedobootjnger
ct Hein" te Sabang aangekomen.
Dr. H. BEETS.
Ha 25 jaar afgetreden
als hoofdredacteur van „The Banner".
Zijn invloed op het Kerkelijk leven
in IIoord-Amcrika.
ZIJN TOEKOMSTPLANNEN.
Dr. Henry Beets te Grand Rapids (Noord
Amerika), ook hier te lande we.bekend. is
afgetreden als hoofdredacteur \an „Thj
Banner", het in de Engelsche taal verschil-
nend weekblad der Christian Reformed
Churches in zijn land, dat hij gedurende i!T»
jaren verzorgd heeft.
„The Banner" werd voor 't eerst ont
plooid in 1865 door Ds. J. Y. de Baun, die
gedurende 21 jaren „banierdrager" is ge
weest. Eerst maandblad met nieuwsberich-
CR. H. J. M. IV EVE.
Dr. TI. J. M. Weve, oogarts te Rotterdam,
die Prof. Snellen zal opvolgen als Hoog
leeraar in de Oog heelkunde aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht.
ten en geestelijke beschouwingen, werd hei
een veertiendaagsch blad en in 1905 maak
ten de Kerken er een weekblad van tot ver
kondiging, propaganda en verdediging van
de Calvinistische beginselen. Het b!ad, mei
300 a bonne's begonnen, waarvan drie vierde
gedeelte gewoonlijk geen lecsgeld betaalde,
heeft nu 12.000 betalende abonné's en vei
schijnt elke week met 20 goed gevulde
pagina's.
Dr. Beets, sinds 1C03 hoofdredacteur, had
bij de aanvaarding van zijn functie nimmer
gedacht zoo langen tijd dezen persarbeid 'e
zullen verrichten. Hij wist niet wat cr van
het blad groeien zou, maar begon het wem
met zekere bepaalde inzichten en gedachten,
ofschoon toen niet alles hem e,vcn helder
voor den geest stond als 't in den loop do-
jaren geworden is.
Met toewijding heeft Dr. Beets zich aan
de door hem gegeven opdracht van lie'
hoofdredacteurschap gegeven, al drukte be
halve die moei'ijke taak mog veel en veler
lei andere arbeid op zijn schouders. Ecrsi
werd een groo'.e-stadsgemeente door hem
bediend. Later werd hij door de Synode a c
Zendingsdirecteur aangesteld en daarne
vons was er in het Kerkelijk leven nauwe
lijks eenige onderneming van belang, waar
in h'i geen werkzaam aandeel ontving.
Niet alleen heeft „The Banner" den voor
uitgang en voorspoed middellijk aan Dr.
Becte te danken, maar door dit b'ad heeft
hij ook een kwarteeuw larg gron'.en invloed
op den gang van het Kerko'ijk loven g:had.
.Het z,g.. Amcrikaanscho clement, dat zich
vroeger niet uitspreken kon en veel tegpr.
stand ondervond, werd nu door „The Ban
ner" gesteund en door eigen mannen gelei.!.
De Calvinistische levens- en wereldbeschou
wing werd door Dr. Beets ook op ander ter-
rein- dan der Thologie meer ui'.gewerkt. F.r
kwam door zijn pers-werk meer saamhin-
ding en saamwerking tusschen de oudere
en de jongere elementen, terwijl ook de een
heid in het Kerkc'ijk leven bevorderd wcrJ.
Bovendien kregen c'e Amerikaansehe krin
gen dnnr „The Banner" meer bekendheid
met de Chr. Geref. Kerkengroep en kon deze
ook tegen aanvallen van" buiten nu heler
verdedigd worden. Door zijn omgang met
onderscheiden vergaderingen met ve'e Chris
tenen van andere Kerkengroepen kreeg voor
Dr. Eeets de algemeenc Christelijke Kerk
meer be'.eekcnis en s'reefde hij naar meer
samenwerking met gelijkgezinden en bepaal
delijk met het Westersch gedeelte van de
Reformed Church. Hij heeft de Kerken en
z-'jo lezend publiek gewezen op de traagheid
en het verzuim ten aanzien van de roeping
tot Zending en daarvoor meer bezieling ge
wekt. Voor de Zondagsschool toonde h'j zijn
ijver en hij kweekte door zijn b'ad hij het
volk liefde voor het land met zijn regecring,
wetten en instellinccn aan.
