CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9de JAARGANG
DINSDAG 2 OCTOBER 1928
NUMMER 2555
ABONNEMENTSPRIJS
In Lelden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden —Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bi) contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Op Woensdag 3 October, den
gedenkdag van Leidens Ont
zet, zal de Nieuwe Leidsche
Courant NIET verschijnen.
V De iinancieele verhouding.
Er is zeker in deze parlementaire
periode geen wetsontwerp aanhangig
gemaakt, dat dieper ingrijpt in ons
economisch leven dan de nu voorge
stelde wet op de financieele verhou
ding tusschen Rijk en gemeenten.
De bestaande wet van 1897 voldeed
reeds lang niet meer. Vooral door den
ommekeer die door de sociale wetten
in de taak der gemeenten gekomen is
en niet minder door de zorg die ont
staan is door maatregelen weike
voortvloeiden uit den oorlogstoestand
en de maatschappelijke ellende, die
daarvan achterbleef was wijziging
van deze wet noodzakelijk.
Vele pennen zijn daarvoor reeds in
beweging gebracht.
Verschillende organisaties hebben
daarover hun licht ontstoken.
Staatscommissies hebben aan dit on
derwerp gearbeid. Wij noemen slechts
die van 1903 geteekend door de hee-
ren Kan en Treub en de Commissie
van 1921 die nu een jaar geleden rap
port uitbracht.
Moge het aan dit Kabinet gegeven
zijn nog in deze parlementaire perio
de dit ontwerp het Staatsblad te doen
bereiken zij het ook dat hier en daar
de noodig geachte wijzigingen worden
aangebracht.
Wij spreken intusschen nu reeds de
hoop uit, dat dit slechts wijzigingen
zullen mogen zijn, die niet den grond
slag aantasten.
Wat toch is het mooie naar onze
meening van dit ontwerp. Ten eerste
dat het eenheid tracht te brengen in
de verscheidenheid van financieele
omstandigheden der gemeenten zon
der dat dit de gemeenten te veel bindt.
In de tweede plaats dat aan de ge
meenten een eigen heffing wordt voor
gedragen, die meer verband houdt
met het natuurlijk leven der gemeen
te, met de eigen innerlijke kracht en
daarom ook het natuurlijk accres kan
geven, dat niet als met de inkomsten
belasting en de forensenbelasting ko
men en gaan kan. Ten derde dat door
een algemeen© heffing, die op en neer
kan loopen naar de behoefte dit doo-
üig maakt, het Rijk voortaan meer
dan tot heden de gemeenten zal tege
moet komen in de uitgaven, die zij
hebben door de opdrachten van het
rijk haar verstrekt.
Wij willen aan de hand van de Me
morie van toelichting deze punten
nader bezien.
STADSNIEUWS.
WENKEN IN HET BELANG VAN DE
GOEDE ORDE TIJDENS DE
3 OCTOBERFEESTEN.
Niet medeloopen met den optocht.
Tijdens het passeeren van den optocht
niet op bruggen of tegen brugleuningen
plaats nemen.
Zich honden aan de bevelen der politie.
Al het mogelijke doen om het schrikken
van paarden, bij den optocht aanwezig, te
voorkomen.
Den weg voor den optocht vrij houden,
waardoor ongelukken worden voorkomen.
Vóór of tijdens het afsteken van het
vuurwerk zich niet ophouden op het ter
rein van de Haarlemsche Tram, de daar
achter gebouwde remise, den spoorweg
overgang of -brug.
Vertooningen met aapjes en andere die
ren, alsmede loterijen zullen streng wor
den tegengegaan.
Koffiehnizen sluiten te 1 uur 's nachts.
Politie en le hulpdienst bevinden zich
ln de school Schuttersveld.
PRINSES JULIANA.
H. K. H. Prinses Juliana heeft heden
voor het eerst de colleges aan de Leid
sche Universiteit in den nieuwen cur
sus bijgewoond.
3-OCTOBER-VEREENIGING.
FEESTAVOND.
