CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9d® JAARGANG
MAANDAG 5 NOVEMBER 1928
NUMMER 2383
ABONNEMENTSPRIJS
In L«iden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 «wjjjfglffly Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22Vt cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Scherp en fel.
Wie gedurende een tweetal jaren
geregeld de kerkelijke bladen volgde,
zal daarin voortdurend een toon be
luisterd hebben, die getuigde van een
geschokte gemoedsgesteldheid.
Als politiek orgaan gaan wij ons na
tuurlijk daar niet in mengen, ook al
spreekt het vanzelf, dat wij als per
soon partij kiezen. Wij constateeren
dan ook slechts het feit. zonder de
oorzaak aan te geven.
Zoo licht toch zou de verleiding
groot zijn om te doen uitkomen, welk
kerkelijk standpunt wij innemen.
Dat nu is onnoodig en.... thans
meer dan ooit ongewenscht.
Ongewenscht, omdat, wie kerkelijk
elkander thans op het hevigst bestrij
den, binnen enkele maanden broeder
lijk moeten samengaan op een ander
terrein des levens.
Gelukkig is dat eerder aanschouwd
en hebben wij volstrekt geen zwaar
hoofd erin, of dit zal straks ook weer
gebeuren.
Wat toch is nu reeds een ver
blijdend verschijnsel, dat men over en
weer reeds begint in te zien, dat de
felheid en de scherpte volstrekt on-
noodige bij-argumenten zijn.
Prof. Dr. H. H. Ivuyper schreef in
„De Heraut" een artikel, waarin hij
dat „scherp en fel" afkeurt.
Daarop reageert Prof. Wisse van
Apeldoorn, door te erkennen, dat van
Chr. Geref. zijde ook niet steeds de be
dachtzaamheid in acht is genomen.
Hij erkent, dat dit het broederhart
pijnlijk aandoet.
„Partijvechters zegt hij die
zich aan het Heraut-advies niet hou
den, die moeten onze stem als abso
luut verbeurd kunnen beschou
wen".
Hij besluit dan:
„Genoeg. Nu niet verder gaan schrij
ven of polemiseeren over de oorzaken,
en of die en die er geen reden toe gaf,
want dan scheurt en scheidt men
weer al verder.
Ophouden!
Laten we liever allen de minste
zijn; allen deden we wel eens vleesche-
lijk. Blijve dan van nu voortaan over
en weer alle hatelijke polemiek in de
kerkelijke pers achterwege".
Voor die stem, welke ook onder ons
nog groote waarde heeft, danken wij
Prof. Wisse.
Als nu anderen ook naar dat ad
vies handelen en kerkelijke kwesties
op zakelijke wijze behandelen, dan
hebben wij de meeste zekerheid, dat
we straks in de politiek schouder aan
schouder staan.
Onvoorzichtige redevoeringen.
De Indische medewerker van de R.
K. „Maasbode" wij maken uit de
tijdsruimte die noodig is om een brief
uit Indië in Nederland te ontvangen
op, dat de man hier te lande woont,
levert scherpe critiek op de onvoor
zichtige redevoeringen van Gouver
neur-Generaal de Graeff.
Zakelijk komt hij tot de slotsom,
dat de minister van Koloniën in zijn
antwoord op de vragen van den heer
Bijleveld, bedektelijk erkent, dat de
Landvoogd wel heeft uitgelaten, dat
de Balische cultuur moet worden be
schermd tegen de invloeden van bui
ten, die deze cultuur zullen aantasten.
„Waar het op aankomt zoo zegt
hij is, dat cultuur en religie onver-
breekelijk met elkaar zijn verbonden.
Althans is dit het geval bij een cul
tuurvolk als het Balische.
Dit schijnt ook de minister te voe
len en te tasten, zooals blijkt uit de
tusschenvoeging: „die uiteraard be
rust op de onder de bevolking nog le
vende godsdienstige grondslagen".
Maar dit eenmaal vaststaande, is het
duidelijk, dat de toezegging om de Ba
lische cultuur tegen vreemde invloe
den te beschermen, tevens de belofte
impliceert van bescherming van den
Balischen volksgodsdienst tegen die
invloeden. Dat de laatste toezegging
dus wel degelijk is gedaan, wordt door
het ministerieele antwoord erkend".
