TWEEDE BLAD.
WOENSDAG 16 JANUARI 1929 TWEEDE BLAD PAG.g
MET LAND DER EENZAAMHEID.
zouden de leden In Kota Radja een 5 dagen
moeten reizen om die in Zuid-Tapanoeli te
bi-reiken; die van de Riouw-Archipel zouden,
als er overal aansluiting van boot en trein
was (wat een zeldzaamheid is), zelfs 8 da
gen onderweg zijn orn hun broeders en zus
ters van de Westkust van A.jeh de hand te
drukken. Allen zijn leden van Medans ge
meente, de meesten hebben elkaar nooit, van
de gemeente alleen den predikant ontmoet-
Zoo wonen, vaak alleen, soms in kleinen
uit Holland hier aankwamen, na enkele ja
ren worstelens tegen alles wat in de een
zaamheid neerslaat, vaak na enkle maan
den, schuw worden zich 1e uiten, vaak ook
door de bijzondere Indische eenzaamheids-
zonden huiverig zijn zich nog als belijdende
Christenen te openbaren.
H. A WIERSINGA.
Het eerste artikel van Ds. Wicrsinga
werd geplaatst in ons blad van jl. Maandag.
DOIt GEESTELIJK LEVEN, WAAR
GODS SCHEPPING 200 SCHOON IS.
HET CPROOKJE
VAII MOUW-ARCHIPEL.
Leden van Mcdan's kerk
in dc diaspora.
HOE HEEL ANDERS WAS 'T
VROEGER IN HOLLAND
BET GEVAAR DER EENZAAMHEID
II.-)
Wat in Atjeh bijzonder treft ls het groote
lanta) moskeetjes en Mohammcdaanschc
jcbcdsplaatsen. Zd^°Is de Bataklandcn a h-
y. gestoffeerd wor,'.!"n door de vriendelijke,
nette Christelijke kerkjes, wordt Atjeh ge-
itoffeerd door de vervallen gebouwtjes met
le halve maan.
Dit geeft niet n'Iccn een eigen sfeer aan
iet landschap, m«nr brengt ook een eigen-
lardige gemoedsgesteldheid bij wie daar
•eist. Overal salaat-doonde, aan Allah hulde
irengende Atjehers, Mohammedanen. En als
nen dan slechts zoo nu en dan een enkele
ivertuigde Christen aantreft, eerst 130 II.M.
an Langsa in Lho'Sockoen dan weer "n 200
LM. verder in Sigli, en eindelijk weer ten
QO K M. verder in Kota Radia, en alleen
Saxvahs aan het Tobameer.
Het moge voor den bezoeker, die voorkring van enkele g - ;ii>nen onze Christenen
enkele dagen komt, een eigenaardige gewaar-daarginds zonder v?.'!, soms zelfs zonder
wording zijn, zelfs een zekere bekoring heb-,eenige aanraking met medeleden van Chris-
ben deze op palen gebouwde zeeplaatsjes, die.tus' kerk.
als het ware tegen het land aangedrukt en Eenzaam-zijnin Holland kont men
uitbouwsels van de zee zijn te zien, voor wiehet niet in dien d-'-pon zin en niet in z'n
er wonen houdt het vaak een grenzelooze vollen omvang. H*t is voor den Christen, in
troosteloosheid in hier voor enkele jaren op-'de binnenlanden van alles en van iedereen
geborgen te zijn. [afgesloten,
Dan is de
nionw-Archipcl cca constante geestelijke verhongering.