Niet immer warn a'len het met de be
schouwingen van Dr. Beets eens. Op som
mige pun'en werd hij heftig lwvstreden. Even
wel toonde hij steeds een zeldzame Christe
lijke zelfbehecrsching. En zoo is er waardee
ring voor zijn uitnemende bedoelingen en
zijn rustelcozun arbeid. Vooral heeft h:j
met zijn b ad den verbindingsschakel ge
vormd met de Kerkelijke wereld buiten de
eigen Kerkengroep en met die in het buiten
land.
In zijn afscheidsartikel in „The Banne."
lc-zen we, van de hand van Dr. Beets, dat
het hoofdredacteurschap hem voortdurende
inspanning cn dc opoffering van veel hui
selijk leven en verscheidene vacanties ge
kost heeft, om geregeld in dc copie voor het
blad te voorzien. Voorts betsekende dit
werk voor hem: „een groot verbruik va i
nacht'icht, veel slapo.ooze nachten ensonis
onaangename dagen door snijdende critieh.
veroorzaakt!" Maar aan het einde is hij toch
dankbaar, dat hij ai die jaren tot het wem
in staat gesteld werd, al had hij dan ook
dikwijls een onvoldaan gevoel over alles
wat hij deed.
Dr. Beets, die als hoofdredacteur van „The
Banner'' opgevolgd werd door Ds. H. J. Kui
per, van Grand Rapids, en van de?en in liet
eerste nummer van 4 Januari een woord
van harteijke waardecring ontving, denkt
nog niet aan een emeritaat, zij het ook al
leen maar met betrekking tot den persarbeid.
Hij b ijft met Dr. S. van der Werf redacteur
van de „Missionary Monthly-De Heidenwe
reld" en is nu druk bezig aan het schrijven
van een werk over de geschiedenis der Ne
dcrlandcrs in Amerika, bepaaldelijk over de
nederzettingen te Holland en Grand Rapids
in Michigan.
In zijn bibliotheek wordt de meest com
plete collectie historische gegevens gevonden
omtrent de vestiging van Hollanders w
Amerika.
Dr. Beets heeft ook vroeger al historie be
schreven, o.a. „Het leven van President Rlc.
Kinlcv" en „Leven en tijd van Abraham
Lincoln". Hij schreef deze schetsen, over
tuigd als hij was dat daardoor de Hollandera
meer vertrouwd zouden worden met de ge
schiedenis en de tradities van hun nieuwe
vaderland.
Dr. Beets, die GO jaar oud is hij werd
5 Jan. 1SG9 in ons land (Noord-Holland) ge
boren, vertrok in 18CG naar Amerika en heeft
van daar nog driemalen ons land bezocht
is sinds 1SC5 predikant geweest achter
eenvolgens te Sioux Center en twee Ge
meenten in Grand Rapids (Lagrave Avenue
en Burton Heights) on is sinds 1920 emeri
tus-predikant, wijl hij „vrijgemaakt" weru
voor het werk van Zcndinesdirecteur; ln
Generale Synoden in Noord-Amerika zoowel
als hier te lande is hij een geachte persoon
lijkheid.
Zijn persarbeid hebben wij steeds met
sympathieke belangstelling gevolgd.
NIEUW TEHUIS VOOR MILITAIREN
TE ROTTERDAM.
DE RAMP AAN DEN HOEIL
Ccdcnkteokcn.
Onder voorzitterschap van edn heer 'F.
Tas heeft zich te Hock van Holland een
comité gevormd, hetwelk zich ten doel stelt
iblaar gelden in te zamelen ten einde een
godenkteeken op te richten als blijvend aan
denk cnaan de hij het vergaan der stoom-
reddingbootcn omgekomen bemanningen.
De reddingboot „Schuttevaer'', op reis van
Rotterdam naar New-York, is te Corun in
Spanje aangekomen en vandaar naar Lissa
bon gekoerst.
BRANDSTICHTING.
In verhand met den aan den Ringdijk in
dc Haarlemmermeer Maandagnacht gewoed
hebbenden brand heeft de politie gearre
steerd en naar Hoofddorp overgebracht een
zwerver, die er van verdacht wordt de ach
ter de woning staande hooischelf in.brand
te hebben gestoken. Er wordt aan wraakne
ming gedacht.
