CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN 9de JAARGANG DINSDAG 2 OCTOBER 1928 NUMMER 2555 ABONNEMENTSPRIJS In Lelden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per weekf 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden —Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief Bi) contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Op Woensdag 3 October, den gedenkdag van Leidens Ont zet, zal de Nieuwe Leidsche Courant NIET verschijnen. V De iinancieele verhouding. Er is zeker in deze parlementaire periode geen wetsontwerp aanhangig gemaakt, dat dieper ingrijpt in ons economisch leven dan de nu voorge stelde wet op de financieele verhou ding tusschen Rijk en gemeenten. De bestaande wet van 1897 voldeed reeds lang niet meer. Vooral door den ommekeer die door de sociale wetten in de taak der gemeenten gekomen is en niet minder door de zorg die ont staan is door maatregelen weike voortvloeiden uit den oorlogstoestand en de maatschappelijke ellende, die daarvan achterbleef was wijziging van deze wet noodzakelijk. Vele pennen zijn daarvoor reeds in beweging gebracht. Verschillende organisaties hebben daarover hun licht ontstoken. Staatscommissies hebben aan dit on derwerp gearbeid. Wij noemen slechts die van 1903 geteekend door de hee- ren Kan en Treub en de Commissie van 1921 die nu een jaar geleden rap port uitbracht. Moge het aan dit Kabinet gegeven zijn nog in deze parlementaire perio de dit ontwerp het Staatsblad te doen bereiken zij het ook dat hier en daar de noodig geachte wijzigingen worden aangebracht. Wij spreken intusschen nu reeds de hoop uit, dat dit slechts wijzigingen zullen mogen zijn, die niet den grond slag aantasten. Wat toch is het mooie naar onze meening van dit ontwerp. Ten eerste dat het eenheid tracht te brengen in de verscheidenheid van financieele omstandigheden der gemeenten zon der dat dit de gemeenten te veel bindt. In de tweede plaats dat aan de ge meenten een eigen heffing wordt voor gedragen, die meer verband houdt met het natuurlijk leven der gemeen te, met de eigen innerlijke kracht en daarom ook het natuurlijk accres kan geven, dat niet als met de inkomsten belasting en de forensenbelasting ko men en gaan kan. Ten derde dat door een algemeen© heffing, die op en neer kan loopen naar de behoefte dit doo- üig maakt, het Rijk voortaan meer dan tot heden de gemeenten zal tege moet komen in de uitgaven, die zij hebben door de opdrachten van het rijk haar verstrekt. Wij willen aan de hand van de Me morie van toelichting deze punten nader bezien. STADSNIEUWS. WENKEN IN HET BELANG VAN DE GOEDE ORDE TIJDENS DE 3 OCTOBERFEESTEN. Niet medeloopen met den optocht. Tijdens het passeeren van den optocht niet op bruggen of tegen brugleuningen plaats nemen. Zich honden aan de bevelen der politie. Al het mogelijke doen om het schrikken van paarden, bij den optocht aanwezig, te voorkomen. Den weg voor den optocht vrij houden, waardoor ongelukken worden voorkomen. Vóór of tijdens het afsteken van het vuurwerk zich niet ophouden op het ter rein van de Haarlemsche Tram, de daar achter gebouwde remise, den spoorweg overgang of -brug. Vertooningen met aapjes en andere die ren, alsmede loterijen zullen streng wor den tegengegaan. Koffiehnizen sluiten te 1 uur 's nachts. Politie en le hulpdienst bevinden zich ln de school Schuttersveld. PRINSES JULIANA. H. K. H. Prinses Juliana heeft heden voor het eerst de colleges aan de Leid sche Universiteit in den nieuwen cur sus bijgewoond. 