Jtoch weer veel aantrekkelijker. Om naar I Het ls zoo graag eens met een medechristen
i""en der meest Zuidelijke eilanden, het tin-1 willen praten ,en niet en nooit kunnen,
ijke Singkep te komen, vaart men van dat ze er niet zijn. Het is zn ziel eens wil-
Singapore uit eon 40 uur met een motor-'en.. uitstorten, eens willen uitschreien zn
bootje tusschen con ongeloovoli ;k aantaltwijfel, zn zonde, zn verlangen, ot ook eens
kleine eilandjes door Elk oogenblik ziet men .willen uitjuichen z'n overwinning, zn blijd-
er wel een 20 tegelijk, kleintjes van enkele schap, zn geloof, en er is geen vertrouwd
honderden vierkante meters en grootere, demedemensch, die in
meesten beboschte heuvels in zee. Hoe de j leven luisteren kan.
inlandsche stuurman hierdoorheen z'n vaari Daar brengt de mail een brief van thuis,
neemt, ook in donkere, maanlooze nachten, van 1 verre land, 'ijding van ziekte of dood,
terwijl er toch nergens lichten of bakens zijn, van verbreking der verloving, of ook
was mij steeds een raadsel vreugdevol bericht, blijde boodschap van ge-
't Js alsof men, waar men ook is, altijdboorte, van herstel, van de spoedige komst
maav -.ver op een grooten vijvervaart. Door('er bruidmen mort liet
zees.lr-.atjes, liever gezegd zeesteegjes- heen, I doormaken, kan niet anders
inc.ii- w.jcr wegschietend om en langs een wegsluiten; 't kan niet doórgege
eilandje, is men telkens weer op een nieuw, zoodat men het verrijkt terug cu vangt, ij i met "beproefd op
breed vijvervlak met aan alle zijden weer,Ja». men kan daar in de eenzame woning die. nen de vjer van den kerker. B.ji
nieuwe doorkijken en zecpoortcn cn groen-brief nog eens en nog eens overlezen,.zoodat ;arcn heeft hi; daar volgcli"-iclen, afwijzend
behoschtc zceheuveltjes. rnen al.ps tenslot e uit t hoofd kent. maar a|]e aanbiedingen 0m hem te ontslaan, mits
Tegen don avond wordt deze omgeving daardoor juist dringt langzamerhand niets jn de wilde opgeven: zijn strijd
een sprookje gcii jk. Een gulden schijnsel meer door, omdat er niemand is met wie j voor zj n volk, tr> standvastig, heldcnmoe
werp zich over de vijvers, valt hier en daar regels vermoed heeft hij de beproevingen der gevange
erkozen boven dit verlokkend aanbod
EEN BORMSFONDS.
NEDERLANDSCHE ZIGEUNERS.
(Ingeeonden).
Het is mogelijk, dat binnenkort Dr.
Borms, na ruim tien jaren in de Belgische ge
vangenis te hebben doorgebracht, eindelijk zal
worden vrijgelaten. Zekerheid daaromtrent
heeft nog niemand. Ondanks die herhaalde
geruohten omtrent zijn «vrijla'ing heeft de
Belgische Overheid hem, den idealistische»
offervaardige voor de Vlaamsche vo ksvrij-
heden, neg niet durven en willen ontslaan
uit de, gevangenis.
Hoe zal hij echter vrij komen? En hoe zal
taak^as^e^-an loenaar bij* heOIiddel^bam- In de nabijheid van Den Haag is omstreeks Kerstmis een troep Zigeuners neergestreken
Onderwiis Het spreekt bijna van zelf. dat die in het kamp aan de Loozerlaan bij Wateringen hun tenten hebben opgeslagen.
men hem in die functie niet zal herst'eVen. [Oorspronkelijk hoopte men, dat het niet moeilijk zou zijn deze ongeweiuchte gasten te
Dus £t eriSd woïdendat hü, bui- {verdrijven, in verband met het ontbreken van geldige papieren. Echter is gebleken, dat
ten de gevangenis na rijn moedig gedragen al deze menschen genaturaliseerde Nederlanders zijn en aan uitwijzen niet le denken
le^ en ontbering,' met 'zSl onde^an "bijl »- - Een kijkje in het Zigeunerkamp bij Wateringen.
gemds aan bestaansmiddelen. Voor hem en
d's zijnen rnpet worden gezorgd.
