CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
JAARGANG
DTNSOAG 23 OCTOBER 1928
NUMMER 2572
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
Ia Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 230
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 sÖgjlJp? Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel t&rief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Dit nummer bestaat uit IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Achterlijk?
In sommige kringen wijst men er
gaarne op, dat Nederland in vele op
zichten een achterlijk land is. Men
spreekt dan wel van „de Chineezen
vait Europa".
Degenen, die zoo spreken, richten
dan bij voorkeur hun aanvallen tegen
het Christelijk volksdeel.
Waarom Christelijke politieke par
tijen; is er dan ook voor Christenen
geen plaats in do S. D. A. P., den Vrij
heidsbond of bij de Vrijzinng-democra-
ten?
Waarom een Christelijke vakbewe
ging; staat dan niet voor alle arbei
ders, ongeacht hun al of niet-godsdien-
stige gezindheid, de toegang open tot
de vakvereènigingen van het N. V. V.?
Waarom scholen met den Bijbel; is
de openbare school dan niet voldoende
voor alle kinderen en worden zij daar
niet opgevoed tot alle Christelijke en
maatschappelijke deugden?
Waarom een Christelijk dagblad; be
vat het „neutrale" dan niet voldoende
nieuws voor ieder?
En den laatsten tijd voegt men daar
aan toe: waarom een eigen Christelij
ke zender te Huizen; wordt dan door
de A. V. R. O., den Algemeenen Ver-
eenigden Radio-Omroep niet gezorgd
voor programma's, waartegen nie
mand bezwaar behoeft te hebben?
Is het eigenlijk niet anti-nationaal,
er naast den nationaJen zender te Hil
versum, nog een „sectarischen" zen
der zooals men dat gelieft te noe
men op na te willen houden?
Gaarne wijst men er van zekere zij
de dan op, dat in het buitenland ook
geen behoefte aan een Christelijken
zender wordt gevoeld.
De vraag is evenwel: is dit juist en
zijn de belijdende Christenen daar te
vreden met den toestand, zooals die
in de meeste landen bestaat?
De Ned. Christ. Radio-Vereeniging
kreeg dezer dagen uit Zwitserland het
volgende schrijven:
„Hiermede verzoeken wij u, ons wel
te willen inlichten omtrent de werk
zaamheden van uw christelijk radio
zendstation.
Reeds lang leeft de wensch om ook
in Zwitserland christelijken radio-ar
beid te beginnen. Ons werk bepaalt
zich tot heden tot predikdiensten, die
echter geen voldoende tegenwicht bie
den tegen de veelszins lichtzinnige en
onvoldoende stof, die thans gegeven
wordt. Wij zouden dankbaar zijn,
wanneer wij van uw ervaringen kon
den leeren. Wanneer u een eigen zend
station in bedrijf heeft, biedt u onge
twijfeld behalve de predicaties op Zon
dag nog heel wat meer".
Opmerkelijk is in dezen brief, dat in
Zwitserland dezelfde bezwaren wor
den gevoeld, die ook wij altijd hebben
gehad. Eenerzijds vinden we bij den
niet-Christelijken omroep uitzendin
gen, die ons tegenstaan („lichtzinnig")
en anderzijds voelen we, dat er een te
kort is, omdat de omroepleiders niet
gevoelen kunnen de eischen, die aan
den omroep voor het christelijk gezin
gesteld moeten worden („onvoldoende
stof").
Inplaats dat ons land in dit opzicht
achterlijk zou zijn, kunnen wij inte
gendeel met dankbaarheid erkennen,
dat wij het buitenland in vele opzich
ten, ook met betrekking tot de radio,
vooruit zijn.
Terwijl men in Zwitserland en an
dere landen nog zoekende is naar een
oplossing, hebben wij reeds een oplos
sing voor dit vraagstuk gevonden, die
in de meeste opzichten bevredigend
is.
Laten wij evenwel toonen, dat wij
dit op prijs stellen en laten allen, die
of met een eigen ontvangtoestel, of
langs den weg der distributie de ge
luiden uit den ether kunnen beluiste
ren, zich aansluiten bij de Ned. Chr.