DE OVERDRACHT
AAN DEN NED. MILITAIREN BOND.
ZEEE GROOTE BELANGSTELLING.
Op 15 December 1923 werd aan den Goud-
schesingcl te Rotterdam in het gebouwen
complex van de firma Hertzberger het Te
huis voor Militairen geopend.
Hoewel men den militairen (mariniers)
gastvrijheid kon verschaffen, was dit inge
bouwde en ietwat beriepen perceel niet een
ideaal-tehuis le noemen, al zijn er ook in
het vorig jaar bijna 5000 bezoekers geweest.
De Ned. Militairen Bond wist thans de
band te leggen op een heerenhuis aan den
Oostzeedijk, dat zich hij uitstek leent voor
het beoogde doel. De Bond verkreeg dit per
ceel in eigendom.
Wat dit Protestantsch Tehuis voor Mili
tairen reeds voor heeft op het oude is de
heerlijkelichtvoorziening en de comforta
bele inrichting, ook voor huisvader en hu:
moeÜ'er. Een mooie conversaticzaal. een
rustig sclirijf-apartement en een keurige bil
jartzaal stempelen liet geheel tot een ideaal-
tehuis.
Gistermiddag had de overdracht aan de
afdeeling Rotterdam van den Ned. Militai
ren Bond plaats in tegenwoordigheid van
een zeer groot aantal belangstellenden, on
der wie wij o. m. opmerkten den Minister
van Defensie, Excellentie Lanihony, en diens
adjudant, Jhr. Röell, voorzitter van den
Ned. Mil. Bond, kolonel Óele, commandant
van het corps mariniers. teVons vertegen
woordiger van vice-admiraal Quant, den
heer Van Roes, burgemeester van Papen-
drecht, hoofdbestuurslid van den Ned. Mil.
Rond, luitenant Antheunisse, commandant
van de politietroepcn, kapitein Koopmans
van den vrijwillige» landstorm, den lieer II.
A. Burgers, lid van het hoofdbestuur van
„Pro Rege", Ds. Janssen, leger- en vlootpre-
dikant in algemeenen dienst, Ds. Warners,
vlootpredikant, den heer Van Oosterom,
voorzitter van den Ned. Ghr. Onderojficic-
ren-Vereeniging, sergeant Jansen, lid van
het provinciaal hoofdbestuur van „Pro
liege" (Zuid-Holland), vertegenwoordigers
van de afd. Rotterdam van „Onze Vloot",
pater Klessens, directeur van het R. K. Te
huis voor de mariniers, afgevaardigden van
.verschillende kerkeraden en van „Patrimo
nium", Ds. de Heer, Ds. van Mellc, Dr. Kuy-
per, de heer Bodaan, adviseerend ambtenaar
ipzake opvoeding der rijpere jeugd, de lieer
Van Meggelcn, voorzitter van de Orarijcvcr-
éeniging, en het bestuur van het ProL Te
huis voor Militairen.
was voorgegaan, richt hij een welkomst
woord tot Minister Larnbooy, wiens belang
stelling op zeer hoogen prijs wordt gesteld,
waarna de verschillende autoriteiten, afge
vaardigden cn vertegenwoordigers van cor
poraties worden begroet
Gememoreerd wordt, waarom en waartoe
de Ned. Mil. Bond dit perceel heeft aange
kocht
Na het doel van den Bond uiteengezet en
de noodzakelijkheid van zijn arbeid aange
toond te hebben, wordt dank betuigd voor
veler medewerking cn voor de geschenken,
als ram er in loou.schiidenjen, boeken, een
prinsenvlag enz. en wordt besloten met
een woord tot de aanwezige militairen cn
huisvader en huismoeder Tunderman. Hier
na wordt het tehuis overgedragen en voor
geopend verklaard.
Minister Lam booy dankt den voorzitter
voor zijn woorden, wijst op Cc hooge la.ik
van een Minister van Defensie, die juisi
zorg te dragen heeft voor de geestelijke be
langen van den militairs pnjsi eendrachtige
samenwerking aan van allen, die eenzelfde
doel beoogen, spreekt een woord tot de ma
riniers en eindigt met de beste wensclieii
voor deze srhoone instelling.