Voorts constateert hij, dat de inlich
tingen, die de Landvoogd in Indië zelf
op de vragen van Volksraadleden gaf
niet kloppen met de mededeelingen
van den minister.
De Landvoogd verklaarde aan den
Volksraad dat bedoeld was te zeggen,
dat „overgeleverde volksinstellingen
door de regeering overal waar en zoo
ver mogelijk tegen overhaaste omvor
ming of schadelijke inbreuk worden
beschermd".
Inderdaad geven de beide nadere
verklaringen van den Minister hier
en den Landvoogd ginds, aanleiding
om den Maasbode-medewerker bij te
vallen, waar hij zich aldus uitlaat:
„Jawel; de landvoogd is een im
pulsief man; de landvoogd voelt af en
toe op eens een geweldige behoefte om
te spreken, om het te zeggen; onge-
praepareerd begint de landvoogd dan
te inproviseeren. Met het niet anders
dan natuurlijke gevolg, dat de land
voogd zelf achteraf niet precies meer
weet, wat hij beweerd heeft en inder
daad in goede trouw verbaasd staat
over de misverstanden die hij heeft ge
wekt, over de onrust, die hij heeft ge
sticht. Waarna de nadere verklaringen
los komen".
Zelfs zouden wij vooral n u, nu de
kwestie van art. 177 der Indische
staatsregeling .weldra om een oplos
sing roept, en ook andere kwesties de
bijzondere aandacht vragen, ons kun
nen aansluiten bij het slotbetoog van
bovengenoemden Roomschen specia
list als hij zegt:
„Aldus gezien, groeit de beteekenis
van 's Landvoogds Balische redevoe
ring uit buiten het kader van de loca
le missiekwestie.
Die redevoering bewijst een impulsi
viteit, die met het oog op de vereischte
strakheid en bezonnenheid van beleid
in hooge mate bedenkelijk is.
STADSNIEUWS.
Prof. Mr. W. VAN DER VLUGT. f
Op zijn buiten te Tongeren bij Epe,
waar hij sedert eenigen lijd tot herstel
van zijn gezondheid vertoefde, is gis
teren op 75-jarigen leeftijd overleden
prof. mr. W. van der Vlugt, oud-hoog
leeraar in d-e encyclopaedic der
rechtswetenschap en de wijsbegeerte
van het recht aan d© Universiteit al
hier en oud-lid van de Tweede Kamer.
Prof. mr. W. van der Vlugt werd
12 Maart 1853 te Haarlem geboren, be
zocht aldaar de lagere school en het
gymnasium en werd 26 September
1S70 aan de universiteit alhier als
student in de rechten ingeschreven.
Hij promoveerde den 25sten Seeptem-
ber 1879 aan deze universiteit tot doc
tor in de rechtsgeleerdheid op een
proefschrift, getiteld: „De rechtsstaat
volgens de leer van Rudolf Gneist.
Ie deel." Reeds kort na zijn promotie,
namelijk den llden October 1879,
werd hij benoemd tot hoogleeraar in
de encyclopaedie der rechtsweten
schap en de wijsbegeerte van het
recht aan de Universiteit alhier.
Hij aanvaardde dit ambt den 14den
Januari 1880 met een reae over: „De
leer der gerechtigheid". In den cursus
1901/1902 was hij secretaris van den
academischen senaat en in den cur
sus 1902/1903 rector magnificus der
Universiteit alhier.
Bij zijn verkiezing als lid van de
Tweede Kamer den 2den December
1902 als afgevaardigde van het kies
district Leiden werd hij bij Koninkl.
besluit van 15 December 1905 als
hoogleeraar op nonactiviteit gesteld.
Als Kamerlid nam hij vooral stelling
tegen het wetsontwerp-Kuyper, waar
bij aan de Vrije Universiteit te Amster
dam het jus promovendi werd toege
kend. Gedurende zijn Kamerlidmaat
schap bleef hij aan de Universiteit
verbonden. Kort na zijn herkiezing als
Kamerlid, nam hij bij schrijven van
17- September 1906 ontslag als zooda
nig en was hij nadien weder als hoog
leeraar aan de Universiteit alhier
werkzaam.