Wie, als Nederlander, zich rekenschap I nog zijn vrouw en erventueel onvolwassen
geeft wat de figuur van Borms voor den j kin. Ieren te steunen.
Nederlandschen stam fceteekent, zal ookReeds heeft dit Fonds, in hoofdzaak
- - VI
Wij hebben, en terecht, de mannen ver
eerd, die in Zuiid-Afrika gestreden hebben
11 MAA voor (Je vrijheid van hun volk, de aan ons
alles alleen n.cnvante Bonns hoef! niet met de wapenen
t in zien den u-!st eest roden, doch louter met
ivorden
t kan niet doorgegeven worden j geeste]jjke en zcc]elijke wapenen. Zijn moed
het verrijkt terug ontvangt. O j js n,iet j,eproefd op het slagveld, doch bin-
door de ei landen poorten naar binnen. De wordt kan bespreken
heuvels in 't rond kleuren zich lentegroen.! Het wordt alles tenslotte maar
Kni-rrnr, nisffevinor aaneennmen en pr wn
4 avondhemel staat.
rooT het huis van een dorpshoofd. Vooraan j Ik heb zoo 't een en ander mogen zien van
links Ds. Wiersinga. schrijver van deze [Sumatra's pracht: de landelijke kus.vlakte
artikelen. van Atjeh met z'n tjemara beplante kust-
I strook, de onherbergzame oerwouden der
leze laatste plaats ccn Christelijk kerkje ziet Gajolanden, het majestueuze Tobameer,
Verderwcg worden de wat hoogere bergennisgeving aangenomen en er wordt maar
mattig-vioict belicht. Enkele inlandsche vaar-1 overgegaan tot de orde van den dag. Als er
tuigjes rnrt wonderlijk gevormd zeil of lang-1,geen doorvloeiing is, geen doorgeven
uitstekende roeispaan teekenen zich scherp 4 "'"4 J
af tegen het geel gloeiende licht, waarin de
itaan, treft
gel heel sterk.
In Atjeh's binnenlanden komt men zoo nu
1 dan een troepje van onze soldaten tegen
inder aanvoering van een officier. De laatste
aren, nu de Aljelier hier en daar weer tnt
ipstand kwam, patrouilleert"! onze militai-
met steeds getrokken klewang Deze
irengen orde cn rust van bovenop-
Maar wanneer zal de eerste Evangelio-
lienaar in dit fanatiek Mohammedaaiischc
and mogen en kunnen brengen orde cn
vrede en zaligheid van binnen uit?
it heerlijk moge het zijn aan de enkele
Christenen, die hier op de eenzame posten
lis controleur of militair wonen het Evnn-
relie te mogen prediken, heerlijker nog zal
iet werk zijn als hier eens den tienduizen-
len inheemschen zal mogen worden getuigd
den Heiland hunner vijanden, van den
lenigen Naam onder den hemel gegeven,
Waardoor de mensch moet zalig worden.
Ook langs het Zuidelijk gedeelte van de
de v
Straat van Halckka,
ie, moerassige katoorden. -
onen
veggestopt en verschoven leden van Medans
kerk. slechts te hereiken door urenlange
echten op kleine stoombootjes of kustvnar-
luigjps, vaak over rumoerige zeeën.
In dit land van modder en sliik en blubber
liegen de op palen gebouwde huizen eigen-
ijk meer in zee of moeras dan op den vas-
Plaatsen als Bengkalis. Bagno Si
Api en Selat Pandjang kennen geen achter
land. Aan den eenen kant de vuile, goore zee,
aan den anderen direct 10-tallen kilometers
landwaarts in de ondoordringbare kust-
tioprassen met aaneengesloten rizophoren-
bossehen. Altijd waait hier ccn zwoele, zilte
wind, die de eene helft van den dag de
pvangcre lucht der moerashosschen aan
waait en de andere helft van wait er op de
modder hij eb ligt te rotten.
niet minder schoon is toch het meost-
onhekondc, eilandenrijke Riouw.
