CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
JAARGANG DONDERDAG 27 DECEMBER f928 NUMMER 2628
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936
Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waur agenten gevestigd lijn
Per kwartaal?,yi
Per week1 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
EERSTE BLAD.
Y Uiting van belangstelling.
Uit liet ons toegezonden communi
qué van de vergadering van Hervormd
Antirevolutionairen, die op 17 dezer
in Irene te Utrecht gehouden werd,
blijkt een belangstelling die verblij
dend is.
Tegenover do lauwheid en onver
schilligheid die elders wel eens ge
zien wordt, is krachtige uiting van
overtuigd meeleven, zooals hier tot
openbaring kwam, een reden tot groo-
te vreugde.
Op het oog moge die uiting van le
ven den schijn hebben van ontevre
denheid, bij nadere ontleding blijkt het
Calvinistisch beginsel voldoende ce
ment om wat bijeenhoort ook bijeen
te houden.
Naar het getuigenis van dr. Seve-
rijn, die inleider van de besprekingen
in bovengenoemde vergadering was,
kan men ook bij de Hervormde Anti
revolutionairen zulk een belangstel
ling opmerken, die zich kenmerkt in
ontevredenheid met den gang van za
ken en de neiging om zich af te schei
den. Daardoor wordt zoo zeide hij
de eenheid en gemeenschappelijke
arbeid bedreigd, terwijl het vertrou
wen wordt ondermijnd.
Legt men het oor te luisteren, dan
hoort men klachten over eenzijdigheid
in de benoemingen, te weinig invloed
voor Hervormden in do organen van
het partijleven, te weinig aandacht,
besteed aan de vooral principieele be
langen als Zondagsrust, het zedelijk
leven des volks, stemdwang enz. om
niet te spreken over sociale wetgeving,
kiesstelsel, onderwijs, enz.
Het waren naar de meening van dr.
Severijn deze uitingen, die, hoewel ge
tuigend van een hartelijke belangstel
ling, toch gevaarlijk voor ons partij
leven kunnen worden, leiding behoef
den.
Dr. Severijn stelde zich tegen de
neiging, die zich in Hervormde krin
gen kenbaar maakt om afzonderlijk
A.-R. Kiesvereenigingen op te richten.
Hij stelt zich daar zeer beslist tegen
over en wel om verschillende redenen:
wij hebben naar het bevel van Christus
de eenheid te zoeken. Spr. vreest dat
de zuivere drang van het beginsel zal
lijden door allerlei naijver, bijbelan
gen en persoonlijke strevingen. Plaat
selijke toestanden worden veelal door
kerkelijke bitterheden en grieven be
paald. Het werkt verbrokkeling en
ontbinding in de hand en voert tot
kerkelijke politiek.
Maar dr. Severijn gaf niet alleen aan
wat negatief het beginsel eischt, hij
toonde ook het juiste inzicht om de
levendige belangstelling in de juiste
banen te leiden.
Er moet zoo zeide hij iets wor
den gedaan om een en ander mogelijk
te maken en te bevorderen. Het Her
vormde Kiezersvolk heeft behoefte
aan leiding en voorlichting. Spreker
wekt de vergadering op tot dit werk
door studieclubs en lezingen en meent,
dat een vergadering als de in Utrecht,
gehoudene, indien permanent ge
maakt, zal kunnen medewerken tot
meerdere voeling tusschen de leiding
en de Hervormde kiezers en stelt voor
daartoe over te gaan.
Hoewel uit de vergadering een le
vendige actie gevoerd werd om zij
het in federatief verband toch tot
afzonderlijke vorming van kiesver
eenigingen te komen, wist dr. Seve
rijn, gesteund door anderen, den wa
gen in het rechte spoor te houden.
Wij kuunen, zoowel over de actie
zelf, als over het verloop der Utrecht-
sche vergaderng niet anders dan blij
de zijn.
7 Behoefte aan organische uiting.
Dr. Severijn gaf ook uiting aan de
behoefte die leeft in de Hervormde
kringen om zich te doen gelden en
die daartoe vraagt vertegenwoordiging
In de verschillendo ipartijinstanties.