Gisteravond begonnen de feestelijk
heden ter herdenking van Leidens
Ontzet met een feestavond in de Ge
hoorzaal, waarin zoowat geen plaatsje
onbezet was gebleven.
Het programma opende met de uit
voering van de Cantate „Leidens Strijd
en Zegepraal", een compositie van A.
Lijsen, op woorden van W. H. Hassel-
bach. De cantate is door de schrijvers
opgedragen aan de gemeente Leiden,
en de hulde, welke zij daarmede aan
Leiden brachten, is meteen een hulde
voor hunzelf geworden.
Naar tekst en muziek is het een
boeiend werk, geschreven voor koor,
soli en piano. Het werk heeft zoo
het kan nog gewonnen, doordat de
heer P. de Rook voor deze gelegenheid
op verdienstelijke wijze en met begrip
van smaakvolle instrumentatie, de
compositie had bewerkt voor begelei
ding met klavier en strijkorkest.
Het koorensemble werd gevormd
door 155 jongens en meisjes van de
Burger-zangschool, waarvan de heer
de Rook directeur is. Het strijkorkest
bestond, als we goed hebben gezien,
uit een aantal beroepsmusici en aan
den vleugel zat Han Zirkzee.
De uitvoering van de cantate is voor
alle medewerkenden een mooi succes
geworden. In de eerste plaats zaten
de koorpartijen er bij de jonge zan
geressen en zangers ingeheid, zoo
dat nergens een spoor van weifeling
was. In de tweede plaats trof ons de
zuivere articulatie, het uitspreken
der woorden, waardoor desnoods zon
der tekstboekje alles te volgen was.
In de derde plaats frappeerde ons de
zuiverheid. Bepaald heel mooi was de
klankontwikkeling van de sopraan-
tjes en ook het timbre van het jon
genskoor voldeed uitstekend. De heer
de Rook moet voor kinderen een goed
zangpaedagoog zijn. Hij weet ze te
binden en door zijn eigen muzikaliteit
en rustige leiding weet hij herhaalde
lijk mooie effecten te bereiken. We
denken b.v. even aan de climax bij
het slot van het eerste deel, aan de
opstandigheid der hongerende bur
gers in het tweede, aan het prachtige
koor: „Als ghy U volck hebt uytge-
leydt" in het derde deel.
Het bijzonderlijk noemen van deze
passages beduidt geen lagere schat
ting van al het overige.
De sopraan-solo's van Mej. Rosine
Gaykema werden heel verdienstelijk
vertolkt. Haar stem is niet groot, maar
haar wijze van zingen zeer sympathiek
Het geluid is zeer rein en frisch en be
zit warmte. Wij hebben haar overtui
gende voordracht met veel belangstel
ling gevolgd.
De heer Jacques Jonkmans vervul
de met gemak de baritonpartij en gaf
een doorleefde voordracht van Van
der Werff's woorden tot de vertwijfe
lende burgers.
Met smaak bespeelde Zirkzee den
vleugel, terwijl het orkest een ver
zorgd samenspel deed hooren.
Een bijzonder woord van hulde mag
wel gewijd zijn aan de cello-partij en
den vertolkenden cellist.
De uitvoering verwekte een geest
driftig applaus. De begaafde leider
ontving een krans, evenals de heer
Jongmans en Mej. Gaykema bloemen.
Deze uitvoering werd door Huizen
per radio uitgezonden en in den loop
van den avond werd reeds een tele
gram voorgelezen van een oud-Leide-
naar te Hengelo, die ze daar met groo-
te voldoening had aangehoord.
Daarna betrad de Voorzitter van de
3 Octobervereeniging het podium en
hield een toespraak, niet alleen voor
de aanwezigen, maar vooral door mid
del van de microfoon voor de duizen
den onzichtbaren, teneinde kort de
beteekenis van de 3-October-viering
uiteen te zetten en tot bezoek aan Lei
den op den klassieken feestdag op te
wekken.