Maar waar Gods schepping veelal zoo
schoon is, is 't geestelijke leven zoo dor en
zoo zwaar Er is eenzaamheid, geestelijke
eenzaamheid in 't schoone Sumatra.
Om ccn indruk te geven van de uitgestrekt
heid van deze in het voorgaande getcekende
landstreken van Noord-Sumatra, van het
terrein, waarop de 120 belijdende
leden van Medans kerk in de diaspora
Een rubbertapper.
[ontvangen van wat men ondervind:,
verarmt het innerlijke leven almcor
en sterft alle gevoel af. Men weet tenslotte
nergens meer over te praten-
De brieven naar huis worden al plicht
matiger. En men kan er inkomen, dat er
alleenwonende mannen zijn met weer 5 of
'6 eenzame jaren voor den boeg, die gewoon
weg niets meer van zich laten hooren, die
dat zachte en weeke in zich laten afs erven,
omdat je „als je nu eenmaal In deze een
zaamheid moet leven, van alle gevoel niets
dhn narigheid hebt", hoe verschrikkelijk het
ook is daarginds mannen te ontmoeten, die
in jaren hun moeder niets meer hebben la
ten hooren, er wel om huilen kunnen, maar
het toch niet over zich kunnen verkrijgen
weer te beginnen.
,Wat zou ik boven ccn brief moeten zet
ten, hoe zou ik een begin kunnen vinden"
zei eens eeri dezer verloren zonen 'tegen me.
Hier staat men voor de einduitwerking van
het verstikkende monster eenzaamheid.
Het is hoogst zeldzaam als de Christen in
de binnenlanden eens een gecstelijk-verfris-
srhend gesprek heeft, weer eens een geeste
lijke bemoediging krijgt, wat toch vooral zij,
immers voor het meerendeel jonge men
schen, zoo noodig, en waaraan ze in den
eersten tijd nog zoo'n behoefte hebben.
Lang overwonnene zonden steken 't hoofd
weer op, men komt achter bijzondere zwak
heden in z'n natuur en karakter, waar men
in 't vaderland geen gedachte-van heeft ge
had. Wat men da.ir voor persoonlijk geeste
lijk leven hield, ontdekt men hier, waar men
alleen op zichzelf aangewezen is, met schrik
als
een tooi van vreemde veeren,
waarmee men z'n eigen innerlijk leven ver
sierd heeft
En het daselijksche sleurleven, het soms
dagenlang alleen spreken in een vreemde
taal. het altijd maar bevelen van onderge
schikten met krachtige woorden, het depri
meerende gevoel heelemaal bui- en de men-
schcnwercld te leven en te werken, wegge
schoven te zijn, overgelaten aan zichzelf,
leidt vaak tot bijzondere geestelijke dorheid
en doodsrhheid, zoodat sommigen, hoe sterk
en opgewekt hun geestelijk leven, hun jong
Christen-zijn ook was, toen ze met den zegen
van hun vader nog versch in het geheugen
in vrijheid!
Vlaandcrens geschiedenis is eilaes don
ker gekleurd door de velen, die eer en voor
deel hebben gekozen boven standvastigheid
jegens eischen van den dienst aan hun volk.
Te lichtender zien wij daarom de figuur
van Bonus, die alle eigen voordeel, vrijheid
lifht, geluk, bleef offeren aan zijn ideaal.
Een figuur, a's de zijne werpt zijn wet
glans af op ons allen, die wan zijn Stam
cijn. De zelielijke hoogheid van zijn idea
listische figuur itoont dat de lcracl.t tot vol
harden bij hoogen plicht en volksdicnst in
onzen Stem nöet zijn uitgestorven.
Zoo voelen wij het als een plicht van
dankbaarheid zijn levenslast te verlichten.
Om alle versnippering in dit werk t
voorkomen is gesticht het Bormsfond
welks allereerste doel is: hem een lijfrente
te bezorgen en, na zijn dood dies noodig, ook
Vlaanderen, een bedrag van ca. 200.000
frank mogen bijeenbrengen. Maar het moet
stijgen tot 500.000 Trank of f 35.000.