In den academischen cursus 1915/
1916 trad hij wegens ziekte van den
toenmaligen rector magnificus, prof.
Kristensen, als waarnemend rector
der Universiteit op. Op den dies nata-
lis der Universiteit hield hij, den 8sten
Februari van laatstgenoemd jaar, een
rede, getiteld: „Twee groote meesters
der rechtsgeleerdheid' (Huber en
Noedt).
Prof. Van der Vlugt stond reeds als
student hoog in aanzien. Bij de mas
kerade van het Leidsch Studenten
corps, den 15den Juni 1875, voorstel
lende de Leidsche Hoogeschool, afge
beeld in de beroemdste en merkwaar
digste mannen, die van de stichting
af hun naam aan de Universiteit heb
ben verboden, was de student Van
der Vlugt de hoofdpersoon, namelijk
Prins Willem I.
Prof. Van der Vlugt is voorts be
kend wegens zijn geschriften voor de
onafhankelijkheid van Finland, waar
hij later op uitnoodiging van de re
geering van het toen onafhankelijk
geworden Finland is uitgenoodigd en
gehuldigd. Als waardeering voor zijn
werk werd hij benoemd tot ridder in
cc orde van de Witte Roos van Fin
land. Ook trad hij in geschrift op te
gen de houding van Engeland tijdens
den boerenoorlog.
Frof. Van der Vlugt heeft voorts
el gedaan op wetenschappelijk en
sociaal gebied. Hij was voorzitter en
n'-ede-oprichter van de Vereeniging
vtor de geschiedenis van de wijsbe
geerte des rechts en mede-oprichter
van het Leidsche Volkshuis en van de
Openbare Leeszaal Reuvens.
Op zijn 70sten verjaardag, den 12en
Mei 1923, werd hem, bij aftreden als
hoogleeraar, door zijn oud-leerlingen
aangeboden een bundel van zijn ge
schriften en kort geleden, den 12en
Maart dezes jaars, mocht hij, hoewel
bedlegerig, zijn 75sten verjaardag on-
onder zeer veel blijken van belang
stelling vieren.
De laatste jaren woonde hij te
Oegstgeest*
De begrafenis zal plaats hebben
Donderdagmiddag 2 uur op het land
goed van den oud-hoogleeraar te Ton
geren, waar het familiegraf is.
Het Leidsch Studentencorps, de R.-
K. Studentenvereèniging St. Augus-
tinus en de Vereeniging voor Vrou
welijke Studenten hebben 8 dagen
rouw aangenomen. Van de gebouwen
dezer vereeniging en van het acade
miegebouw is de vlag ten teeken van
rouw halfstok geheschen.
Ten teeken van rouw zal het acade
miegebouw Donderdag gesloten zijn
en zullen dien dag geen colleges wor
den gegeven of examens afgenomen
VOOGDIJRAAD.
Door den heer Mr. A. van der Eist,
lid van den Voogdijraad alhier, is te
gen 1 December a.s. als zoodanig ont
slag genomen.
LEZINGEN OVER THEOSOPHIE.
Wij vestigen de aandacht van onze
lezers op de voordrachten van de ver
eeniging tot Vestiging van Bijzondere
Leerstoelen, welke Donderdag 8 Nov.
a.s. en Donderdag 22 Nov. a.s. zullen
worden gehouden door Dr. H. Schok
king te 's Gravenhage over Theoso-
phie, in het Klein-Auditoriüm der
Rijks-Universiteit alhier, des avonds
te 8 uur.
Deze wetenschappelijke voordrach
ten zijn voor ieder kosteloos toeganke
lijk.
OPENING OOSTER-GARAGE.
Zaterdagmiddag heeft zonder offici-
aliteiten, maar desalniettemin onder
veel belangstelling plaats gehad de
opening van de „Oostergarage" aan
den Hoogen Rijndijk, welke garage ge
ëxploiteerd wordt door de Gebr. van
Ulden.