Anderzijds zoo betoogde hij is
de vertegenwoordiging van het kie
zerscorps in de georganiseerde partij
stellig eenzijdig. De Hervormde kie
zers worden in de organisatie slechts
door weinigen vertegenwoordigd, wijl
nien zich moeilijk tot aansluiting in
bet verband laat brengen. Het gevolg
hiervan is ook. dat een onvoldoend
contact me. dit belangrijke deel der
kiezers en de leiding bestaat. Dit feit
valt te betreuren, maar het is zoo.
Van Gereformeerde zijde kan men
opmerken, dat men steeds de kastan
jes uit het vuur heeft gehaald. Men
heeft daar echter ook de voordeelen
.van genoten. Het belang der A.-R. Par
tij brengt mede, dat men met den toe-
s+ond van de geheele partij rekening
houdt en de leiding zal dat ongetwij
feld ook willen doen.
Naast deze organisatorische wen-
schen is het ook in dezen kring de
vraag naar de verhouding van Kerk en
Overheid die de gemoederen beroert.
Deze algemeene belangstelling naar
aanleiding van de politeke ontwikke
ling bewijst, dat men hier een geloofs
stuk in het geding acht en dat de strij
digheden uit religieusen wortel opko
men. Daarmede is ook de ernst ge
noegzaam aangetoond. Het gaat om
de verhouding van Overheid en Reli
gie, om de taak en roeping ten aan
zien van het geestelijk leven des volks,
zooals die uit het geloof moet worden
beschouwd.
Nog mag het voor algemeene ge
loofsovertuiging gehouden worden van
het Antirevolutionaire volk, dat de
Overheid hier een taak heeft. De
groote moeilijkheid ligt in de vraag,
wat de toepassing in de practijk zal
moeten en mogen doen, wat men zal
kunnen doen en wat men niet mag na
laten uit kracht van het geloof.
Zoo uiten zich de wenschen.
Maar men wil ook in den weg der
organisatie dat doel bereiken. Daar
om werd dankbaar aanvaard, dat in
do Partijleiding deze vraagstukken
aan de orde gesteld zijn en werd de
hoop uitgesproken, dat in de verschil
lende partijinstanties deze zaak ern
stig behandeld zal worden.
Wij meenen, dat ieder Antirevolu
tionair, onverschillig tot welke kerk-
formatie ook behoorende, van harte in
stemmen zal met dezen wensch. Zoo
ooit dan is er nu reden om deze grond
slagen zuiver te houden. Maar met
overleg en voorzichtigheid. Niet over
haasten, maar ook niet onnoodig uit
stellen.
Geve God ook hier wijsheid en be
dachtzaamheid.
Y Ook hier artikel 36.
Het is vanzelfsprekend, dat ook hier
bij de vraag naar do verhouding van
Kerk en Overheid het veel bestreden
artikel 36 der Nederlandsche geloofs
belijdenis ter sprake kwam.
Eerlijk en rond kwam dr. Severijn
ook hier met de bezwaren voor den
dag.
Inleider acht zoo lezen wij in het
communiqué dat de klacht over de
principieele belangen de politieke
houding in het algemeen betreft, wel
ke uit dieperen grond moet worden
verklaard. Het kan toch geen toeval
ligheid zijn, dat juist art. 36 in het
centrum staat van de algemeene be
langstelling, terwijl de controversen
zich haast in een pro- en contra-stel
ling tegenover art. 36 gaan ontwikke
len. Het feit der algemeene belangstel
ling zal niemand betwisten. De He
rautschrijver, ds. Kersten bestrijdend,
schrijft van zijn actie, dat zij ook onder
de Gereformeerde menschen wel aan
hang wint en waarschuwt er tegen
(Heraut 9 Dec. j.l.). De Chr. Geref.
Kerken maakten art. 36 tot een punt
van Synodale behandeling en ook de
Hervormden laten zich hooren.
Spr. betreurt het, dat de wijze, waar
op men het bereids ontstaand conflict
omtrent art. 36 behandelt, vertroebe
lend werkt. Zoowel voorstanders als
tetegenstanders stellen zich veelal op
het standpunt, dat art. 36 de Geref.