Wij vertrouwen dat ieder, naar de mate
v»n zijn krachten, 'ons gaarne zal help°n
diit benoodigde bedrag bijeen te brengen. Als
ons aller dankbaarheid aan
Borms, dat hij onzen Nederlandschen Stam
•er vers erkt heeft met het voorbeeld van
n mensrh. op wien Vondels regels over
Johan de Witt zoo volkomen toepasselijk
zijne
Een Hercules die ivoor de Vrijheild waakt".
Secr.: Essenburgstraat 11b, R'dam.
Mr. P. W. de Koning, L. Simons, Mr.
H. P. Schaap, Mevr. A. Groenewegen-
Smeele, Anita Prins, Henr. Roland-
Holsl", Ds. P. Eldering, W. J. Leen-
deertse, Prof. Dr. L. Polak, W. F. J.
den Uyl, Mr. H. Verkouteren, F.
Wier dels.
AMSTERDAM.
MUSEUMPLAN EN SCHOUWBURG.
I.
Hedon verscheen de voordracht van B. en
W. inzake het verleenen van medewerking
tot den bouw van een Schouwburg op het
Museumplein. De Wagner-vereeniging is met
de plannen voor dezen Schouwburg reeds
van 1922 af bezig geweest. Heel veel bezwa
ren ook in het college van Burgemeester er
Wethouders, heeft men moeten overwinnen
De commissie van bijstand, waar de concept-
voordracht passeerde, waren in geenen deele
eenstemmig en hadden zeer uiteenloopende
bezwaren.
liet schijnt dat thans de meeste bezwaren
zijn overwonnen cn dat de voordracht een
goede kans heeft te worden aangenomen.
Zooals wij reeds eerder schreven, zitten
aan deze kwesties verschillende kanten. Daar
is een stedebouwkundig bezwaar geopperd,
daar zijn financieele bezwaren naar voren
gekomen, kunstkringen hebben zich tegen
NEDERLANDSCHE ZIGEUNERS.
Hoe de op hun pas vermelde nationaliteit ook moge luiden zij blijven echte, onver-
valschte Zigeuners. Bovenstaande sprekende kiek maakte onze fotograaf in het kamp
bij Wateringen.
den bouw uitgesproken en principieele be
zwaren zijn gehoord.
Wij willen deze verschllende bezwaren
eenigszins belichten. Ze zijn niet allen even
gewichtig, maar ze zouden gecombineerd een
meerderheid tegen de voordracht kunnen op
leveren, hoewel wij, zooals wij boven sohra»
:n, dit niet meer waarschijnlijk achten.
Het stedebouwkundig bezwaar.
Uit verschillende kringen ls bezwaar go»
operd tegen de bebouwing \an het Museum
plein. Deze open ruimte, die echter op een
plein, heel weinig gelijkt, willen sommigen,
geheel onbebouwd laten omdat Amsterdam
in de binnen stad weinig ruime open plek
ken heeft.
Niemand echter vindt den huidlgen toe
stand mooi. Vandaar dat dc heer Bauer het
denkbeeld heeft geopperd, voor deze open
ruimte een Museumtuin te maken. Wat
hoornen en planten, wat beeldengroepen en
bouw fragmenten en een goede verbinding
tusschen de beide Musea is verkregen en de
ruimte achter het Rijksmuseum is behouden.
Hij heeft ook de moeite gedaan, een ma
quette te maken, die aangeeft hoe de oplos
sing hier naar zijn meening kan worden ge
vonden..
Hij ontkomt daarbij er niet aan, dc zijde
aan de Van Baerlestraat af te sluiten
met een gebouw, dat minder forsch
dan het ontworpen Museumtheater, maar
toch wel van zc-er belangrijke opmeting.