3-OCTOBER-VEREENIGING. FEESTAVOND. Gisteravond begonnen de feestelijk heden ter herdenking van Leidens Ontzet met een feestavond in de Ge hoorzaal, waarin zoowat geen plaatsje onbezet was gebleven. Het programma opende met de uit voering van de Cantate „Leidens Strijd en Zegepraal", een compositie van A. Lijsen, op woorden van W. H. Hassel- bach. De cantate is door de schrijvers opgedragen aan de gemeente Leiden, en de hulde, welke zij daarmede aan Leiden brachten, is meteen een hulde voor hunzelf geworden. Naar tekst en muziek is het een boeiend werk, geschreven voor koor, soli en piano. Het werk heeft zoo het kan nog gewonnen, doordat de heer P. de Rook voor deze gelegenheid op verdienstelijke wijze en met begrip van smaakvolle instrumentatie, de compositie had bewerkt voor begelei ding met klavier en strijkorkest. Het koorensemble werd gevormd door 155 jongens en meisjes van de Burger-zangschool, waarvan de heer de Rook directeur is. Het strijkorkest bestond, als we goed hebben gezien, uit een aantal beroepsmusici en aan den vleugel zat Han Zirkzee. De uitvoering van de cantate is voor alle medewerkenden een mooi succes geworden. In de eerste plaats zaten de koorpartijen er bij de jonge zan geressen en zangers ingeheid, zoo dat nergens een spoor van weifeling was. In de tweede plaats trof ons de zuivere articulatie, het uitspreken der woorden, waardoor desnoods zon der tekstboekje alles te volgen was. In de derde plaats frappeerde ons de zuiverheid. Bepaald heel mooi was de klankontwikkeling van de sopraan- tjes en ook het timbre van het jon genskoor voldeed uitstekend. De heer de Rook moet voor kinderen een goed zangpaedagoog zijn. Hij weet ze te binden en door zijn eigen muzikaliteit en rustige leiding weet hij herhaalde lijk mooie effecten te bereiken. We denken b.v. even aan de climax bij het slot van het eerste deel, aan de opstandigheid der hongerende bur gers in het tweede, aan het prachtige koor: „Als ghy U volck hebt uytge- leydt" in het derde deel. Het bijzonderlijk noemen van deze passages beduidt geen lagere schat ting van al het overige. De sopraan-solo's van Mej. Rosine Gaykema werden heel verdienstelijk vertolkt. Haar stem is niet groot, maar haar wijze van zingen zeer sympathiek Het geluid is zeer rein en frisch en be zit warmte. Wij hebben haar overtui gende voordracht met veel belangstel ling gevolgd. De heer Jacques Jonkmans vervul de met gemak de baritonpartij en gaf een doorleefde voordracht van Van der Werff's woorden tot de vertwijfe lende burgers. Met smaak bespeelde Zirkzee den vleugel, terwijl het orkest een ver zorgd samenspel deed hooren. Een bijzonder woord van hulde mag wel gewijd zijn aan de cello-partij en den vertolkenden cellist. De uitvoering verwekte een geest driftig applaus. De begaafde leider ontving een krans, evenals de heer Jongmans en Mej. Gaykema bloemen. Deze uitvoering werd door Huizen per radio uitgezonden en in den loop van den avond werd reeds een tele gram voorgelezen van een oud-Leide- naar te Hengelo, die ze daar met groo- te voldoening had aangehoord. Daarna betrad de Voorzitter van de 3 Octobervereeniging het podium en hield een toespraak, niet alleen voor de aanwezigen, maar vooral door mid del van de microfoon voor de duizen den onzichtbaren, teneinde kort de beteekenis van de 3-October-viering uiteen te zetten en tot bezoek aan Lei den op den klassieken feestdag op te wekken. LEIDEN'S BELEG EN ONTZET IN DEN HAAG. De Koningin zal zich door haar Ka merheer, Jhr. A. G. Sickinghe doen vertegenwoordigen bij een openbare herdenkingssamenkomst, hedenavond te 8 uur, in de Groote of St. Jacobs- kerk te 's Gravenhage, uitgeschreven door de Haagsche Christelijke Oranje verenigingen „Bijbel en Oranje" en „Bijbel, Oranje en Nederland", waarin Ds. H. J. Kouwenhoven, predikant te Leiden zal spreken over: „Leiden's be leg en Ontzet". RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN. Het Rijksmuseum van Oudheden al hier heeft een belangrijke aanwinst te boeken. Het mocht in de afgeloopen maand van de Koningin-Moeder ten geschen ke ontvangen de torso's van twee gra nieten beelden van de Egyptische ko ningin Hatsjepsoet. Deze torso's van een koningin, die over Egypte regeerde in de 15de eeuw voor Chr., waren door Prins Hendrik der Nederlanden uit Egypte meege bracht, toen hij ter gelegenheid van de opening van het Suez-kanaal in 1869 aldaar vertoefde, en