CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen.
STADSNIEUWS.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
9d# JAARGANG
DINSDAG 18 DECEMBER 1928
NUMMER 2622
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd rijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 «frVsJjKy Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22l/« cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
EERSTE BLAD.
HAARLEMSCHE
ORKEST VLREENIGING
Gluck had reeds een belangrijken
staat van dienst hij had in alle mo
gelijke groote steden van Oostenrijk
Duitschland en Italië en zelfs te Lon
den en Kopenhagen triomphen be
haald toen hij in 1773 naar Parijs
ging.
Het muziekleven werd daar destijds
beheerscht door de Italiaansche opera,
die wel 't toppunt van onnatuur was.
Gluck had het moeilijk en moest al
lerlei vooroordeel overwinnen, totdat
hij het glansrijk won met Iphigenia
in Aulis, ook een opera, maar waarin
tenminste zijn beginsel zegevierde,
dat er meer natuur en waarheid moest
komen in de dramatische muziek.
De ouverture is uit den aard der
zaak lichte muziek, ze is zeer melo
dieus en rhythmisch heel fijn.
De muziek heeft meer een lyrisch
pastoraal dan dramatisch karakter.
Met fijnen smaak voerde Van Beinum
deze muziek uit, zoodat ze voornaam
van het podium kwam.
De zaal was matig bezet, maar die
er waren, genoten ten zeerste.
In 1791 was vader Haydn in Enge
land, waar men hem buitengewoon
waardeerde. Hij werd er zelfs tot Doc
tor honoris causa aan de Universiteit
van Oxford benoemd en gaf er bij
wijze van inaugureele rede zijn
„Oxford symphonic".
Ondanks feesten, partijen, enz. bleef
zijn werklust ongeschokt en schreef
hij te Londen o.a. ook zijn „Sympho-
nie Militaire in G gr. t., die gisteren
avond door de H. O. V. werd gespeeld.
De inleiding vangt aan met een
mooi Adagio, dat op den duur eenigs-
zins weemoedig van karakter wordt.
Maar weldra gaat het over in een
heel levendig en zonnig Allegro, door
fluit en hobo.
De ontwikkeling gaat nu verder, zoo
als men dat bij Haydn heel veel vindt.
De melodische gedachte wordt door
het strijkorkest herhaald en vervol
gens krijgen we een unisono herhaling
van 't heele orkest. Maar tegelijkertijd
treedt een heel mooi neventhema op,
waarna in de dominant-toonaard weer
het allereerste thema volgt met een
nieuw neventhema, dat sterk rhyth
misch bewerkt is. Streng gebouwd, is
toch alles een zingende weelde, die
zich voortzet tot een mooi Coda.
Aan het tweede deel, het Allegretto,
heeft deze symphonie haar naam te
danken. Het draagt een martiaal ka
rakter, hetwelk nog wordt geaccentu
eerd door het slagwerk: triangel,
bekken en groote trom. Het slot van
af het trompetsignaal is wel hijzonder
indrukwekkend.
Het Menuet, alweer melodisch heel
mooi, wordt krachtig ingezet, maar
onmiddellijk door viool, fluit en fagot
zacht herhaald. Het is wondermooi en
evenals het Trio echt populair
Haydnsch. Dat wil zeggen, gemoede
lijk, niet diep, maar nog minder ha-
naai. Men luistert gaarne naar deze
muziek, die den geest ontspant en
frisch maakt. In het Presto is de fijne
humorist aan 't woord, die op schitte
rend contrapuntische wijze zijn gefi
gureerde melodieën door elkaar ver
werkt.
De uitvoering van Haydn's mooie en
sympatieke werk beantwoordde aan
hooge eischen. We zouden wel een
apart woord van waardeering willen
wijden aan het fijne samenspel van
hobo en fluit in 't eerste deel, telkens
zoo fraai afgewisseld door de violen.
Deze muziek ligt de H. O. V. uitste
kend en steeds bemerkt men met
waardeering, hoe uitnemend de heer
Van Beinum zorg draagt voor een mu
zikaal doorleefde uitvoering.
De „Variations Symphoniques" van
César Franck uit 1855, zijn een volrijp
meesterwerk van dezen Maestro.