Deze maquette lijkt ons echter den dood
steek voor zijn plan. Hij heeft noch de afslui
ting naar de zijde der van Baerlestraat, noch
die naar den kant van het Rijksmuseum op
gelost, hij heeft de verbindingswegen niet
kunnen aangeven, de verbreeding van de
Van Baerlestraat ontbreekt en het forsche
karakter dat hier noodig is ontbreekt geheel.
Tegenover zijn schets steekt het plan-
Staal met den Schouwburg torenhooz uit De
voordracht noemt de stedebouwkundige op
lossing van het vraagstuk van het Museum
plein buitengewoon geslaagd.
Architecten van naam, Ir. Hulshoff, Vor-
king en last not least Berlage hebben het
met groote warmte voor het plan-Staal op
genomen. De ontwerper zelf heeft in „Het
Volk" den handschoen opgenomen, door den
heer Henri Polak neergeworpen, en heeft
ons oordeel op warme cn waardige
wijze zijn schepping verdedigd.
Naar ons .eeken oordeel blijft er van Ie
stedebouwkundige bezwaren niets over. Hel
ontwerp Staal richt zich naar het Rijksmu
seum, maar bindi tegelijk de andere groote
gebouwen aan dit plein, het Stedelijk Mu
seum en het Concertgebouw tot een eenheid
samen.
De verkleining der ruimte van het eigen
lijke Museumplein zal niet opvallen, het
nieuwe plein zal door zijn architectonische
begrenzing zelfs groo'er schijnen dan het
tegenwoordige, merkt de heer Berlage op.
De belangrijke verbinding „Hobbcma-
straat—de Lairessostraat is hier tot een goe
de oplossing gebracht en de aangrenzende
verspreide bouwsels van weinig bel^ckenia
zijn gemaskeerd door zware boomenrijen.
De betrekeklijkfe hooge bouw van het M**-
seum-thea'cr is noodig om de reeids genoem
de groote aangrenzende gebouwen 't juiste
accent te geven.
De maquette door den heer Staal van zijn
plan vervaardigd is dan ook overtuigen
Verschillende raadsleden hadden eerst
tegen bebouwingvan hert plein op eenlger-
lei wijze groote bezwaren. Nu zoo van ver
schillenden kant door groote bouwmeester»
der bouwkunst de oplossing-Staal wordt
geroemd, is het wel moeilijk de oude bezwa
ren te handhaven.
Waarbij komt, dat juist in dezelfde krin-
gen voor den Schouwburg zelf veel wordt
govoeld, zoodat ook andere dan stedebouw
kundige factoren tot de door hen te nomen
beslissinsr zullen bijdragen.
We'licht zal ccn enkele verstarde Heern-
schut'er, die de grootste wijsheid ziet in het
alles laten aooals het ls, zich aan zijn b«-
zwaren vastulemmen.
Wij voor ons, die den Schouwburg niet
willen en die geen modewerking zouden
willen verleenen, achten de bebouwing vol
gens het plan Staal een genia'e oplossing
van de greote moeilijkheden die do bebou
wing van dit plein oplevert
GEESTELIJKE VERZORGING
VAN DE MILITAIREN.
EEN NIEUW HOOFDSTUK.
Ditmaal het slot van het nieuwe Hoofd
stuk.
Artikel 94 en 95 zal luiden:
Artikel 9i.
Indien legerpredikanten of aalmoeze
niers het verlangen te kennen geven om
voor eerste oefening of voor herhalings
oefeningen in werkelijken dienst geko
men dienstplichtigen toe te spreken, zul
len de regimentscommandanten hen
daartoe in de gelegenheid stellen.
Artikel 95
1. Indien een militair wordt gestraft
met streng arrest van langoren duur dan v
dagen, geeft de rnmpazniesrnmmandanl of
indien de militair niet tot een compag
nie behoort de romandant van het be
trokken onderdeel, daarvan 7.00 snnpdig
mngeliik kennis, voor wat betreft Prote-
stantsche militairen aan den helrcffen-
den legerpredikant onder opgave van
hunne kerkelijke gezindte en voor wat be
treft Roomsch-Katholieke militairen aan
den directeur der Roomsch-Katholieke
militaire vereeniging ter plaatse.