De gevel van het gebouw, waarin
deze garage gevestigd is, is een heel
mooi staaltje van moderne architec
tuur en doet den ontwerper, architect
Groenendijk alhier, dan ook alle eer
aan. Zooals trouwens het geheele ge
bouw.
Tusschen de twee groote deuren,
die links en rechts tot de garage toe
gang geven, vindt men de fraaie, rui
me showroom, waarin enkele fonkel
nieuwe chevrolets zijn geplaats.
Rechts en links van de gToote deu
ren treft men respectievelijk aan een
magazijn en een klein kantoortje.
De verdere ruimte is geheel benut
voor de garage, die er dan ook wezen
mag. Een 60—70 auto's kunnen er ge
stald worden, zoodat de Gebr. van Ul
den met hun andere garage mee, circa
100 auto's een veilige plaats kunnen
geven.
Zooals blijkt uit bovenstaande is de
Ooster-garage voor onze stad een zeer
gToote aanwinst. Geplaatst op een
mooien stand op een van de voor
naamste verkeerswegen, kan het met
de toeneming van het auto-verkeer
ook wel bijna niet anders, of de zaak
moet rendeeren, wat we de Gebr. van
Ulden dan ook gaarne toewenschen.
Het werk is tot stand gekomen on
der leiding van architect Groenendijk,
dien we reeds noemden.
Hoofdaannemer was de Fa. v. d.
Velden uit Leiderdorp.
De Gebr. Groenendijk zorgden voor
het timmerwerk, de fa. v. d. Muiden
voor het schilderwerk, en last not
least, de fa. M. v. Os voor het con
structie werk van het dak.
LEIDSCHE
BELASTINGOPHAALDIENST.
Genoemde dienst heeft"in de afge-
loopen maand aan den Rijksontvan
ger afgedragen een bedrag van 18034,10
gulden.
Het aantal leden bedraagt thans
3151.
STAPT NIET UIT EEN RIJDENDE
TRAM.
Hedenmorgen omstreeks 6 uur stap
te te Voorscchoten bij de tramhalte
aan het Vernèdepark de 42-jarige L. v.
d. G„ bloemist hier ter stede, uit de
rijdende tram.
Hij kwam te vallen en werd niet-
ernstig verwond aan het hoofd, rech
teroog en rechterpols, terwijl hij ook
over pijn in zijn beenen klaagde.
Na door Dr. B. te Voorschoten ver
bonden te zijn, werd hij per tram naar
het Stationsplein vervoerd, waarna hij
door personeel van de tram naar het
Acad. Ziekenhuis werd gebracht.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Huissleutels, Lipssleutel, B. K. S.-
sleutel, damesceintuurs, rijwielbelas-
tingplaatje, rijwielbelastingplaatje in
etui, tabouret, gouden damesring met
pareltje, portemonnaie met inhoud,
portemonnaie (ledig), eind touw, auto
lantaarn en cric, bril met doublé moh-
tuur, rijwielpomp, dictaatcahier, een
duimstok, damestaschje met inhoud,
doublé ring, grijze regenjas, rozen
krans, mandoline, R. K. Kerkboek, ra
diolamp, dameshandschoen, zakmes,
rijwielbuitenband pakje zijde, Zeeuw-
sche broche, blauw werkpak, kinder-
taschje, inh. R. K. kerkboekje, dames-
parapluie, etui met schrijfbehoeften,
zweep, pakje, inh. hemd, pakje, inh,
zijden dameskousen, enz., bril, accu
mulator, Lipshangslot, grijze baret,
zilveren heerenarmbandhorloge, gou
den manchetknoop, zilveren beursje,
ledig, notitieboekje, zilveren rozen
krans in paarlmoeren etui, kinderpa-
rapluie, pakje, inh. een werkkiel, enz.
blauwe muts, kap van een cape, win
kelboekje van Zitman, rozenkrans in
etui, heerenpantalon, zilveren dames
horloge, zwart kinderschoentje, zilve
ren rozenkrans, jongensjas, regenman
tel met hoed, gouden broche (camé),
doosje schrijfpennen, paar witte zeem-
leeren handschoenen, blauw kinder-
taschje inh. zakdoek, aanhanger
etui, paar motorbroekspijpen, gladde
gouden ring, honden.