De heer Van Wee leien, voorzitter van
de afd. Rotterdam van den Ned. Mil. Bond,
aanvaardt in dank liet aanbod van den
Bond.
De heer Van II i 11 e n spreekt als voor
zitter van de burgcrafdeeling „Pro Rege",
uit wier midden een commissie gezorgd
heeft voor de bibliotheek. Zij wil in deze
samenwerken met het afdeelingsbestuur.
wicn ze een prinsenvlag aangeboden heeft
bij de ingebruikneming van dit nieuwe
tehuis. Na een: Pro Rege, Pro Regina, Pro
Patria door den heer Van Hilton rijzen al
len op en wordt geestdriftig het Wilhelmus
aangeheven.
Marinier Herdink biedt namens zijn
wapenbroeders en trouwe bezoekers een
huldeblijk aan, met de volgende toespraak:
We hoorden dat we een nieuw Tehuis
kregen. Tevens was het 15 December 1.1. het
eerste Lustrum, en we dachten: dit feit inng
niet ongemerkt voorbijgaan. We wisten uit
ervaring dat U altoos het beste voor ons
zoekt, en de vraag rees voor ons op: wat
kunnen wij doen. Waarmede kunnen wij
|onze dankbaarheid tooncn, en zooals wc
I steels doen als er wat bjzonders is, wend-
den wij ons tot Vader en Moeder, en die
j stonden ook nu weer klaar met goeden raad.
j Er werden verschillende dingen genoemd.
waaronder het Huldeblijk dat wij U thans
aanbieden Het is een koude steen, maar ge-
i geven door warme harten. De letters zijn
ier diep ingebeitcld, opdat U ervan overtuigd
zou zijn dat dit niet een opwelling is, maar
dat wij het hartelijk meenen. Wc hebben een
wjord gekozen, wat niet door en mcnsch is
uitgedacht, maar door de mond der waarheid
'jven slaande foto ziet men op den voorgrond links: Jhr. W'. Roëll,
den Ned. Mililairenbond; daarnaast: Z.Ex. J. M. J. 11. Lambooy, Minister
van Oorlog.
EEN DURE LETTER.'
EN TIJD IS GELD.
De duurste letter is de letter n.
Die letter heelt schatten verslonden.
Er zijo rnensrhet» die alte* zoo econo
misch mogelijk willen inrichten. Ze hebben
gelijk, want waarom zou men net zich moei
'■jker maken aan absoluut noodig is.
Pie meuschen praten ook veel over het
vermorsen van tijd. En als ze bij het leggen
'pji een nieuwe buis voor de waterleiding
of bij liet snoeien van de boomen Janga
)nz« onvolprezen singels en grachten een
ïoop lui zien staan kijken, dun zeggen ze
i.l gauw: wat wordt daar weer een natio
ns le tijd vermorst.
Maar hoeveel ..nationale tijd" zou er aan
die letter n al niet vermorst zijn*
Er zit iemand te schrijven: mijn vrouw
heeïl de oude mantel voor de nieuwe jas
verruild. Wat moet het zijn: de oude of den
ouden; do nieuwe of den nieuwen? Opzoe
ken in een woordenboek'
Goed zoo, mantel is mannelijk; jas is
vrouwelijk. Waarom eigenlijk? Weet nie
mand het staat zoo in 't woordenboek.
De zetters vergeten de n of zetten die
waar het niet behoort want „verkeerd"*
doen is altijd erg gemakkelijk dan moet
de corrector het woordenboek opslaan, de
i-egel moet ove;-gezc», enz. enz.
Wat een verniorsing van lijd. De krartt
kwam vast nooit te laat als we al die
ennetjes weglieten, want dat scheelde heel
wat regels en heel wat tijd per dag.
Wanneer zal men ons van hoogerhand
eens wat meer vrijheid geven in dit vrij
heidminnend land?
Laten zakenmenschcn eens beginnen met
het afschaffen van de onnoodige „buigings"-
n. Die zijn anders prartisch genoeg. H.er
kunnen ze het vaderland een dienst be wij-.
rijd is geld laat men daarom die dure
letter laten liggen in de etalage van De
Vries en Te Winkel ww hij »p onzaliger
ure uit de dorre doodsbeenderen is te voor
schijn gehaald.
namelijk: Ik was een vreemdeling, en Gij
hebt mij geherbergd.