Gemakkelijk is dit werk niet.
Het stelt nogal hooge eischen aan
den klaviersolist. Het bleek, dat de
klavierpartij in goede handen zat.
De heer Van Beinum speelde deze
zware partij met technisch meester
schap en gaf ten overvloede gevoelig
spel.
De opgaaf werd natuurlijk ver
zwaard, doordat het orkest hem tevens
vol eren moest.
Hartelijke uitingen van waardee
ring waren zijn loon.
Het -speet ons, dat we voor ditmaal
niet tot 't einde van het concert kon
den blijven, zoodat we moeten vol-
slaan met de mededeeling. dat als slot
nummer werd gespeeld het modern
georiënteerde „L'apprenti sorcier", een
Scherzo naar aanleiding van een be
kende Ballade van Goethe, door Paul
Dukas.
Staring heeft in zijn „Tooverleer-
ling" hetzelfde verhaal bewerkt en
overeenkomstig den literairen inhoud
heeft Dukas een geestig Scherzo voor
orkest geschreven.
't Spijt ons, dat we ditmaal over de
uitvoering niets kunnen zeggen; maar
wat voorafging was keurig in orde.
JUBILEUM Ir. A. M. TOUW.
Zooals we reeds eerder meldden,
herdacht gisteren Ir. A. M. Touw, lid
van de directie der Kon. Ned. Grof
smederij den dag, waarop hij voor 40
jaar aan deze maatschappij werd ver
bonden.
Bij de receptie, die gistermiddag
ter gelegenheid hiervan in huize
Bruyns werd gehouden, werden toe
spraken gehouden, in de eerste plaat3
door den president-commissaris, den
heer Th. F. Delprat, die in waardee-
rende woorden de groote verdiensten
van den jubilaris schetste.
De heer N. C: F. v. Ginkel, mede-di
recteur, gaf een beknopt overzicht van
de vele prestaties van den heer Touw
terwijl de heer B. H. Swart, de hoofd
boekhouder, namens de ambtenaren
de goede verstandhouding roemde tus-
schen personeel en directie en er op
wees. dat de heer Touw steeds de be
langen van de ambtenaren heeft be
hartigd, in het bijzonder door de stich
ting van het Pensioen- en Ziekenfonds
De heer L. Eichhorn sprak namens
de werkmeesters, de schakel tusschen
directie en werklieden, den jubilaris
dankende voor den steun en mede
werking voor de belangen van de fa
briek en het personeel.
De heer J. v. Leeuwen, voorzitter
van het comité uit de werklieden,
sprak tenslotte nog enkele woorden
van waardeering over de goede ver
standhouding tusschen het personeel
en den Jubilaris.
De heer Touw heeft daarop allen in
hartelijke bewoordingen afzonderlijk
bedankt, ook voor de aangeboden
huldeblijken en bloemen.
Verder werd het woord gevoerd door
den heer Ten Cate Brouwer, die met
Mr. Knibbe, namens de Kamer van
Koophandel en Fabrieken van Rijn
land aanwezig was; door den heer
Van der Laan. namens het bestuur
van de Ambachtsschool; namens het
bestuur van Mathesis Scientiarum
Genetrix, door haren voorzitter Prof.
v. d. Woude; namens de Rotary Club,
alhier door Mr. Pynacker Hordijk; na
mens het departement Leiden van
de Mij. voor Nijverheid en Handel,
door Jhr. C. C. Roëll. i
EEN SYMPATHIEK PLAN.
Onze burgemeester heeft het plan
opgevat, om op 10 Januari a.s., den
dag waarop H. M. de Koningin-Moe
der 50 jaar burgeres van ons land zal
zijn en waarop in Den Haag ter harer
eere een muziekuitvoering wordt ge
geven, de Leidsche ingezetenen in één
gebouw te vereenigen om via de radio
van die uitvoering te genieten.
Hij schrijft daaromtrent aan de
Kerkeraden als volgt:
Het Haagsche comité heeft h"t voor
nemen, om op Donderdag 10 Januari
a.s., den dag waarop het 50 jaar zal
zijn geleden, dat H. M. de Koningin-
Moeder in ons land kwam. Hare Maje
steit te huldigen, door des avonds in
de Groote Kerk te 's Gravénhage een
muziekuitvoering te geven.