Radio-Vereeniging, de organisatie,
waarin onze luistervinken thuis hoo-
ren.
STADSNIEUWS.
ALGEM. VERGADERING VAN DE
VI REEN. VAN ONDERWIJZERS
(ESSEN) IN DE INSPECTIE LEIDEN.
Nadat eerst een huishoudelijke ver
gadering was gehouden, werd heden
morgen te half elf in de Stadsgehoor
zaal geopend de Algemeene vergade
ring van de Vereeniging van Onderwij
zers en Onderwijzeressen in de Inspec
tie Leiden.
De voorzitter, de heer Baak, Inspec
teur van het L. O. in deze inspectie,
sprak een kort openingswoord.
Spr. begon met allen hartelijk wel
kom te heeten en er zijn vreugde over
uit te spreken, dat zoovelen aan de
uitnoodiging van het bestuur hebben
gehoor gegeven. Toch is de stemming,
van spr., waarin deze vergadering
door hem wordt geopend, niet dezelfde
als bij vorige samenkomsten, omdat
heden een gedeelte der geregelde be
zoekers, de collega's der R. K. scholen,
niet tegenwoordig zijn.
Vooral spijt dit spr., omdat men
moest ervaren, dat hetgeen bereikbaar
scheen, een illusie werd, hoewel de
innerlijke zekerheid behouden werd,
dat het voorbereidend werk en dat,
wat hier geboden werd, daaraan geen
schuld heeft. Spr. matigt zich geen cri-
tiek aan, maar zal gelaten den tegen
slag dragen en overigens blijven ge-
looven, dat de jaarlijksche vergaderin
gen reden van bestaan hebben.
Want boven alle verschil, is er toch
één sterk, onaantastbaar beginsel: de
liefde voor het kind en het onderwijs.
Het eenige doel is de inzichten te
verruimen, om meer eerbied te krijgen
voor andere vereenigingen of die te
leeren waardeeren, zonder eigen over
tuiging prijs te geven.
Daarnaast blijven trouwens nog zoo
vele didactische vraagstukken, waar
deskundige voorlichting voor elke le
vensrichting gelijk is.
Spr. licht dit toe met verschillende
voorbeelden: de zes- of zevenjarige
grondschool; de radio op de school,
enzoovoorts.
Na nog enkele personen welkom
te hebben geheeten, besloot spr. met
den wensch, dat de herinnering van
wat deze vergadering bood, allen er
toe zal brengen de woorden van Pau-
lus zich eigen te maken: „Niet dat ik
het aireede gegrepen heb, maar ik
jaag er naar of ik het ook grijpen
mocht", daarbij indachtig blijvende
aan het gebod van den Prediker:
„Zaai uw zaad in den morgenstond en
trek uw hand des avonds niet af".
Door een vertegenwoordiger van de
Gimborn-fabrieken werd' vervolgens
een demonstratie gegeven met Gim-
born's kleurmiddelen en inkten, waar
bij de voortreffelijkheden van deze
artikelen werden opgesomd.
De heer Hibma geeft vervolgens
gedemonstreerd een nieuwe kaart, die
uitgegeven is bij de firma Servaas al
hier, en die ontworpen is door een
Leidschen hoogleeraar en een Delftsch
ingenieur. De kaart bedoelt te zijn een
gemakkelijke methode om de kinde
ren de jaartallen van de Vaderland-
sche Geschiedenis te leeren en hen het
onderling verband tusschen deze jaar
tallen in te prenten. De heer Hibma
beval haar sterk voor het gebruik aan.
Daarna hield de heer R. Swierstra
een lezing over de grondbeginselen
van de ontwikkeling der radio.
Spr. begon met te zeggen, dat steeds
grooter wordt de behoefte in de krin
gen van de opvoeders der jeugd, om
iets meer te weten van het wezen der
Radio.
Deze nieuwe tak der wetenschap is
de breede massa als het ware overval
len. Velen pasten zich, dank zij het
groote aanpassingsvermogen, dat de
mensch in het algemeen bezit, weldra
aan en goochelden met radio-termino
logie, alsof het alles volkomen „klaar"
was.