LEIDEN'S BELEG EN ONTZET IN
DEN HAAG.
De Koningin zal zich door haar Ka
merheer, Jhr. A. G. Sickinghe doen
vertegenwoordigen bij een openbare
herdenkingssamenkomst, hedenavond
te 8 uur, in de Groote of St. Jacobs-
kerk te 's Gravenhage, uitgeschreven
door de Haagsche Christelijke Oranje
verenigingen „Bijbel en Oranje" en
„Bijbel, Oranje en Nederland", waarin
Ds. H. J. Kouwenhoven, predikant te
Leiden zal spreken over: „Leiden's be
leg en Ontzet".
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN.
Het Rijksmuseum van Oudheden al
hier heeft een belangrijke aanwinst te
boeken.
Het mocht in de afgeloopen maand
van de Koningin-Moeder ten geschen
ke ontvangen de torso's van twee gra
nieten beelden van de Egyptische ko
ningin Hatsjepsoet.
Deze torso's van een koningin, die
over Egypte regeerde in de 15de eeuw
voor Chr., waren door Prins Hendrik
der Nederlanden uit Egypte meege
bracht, toen hij ter gelegenheid van de
opening van het Suez-kanaal in 1869
aldaar vertoefde, en sindsdien opge
steld in het paleis te Soestdijk.
H. M. de Koningin-Moeder heeft ze
thans aan het Rijksmuseum van Oud
heden alhier geschonken, en daarme
de de Egyptische afdeeling van dit
museum, die nog geen beelden van
Egyptische vorstelijke personen en
evenmin monumenten uit den tijd van
Hatsjepsoet bezat, ten zeerste verrijkt.
De torso's zullen eerstdaags in de
sculpturenzaal der Egyptische afdee
ling van het Museum opgesteld wor
den.
LEIDSCH-UTRECHTSCH
PHILOLOGENGEZELSCHAP.
De Societas Philologica Lugduno
Trajectina heeft een dezer dagen te
Utrecht haar G8ste bijeenkomst gehou
den onder voorzitterschap van Prof.
Dr. P. II. Damsté.
Dr. P. Hendrix hield een lezing over
„De liturgische beteekenis van actio".
In de middeleeuwsche sacramenta-
lia beteekent de term actio, zooals
door Dölger is gezegd: offerhandeling,
gedacht in de sfeer van een hellenis
tische mysteriumplechtigheid.
Dr. C. C. v. Essen besprak Plutar-
chus' geschrift: „De sera numinis vin-
dicta" en in het algemeen de eschato
logische theorieën van dezen schrijver,
meer in het bijzonder stilstaande bij
diens opmerkingen over de kleur der
zielen.
Prof. Dr. D. Cohen vergeleek den
tekst van het bekende verdrag tus
schen Athene. Mantinea en Elis, zoo
als deze in een attische inscriptie is
overgeleverd met den na Thucydides'
dood in diens geschiedwerk ingelasch-
ten tekst.
„DE MENSCHENZOON".
In de kerk van den H. Petrus aan
de Langebrug hield gisteravond pater
F. Hendrichs S. J zijn derde conferen
tie over: „De Menschenzoon".
Ditmaal was het onderwerp: „De
Persoon".
Pater Hendrichs nam als uitgangs
punt Jes. 7 vs. 14: „En Zijn Naam zal
genoemd worden Emmanuel" (God
met ons).
Voor de pauze wees Z. Eerw. er op,
dat de Menschenzoon God was in Zich
zelf en na de pauze, dat Hij God was
voor ons.
De Menschenzoon moet God zijn. Bij
Zijn eerste optreden, toen Hij door Jo
hannes werd gedoopt, klonk een stem
uit den hemel: „Deze is Mijn welbe
minde Zoon, hoort naar Hem".
Hetzelfde herhaalde zich bij de ver
heerlijking op den berg. Zoo staat het
in de Evangeliën, die, zooals spr. in de
vorige conferentie aangetoond heeft,
historisch moeten zijn.