Is het niet waar? Zijn wij geen vreemde-
lingen? Komen wij niet uit alle dealen dc»
lands? Niet dat wij nergens ontvangen wor
den, want vele deuren staan voor ons open,
maar achter vele deuren schuilt gevaar, al
wordt dat niet altoos direct opgemerkt, maar
achter de deur van ons tehuis zijn wij vei
lig. daar vinden wij geen coneicrge, geen
mcnsch dien het om ons geld te doen is
maar om ons welzijn. We hebben cr lang voor
gespaard, het ging telkens met kleine bedra
gen 3, 5. 10 cent, maar gelukkig zijn we er
gekomen.
Aanvaard dit huldeblijk en laat het dik
wijls tot U spreken, als een bewijs van diep-
gevoelden dank.
Ds. Janssen herinnert er aan, hoe geble
ken is, dat het donker tehuisje in een be
hoefte voorzeg. Wat begonnen is. zal zich
wel koninklijk ontwikkelen.
Ds. Warners richt een woord tot huls-
va.f er en huismoeder Tunderman en Dr.
Knyppr spreekt nnmens den raad der
Geref. Kerk van Rotterdam, er op wijzend,
dat de arbeid door de militairen-tehuizen
non van de middelen is, om Gods Koninkrijk
te doen komen en te niete te doen de raad-
si e een van den booze.
De voorzitter. Jhr. Röell, dankt alle
sprekers voor hun goede woorden, waarna
de gedenksteen in de vestibule, geschenk
van de trouwe bezoekers, wordt onthuld, het
gebouw bezichtigd en thee gebruikt wordt.
Er werd nog een feestavond aan de Mari
niers gegeven, waarop de heeren Albers en
Dutte voordroegen en het Chr. Manncnkwar-
tet te Kralingen zong.
Uit Oost-lndie.
DE KRAKATAU.
BATAVIA 25 Januari Aneta). De Krakn-
tau heeft in het afgeloopen etmaal 1190 klei
ne erupties te zien gegeven. Er werden 3S5
opwellingen geconstateerd en 820 knallen ge
hoord. Veel drijvende bommen werden ge
zien. Dr. Stehn is naar den top van de Ro-
kata vertrokken.
BIERBROUWERIJ.
SOERABAYA, 24 Januari (Aneta). Het
Socrabayasch Handelsblad meldt dat een
gemengd Duitsch-Nedcrlandsch concern het
voornemen heeft een groote bierbrouwerij te
Soerabaya op te richten, met een geheel
nieuw brouwsysteem, waardoor het mogelijk
is oude tropische invloeden bier te kunnen
brouwen. Het concern vroeg optie aan op
grond, welke optie gisterenavond door den
gemeenteraad werd verleend.
EEIJ GELOOFSSTUK.
lóó noemde Dr. Kuyocr eenmaal de stich-
fvan onze Vrije Universiteit,
et tegenwoordig geslacht echter heelt
.n flauw begrip meer van de ontzettende
eilijklicdcn, die aan het in het leven
pen van deze Stichting vooraf zijn ge-
Kant het was tegen al wat groot heet,
was legen een wereld van geleerden,
was tegen heel een eeuw ingaan en
oeien, wat men met de stichting dezer
Ogöschool bestond.
Ie wapensmid immers ontbrak sinds
ic in ons I '"lerlandsch Israel. Want de
istijncn hadden gezegd: „Opdat dcJio-
cên geen zwaard noch spies maken.
leeds van den aanvang der vorige eeuw
toch waren dc benoemingen aan mze
lerlandschc acadcmicün zeer eenzijdig go-
len ergerlijk stelsel van uitsluiting werd
ds toegepast op Nccrlands grootsten
rgcr, Bilderdijk, omdat hij het voor de
reformeerde leer onnam. Ook Da Cosia
rd om zijn „gevaarlijke" richting door de
icicele machthebbers uitgesloten. En
en van Prinstercr, die reeds als student
ii nog geen 20 jaar voor professor bestemd
ette, werd. toen liii zich als anti rc vol utio-
lr openbaarde, stelselmatig overal ge-
erd.
leze onmogelijkheid om op openbare m-
htingen voor Iloogcr Onderwijs Christc-
i» beginselen t- brengen, deed n' meer de
xlzakelijkhcid van eigen inrichtingen m-
tigen invloed van Gods Woord in Kerk en
School.