sindsdien opge steld in het paleis te Soestdijk. H. M. de Koningin-Moeder heeft ze thans aan het Rijksmuseum van Oud heden alhier geschonken, en daarme de de Egyptische afdeeling van dit museum, die nog geen beelden van Egyptische vorstelijke personen en evenmin monumenten uit den tijd van Hatsjepsoet bezat, ten zeerste verrijkt. De torso's zullen eerstdaags in de sculpturenzaal der Egyptische afdee ling van het Museum opgesteld wor den. LEIDSCH-UTRECHTSCH PHILOLOGENGEZELSCHAP. De Societas Philologica Lugduno Trajectina heeft een dezer dagen te Utrecht haar G8ste bijeenkomst gehou den onder voorzitterschap van Prof. Dr. P. II. Damsté. Dr. P. Hendrix hield een lezing over „De liturgische beteekenis van actio". In de middeleeuwsche sacramenta- lia beteekent de term actio, zooals door Dölger is gezegd: offerhandeling, gedacht in de sfeer van een hellenis tische mysteriumplechtigheid. Dr. C. C. v. Essen besprak Plutar- chus' geschrift: „De sera numinis vin- dicta" en in het algemeen de eschato logische theorieën van dezen schrijver, meer in het bijzonder stilstaande bij diens opmerkingen over de kleur der zielen. Prof. Dr. D. Cohen vergeleek den tekst van het bekende verdrag tus schen Athene. Mantinea en Elis, zoo als deze in een attische inscriptie is overgeleverd met den na Thucydides' dood in diens geschiedwerk ingelasch- ten tekst. „DE MENSCHENZOON". In de kerk van den H. Petrus aan de Langebrug hield gisteravond pater F. Hendrichs S. J zijn derde conferen tie over: „De Menschenzoon". Ditmaal was het onderwerp: „De Persoon". Pater Hendrichs nam als uitgangs punt Jes. 7 vs. 14: „En Zijn Naam zal genoemd worden Emmanuel" (God met ons). Voor de pauze wees Z. Eerw. er op, dat de Menschenzoon God was in Zich zelf en na de pauze, dat Hij God was voor ons. De Menschenzoon moet God zijn. Bij Zijn eerste optreden, toen Hij door Jo hannes werd gedoopt, klonk een stem uit den hemel: „Deze is Mijn welbe minde Zoon, hoort naar Hem". Hetzelfde herhaalde zich bij de ver heerlijking op den berg. Zoo staat het in de Evangeliën, die, zooals spr. in de vorige conferentie aangetoond heeft, historisch moeten zijn. De Menschenzoon is de Eengeboren Zoon van God den Vader, één in we zen met den Vader, en daarom be schikkend over alle macht en alle ken nis. Hij is kind van God van nature. Hij zegt niet alleen dat Hij God is, neen, Hij bewijst 't ook. De profetieën over 2000 jaar heeft Hij trek voor trek vervuld. Het kan toch niet zijn, dat dit boos opzet van Hem is geweest, want in de eerste plaats is 't onmoge lijk, omdat verschillende vervullingen geschied zijn, waarin Hij passief was. maar bovendien dan zou Hij de meest doortrapte en vreeselijke leugenaar zijn geweest, die ooit op de wereld be staan heeft. Zoo kan Hij dan ook nooit geweest zijn „verheven Mensch". zoo- als de modernen Hem noemen. Hij is of God, of een bedrieger. Maar zulk 'n bedrog zou God immers niet kunnen gedoogen. Neen, Hij is de Menschen zoon, Emmanuel, God met ons. Hij is ook God voor ons. Hij is Ko ning, zooals Hij zeide tot Pilatus, om dat Hij van de waarheid getuigenis geeft. Hij is d e Waarheid Zelf. Jezus is de Wetgever, de groote, magistrale, pyramidale verklaring van Gods Waarheid. Deze Jezus heeft op Zich genomen de zonde van het gansche menschelij- ke geslacht. Hij is geworden zonde om ons, opdat wij zouden worden recht vaardigheid Gods in Hem. Maar Hij heeft de zonde en den dood overwon nen en zoo is Hij de Waarheid gewor den. Emmanuel, God met ons. OPENBARE FEESTVERGADERING Voor den herdenkingsdag van Lei dens Onzet op den derden October a.s. is door de Leidsche Chr. Oranjever- eeniging een groote openbare feest avond georganiseerd, die zal aanvan gen om half acht en gehouden wordt in de groote zaal van het gebouw Pre diker, Janvossensteeg. Het belooft een prachtigen avond te worden. Ds. H. Thomas zal de feest rede houden, terwijl de heer H. Sie- besma, de bekende voordrachtkunste naar uit Voorburg