De Menschenzoon is de Eengeboren
Zoon van God den Vader, één in we
zen met den Vader, en daarom be
schikkend over alle macht en alle ken
nis. Hij is kind van God van nature.
Hij zegt niet alleen dat Hij God is,
neen, Hij bewijst 't ook. De profetieën
over 2000 jaar heeft Hij trek voor trek
vervuld. Het kan toch niet zijn, dat
dit boos opzet van Hem is geweest,
want in de eerste plaats is 't onmoge
lijk, omdat verschillende vervullingen
geschied zijn, waarin Hij passief was.
maar bovendien dan zou Hij de meest
doortrapte en vreeselijke leugenaar
zijn geweest, die ooit op de wereld be
staan heeft. Zoo kan Hij dan ook nooit
geweest zijn „verheven Mensch". zoo-
als de modernen Hem noemen. Hij is
of God, of een bedrieger. Maar zulk 'n
bedrog zou God immers niet kunnen
gedoogen. Neen, Hij is de Menschen
zoon, Emmanuel, God met ons.
Hij is ook God voor ons. Hij is Ko
ning, zooals Hij zeide tot Pilatus, om
dat Hij van de waarheid getuigenis
geeft. Hij is d e Waarheid Zelf. Jezus
is de Wetgever, de groote, magistrale,
pyramidale verklaring van Gods
Waarheid.
Deze Jezus heeft op Zich genomen
de zonde van het gansche menschelij-
ke geslacht. Hij is geworden zonde om
ons, opdat wij zouden worden recht
vaardigheid Gods in Hem. Maar Hij
heeft de zonde en den dood overwon
nen en zoo is Hij de Waarheid gewor
den. Emmanuel, God met ons.
OPENBARE FEESTVERGADERING
Voor den herdenkingsdag van Lei
dens Onzet op den derden October a.s.
is door de Leidsche Chr. Oranjever-
eeniging een groote openbare feest
avond georganiseerd, die zal aanvan
gen om half acht en gehouden wordt
in de groote zaal van het gebouw Pre
diker, Janvossensteeg.
Het belooft een prachtigen avond te
worden. Ds. H. Thomas zal de feest
rede houden, terwijl de heer H. Sie-
besma, de bekende voordrachtkunste
naar uit Voorburg eveneens zijn me
dewerking heeft toegezegd. Verder is
er muziek en zang en andere attrac
ties, zoodat we ieder kunnen aanra
den de vergadering te bezoeken.
Men kome vooral op tijd.
Te half tien is de vergadering afge
loopen zoodat men ruimschoots de
gelegenheid heeft naar het vuurwerk
te gaan.
CURATOR UNIVERSITEIT.
Naa rwij vernémen kan de benoe
ming van jhr. Van Karnebeek, oud
minister van buitenlandsche zaken en
Commissaris der Koningin in Zuid-
Ilolland, tot curator der Universiteit
alhier als opvolger van jhr. De Gijse-
laar, reeds zeer spoedig worden te
gemoet gezien.
Belanorijkste nieuws in dit Hummer.
Dr. W. v. <L HORST.
Dr. W. van der Horst, assistent in
de physiologie bij prof. Rademaker,
voordien bij prof. Einthoven, heeft te
gen 1 Januari a.s. eervol ontslag ge
vraagd. Hij gaat zich dan als practi
se erend arts vestigen te Pijnacker,
waar hij de practijk van dr. Tichelaar
heeft overgenomen.
EXTRA TREIN.
Den chef van het station Leiden (Hee-
rensingel) is opgedragen rekening te
houden met het tijdstip, waarop het
vuurwerk is afgeloopen en den extra-
trein zoo noodig een kwartier later,
dus 0.15 (12.15 's nachts) te doen ver
trekken.
EEN DOODELIJK ONGELUK.
Hedenmiddag omstreeks 12 uur had
een vischvrouw haar wagentje met
visch neergezet tusschen eenige hek
ken op de Beestenmarkt en stak ver
volgens de Steenstraat over, teneinde
bij de huisbewaarster van den apothe
ker Reyst visch af te leveren.