Die vraag nu betrof, gelijk Groen van
Lrinstcrcr het in 1848 uitdrukte, „den ge-
hcelen omvang der wetenschappelijke vor
ming".
Li December 1850 waarschuwde Groen
iok in i'.c Tweede Kamer tegen dc eenzij
digheid der Rijksuniversiteiten, cn riep hij
laar om vrijheid voor bijzondere inrichtin
gen van Hooger Onderwijs.
En Bichon van IJssclmonde geeft ons
eon blik op wat er te dien aanzien ook .oen
j eeds omging in de gemoederen van wie nog
vasthielden aan Gods heilig Woord, als hij
n 1851 inroept een „philologie in het lie it
xan Gods Waarheid cn Openbaring behan
deld."
Het Seminarie van Wormser bedoelde
dan ook in de toekomst Academie tegen
over Academie te stellen. Maar deze instel
ling mislukte. Wel kwam cr con Schcrisch
Seminarie tot opleiding van zendelingen,
naar geen Universiteit, terwiil de Christe-
ijke Gereformeerde Kerk in 1854 haar eigen
rheolomsche School te Kampen stichtte.
Hot kwam er echter op aan, om niet
slechts een school te hebben, die aan de Oe-
j formeerde kerken Gereformeerde leeraars,
i ïaar die met Gods hulp ook aan het Gere-
1 irmeerde volk duurzame pleitbezorgers van
17.'jn belangen in 's lands raadzaal cn hcl-
den in het strijdperk der wetenschap leveren
j kon.
j Nu begon Dr. Kuypcr, in aansluiting aan
ICroon van Prinstercr, reeds aanstonds hij
z n ontreden in 1S70. over dc stichting van
ten Vrije Universiteit te schrijven. Vervol-
pens waren ook mannen nis Ds. Gunning
jen Dr. Vos voor dat denkbeeld gaan i.
rd reeds in een Ranport
0 Januari 1875, ondcrtcekend door de 11.11.
Kuypcr. Vos en De Geer van Jut^haas <-n
'gesteld voor dc Verceniging voor Christn-
k Nationaal Schoolonderwijs, dc wen scli
vjtgesproken naar „een Universiteit, die uit
f -ande van/'.e levende kern, het wezen di
i zoo brak dan reeds Bilderdijk zichz-Jf j
i baan, door sinds Mei 1817 te Leiden
kelo disrinelcn rondom zich to vereeni
i. Hij alleen, een Universiteit in dc Uni
sitcit!
Ink kwam reeds in 1844 b i Da Costa er
on van Prinstercr de gedachte on nar
stichting van ren zelfstandige inrichtiiu
>r Hooger Onderwijs.
idres on adres werd intusschen ge/.on jZUn.
naar Synode cn Koning om rcchtmati-i Toen Dr. Kuypcr cct'.cr al beslister voor
otcstantscVie Kerken, en inet lino
ne in levend rapport, liet Christelük rlomom
I ot waardige plaatsbeklceding verheffe*:
de Gereformeerde beginselen 'opkwam, na
men dc etliiscli-ircniscl.c Lrocdercn licni r,f;t
hoogst kwalijk. Zij hadden immers op. huil
vergaderingen te Vccnendnal a.d. Klomp de
„nachtschool" afgetrapt, cn zie, nu begon
Dr. Kuypcr aan die afgetrapte naclitsc!m<>l
weer een wetenschappelijke uitdrukking te
geven. Dit moest tot eiken prijs worden voor
komen. En zoo spatte heel het denkbec.il
van een Vrije Christelijke Universiteit, dooi
de ganschc orthodoxie in den lande gedra
gen, als een zeepbel uiteen.
Na de regeling der Staatswet van 1875,
waarbij de theologische faculteit in een hi-
cultcit voor godsdienstwetenschap vcrandeid
en daardoor beroofd was van alles wat dc
Christelijke godsdienst kenmerkends heeft,
waren velen van oordeel, dat het staatson
derwijs nu voortaan door kerkelijk ouder
wijs moest worden aangevuld: maar door
partijdige benoemingen tot kerkelijke hoog-
leeraren bewees de Synode der Ned. Her
vormde Kerk in 1878, dat zij nog mindep dan
dc Staat eerbied had voor dc belijdenuo ge
meente.