Voor den niet-ingewijde, die gaarne
iets .meer van het hoe en waarom der
radio wilde weten, bleef het terrein
voor talloos velen gesloten.
De vele literatuur, die in korten tijd
verscheen, mocht hierin geen groote
verandering brengen, omdat verreweg
het meeste gericht was op de practijk
van het knutselen, zonder echter op
het wezen van de zaak in te gaan.
Spr. nu heeft in de laatste vier jaren
tal van voordrachten ook voor de mi
crofoon gegeven, waarin, hij juist ge
poogd heeft, in deze leemte te voor
zien en ook zijn werkje Radio-ont
vangst in theorie en practijk, staat in
dit opzicht nog vrijwel alleen.
Spr. wil zijn onderwerp in vier dee-
len verdeelen en eerst stil staan bij 'n
natuurkundige inleiding over trillin
gen en golven.
Achtereenvolgons worden nu een
aantal begrippen, als periode, frequen
tie, gedempte en ongedempte trillin
gen en golven, de hoorbaarheid van
lichtgolven, welk gebied zich van
20 tot 20.000 uitstrekt, als het resonan
tieprincipe hij bet geluid besproken.
Na de trillingsverschijnselen van
vaste lichamen en in gassen, komen
de electrische trillingen aan de beurt,
waar analoge begrippen gelden.
Spr. neemt het water te hulp om de
electrische trillingsverschijnselen
meer begrijpelijk te maken en weet
zoo bij zijn auditorium een elementai
re voorstelling van een electrischen
trillingskring te vestigen, zoodat nu
heel duidelijk de condensator wordt
gezien als het electriciteitsreservoir
en de spoel als het toestel, waarin de
electriciteit als het ware onder invloed
van de traagheidskrachten komt te
staan.
Als spreker dan heeft vastgesteld,
dat elke electrische trilling in den
ether golvingen doet ontstaan en dat
deze golvingen ook de resonantie mo
gelijk maakt, waarop bij slot van re
kening onze geheele radio berust,
komt hij tot het tweede gedeelte: De
historische ontwikkeling der Radio.
Wij gaan in onze gedachten ruim
100 jaar terug. Het is in 1820, dat de
Deensche natuurkundige Oerstedt zijn
verrassende proef doet, waarbij een
magneetnaald door een electrischen
stroom blijkt te worden beïnvloed.
Vanaf dien tijd groeit de electrici-
teitsleer snel.. Ampère publiceert in
1822 proeven, genomen met spoelen.
In 1831 vindt Faraday de electro-
magnetische inductie en van dien tijd
af begint zich de electro-techniek met
steeds rasscher schreden te ontwikke
len. Faraday weet op zeer origineele
wijze de electrische verschijnselen met
krachtlijnen te verklaren en ziet ver
band tusschen electrische en lichtver
schijnselen.
In 1865 verschijnt van de hand van
Clerk Maxwell de wereldberoemd ge
worden electro-magnetische lichttheo
rie, waarin hij het verband legt tus
schen aethergolven, die ontstaan hij
electrische trillingen en de lichtgolven
Volgens hem zijn beide golven volko
men identiek en bestaat alleen ver
schil in golflengte.
Twintig jaar later wordt door Hein-
rich Hertz proefondervindelijk de
Maxwelsche theorie bewezen.
Hertz toont niet alleen het bestaan
van electrische golven aan, maar laat
ook zien de terugkaatsing, de breking
en interferentie hiervan, terwijl enke
le jaren daarna Righi ook polarisatie
en dubbele breking weet vast te stel
len.
De proeven van Hertz spoorden vele
physici aan tot experimenteeren; van
deze hebben Brauly en Oliver Lodge
vooral van zich laten spreken.
Beiden construeerden een eenvoudig
toestelletje voor het opvangen der
electrische golven, de z.g. coherer.
Hiermede is spreker gekomen tot 't
derde deel: de Radio-telegrafie.