Zij werd toen door een auto van den
taxi verhuurd er V. overreden.
Een der wielen ging haar ov^r het
hoofd en zij werd nog eenige meters
meegesleurd. Het hoofd wos onherken
baar verminkt en de dood trad onmid
dellijk in.
Dr. v. II. G. en de directeur van den
Geneesk. Dienst, Dr. HorgJ, waren spoe
dig ter plaatse, doch hun hulp was
toen reeds overbodig.
Het lijk is naar het Ac. Ziekenhuis
overgebracht.
Volgens ooggetuigen had de bestuur
der met een matigen gang gereden en
treft hem geen schuld. De chauffeur
was pas eenige dagen bij den heer V.
in dienst. Van het ongeval zelf had
hij aanvankelijk niets gemerkt.
Het lijk is later herkend als te zijn
van de 68-jarige A. Pronk, huisvrouw
van C. Ysvelder te Scheveningen.
Wij verwijzen naar de publikatie
van B. en W. in dit nummer, betref
fende een aanbesteding van school- en
kantoorbehoeften, die gehouden wordt
op Woensdag 24 October a.s,, des voor
middags 11 uur ten raadhuize.
De politie is reeds nu diligent
ten opzichte van menschen met aap-,
jes, marmotjes e.d. Reeds zijn een
tweetal jongens daarvoor aangehou
den. 't Is te hopen, dat dit den schrik
er in zal brengen!
Gemeenteraad Leiden.
(Vervolg van het Bijblad).
Avondvergadering.
Te 8.15 heropent de voorzitter de
vergadering en geeft het woord aan
den heer Van Eek.
De heer Van Eek. (S.D.) onder
steunt het betoog van zijn partijge
noot Baart. Spr. oefent critiek op de
lage loonen, die aan de arbeiders in
den Leidschen Hout zullen betaald
worden; deze critiek komt niet voort
uit minder waardeering voor den
Leidschen Hout.
Spr. komt voorts op tegen het door
weth. Goslinga gezegde, dat spr. zou
opkomen voor de werkschuwen. En
dat, terwijl spr. de man is geweest
die steeds den strijdkreet van „pro
ductief werk" heeft aangeheven, ten
einde daardoor de maatschappij rijker
te maken en te ontkomen aan den
droevigen cirkelgang in het kapita
lisme: lage loonen, werkloosheid, la
ge loonen.
Het werk in den Leidschen Hout is
geen werkverschaffing, immers daar
onder moet verstaan worden werk,
nuttig werk, dat opgezet wordt ter
wille der werkloozen. Spr. kan niet
medewerken om het werk aan den
Leidschen Hout te laten verrichten
tegen loonen waarvan men zijn gezin
niet eens de noodige voeding kan ge
ven.
De heer Groen eveld (S.D.)
komt op tegen de door wethouder
Goslinga gegeven definitie van werk
verschaffing: „het verschaft werk".
Doch dan is alle werk „werkverschaf
fing".
Spr. definieert werkverschaffing
als het uitvoeren van werk, dat ach
terwege zou gebleven zijn als er geen
werkloosheid was. Dus dan valt de
Leidsche Hout daar niet onder, im
mers deze wordt toch niet aangelegd
om de werkloozen aan v. erk te helpen.
Spr. prefereert aanbesteding van het
werk in den Leidschen Hout boven
Binnenland.
Doodelijk ongeluk te Leiden.
De Leidsche raad besluit tot verkoop
van een deel der gronden van Zniderzicht.
De werkzaamheden voor den Leidschen
Hont zullen als werkverschaffing worden
uitgevoerd.
Vragen van den heer -Bijleveld over de
rede van den Gouverneur-generaal op
BalL
Buitenland.
Het congres der Britsche arbeiderspartij,
Japan heeft pnblicatie van den volledi-
gen tekst van het vlootcompromis ver
zocht.