Gevonden in de Electrische Tram
(stadslijn):
Parapluie, gouden damesringetje,
zilveren broche.
Terug te bekomen en inlichtingen
te verkrijgen ten politiebureele alhier
eiken werkdag, behalve Donderdag en
Vrijdag,'tusschen 1 en 3 uur nam.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd:
M. v. Dijk, wedr. en N. Weber, jd. A.
Berger, jm. 25 jaar en G. v. d. Deure,
jd. 21 jaar. L. W. Alders, jm. 23 jaar
en J. C. M. Spendel, jd. 22 jaar. G. G.
Neuteboom, jm. 26 jaar en M. Leder,
jd. 25 jaar. D. Holswilder, jm. 23 jaar
en E. Binnendijk, gesch., 23 jaar. P. F.
van Gyzen, jm. 22 jaar en II. M. Wap,
jd. 23 jaar.
Bij de politie zijn inlichtingen te
bekomen omtrent een rijwiel, dat on
beheerd op de Langegracht is aange
troffen.
P. de G. reed gistermiddag kwart
voor zes met zijn auto tegen een per
ceel aan het Noordeinde, waar hij den
muur en de deur beschadigde.
De oorzaak daarvan was, dat hij
plotseling onwel werd.
BINNENLAND.
CURSUSSEN CENTRAAL COMITé.
Vanwege het Centraal Comité van
A.-R. Kicsvereenigingen werden op 25
en 26 October te 's-Gravenhage eenige
cursussen georganiseerd, waarop
verschillende onderwerpen aan de or
de werden gesteld, die in 't centrum
der politieke belangstelling staan.
Eerste referent was mr. J. A. de
Wilde, die in een schema gegevens
had verstrekt over: „Beginsel en
Cultuur".
Aan de bespreking namen deel de
heeren Kolkert (Hilversum), Harms
(Hoorn) en Baas (Amsterdam).
Mr. de Wilde beantwoordde de ver
schillende vragen en opmerkingen.
Als tweede onderwerp was gekozen:
„Sociale politiek", referent de heer J.
Schouten.
Aan de discussie over dit schema
namen deel de heeren: ds. Heersing
(Oude Pekela), Bergmeyer (Almkerk),
Goslinga (Leiden), Van 't Hoff (St. Lau
rens). Ziedses des Plantes (Heerlen).
Cncssen (Rotterd.), Amelink (Utrecht),
mr. Noteboom (Den Haag), Oldenhuis
(Bierum), Harms (Hoorn), Bossen
broek (Amsterdam), De Kam (Zierik-
zee). Nadat de beer Schouten de kern
van zijn betoog breed had toegelicht
werd gelegenheid gegeven tot repliek.
Referent beantwoordde uitvoerig de
nader gestelde vragen.
Op den tweeden cursusdag behan
delde de heer H. Colijn, aan de hand
van zijn boek: „Het koloniale vraag
stuk, enz.", de Indische politiek.
Aan de bespreking werd deelgeno
men dóór de heeren Beeremans (Haar
lem), v. d. Meulen (Sneek), Geesink
(Nieuwveen) en Bergmeyer (Almkerk),
terwijl in de tweede instantie nog aan
het woord kwamen de heeren Hovy
(Loosduinen) en Huinink (Leiden).
Uitvoerig ging de heer Colijn op de'
gemaakte opmerkingen in.
Daarna kwam het referaat van den
heer J. J. C. van Dijk over „Nationale
verdediging" in bespreking.
De heeren Deutekom (Amsterdam),
De Kam (Zierikzee), Ivuyper (Leiden)
en Oldenhuis (Bierum), wisselden met
den referent van gedachten, die na
der op de verschillende kwesties in
ging.
Belanorijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland. '7' T
Prof. Mr. W. v. d. Vlugt ls over-
Een landbonwarbeidswet naar den
Hoogen Raad van Arbeid gezonden.
Ernstig ongeluk bij Amersfoort.
Antobotsing in de hoofdstad.