eveneens zijn me dewerking heeft toegezegd. Verder is er muziek en zang en andere attrac ties, zoodat we ieder kunnen aanra den de vergadering te bezoeken. Men kome vooral op tijd. Te half tien is de vergadering afge loopen zoodat men ruimschoots de gelegenheid heeft naar het vuurwerk te gaan. CURATOR UNIVERSITEIT. Naa rwij vernémen kan de benoe ming van jhr. Van Karnebeek, oud minister van buitenlandsche zaken en Commissaris der Koningin in Zuid- Ilolland, tot curator der Universiteit alhier als opvolger van jhr. De Gijse- laar, reeds zeer spoedig worden te gemoet gezien. Belanorijkste nieuws in dit Hummer. Dr. W. v. <L HORST. Dr. W. van der Horst, assistent in de physiologie bij prof. Rademaker, voordien bij prof. Einthoven, heeft te gen 1 Januari a.s. eervol ontslag ge vraagd. Hij gaat zich dan als practi se erend arts vestigen te Pijnacker, waar hij de practijk van dr. Tichelaar heeft overgenomen. EXTRA TREIN. Den chef van het station Leiden (Hee- rensingel) is opgedragen rekening te houden met het tijdstip, waarop het vuurwerk is afgeloopen en den extra- trein zoo noodig een kwartier later, dus 0.15 (12.15 's nachts) te doen ver trekken. EEN DOODELIJK ONGELUK. Hedenmiddag omstreeks 12 uur had een vischvrouw haar wagentje met visch neergezet tusschen eenige hek ken op de Beestenmarkt en stak ver volgens de Steenstraat over, teneinde bij de huisbewaarster van den apothe ker Reyst visch af te leveren. Zij werd toen door een auto van den taxi verhuurd er V. overreden. Een der wielen ging haar ov^r het hoofd en zij werd nog eenige meters meegesleurd. Het hoofd wos onherken baar verminkt en de dood trad onmid dellijk in. Dr. v. II. G. en de directeur van den Geneesk. Dienst, Dr. HorgJ, waren spoe dig ter plaatse, doch hun hulp was toen reeds overbodig. Het lijk is naar het Ac. Ziekenhuis overgebracht. Volgens ooggetuigen had de bestuur der met een matigen gang gereden en treft hem geen schuld. De chauffeur was pas eenige dagen bij den heer V. in dienst. Van het ongeval zelf had hij aanvankelijk niets gemerkt. Het lijk is later herkend als te zijn van de 68-jarige A. Pronk, huisvrouw van C. Ysvelder te Scheveningen. Wij verwijzen naar de publikatie van B. en W. in dit nummer, betref fende een aanbesteding van school- en kantoorbehoeften, die gehouden wordt op Woensdag 24 October a.s,, des voor middags 11 uur ten raadhuize. De politie is reeds nu diligent ten opzichte van menschen met aap-, jes, marmotjes e.d. Reeds zijn een tweetal jongens daarvoor aangehou den. 't Is te hopen, dat dit den schrik er in zal brengen! Gemeenteraad Leiden. (Vervolg van het Bijblad). Avondvergadering. Te 8.15 heropent de voorzitter de vergadering en geeft het woord aan den heer Van Eek. De heer Van Eek. (S.D.) onder steunt het betoog van zijn partijge noot Baart. Spr. oefent critiek op de lage loonen, die aan de arbeiders in den Leidschen Hout zullen betaald worden; deze critiek komt niet voort uit minder waardeering voor den Leidschen Hout. Spr. komt voorts op tegen het door weth. Goslinga gezegde, dat spr. zou opkomen voor de werkschuwen. En dat, terwijl spr. de man is geweest die steeds den strijdkreet van „pro ductief werk" heeft aangeheven, ten einde daardoor de maatschappij rijker te maken en te ontkomen aan den droevigen cirkelgang in het kapita lisme: lage loonen, werkloosheid, la ge loonen. Het werk in den Leidschen Hout is geen werkverschaffing, immers daar onder moet verstaan worden werk, nuttig werk, dat opgezet wordt ter wille der werkloozen. Spr. kan niet medewerken om het werk aan den Leidschen Hout te laten verrichten tegen loonen waarvan men zijn gezin niet eens de noodige voeding kan ge ven. De heer Groen eveld (S.D.) komt op tegen de door wethouder Goslinga gegeven definitie van werk verschaffing: „het verschaft werk". Doch dan is alle werk „werkverschaf fing". Spr. definieert werkverschaffing als het uitvoeren van werk, dat ach terwege zou gebleven zijn als er geen