Een aanslag op All Smith, den candi-
daat voor het presidentschap der Ver.
Staten, verijdeld.
Dijkdoorbraken aan de Belgische kust.
De „Graf Zeppelin" zal op zijn laatst
volgende week naar Amerika vertrekken.
eeu dergelijke uitvoering als hier
voorgesteld werd.
Spr. wijst er tenslotte op, dat niet
lage, doch juist hooge loonen der ar
beiders de welvaart verhoogen.
De beer Wilbrink (C.H.) zou er
wel voor zijn de loonen iets op te voe
ren, doch hij heeft het er niet voor
over om de Rijkssubsidie er aan te
wagen. Spr. ziet er overigens het nut
niet van in, al de argumenten die
aan de overzijde gebezigd zijn te weer
leggen; wij staan nu eenmaal op een
verschillend standpunt.
Spr. is ook voor hooge loonen, doch
alleen als dit economisch mogelijk is.
De heer Heemskerk (R.-K.) is
door het antwoord van den wethouder
niet bevredigd.
Spr. zou voor afstemming van het
voorstel stemmen, doch hij wijst er
op, dat we over het Fonds niets te
zeggen hebben, zoodat dan ook de be
paling vervalt, dat voor 80 pCt. Leid
sche arbeiders gebruikt moeten wor
den.
Spr .handhaaft tegen den beer Gos
linga, dat werkgevers, die loonen van
f 20 uitkeeren onrechtvaardig hande
len en in strijd zijn met alle Christe
lijke naastenliefde. Bij aanneming der
voorstellen-Elkerbout zou spr. voor
het voorstel kunnen stemmen.
De heer Goslinga (A.-R.), hand
haaft. dat hier sprake is van werk
verschaffing; als er geen werkloozen
waren zou dit werk nog niet zijn
uitgevoerd. Spr. wijst op den aan
drang, die vooral van de. zijde dear,
werklooze land- en tuinbouwarbeiders
is geoefend om dit werk reeds dezen
winter ter hand te nemen. Wlerd het
werk aanbesteed, dan bestond het
gevaar, dat in hoofdzaak niet-Leid-
sche arbeiders werden gebezigd voor
dit werk.
De vertegenwoordigers der Chris
telijke en moderne landarbeiders
benden hebben aangedrongen dat htm
leden aangenomen zullen worden
voor dit werk; zij staan dus niet zoo
als de socialistische raadsleden afwij
zend tegenover dit voorstel.
Wat de werkschuwen betreft, merkt
spr. op, dat dezen alleen kunnen ge
holpen worden door ze aan werk te
helpen.
De heer Van Eek: tegen behoor
lijk loon.
De heer Wilmer: dat hebben we
niet in onze macht.
De heer Van Eek: ge laat de
menschen, die aan t werk gesteld
worden, weer honger lijden.
De heer G o s 1 i n ga zegt: de hee-
ren zijn hier in oppositie, maar als er
een wethouder van hen in T college
zit, stemmen ze als lammeren voor
dergelijke voorstellen.
De Minister heeft nu eenmaal de
regels vastgesteld, en daarvan kun
nen we niet afwijken. De loonnorm
voor de werkverschaffing moet liggen
tusschen de normen van den steun
eenerzijds en de loonen het parti
culier bedrijf anderzijds, en dit is bier
het geval.
Spr. bespreekt vervolgens do voor
stellen van den heer Eikerbout. De
werkzaamheden eischen zoo weinig
vakbekwaamheid, dat van een pre
mie naar Spr.'s oordeel geen sprake
kan zijn. Wat de bemiddelingscom
missie bij kwesties betreft, spr. ge
looft dat 't met de kwesties nog wel
los zal loopen. Wat de 80 pCt. uiikee-
ring bij regenweer betreft, vraagt spr.
den heer Eikerbout dit in een motie
om te zetten.
Bij ziekte zal overeenkomstig het
Burger! Wetboek gehandeld worden.
Spr. ontkent, dat hier sprake is van
een loondxukkend element, omdat dit