Staatsreligie met de Geref. Staatskerk
belijdt of zelfs gebiedt. Zij oriënteeren
zich aan de historie en leggen art. 36
zoo uit „naar de bedoeling der vade
ren" Afgezien van de vraag, of dit op
zich zelf juist is, acht spr. de methode
onjuist.
Gevolg van zulk een uitlegging is,
dat hij die art. 36 zoo verstaat en zijn
toepassing om den geloove meent te
moeten nastreven, de Gereformeerde
Staatskerk moet trachten te verwe
zenlijken en dat de man, die dezelfde
uitlegging huldigt, maar op principiee
le gronden de G" reformeerde Staats
kerk niet kan voorstaan, feitelijk ge
heel het artikel der geloofsbelijdenis
moet prijs geven.
Inleider heeft bezwaar legen de stel
lino door De Heraut verdedigd, dat de
kwestie van art. 36 noodzakelijkerwij
ze moet leiden tot nog verdere wij
ziging der confessie.
Spr. acht dit artikel zeer bedenke
lijk om de gegeven redenen en vreest,
dat het bij de belijders van art. 36 in
de Gereformeerde Kerken, Chr. Geref.
Kerk en Hevormde Kerk de vraag
moet opwekken, of zij dan als Antire
volutionairen in de politiek moeten
loochenen, wat zij kerkelijk belijden.
Wij gaan thans niet dieper op deze
zaak in. hoewel ook door dr. Severijn
daaromtrent nog belangrijke beschou
wingen werden gegeven.
Wij sluiten ons echter volgaarne aan
bij zijn aansporing om deze zaak ern
stig ter hancl te nemen. Zijn conclusie
is ook de onze als hij zegt:
Of dit beginsel aes geloofs nader
juist is uitgewerkt en in hoeverre het
juist is uitgewerkt en geformuleerd
RECLAME.
HMSÏERDIIMSCHE Prima brandstol
flHTHHBCIEI Mil.
Heerensingel 34—35, Iel. 1523.
A'dam, Hilversum, Bussum, Haarlem.
iri art. 36, zal bij het licht der H.
Schrift moeten worden onderzocht
evenals de beginselen voor de toepas
sing in het leven. En hoewel vooral
het eerste een zuivere kerkelijke aan
gelegenheid schijnt te zijn, kan zij
toch niet van de politiek worden los
gemaakt.
Inderdaad die twee de kerkelijke be
lijdenis en de politieke grondslag staan
niet los van elkaar, maar ieder heeft
eigen terrein en die vermenge men
niet. De Partij kan de Kerk tot revisie
aansporen en de Kerk kan de Partij
beïnvloeden, maar verder ga dit niet.
Anders vreezen wij nog meer vertroe
beling, waarop men van zekere zijde
maar al te gaarne aanstuurt.
STADSNIEUWS.
RADIO-UITZENDAVOND VAN HET
MAREKERK-COMITé.
.Maandagavond is in do Hooglandsche
Kerk een radio-uitzendavond gehou
den, georganiseerd door het Marekerk-
Comité in samenwerking met de Chr.
Zangvereeniging „Zang zij onze leus"
(directeur de heer A. Teljeur). Ook
verleenden medewerking de heeren L.
Kooien, organist, en H. P. Veldhuyzen
Jr. (cello).
De kerk was slechts matig gevuld,
hetgeen wel verband zal houden met
het feit, dat de samenkomst per ra
dio uitgezonden werd, zoodat men
haar ook thuis bij zijn toestel kon be
luisteren. Ook zijn uiteraard velen op
den vooravond van Kerstmis buiten de
stad voor familiebezoek of krijgen zelf
gasten.
Dank zij de aethergolven konden ve
len in en huiten onze stad aldus dezen
Marekerk-avond volgen. Zoo was al
thans de bedoeling, doch helaas kan
dit alleen maar van het tweede ge
deelte van den avond gezegd worden,
omdat de microphoon aanvankelijk
niet in orde was.
De samenkomst werd op de gebrui
kelijke wijze geopend door prof. dr. D.