Met dezen treurigen toestand der theolo
gische wetenschap voor oogen, reikten nu
enkele broeders elkaar onder de banier \an
onze historische belijdenis de hand, om oo
derling van gedachten te wisselen en sanicii
biddend te overwegen, wat er gedaan kr^.
worden tot redding van het heilig begiuaci
der theologie.
Allerlei mogelijkheden werden van alle
kanton bezien; allerlei uitwegen in gedach
ten afgeloopen. Doch telkens stuitte men op
onoverkomelijke moeilijkheden.
Eén keer stond men weer oJj het punt om
voor de zooveclste maal onvcrrichterzake
uiteen te gaan. Men was reeds opgestaan van
z'n zitplaatsen, met een gevoel van volsla
gen moedeloosheid. Doch zie, daar werpt éen
jdcr broederen de vraag on: kunnen wc niet
jeen eigen Universiteit stichten? Dat zou
jtoch pas afdoende wezen. Wel zijn dc bc-
s varen hergen hoog; maar indien we 't eens
i net God.durfden wagen!
I Dat woord ging als een clcctrisehe schok
('oor dc vergadering. Men zette zich weer
j ieder. Het gesprek kw,
'r-picr. en nu riinte onder
dat aanvullin" van het bestaande of aan
sluiting daaraan niet voldoende was; dat
(hot komen moest tot een eigen stichting op
Gereformeerden grondslag, en dan niet
slechts voor dc theologie, maar ook voor de
andere wetenschappen.
Op 22 October 1878 constitueerde zich te
Utrecht een voorloppig Comjté, waarin Ik t
gewichtig besluit viel om een Verceniging
voor Hooger Onderwijs te stichten op den
grondslag der Gereformeerde beginselen.
En op 5; December d.a.v. werd in diezelfde
stad definitief overgegaan tot de oprichting
der geprojecteerde verceniging cn tot de
vaststelling van hare statuten.
Van deze eerste vergadering ging nu een
bezielende circulaire uit, waarin de Gerc-
reformeerden in den lande tot medewerking
aan zoo grootsche taak werden opgeroepen.
Dit waardevolle document eindigde aldus:
„Dat nu tegen zulk ecu ondernemen zich
het drievoudig bezwaar opdoet,: van waar
ons het goud en zilver, van waar de man
ncn van talent ons komen zullen, en line
x.-e dc jonge mannen, na volbrachte studie,
n kerk en staat inbrengen, in trouwe, hroe-
iers en zustere, dit ontveinzen we ons ztl-
vcn niet, noch verhelen het voor u.
Maar hebben onze vaderen dan, omdat
?pan:e zoo machtig en het geuzen volk >o
irm en de r ksnlakkaten zoo onverbiddelijk
scherp waren, zich soms ontslagen gerekend
van den lnin opgelcgdcn plicht? En zoude»
vvij dan aarzelen, wij terugdeinzen mogen,
nu er van schavot of kerker zelfs geen
snrake is, cn het alleen aankomt op rrn
stil vertrouwen, dat de God cn Vader van
inzfen lleere Jezus Christus machtig is. om
tns, ook nu, én dat goud cn die mannen én
l 1ic gconende deur uit genade te schenken
Slechts éón ding zou dan ook naar onze
Viste overtuiging dit werk verstoren Kan
ji en, indien namelijk de zonde ven hoovuar-
dij of ontrouw-of eigen" ecrbor'ooling, bij
>n» -insloop, en we aldus den twist weer to
gen ons opwekten van 'dat Heilige Wezen,
door Wiens zogen alleen het gedijen komt
m Die alleen machtig is om ook deze stich
ting te dragen door het Woord Zijner
kracht
I U fhitsdezen tot medewerking aan rs-o
jgrootscliö taak oproepende, ligt het ons dan
>ok op het hart, u alcreerst in den Naain
es Iiceren te bidden, dat ge elk in uw
1 -ing deze stichting van een Gereformeerde
l.oogeschool tot een onderwerp van bespri-
I'king en gebed wilt maken; opdat ons \oik
wete wat cr omga, van den ernst dezer
aak doordrongen zij; cn zich nlzóó voor
Tod vcrootmocdigc, dat deze school niet
I loor ons aan God geofferd, maar ons van
Icm uit genade gegund worde. Ten andere,
jU te verzoeken, dat ge, bij volle beslistheid
j .-an keuze, toch dc vrijheid blijft eerbiedi
gen van andere broederen, die voorehands
log oordcclen dat met minder principicolen
•n minder doortastenden maatregel kan
.'•orden volstaan. En eerst daarna U. niet
f .echts vn uw goud of uw penningske als
vrijwil offerande te. vragen, maar bo-
xcnal oi.i den moed van uw hart tot het oi«-
impeld belijden van onze beginselen,
v.ant dit, broeders en zusters, mocen wij u
i iet verzwijgen: tot een werk als hier onder
I ipzicn tot Gods genadige hulp ondernomen
'wordt, is geen Nicodemusnatuur bekwaam.