Buitenland.
Regeeringscrisis in Roemenië.
In het Roergebied zon een bemidde
lingsactie van Stegerwald te wachten
zijn.
Talrijke arrestaties te Tokio, in ver
band met het a.s. Kroningsfeest.
Dreigende hongersnood in China.
Uitbarstingen van de Etna.
Tenslotte werd in behandeling ge
nomen het onderwerp van dr. E. J.
Beumer „Parlementaire gebeurtenis
sen". Hierover discussieerden de hee
ren Beeremans (Haarlem), Goslinga
(Leiden), Bergmeyer (Almkerk), v. d.
Wal ('s Hertogenbosch) en Van
Frankenhuyzen (Den Haag).
De heer Beumer beantwoordde
voor zoover mogelijk de vragen en
opmerkingen.
De heer Colijn sprak een kort slot
woord.
De uitnemend geslaagde conferentie
mocht zich in een drukke belangstel»
ling verheugen.
RIJK EN GEMEENTE.
De minister van Financien heeft
Zaterdagochtend de dezer dagen inge
stelde commissi^ tot het voorbereiden
en ontwerpen van den algemeenen
maatregel van bestuur, bedoeld in art.
4 van het wetsontwerp tot herziening
van de financieele verhouding tus
schen rijk en de gemeenten, in de ver
gaderzaal van zijn Departement ge
ïnstalleerd.
Minister de Geer legde er den na
druk op, dat het gewenscht is, reeds
nu een algemeenen maatregel van be
stuur te ontwerpen, omdat straks
behoefte zal bestaan aan cijfers van
vergelijking.
Hij drong aan op spoed, en meende,
dat meer op den voorgrond moet staan
het verkrijgen van een te vergelijken
maatstaf, dan absoluut volledige ge
gevens.
De voorzitter, Prof. de Vries, dank
te den minister voor het in de commis
sie gestelde vertrouwen en verwees
naar het werk der commissie, die in
1813 de opdracht kreeg een grondwet
te ontwerpen en daarbij de schets van
Hogendorp tot leiddraad kreeg.
Zoo zal de commissie nu het werk
van de Vereen, van Nederl. gemeenten
nemen.
DE GOUVERNEMENTS
ACCOUNTANTSDIENST IN
NED.-INDIë.
Op Zaterdag 17 November a.s. zal
de heer W. de Vries Gzn., hoofd van
den gouvernementsaccountantsdienst
ir. Ned.-Indië, voor de leden, assistent
leden van de Nederlandsche Organi
satie van Accountants en genoodigden
te 's-Gravenhage een lezing houden
over het onderwerp: „De Gouverne-
raents Accountantsdienst in NederL*
Indië".
Introducties voor deze lezing zijn
op aanvrage verkrijgbaar bij bet se
cretariaat van genoemde vereeniging,
Joh. Verhulststraat 97, Amsterdam-Z.
CHRISTELIJK-ETHISCHE
STELLINGEN OVER HET BOEK
VAN COLIJN.
Voor de Christelijk-Etbische Partij
(afdeeling Weltevreden) heeft mr. J.
Keers de volgende stellingen verde
digd:
In een toestand van politieke de
pressie verwachtte men van Colijn het
acnwijzen van nieuwe richtlijnen voor
de toekomst; de brochure Colijn werd
een groote teleurstelling, omdat zij
negatief is en vol critiek maar geen
behoorlijk uitgewerkt program voör
de toekomst geeft.
De critiek op den Volksraad is on
billijk, wanneer men let op de ge
schiedenis van alle parlementen, om
dat het „parlementaire stelsel" (over
wicht van het parlement) geen essen-
t:eele bestaansfactor is voor een ver
tegenwoordigend lichaam. Bovendien
worden de tot nu toe bereikte resulta
ten (o.a. preventieve werking) volko
men genegeerd.
Zelfs na 10 jaar is Colijn er niet in
geslaagd zijn vage plannen voor
eilanden-gouvernementen tot concre
te voor verwezenlijking vatbare voor
stellen uit te werken.
De financieele beschouwingen zijn
ten deele minder juist (vergelijking