Plooy, hoogleeraar in de theologie
aan de Gemeentelijke Lhiiversiteit te
Amsterdam, die na een kort openings
woord, waarin hij de aanwezigen had
welkom geheeten, aan het koor gele
genheid gaf tot het zingen van „O,
Gulden Hoofd" van Jac. Bonset en „De
Goede Herder" van H. B. Klein. Daar
na speelde de cellist het Andantino
van P. Martini.
Vervolgens hield prof. Plooy een toe
spraak. Spr. legde er allen nadruk op,
dat de restauratie der Marekerk een
werk is, waaraan door de geheele ge
meente wordt deelgenomen. Juist om
dat het hier een wensch betrof, die bij
allen in de Ned. Herv. Gem. leefde,
heeft de gemeentecommissie het ini
tiatief genomen tot de oprichting
eener commissie, waarin de verschil
lende kringen dezer gemeente zijn
vertegenwoordigd om gezamenlijk dit
werk ter hand te nemen. Het betreft
hier een samenwerking van de ver
schillende richtingen. De groote gif
ten worden niet versmaad, maar even
min de giften der „kleine luiden".
Spr. wees er voorts op, welk een aan
gename samenwerking er hier in Lei
den steeds is tusschen de verschillen
de richtingen, en hoe deze waardee
ring er zijn kan, omdat men allen den
zelfden Christus predikt. Door dit be
sef wordt ook de samenwerking voor
dt restauratie der Marekerk gedragen.
Nadat de organist een sonate ge
speeld had, zong het koor vervolgens
„O, Jezus, mijn Troost" van J. S. Bach
en „Hoor ons Almachtige" van M.
Haupitman. Hierna werd nog gespeeld
op de cello, begeleid met orgel „Melo
dy" van G. Fauré.
Ds. M. J. Punselie, Ned. Herv. pre
dikant alhier, hield daarna een toe
spraak, waarin hij zich allereerst
richtte tot de luisteraars in geheel
Nederland en hen opwekte, de restau
ratie der Marekerk met hun gaven te
steunen. Doordat de microphoon nu
weer goed werkte, kon deze rede ook
verstaan worden door hen, voor wie
zij bedoeld was.
Ds. Punselie wees er op, dat de
Marekerk is de oudste Protestantsche
koepelkerk in Nederland Dr. Planten-
gu heeft in de „N. R. Crt." geschreven,
dat het een eeretaak van Nederland is
om zijn Marekerk op waardige wijze te
herstellen. Zoo ziet ock spr. het: daar
om wekte spr. zijn zichtbare en on
zichtbare hoorders op, allen samen te
werken voor de restauratie van dit
schoone Godshuis.
Vervolgens zong nog het koor Psalm
27, bewerkt door Fred. Möhring en
„Eere zij God" van Fr. Silcher en
bracht de cellist, begeleid door den or
ganist „Air" van Huré ten gehoore
In zijn slotwoord dankte ds. Pun
selie allen, die tot het welslagen van
dezen avond hadden medegewerkt en
ging daarna in dankgebed voor.
De schaalcollecte aan de uitgangen
der kerk, bestemd voor het doel waar
voor de avond belegd was, bracht
f 90.54 op.
KERSTFEESTVIERING.
In het Nut van 't Algemeen aan
de Steenschuur werd met vele toe
hoorders het Kerstfeest van het Ned.
Leger des Heils gevierd.
In de zaal stonden aan beide zijden
een tweetal verlichte kerstboomen.
Op len Kerstdag, v.m. 6 uur. had 'n
samenkomst plaats, welke werd ge
leid door den heer B. H. Kerssen En
sign. Deze samenkomst was goed be
zet. Om 11 uur werd in het M. I.-huis
aan den Hoogen Rijndijk voor de mili
tairen, door de zangbrigade een aan
tal Kerstliederen ten beste gegeven.
Om 3 uur werd in het Nut aan de
Steenschuur zang en muziek ten ge
hoor e gebracht, onder leiding van den
heer B. H Kerssen, Ensign, waarna
aan een 80-tal kinderen, in tegenwoor
digheid van hun ouders, kleedingstuk
ken uiteereikt werden.