Reeds vanaf het begin der 19de
eeuw bestond er een ernstig streven
naar het verkrijgen tot draadlooze ver
bindingen.
Vooral in Engeland was dit streven
in het laatst der vorige eeuw zeer
sterk en we mogen zeggen: men zocht
langs geheel anderen weg dan dien,
welken Hertz had bloot gelegd.
Toen in 1895 Marconi, leerling van
Righi, zijn eerst geslaagde draadlooze
telegrafie-proeven nam, was direct in
Engeland de aandacht op hem ge
vestigd, waar hij zijn proeven voort
zette en welke reeds in 1900 leidde tot
de oprichting van The Marconi Wire
less Telegraph Company en op 12 De
cember 1901 werd het eerste draadloo
ze telegram van Engeland naar Ame
rika overgebracht.
Spr gaat nu na, ho© in wezen de over
dracht der morseteekens geschiedt,
waarbij hij uitgaat van de vonkzen-
ders en gelegenheid vindt, de werking
van de antenne en den afstemkring
daarvan te verklaren.
Terugkomend op de ontwikkeling,
wordt gewezen op den in 1924 in Enge
land in gebruik genomen „beam-zen-
der", waarmede men geregeld verkeert
met Australië op het sedert 1925 in ge
bruik zijnde kortegolfverkeer van ons
land met Indië.
Tenslotte komt spr. tot de ontwikke
ling der telefonie.
Nadat nog even het principe van de
dvaadtelefonie is besproken, wordt 't
moduleeren van de draaggolf op het
zendstation verklaard, waarna spre
ker ons bij het eenvoudig toestelletje
brengt om te verklaren, hoe de in de
aethergolven verborgen geluiden hier
in worden blootgelegd. Tot dit doel
wordt een kristal gebruikt, dat om
zijn detectieve werking ook bestem
peld wordt als detector.
Na deze uiteenzetting wijst spr. nog
even op den geweldigen groei der ra-
dio-telefonie, die alleen mogelijk was
door radiolampen op welker werking
en toepassing spr. helaas nu niet kan
ir.gaan en besluit zijn voordracht met
nog even de telefonieproeven van
Philips kortegolfzender, die tot op he
den een ongerepte wereldreputatie
heeft, in herinnering te brengen.
De voorzitter dankte den spreker
voor zijn interessante voordracht.
Nadat de onderwijzers zich aan een
gemeenschappelijken maaltijd veree-
nigd hadden, werd hedenmiddag in
het Trianon-theater een film „Vogel
leven in de Nieuwkoopsche plassen"
vertoond, die toegelicht werd door
den heer P. de Graaf.
Deze film gaf een uitnemenden kijk
op een interessant stukje natuur in
onze eigen omgeving.
BOND TEGEN HET VLOEKEN.
Zaterdagmiddag werd in Zomerlust
alhier een Vergadering gehouden met
de correspondenten van den Bond te
gen het vloeken uit Zuid Holland
(Noord).
De heer J. Baas te Den Helder, 2de
secretaris van den Bond, hield een
referaat over: „De taak der correspon
denten", waarop een aangename be
spreking volgde.
De voorzitter, Ds. H. Janssen, te Den
Haag. sprak een opwekkend woord,
waarin hij wees op hetgeen reeds door
den Bond was verricht en bereikt en
tevens wat nog gedaan moet worden.
De eerste vergadering met de cor
respondenten, waarin men elkander
op practische wijze kon voorlichten,
mag zeker als goed geslaagd worden
beschouwd.
DE BIOSCOOPKWESTIE.
De advocaat-generaal bij den Hoo-
gen Raad. Mr. v. Lier, heeft conclusie
genomen in de zaak van R. Uges, bi
oscoophouder alhier, die door den kan
tonrechter was veroordeeld tot 1 boe
te, wegens overtreding van art. 4 der
Zondagswet op Eersten Paaschdag
1928.
Voor de muziek hadden B. en W.
geen toestemming gegeven.
De bioscoophouder was echter de
meening toegedaan, dat hij zich alleen
aan de Bioscoonwet te houden had.