Dr. Wagenaar heeft zich zeer wel
willend bereid verklaard de leiding
op zich te nemen; een koor, samenge
steld uit de allereerste krachten zal
a capella 4-, 5- en 8-stemmig toepas
selijke liederen zingen.
Als soliste zal optreden Mevr. Noor
dewier Redding'us. terwijl ook eenige
nummers zullen worden uitgevoerd
met hobo. trompet, bazuinen en orgel.
De uitvoering, waarhij Hare Maje
steit tegenwoordig zal ziin, zal worden
uitgezonden door de Algemcene Ver-
eeniging Radio-Omroep te Hilversum,
zoodat de muziek in alle gemeenten
van ons Vaderland zal kunnen wor
den gehoord.
Hoewel uit den aard der zaak aan
ieder Uwer vrijstraat de muziek in
eigen gebouw per radio te ontvangen
heeft het gemeentebestuur gemeen. 1
de ingezetenen der gemeente, tot wel
ke godsdienstige gezindte of richting
zij ook mogen behooren, zoovee^ mo
gelijk in één gebouw te verremmen,
ten einde gezamenlijk van de-e schoo
ne muziekuitvoering te genieten.
De Gemeente-Commissie van lmt
Ned. Herv. Kerkffenoots^han heef'
zich op mijn verzoek bereid verklad»
de Hoogland^che Kerk. di« olm. 2000
zitplaatsen bevat, voor dit doel be
schikbaar te stellen.
De bijeenkomst, die yn^r jp.»nr n-o
heel kosteloos toegankelijk zal zijn
zal te 8 uur door mij met een inlei
dend woord worden geopend, terwijl
te ongeveer 10 uur het slotwoord zal
worden gesproken door Dr. J. Rie-
mens.
Voor hen, die prijs stellen op een
besproken plaats, zal daartoe op nader
aan te kondigen dagen, de gelegen
heid worden gegeven bij de firma J. J.
Eggers, Botermarkt alhier, tegen be
taling van 10 cents per plaats, terwijl
aldaar tevens programma's verkrijg
baar zijn, eveneens tegen betaling van
10 cents.
Aan het kerkgebouw zal geen plaats
bespreking zijn; ook zal men aldaar
geen programma's kunnen verkrijgen.
Ik mag vertrouwen, dat zeer vele
ingezetenen er prijs op zullen stellen
dezen avond, die uitsluitend bedoelt
een hulde aan onze Koningin-Moeder
bii te wonen.
Om die reden veroorloof ik mij dan
U uit te noodieen, de leden Uwer ge
meente te willen aansporen om door
hunne tegenwoordigheid op 10 Janu.
ari a.s. in de Hooglandsche Kerk, blijk
te geven van hun groote liefde voor
Hare Majesteit, die steeds getoond
heeft met heel haar hart aan het Ne-
de'dandsche volk te ziin verknocht.
Wii voegen aan dit svmpathie/ke
denkbeeld van Mr. van de Sande Bak-
huvzen gaarne een woord van warme
aanbeveling toe.
CHR. LETTERKUNDIGE KRING.
Vrijdagavond heeft Drs. van Ham,
literair leider van den Chr. Letterkun
digen kring alhier, voor de leden doen
leven de ontroerende schoonheid van
het 15de eeuwsche mysteriespel: .Ma-
rieken van Nimwegen" naar de fijne
bewerking van Martien Beversluis.
Een korte historische toelichting en
karakteristiek der mysteriespelen, in
't bijzonder van deze wondergeschie
denis, eing vooraf.
Bij de daarna volgcndfe werreavc
van het stuk kwam het gehoor als
onder den ban van het aangrijpend ge
beuren, vooral, doordat het drama
tisch element zeó tot zijn recht kwam,
als op een avond als deze maar moge
lijk was.
De kunst van den onbekend en dich
ter maakte des te meer indruk, omdat'
in het optreden der handelende per
somen zooveel levenswaarheid werd
onderkend, die voor het geloofsbewust
ziin de kern: Gods gerechtigheid en
Zijn genade voor boetvaardigen, raak
te.