2. Bij de onderdeelen, waarbij dienst
plichtigen voor eerste oefening in wer
kelijken dienst zijn gekomen, worden van
de namen dezer militairen opgaven ge
maakt overeenkomstig volgens model nr.
10. Van elke gezindte moeten de namen
worden vermeld op een afzonderlijke op
gave. Voor zoover h«t de Protestantsche
dienstplichtigen betreft, moeten de ge
zindten worden onderscheiden als op het
model is vermeld. Deze ojtgaven worden
b'i de bijeenkomst, bedoeld in artikel 94,
den legerpredikant en aalmoezenier ter
hand gesteld. Een afschrift van de opga
ven moet worden gezonden, voor wat be
treft de Protestantsche dienstplichtigen
aan de huisvaders van de Protestantsche
militaire tehuizen ter plaatse, voor wat
Detroit de Roomsch-Katholieke dienst
plichtigen aan de directeuren van de
Roomsch-Kethnlieke militaire vereenigin-
gen ter plaatse.
Ter onderscheiding van de „godsdiensti
ge bijeenkomsten", waarover het reeds be
spraken nrtikel 91 handelt, worden de sa-
mankomst, waarin de legerpredikanten ge
legenheid hebben de pas onder de wapf
gekomene militairen toe te spreken, weieens
aangeduid p^et den naam van „begroetings-
samenkomst"
De bijwoning van deze begroetingssamen
komst is verplicht De toespraak, die dan
door den legerpredikant wordt gehouden,
draagt, ongeacht zijn richting, een zooge
naamd neutraal karakter. De legerpredikan
ten noodigen de plaatselijke kerken uit zich
hij deze eerste bijeenkomst te laten vertegen
woordigen
Wie als predikant of ouderling dit voor
de eerste maal deed en niet het karakter
der samenkomst kende, heeft ten onrechte
den Orthodoxen legerpredikant weieens ver
dacht te onhpüjnd te zijn. In die samenkomst
worden slechts zakelijke inlichtingen gege
ven omtrent bepalingen betreffende de te
huizen voor de militairen en omtrent een
zedige levenswijze, waartoe elk militair, vol
gens een zinsnede uit het oude reglement
van krijgstucht, zich moet bevlijtigen.
Na de toesprank geeft de legerpredikant
aan de vertegenwoordigers der kerken gele
genheid om kennis te maken met de mili
tairen. die tot hun gezindte hehnoren. Daar
om staat er (zie het tweede lid van artil 95),
dM de ongaven waarin de opgekomen
diensplichtigen kerkelijk zijn geregistreerd,
np de hegraetingssamenkomst aan den le
gerpredikant en aalmoezenier worden ter
hand gesteld
De kerkelijke registratie der militairen Is
zeer oud. Vroeger werd deze alleen benut om
een berekening te maken van de vergn»
ding. die voor de geestelijke verzorging der
militairen aan de kerken moest worden uit
gekeerd. Door bet instituut van legcrrrcdi-
kanten is gezorgd, dat er van die kerkelijke
registratie meer nut wordt getrakken
Gelet op het verzuim der kerken van her
komst, om de ingedeelde dienstplichtigen
aan de garnizoenskerken over te geven,
worden de laatste thans middels de leger
predikanten op de hoogte gebracht van de
namen der tot hun gezindte behoorende mi
litairen.
Ook is aan de militaire administratie ge
leerd hij die kerkelijke registratie ietwat
nauwkeuriger te zijn dan vroeger. Destijds
kon het vookomen, dat op een compagnies
bureau alle niet-roomsche militairen als ge
reformeerd te hoek stonden. Thans geeft het
„model" aan, dat de Protestantsche gezind
ten moeten worden onderscheiden in: Ned
Hervormde Kerk, Gereformeerde Kerk, Chr.