Te 7.30 uur had wederom een sa
menkomst plaats, welke eveneens ge
leid werd door bovengenoemden heer.
Kerssen. Deze bijeenkomst werd ook
door zeer velen bijgewoond.
De muziek bestond uit Zangnum
mers door een kwartet, gedirigeerd
door den heer Kramer uit Amsterdam.
Door Ensign Kerssen werd het Kerst
Evangelie behandeld aan de hand van
Luk as 2.
Dit feest mag wel zeer geslaagd hee-
ten.
Zaterdag worden aan een 85-tal ge
zinnen door het Ned. Leger des Heils
brandstoffen verstrekt.
Aan het muzikeórps werd namens
den commandant van het M. I.huis
dank gebracht voor de gegeven mu
ziek. Aan den kapitein werd een enve
loppe met inhoud verstrekt.
OVERTREDING ARBEIDSWET.
De Kantonrechter alhier heeft J. A.
van den O., directeur eener broodfa
briek alhier, wegens overtreding dei-
arbeidswet, veroordeeld tot 3 geld
boeten van 6, sub, 3 maal 3 dagen
hechtenis.
Wegens noodzakelijke herstelling
in zijn fabriek was hem toegestaan,
tijdelijk des nachts bakkersaxbeid te
doen verrichten.
Daarmede was hij evenwel vroeger
aangevangen dan het uur. waarop
daarmede mocht worden begonnen.
Het O. M. had 3 maal 25 subs, drie
maal 10 dagen hechtenis gevraagd.
MOEDIGE DAAD.
Eersten Kerstdagmiddag, omstreeks
12 uren, geraakte een onbekend geble
ven 5-jarig jongetje spelenderwijs in
het Galgewater.
De 21-jarige D. Knotter uit de Klok-
steeg begaf zich gekleed te water en
wist den jongen op het droge te bren
gen.
Bij de politie is gedeponeerd een
heerenrijwiel, dat onbeheerd op den
openbaren weg is aangetroffen.
Ten politkoureele is een valsche
gulden gebracht, bij een maatschappij
hier ter stede ontvangen.
Door de politie is aangehouden
de 16-jarige A. S. uit Leiden, die uit
een observatiehuis te 's Gravenhage
was ontvlucht en wiens opsporing ver
zocht was.
Mej. Th. Ebregt slaagde bij de
H. C. V. te 's Gravenhage voor het
examen Leerares.
BINNENLAND.
KON. ONDERSCHEIDING.
De Koningin heeft de eere-medaille
van de Huis-orde van Oranje in goud
toegekend aan den heer J. Nydeken.
huisknecht ten Koninklijken Paloize
Het Loo, die heden een langdurig^;
dienstjubileum bij de Koninklijke hof
houding viert.
GELUKTELEGRAMMEN
OP 7 JUNUARI 1929.
Velen zullen er zijn, die Hare Maje
steit de Koningin-Moeder op den 7den
Januari 1929, den dag, waarop zij voor
50 jaar Nederlandscli Staatsburgeres
werd, telegrafisch hun geluk wen
schen zullen willen aanbieden.
Het Nederlandscli Jeugdleiders In
stituut hoopt, dat ieder, die meent
niet te mogen achterblijven bij het
sturen van gelukwenschen aan Hare
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertenliën per regel 22Vi cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Majesteit, hiertoe gebruik zal maken
van Geluktelegrammen, o.a. ter wille
van het goede doel, dat met deze tele
grammen wordt nagestreefd.
Aangezien het aantal telegrammen
vermoedelijk bijzonder groot zal zijn
zoo zal het wellicht niet mogelijk zijn,
om al die telegrammen te beantwoor
den, zoodat niet bij het zenden op be
antwoording vanwege Hare Majesteit
moet worden gerekend.
Mr. J. E. W. DUYS NAAR INDIë.
Naar de Courant verneemt, bestaat
er groote kans, dat Mr. J. E. W. Duys,
lid van de Tweede Kamer, binnenkort
naar Indië zal vertrekken.