werkloosheid was. Dus dan valt de Leidsche Hout daar niet onder, im mers deze wordt toch niet aangelegd om de werkloozen aan v. erk te helpen. Spr. prefereert aanbesteding van het werk in den Leidschen Hout boven Binnenland. Doodelijk ongeluk te Leiden. De Leidsche raad besluit tot verkoop van een deel der gronden van Zniderzicht. De werkzaamheden voor den Leidschen Hont zullen als werkverschaffing worden uitgevoerd. Vragen van den heer -Bijleveld over de rede van den Gouverneur-generaal op BalL Buitenland. Het congres der Britsche arbeiderspartij, Japan heeft pnblicatie van den volledi- gen tekst van het vlootcompromis ver zocht. Een aanslag op All Smith, den candi- daat voor het presidentschap der Ver. Staten, verijdeld. Dijkdoorbraken aan de Belgische kust. De „Graf Zeppelin" zal op zijn laatst volgende week naar Amerika vertrekken. eeu dergelijke uitvoering als hier voorgesteld werd. Spr. wijst er tenslotte op, dat niet lage, doch juist hooge loonen der ar beiders de welvaart verhoogen. De beer Wilbrink (C.H.) zou er wel voor zijn de loonen iets op te voe ren, doch hij heeft het er niet voor over om de Rijkssubsidie er aan te wagen. Spr. ziet er overigens het nut niet van in, al de argumenten die aan de overzijde gebezigd zijn te weer leggen; wij staan nu eenmaal op een verschillend standpunt. Spr. is ook voor hooge loonen, doch alleen als dit economisch mogelijk is. De heer Heemskerk (R.-K.) is door het antwoord van den wethouder niet bevredigd. Spr. zou voor afstemming van het voorstel stemmen, doch hij wijst er op, dat we over het Fonds niets te zeggen hebben, zoodat dan ook de be paling vervalt, dat voor 80 pCt. Leid sche arbeiders gebruikt moeten wor den. Spr .handhaaft tegen den beer Gos linga, dat werkgevers, die loonen van f 20 uitkeeren onrechtvaardig hande len en in strijd zijn met alle Christe lijke naastenliefde. Bij aanneming der voorstellen-Elkerbout zou spr. voor het voorstel kunnen stemmen. De heer Goslinga (A.-R.), hand haaft. dat hier sprake is van werk verschaffing; als er geen werkloozen waren zou dit werk nog niet zijn uitgevoerd. Spr. wijst op den aan drang, die vooral van de. zijde dear, werklooze land- en tuinbouwarbeiders is geoefend om dit werk reeds dezen winter ter hand te nemen. Wlerd het werk aanbesteed, dan bestond het gevaar, dat in hoofdzaak niet-Leid- sche arbeiders werden gebezigd voor dit werk. De vertegenwoordigers der Chris telijke en moderne landarbeiders benden hebben aangedrongen dat htm leden aangenomen zullen worden voor dit werk; zij staan dus niet zoo als de socialistische raadsleden afwij zend tegenover dit voorstel. Wat de werkschuwen betreft, merkt spr. op, dat dezen alleen kunnen ge holpen worden door ze aan werk te helpen. De heer Van Eek: tegen behoor lijk loon. De heer Wilmer: dat hebben we niet in onze macht. De heer Van Eek: ge laat de menschen, die aan t werk gesteld worden, weer honger lijden. De heer G o s 1 i n ga zegt: de hee- ren zijn hier in oppositie, maar als er een wethouder van hen in T college zit, stemmen ze als lammeren voor dergelijke voorstellen. De Minister heeft nu eenmaal de regels vastgesteld, en daarvan kun nen we niet afwijken. De loonnorm voor de werkverschaffing moet liggen tusschen de normen van den steun eenerzijds en de loonen het parti culier bedrijf anderzijds, en dit is bier het geval. Spr. bespreekt vervolgens do voor stellen van den heer Eikerbout. De werkzaamheden eischen zoo weinig vakbekwaamheid, dat van een pre mie naar Spr.'s oordeel geen sprake kan zijn. Wat de bemiddelingscom missie bij kwesties betreft, spr. ge looft dat 't met de kwesties nog wel los zal loopen. Wat de 80 pCt. uiikee- ring bij regenweer betreft, vraagt spr. den heer Eikerbout dit in een motie om te zetten. Bij ziekte zal overeenkomstig het Burger! Wetboek gehandeld worden. Spr. ontkent, dat hier sprake is van een loondxukkend element, omdat dit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1