Gereformeerde Kerk, Oud-Gereformeerde
Gemeente, Evangelisch Luthersche Kerk,
Hersteld Ev. Luthersche Kerk, Doopsgezin
de Kerk, Remonstrantsche Kerk, Apostoli
sche Kerk, enz.
De opgaven kunnen voor de garnizoens
kerken, die zich voor de geestelijke verzor
ging der militairen interesseeren. van groot
nul zijn. Wel behoorden de kerken van her
komst de garnizoenskerken in te lichten
omtrent de onder de wapenen gekomen
dienstplichtigen, maar in veel gevallen blij
ven ze In verzuim. Nu vernemen de garni
zoenskerken althans de namen van hen, die
tijdelijk aan hun zorg zijn toevertrouwd.
Laten echter «ie kerken van herkomst niet
denkeu. da' zij voortaan overbodig werk
zouden doen, zoo zij zelf hun onder de wa
penen geroepen leden aan de garnizoens
kerken opgeven. Immers de registratie, die
door de militaire administratie wordt ver
richt, berust op de door do dienstplichti
gen zelf gegeven inlichtingen en zij zijn
menigmaal ter zake van bun kerkelijke ge
zindte zoo onkundig, dat zij onjuiste op
gaven doen en ten tweede bevatten de mi
litaire lijsten geen gegevens of «Ie betrokke
nen doopleden of belijdende leden zijn. De
opgaven aan de garnizoenskerken dienen
niet om de kerken van herkomst tegemoet
te komen, maar om de fout van haar na
latigheid ten deele te herstellen.
Het verstrekken van opgaven aan de huls
vaders der Protestantsche Tehuizen voor
Militairen en aan de directeuren van de
Roomsch-Katholieke Militaire Vereenigin-
gen toont, dat de bemoeienissen voor het
geestelijk welzijn der militairen van parti
culiere zijde door de Overheid wordt ge
waardeerd.
Het eerste lid van artikel 95 had uit terh-"
nisrh oogpunt heter een afzonderlijk artl
kei kunnen zijn. terwijl men dan het
tweede lid aan artikel 9t had kunnen toe
voegen. Waarom hier de bepalingen op zulk
een vreemde wijze zijn bijeengevoegd, hlijve
ter verantwoording van de samenstellers
het Reglement. Hier zij er slechts op
•zen. dal In afwijking van het bepaalde
hij l ecrerorder 1920 Nr 395. waarin
dat de opgave van met streng arrest
strafte Protestantsche militair- - wit
den gedaan aan den predikant van de ker
kelijke gezindte, waartoe de gestrafte be
hoort, thans die opgave aan den betreffen-
den legerpredikant moet worden gedaan.
Het laatste artikel van het nieuwe Hoofd
stuk luidt:
Artikel 96.
De regimentscommandant treft de noo-
dige maatregelen, waardoor voor en na
de gemeenschappelijke maaltijden van on
derofficieren en van korporaals en van
manschappen eenige oogenhlikken stilte
heerscht, zoodnt oe aanzittenden behoor
lijk gelegenheid hebben tot bidden en
danken.
De bepaling In dit artikel Is oud. De In
do Aanschrijving van den Opperbevelheb
ber a. 1. van Land- en Zeemacht van 17 Juli
1919 gegven order, dat er vóór cn né de ge
meenschappelijke maaltijden gelegenheid
tot gebed moet zijn wordt hier gehandhaafd.
De daarin vervatte aanwijzing, dat onder
..eenige oogenhlikken" moet worden ver
staan „een minuut" is weggelaten. Deze bij
komstige bepaling blijft evenwel van
kracht, zoolang de order van 7 Juli 1919
niet is ingetrokken.
Met den wcnsch. dat de kerken en de mi
litairen van de geschonken rechten een
juist gebruik zullen maken, wordt de be-
•rhop-v|r.g vrn h" '-ir-we Hoofdstuk uit
.-ment -p 'cn iuwmdigcn Dieual
IgcsTn.