Vermoedelijk zal Mr. Duys 15 Janu
ari vertrekken en ongeveer 6 maan
den in Indië blijven in verband met
belangrijke, daar te regelen juridische
kwesties.
Over den aard dezer kwesties kon
de heer Duys zich nog niet uitlaten.
DE LOUISE GROEVE-ZAAK.
Mr. J. H. Telders, landsadvocaat, ver
zoekt opname van het volgende:
Van Prof. Mr. E. M. Meyers, hoog
leeraar aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, een der arbiters in de zaak
der Louise-groeve, mocht ik het vol
gende seftrijven ontvangen:
Prof. Mr. E. M. Meyers.
Leiden, 22 December 1928.
Weledel Gestrenge Heer,
Hoewel U mij reeds vroeger hebt
gevraa-gd, om mijn meening te zeggen
over de wijze, waarop door u het ar
bitrale geschil met de Louise-Grocy©
voor den staat behandeld is, heb ik
tot heden geweigerd een zoodanig
voor publicatie bestemd oordeel uit
te spreken.
Ik meende, dat de afzonderlijke
scheidslieden na afloop eener arbitra
ge zich dienen te onthouden van het
uitspreken eener persoonlijke mee
ning.
Slechts kon ik geen bezwaar maken
tegen de publicatie van opmerkingen,
die mijnerzijds in de arbitrage in het
bijzijn der raadslieden van partijen ge
maakt waren: bij een arbitrage is im
mers, naar mijn meening. het in aan
wezigheid van partijen of hun raads
lieden verhandelde evenmin geheim
als het verhandelde in de gewone bro-
cedure. De wenschelijkheid van -het
openbaar maken der opmerkingen liet
ik geheel voor uwe rekening.
Hoewel ik nog steeds meen, dat de
afzonderlijke scheidslieden iedere per
soonlijke meening na afloop der arbi
trage voor zich moeten houden, zie
ik de noodzakelijkheid in, hierop dit
maal een uitzondering te maken, nu
een mijner mede,scheidslieden in een
voor openbaarmaking bestemden brief
zoover gaat, met u te verwijten, dat
u niet voldoende blijk gegeven hebt al
les, wat naar uw meening tot het vin
den der waarheid zou kunnen bijdra
gen ter kennis van arbiters te bren
gen.
Waar door een mijner mede-arbi
ters zonder eenige motiveering een
m.i. geheel onjuiste beschuldiging tot
u gericht is, en waar aldus uw eer als
advocaat in dezen gemoeid raakt, daar
voel ik mij verplicht, ditmaal geheel
ongevraagd te verklaren, dat iri den
loop der arbitrage naar mijn oordeel
ook maar niet het minste is komen
vast te staan, dat recht tot deze be
schuldiging geeft.
Ik onderschrijf volkomen het oor
deel van Prof. Scholten, dat door U
in de rechtsstrijd met de Louise Groe
ve niets verricht is, dat in strijd is met
de eer van den advocatenstand.
Natuurlijk kunt u van dit schrijven
het gebruik maken, dat u goeddunkt.
Hoogachtend,
enUw dw.
Get. E. M. MEYERS.
Aan den heer Mr. J. H. Telders,
Landsadvocaat, Den Haag.
NED. BOND VAN GEMEENTE
AMBTENAREN
Als bestuursleden van de afd. Zuid-
Holland van den Ned. Bond van ge
meenteambtenaren zijn bij enkele
kandidaatstelling gekozen de heeren
D. Fonkert, gemeente-ontvanger van
Oud-Beijerland en A. P. Tolk, hoofd
ambtenaar ter secretarie van Alphen
aan den Rijn.
S .0. 8. TELEGRAMMEN.
Het komt voor, dat telegrammen,
waarvan de inhoud bijzonder drin
gend is, b.v. waarbij iemand aan een
sterfbed geroepen wordt, aangeboden
wordt op een tijd, dat het kentoor van
bestemming gesloten is, zoodat bet be
richt den geadresseerde niet tijdig be
reiken kan.
De Telegraaf-administratie is daar
om, in overleg getreden met de Om-
roep-organisaties teneinde een rege
ling te treffen om het in voorkomende
gevallen voor de aanbieders mogelijk