BELASTING OPHAALDIENST.
In tegenwoordigheid van den Voor
zitter, hebben commissarissen en kas
sier op 15 December de boeken, be
scheiden én kas van den secretaris
penningmeester gecontroleerd.
Namens commissarissen en kassier
verklaart de voorzitter. J. G. Valken-
burgh gaarne, dat alles in de beste
orde is bevonden en den secretaris
penningmeester dank is gebracht voor
het gehouden beheer.
BELASTINGBETALING
POSTKANTOOR.
De directeur van het postkantoor
alhier deelt mede. dat de openstelling
van de kantoren voor aanneming van
belastinggelden op 1 Januari a.s. tot
nader order wordt uitgesteld.
DE WINKET SLUITING EN HET
KERSTFEEST.
Ter kennis van het publiek wordt
gebracht, dat van 1724 December, in
afwijking van de verordening op de
winkelsluiting, de winkels op werk
dagen zullen mogen geopend zijn tot
des avonds 11 uur. zulks in verband
met de Kerstfeestviering.
HET WATER WAS KOUD.
De 23-jarige J. R., wonende op de
Voldersgracht alhier, had gisteravond
een weinig oneenigheid gehad met
zijn familie, en daardoor was hij zoo
wanhopig geworden, dat hij in het wa
ter van de Langegracht sprong.
Echter, hij kon zwemmen en het
water was koud, twee dingen, die
hem zijn wanhoopsplannen deden ver
geten.
Met een flinken slag zwom hij naar
den kant. waar gedienstige handen
hom op het droge hielpen.
Bevend als een juffershondje is hij
naar huis gebracht om bij de kachel
op te drogen en te overdenken, hoe
•"W hot leven toch is.
BTNNFNT AND.
HOFBERICHTEN.
Zondagochtend hebben H. M de Konin
gin. Z.K.H. de Prins en H.K.H. Prinses Ju
liana de godsdienstoefening in de R^gen-
fo«sekerk bijgewoond onder gehoor van
Ds. Weiter.
II.M. de Koningin is gistermiddag
met Prinses Juliana en vergezeld door de
eerste Hofdame, jonkvrouwe van Swinde-
ren en Hr. Ms. adjudant majoor Jhr. de
Jonge van Ellemeet, per auto uit Den
Haag naar het Loo vertrokken om daar
ongeveer een week te verblijven.
Z.K.H. de Prins zal over enkele dagen
naar het Loo vertrekken.
De Koningin heeft aan den heer H.
Folten, thans nachtwacht ten Koninklij
ken Paleize in het Noordeinde in Den
Haag ic eeren-fdaille in brons van de
Huisorde van Oranje verleend. De heer
Folten had j.l. Zaterdag 25 jaren dienst
ten Koninklijken Paleize, ook in vroegere
functies dan zijn tegenwoordige.
De Koningin heeft, evenals vorige ja
ren, giften geschonken aan een aantal ver-
•eenigingen uit het Sophia-fonds, dat ter
beschikking van Hare Majesteit is ge
steld door nu wijlen Prinses Sophie der
Nederlanden, Groot-Hertogin van Saksen
Weimar.
NEDERLANDSCHE ROODE KRUIS.
Zondag was het 20 jaar geleden, dat
Prins Hendrik bij Koninklijk besluit werd
benoemd tot voorzitter van het Nederland-
sche Roode Kruis. Namens de vereeniging
heeft het bestuur aan het paleis in het
Noordeinde in Den Haag een bloemenhul
de laten bezorgen, welke Z.K.H. gistermor
gen op zijn ontbijttafel vond, met een brief
waarin het bestuur dank betuigde aan
zijn voorzitter en de hoop uitsprak, dat de
Prins nog vele jaren als voorzitter leiding
zal mogen geven aan het werk van het
Roode Kruis.
Gistermorgen halftwaalf hebben de le
den van het dagelijksch bestuur der ver
eeniging den Prins hun opwachting ge
maakt in het gebouw van het Nederl. Roo
de Kruis. De eerste ondervoorzitter, oud
luitenant generaal jhr. J. H. Roëll, heeft
hierbij in een korte toespraak de gevoe
lens van het bestuur vertolkt.