Zooals men zich herinnert, had Mr.
Marchant namens recruirant voor den
Foocen Raad betoogd, dat het geheele
bioscoopbedrijf valt onder de Bioscoop
wet. welke geen ruimte laat voor toe
passing op de bioscoop van art. 4 der
Zondagswet.
Uit de regeling voor de bioscoop-on
dernemingen, in de Bioscoopwet ge
troffen en uit de bij de totstandkoming
van de wet met gewisselde stukken,
bliikt volgens Mr. Van Lier, dat de
wetgever bedoeld heeft op de wijze van
exploitatie van de bioscoop een toe
zicht in te stellen, o.a. door een centra
le rijkskeuring van de films en door
te bepalen in hoeverre en od welke
wijze de gemeentebesturen bevoegd
zijn voor het bioscoopbedrijf regelin
gen te treffen.
F,en en ander werd vastgesteld, om
dat. zooals de considerans van de wet
zegt. maatregelen dienden te worden
g°troffen ter bestrijding van de zede
lijke en maatschappelijke gevaren van
de bioscoop.
De houder der vergunning is dan
ook verplicht te zorgep, dat de exploi
tatie van ziin bedrijf niet geschiedt in
strijd met de goede zeden of de open
bare orde (art. 7).
Neemt men dit in aanmerking, al-
dus Mr. Van Lier. dan meen ik, dat de
vraag, of er buiten de bioscoopwet ten
aanzien van de bioscopen nog ruimte
is voor regeling van andere belangen,
toestemmend moet worden beant
woord.
Immers aan andere maatschappe
lijke of zedelijke belangen dan die,
voortvloeiende uit de gevaren, welke
de bioscoop als zoodanig meebrengt,
heeft de wetgever in de Bioscoopwet
geen aandacht geschonken.
Een zoodanig ander zedelijk en
maatschappelijk belang is dat der Zon
dagsrust. waarvoor in de Zondagswet
voorschriften zijn gegeven.
Te recht heeft de kantonrechter over
wogen,"dat in de Bioscoopwet geen uit
zondering op de bepalingen der Zon
dagswet is gemaakt en evenmin de be
ginselen dezer beide wetten met elkaar
in tweestrijd zijn.
Ik acht alzoo het bioscoopbedrijf,
evenals andere openbare vermakelijk
heden, onderworpen aan de bepalin
gen van de Zondagswet.
De advocaat-generaal concludeerde
mitsdien tot verwerping van het be
roep.
Het arrest van den Hoogen Raad is
bepaald op 3 December.
DE MENSCHENZOON.
Gisteravond hield Pater F. Hendrichs
S J. in de kerk van den H. Petrus aan de
T.angebrug de laatste van een zestal con
ferenties over „De Menschenzoon". Spr.
begon met enkele mededeelingen over den
vervolgcursus voor niet-Katholieken, die
te beginnen met Maandag 12 November
gegeven zal worden in het gesticht „De
Voorzienigheid", Hoogewoerd,eiken Maan
dag te kwart over acht.
Als tekst van uitgang nam Z.Eerw. Da
niël 7 14: „Zijn heerschappij is een eeu
wige heerschappij, die niet vergaan zal,
en zijn koninkrijk zal niet verdorven wor
den", naar aanleiding waarvan hij sprak
over „De Zegepraal". Paulus zegt in de
Corinthe-brief duidelijk wat- de zegepraal
is: Want wij zien nu door een spiegel in
een duistere rede; maar alsdan zullen we
zien aangezicht tot aangezicht; nu ken ik
ten deele, maar dan zal ik kennen gelijk
ook ik gekend ben. En nu blijft geloof,
hoop en liefde, deze drie, doch de meeste
Belaimrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De nieuwe postzegels die 1 Nov.
worden uitgegeven.
Het Burgemeestersambt van Borculo
De Nederlandsch-Belgische kwestie
nog niets verder gekomen.
De Algemeene Zendingsconferentie
te Amsterdam aangevangen.
Buitenland.