En hiermede deze, naar menschel ij ke be
rekening schijnbaar onmogelijke, maar
'daarom juist in het geloof aanvaarde, o.v
('erneming in bet midden der gemeente ne-
Icrleggend. roepen we eerbiedig!ijk de gunst
jen de genade onzes Gods over de kleine aan
hangen van deze afgebeden stichting in.
i Ze z j Hem tot cere, of Hij verhindere
1 aar opkomen!
Alleen in den Naam des Heeren mag ook
nu onze hulp staan!
I. ESSER, te 's Grnvenhage.
Dr. Ph. J. HOEDEMAKER, prod, to
Amsterdam.
W. HOVY, te Amsterdam.
W. KUÏILF.R Wzn., te Amsterdam.
Dr. A. KUYPER, to s Gravenhage.
Dr. Ph. S. v. RONKEL, pred. te
Amsterdam.
Dr. F. L. RUTGERS Jr., pred. te
Amsterdam.
T. SANDERS Jr., tc Amsterdam.
Utrecht, 5 December 1S78."
Aldus werd in een publieke arte de ge
)oorto van de Verceniging voor Hooger Ou
dcrwijs len volke kond gedaan. En als wij
nu. na ruim 'n halve eeuw, dit historische
document nog eens overlezen, ontroert ons
nog het heilig enthousiasme, waarmee dit
stoute plan werd aangegrepen, en moeten
wij in diepe zielsontroering getuigen: Ja
waarlijk, onze Verceniging is uit het geloof
geboren.
En kennelijk heeft op die geloofsdaad de
zegen des Heeren gerust. De uiterst kleine
broederkring, die in 1877 begonnen was te
Amsterdam samen te komen, groeide binnen
drie jaar tijcis uit tot een wijd vertakte Ver
ceniging van leden en contribuanten over
het ganschc land. En toen op 20 Oct 1880
Vrije Universiteit geopend werd, kon Jhr.
I. .ut van Soeterwoude aan de Directeuren
dezer Verceniging bovendien nog oen sthrh-
j tingskapitaal overhandigen van een tonno
gouds, waarbij hij den wensch uitsprak, dat
(loor de goede hand onzes Gods, deze stich-
ting meer en meer een middel mocht worden
ter hereeniging van allo Gereformeerden in
don lande, liet was een historisch moment,
toen deze leerling van Bilderdijk, nu een
grijsaard geworden, twee reeds ten grave ge-
daalde geslachten \oor de aandacht terug
riep, als om de historische continuïteit van
deze stichting met de School van BilderdiiK
én het Seminarie van Wormser in - n
gen persoon te laten zien. Zóó had het den
1 cere dan toch behaagd om aan de „nacht-
.chool" eindelijk hnnr school van weten-
t -hap te geven, en daarmede den smaad nf
I wentelen, dat er geen wapensmid was In
Israël. Wel mocht dan ook het Feestnummer
.nn „De Heraut", bij dc stichting der Vni?
l'niM iteit, het getrouwe geslacht, dat nog
ïaar vroeg, toeroepen:
O, Volk van God, dat zonkt in smaad door
trouwverb reking.
Maar, in dien smaad gezift, weer boete
doend', met smeeking
Aanricpt der Vaderen God: „o God! stuit
do ontwrichting
Van zielcvasthcid, van Uw Kerk, vnn "t
vaste Woord!"
God heeft gehoordI
Uit deernis met uw smaad, schonk u Zijn
trouw deez' stichting.
J. C RULLMANX