NAT. BOND VAN VERPLEGENDEN.
Zaterdagmiddag is te Amsterdam een
buitengewone algemeene vergadering van
(lezen Bond gehouden. Het voorloopig be
stuur werd tot definitief bestuur gekozen:
mevrouw H. de BussyKruysse, presiden
te; zuster J. C. Peterson, vice-presidente;
zuster A. C. Bliek, secretaresse; zuster A.
Jansen, penningmeesteres; zuster-M. Keh-
rer, zuster H. J. ter Meulen, zuster C. A.
Sasburg, zuster A. F,. Schipper, zuster J. J.
J. Schutte, zuster C. H. Vernède en zuster
A van Woensel Kooy.
Aan het bureau, dat te Amsterdam ge
vestigd zal worden .zullen zuster ter Meu
len, zuster Bakels en zuster Vernède haar
krachten wijden.
Statuten en huishoudelijk reglement
werden definitief vastgesteld. Verschillen
de werkcommissles werden gevormd, o.a.
een commissie ter bestudeering van het
vraagstuk der particuliere verpleging.
Besloten werd, aansluiting te zoeken hij
den Internationalen Verpleegstersraad.
Met een gezelligen maaltijd werd de zeer
geanimeerde vergadering besloten.
Gemeenteraad Leiden.
Avondvergadering.
Te 8.15 uur wordt de vergadering
door den voorzitter heropend.
De heer S c h 11 e r zet zijn rede
voort. Hij begrijpt niet, waarom de
heer Eikerbout tegen zijn voorstel, in
zake de demping van het Levendaal,
is, aangezien dit geheel ligt in de lijn
van hetgeen de heer Eikerbout vroeger
zelf verdedigd heeft.
Spr. licht vervolgens zijn voorstel
inzake het geven van gronden in erf
pacht toe; hij acht dit in het belang
eener goede stadsuitbreiding.
Spr. wijst er verder op, dat in een 8-
tal plaatsen het erfpachtstelsel toege
past wordt en daar ook een gemeente
lijke bank of bankinstellingen bestaan.
Moet Leiden ook in dit opzicht weer
achterlijk zijn? Spr. gaf cijfers van het
aantal H.A. grond waarop het erf
pachtstelsel in verschillende plaatsen
betrekking heeft en waaruit blijkt, dat
het met succes wordt toegepast.
De heer Wilmer (R.-K.) heeft met
waardeering voor de goede bedoelin
gen van den heer Van Eek, zich af
gevraagd, welk nut er in liggen kan
telken jare zulk een uitvoerige uiteen
zetting te houden als de heer Van Eek
vanmiddag hield. Spr. kan zich niet
voorstellen, dat iemand daardoor zou
bekeerd zijn tot da socialistische be
ginselen.
Spr. zet vervolgens eenigo katholie
ke beginselen betreffende de gemeen
te-politiek uiteen.
Óp de gemeentelijke overheid rust
een taak met betrekking tot de armen
zorg. Het ideaal bestaat hierin, dat
particulieren en de kerk zorgen voor
de armen en dat de overheid aanvul
lend optreedt, als het particulier ini
tiatief tekort schiet.
Er zijn in de laatste jaren twee vor
men van armenzorg: de gewone en de
s;cunverleening. Spr. zou deze laatste
niet gaarne willen opgeheven zien.
Binnenland.
De gemeentebegrooting in den Leid-
schen Raad.
Het jubileum van Ir. A. M. Touw te
Leiden.
Prins Hendrik 20 jaar voorzitter van
het Ned. Roode Krnis.
Buitenland.
De verbetering in den toestand van
Koning George hondt niet aan.
Paraguay aanvaardt de bemiddeling
der Pan-Amerikaansche conferentie.
Een nota van Chili aan Bolivia,
Een buitengewone zitting van den
Volkenbondsraad verwacht.
De koning en de koningin van Af
ghanistan zonden voor de opstande
lingen gevlucht zijn.