Een felle aanval van Ludendorff op
Hindenbnrg.
Redevoeringen van Hugenberg en
Marx over de Duitsche politiek.
Onlnsten in Afghanistan.
De opruimingswerkzaamheden in
verband met de ramp te Praag beëin
digd.
Overstrooming in de Fransche Alpen.
Een cycloon boven Londen.
van deze is de liefde. De liefde is de zege
praal van den Menschenzoon en de heer
schappij van die liefde komt uit in het
kindschap Gods. Het proces om dat kind
schap Gods te bereiken vindt men niet al
leen binnen het heilig gebouw van de
Roomsche kerk. Het is geen uitsluitings
proces, zooals men dat wel eens wil voor
geven, alleen in de Roomsche Kerk vol-,
trekt het zich gemakkelijker en logischer.
In zijn vorige conferenties heeft spreker
helder en klaar de grondslagen van het
Roomsche geloof uitgelegd, maar al is
men er nu van overtuigd, dat dat alles
waar is, dan heeft men daarmede nog niet
het geloof. Het geloof is een bovennatuur
lijk geschenk Gods, dat men ontvangt
langs den weg van het gebed. De eerste
vraag van het geloof is: Wat heb ik ge
daan? Kan ik zoo voor God verschijnen
als Hij mij bij het laatste oordeel Zijn
bloedende wonden toont? Daaromheen
weeft zich de hoop, dat Hij toch barmhar
tig moet zijn. Daaruit ontstaat de wissel
werking dat God ons zoekt en wij Hem
zoeken, totdat wij tenslotte gerechtvaar
digd worden en het kindschap Gods deel
achtig zijn.
Zoo is er dan de zegepraal niet alleen in
den hemel, maar ook reeds op aarde. De
glorie van de Roomsche Kerk is niet dat
zij goed is georganiseerd en dat zij rijk
is. Dat zijn maar kleinigheden. Maar die
glorie is, dat door alle tijden heen God in
haar spreekt het woord van Zijn liefde,
waardoor zij altijd blijft en onveranderlijk
is- i
MUZIEK EN RELIGIE. f
Op uitnoodiging van de N. C. S. V.
zal Woensdagavond 14 Nov. in het
klein-auditorium der Universiteit
Prof. Dr. G. v. d. Leeuw uit Gronin
gen. 'n voordracht te houden over:
„Muziek en Religie".
Twee minderjarigen, de 20-jarige
M. W. en de 16-jarige K. S. uit Rotter
dam kwamen gisteravond bij de poli
tie om nachtverblijf vragen. Ze waren
op weg naar Amsterdam om werk te
zoeken.
De politie heeft hen op transport
gesteld naar Rotterdam.
LUCHTVAART.
DE WINTERDIENST DER K. L. M.
£>e K.L.M. deelt ons mede. dat de
overgang van den. zomerdienst in den
svinterdienst dit jaar hijzonder gelei
delijk verloopt. Moet dit ongetwijfeld
voor een deel worden toegeschreven
aan het gunstige najaar, aan den an
deren kant blijkt uit de vervoercijfers
duidelijk, dat van het luchtverkeer
ook in den winter een steeds toene
mend gebruik zal worden gemaakt.
Passagiersvervoer en lading hand
haven zich in het algemeen goed. Op
de lijnen naar Parijs en Londen is het
zelfs zeer druk, terwijl dagelijks volle
ladingen op deze routes worden over
gebracht.
Op de lijn naar Scandinavië is het
aanbod van lading bevredigend, maar
onbekendheid hij het publiek, dat de
lijn naar Malmö thans ook gedurende
den winter geëxploiteerd wordt,
maakt het reizigersvervoer op deze
route nog onbevredigend.
NIEUWE VLUCHTEN NAAR
NEDERL.-INDIë.
Door den Minister van Defensie is
thans beslist dat begin April 1929 een
groep van 3 Dornier Wall vliegbooteh
van de Koninklijke Marine naar Ned.-
Idië zal worden overgevlogen onder
hevel van den luitenant ter zee le kl.
W. H. Tetenburg.