Ontevredenheid onder de arbeiders
in de Centrumspartij
Er zou een oplossing inzake de Ro-
meinsche kwestie in het zicht zijn.
Spr. zou zich dan ook verzetten te
gen liquidatie der steunverleening,
waarvan in het „Voorloopig Verslag"'
sprake is. In dit verhand citeert spr.
uit de „N. L. Crt." het oordeel der
„Maas- en Scheldebode'waarin ge
zegd wordt dat er onderscheid moet
zijn tusschen de behandeling der va
lide en invalide arbeiders, die voor
steunverleening van de Overheid in
aanmerking komen.
Ook met betrekking tot de volks
huisvesting rust op de gemeentelijke
overheid een taak. Er is hierin reeds
veel gedaan, doch er kan nog meer ge
daan worden. Spr. zal over deze zaak
niet verder uitweiden, omdat de hee
lt n Spendel en Wilbrink voorstellen
met betrekking tot deze taak der ge
meente hebben ingediend. Alleen wil
spr. opmerken, dat het een eminent
belang is, dat zooveel mogelijk burgers
komen in het bezit van een eigen huis.
Spr. bepleit voorts het vaststellen
van eenige algemeene regels met be-
tiekking tot de promotie van het ge
meente-personeel, opdat de schijn van
willekeur worde weggenomen. Met de
voorstellen van de heeren Van Eek en
Sijtsma kan spr. zich niet vereenigen.
Het voorstel-Van Eek om een over
heidsbedrijf te doen beheeren niet
door de vertegenwoordigers van de
burgerij doch door een willekeurige
groep menschen is antidemocratisch.
Spr. maakt nog eenige opmerkingen
betreffende het aanstellen van "ge
meente-personeel. Er wordt wel eens
gezegd, dat de katholieken in Rijk en
gemeenten gewoonlijk worden gepas
seerd. Dit kan overdreven zijn. Maar
ook in omgekeerden zin wordt wel
overdreven. Er zijn inderdaad men
schen, die katholieken ongeschikt
achten voor de vervulling van een be
trekking in overheidsdienst.
Spr. komt tot de mededeeling in bet
Voorloopig Verslag, dat de adjunct-di
recteur der Lichtfabrieken de katho
lieken zou voortrekken. Spr. eischt
van het lid, dat dit ongemerkt zou heb
ben, dat hij deze beschuldiging zou
waarmaken of intrekken. Van de 147
ambtenaren en 236 werklieden zijn er
resp. 20 en 30 katholiek, waaruit wel
bet ongemotiveerde van deze beschul
diging blijkt.
Van de voorstellen noemt spr. het
voorstel van den heer Baart betreffen
de een arbeider, die in zijn vrijen tijd
wat bijverdient, wat aan den kleinen
kant. doch het voorstel-Elkerbout. tot
demping van de Mare enz. getuigt van
een zoo breeden blik, dat spr. het niet
kan. volgen.
Spr. is tegen het houden van optoch
ten op Zondag hic etnunc (hier en
nu), dit naar aanleiding van het des
betreffende voorstel-Van Eek.
Met de heeren Huurman en Wil
brink heeft spr. een voorstel ingediend
om te komen tot vermindering van
den druk der belastingen op de minst
draagkrachtige gezinnen.
De lieer Huurman (A.-R.) be
spreekt allereerst het salaris van de
wethouders. Het was beter geweest
deze zaak te bespreken vóór de ver
kiezing der wethouders, en niet nu de
heeren hun taak reeds hebben aan
vaard. Gaat het wel aan, in dezen tijd
van bezuiniging nu dit salaris met
f 500 te verhoogen? Het was beter, de
ze zaak over 2 jaar aan de orde te
stellen.
Is de bedoeling van den heer Van
Eek wellicht, de betrekkin e van wet
houder zoo aantrekkelijk te maken,
dat er onder zijn fractiegenooten ruzie
zou ontstaan wie er voor in aanmer
king komt? Er zijn wethouders van
Amsterdam en Den Haag, die tegelijk
Kamerlid zijn. Kan men dan wel zeg-'
gen, dat het wethouderschap den ge-
heelen mensch vraagt?
