CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit 1WEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belanarijkste nieuws in dit Nummer.
9de JAARGANG
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2550
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2^0
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22l/t cent
Ingezonden Mededeelingen dnbbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad, 40 cents
V Niet cgnsequent.
In de Banier, het orgaan van de Stk.
Geref. Partij, worden economische be
schouwingen gehouden, die waard zijn
gelezen te worden.
Men zou mogen vragen, waarom nu
juist economische beschouwingen ge
geven worden, waar de partij nog zoo
zeer behoefte heeft aan een uiteenzet
ting van het politieke standpunt, maar
daar zullen de leiders wel hun wijze
bedoelingen mee hebben.
Of het verstandig is, zoo lang te
zwijgen is een andere vraag; ten slotte
heeft ook de S. G. P. aan een helder
programma even groote behoefte als
wij.
Over het socialisme volgt, na een
goed beredeneerde omschrijving, deze
conclusie over de onhoudbaarheid:
„Gesteld eens dat een socialistische
maatschappij kwam. De Staat neemt
dan de productie voor zijn rekening.
De~ Staat zegt wat, en hoeveel er ge
produceerd zal worden.
Maar zie nu de groote moeilijkheid,
waarvoor de Staat komt te staan!
Hoe zal een Staat weten, hoeveel hij
produceeren moet? De behoeften aan
productie factoren worden op de
markt niet meer geuit. De Staat
zorgt immers hiervoor! Er zal dus
geen vraag en aanbod van productie
kapitaal zijn; m.a.w.: het markt
mechanisme wordt op dit gebied
uitgeschakeld.
Maar hoe zal de Staat weten het
meest economisch te handelen, als hij
deze prijzen-leiddraad mist, die de ba
sis vormt, waarop alle producenten in
de huidige maatschappij steunen?
Waarin, zoo vragen we, zal nu de
stijging of daling der subjectieve waar
deeringen voor deze goederen tot
uiting komen, als de prijsvorming is
uitgeschakeld? Hoe zal de Staat een
kostenberekening kunnen maken voor
hij gaat produceeren, als hij zijn kost
prijsberekening niet meer kan doen
steunen op de subjectieve waardeerin
gen via de prijzen?
Ziedaar een aantal vragen, waarop
de socialistische woordvoerders tot op
heden in gebreke gebleven zijn te ant
woorden.
Dit geldt eveneens voor de commu
nisten, j^, voor hen nog scherper, om
dat zij niet alleen de productie in han
den van den Staat leggen, maar ook
de consumptie. (Zie Rusland).
Natuurlijk heeft het aan wanhoops
pogingen, deze moeilijkheid te omzei
len, niet ontbroken.
Wij noemen Marx' „Arbeidswaarde
leer", waarin hij ten onrechte meent
een oplossing van deze kwestie aange
geven te hebben.
Zoo is dan het prijsargument:
le. een rots, waarop alle socialisme
zich zal te pletter stooten.
2e. een reden, waarom socialistische
of Communistische Communes steeds
mislukt zijn, en
3e. een bewijs, dat het Socialisme
reeds bij voorbaat tot ondergang en
mislukking gedoemd is".
Inderdaad logisch beredeneerd.
De Staat kan niet buiten den norm,
door het leven zelf geschapen, omdat
zijn taak niet is, het scheppen,
maar het regelen.
Wij hopen dat, wanneer ter gelege
ner tijd ook .de politiek op dergelijke
wijze behandeld wordt, zal blijken, dat
de S. G. P. met ons de taak van den
staat op dezelfde wijze zal zien ten
aanzien van de Kerk.
Maar wij meenen ook op grond van
deze uiteenzetting te mogen zeggen,
dat de S. G. P. niet consekwent is door
nog steeds vast te houden aan den
eisch van een Gereformeerden Staat
en door het vereenzelvigen van de
taak van Kerk en Staat. Immers daar
is de taak en het vermogen van den
Staat niet anders.
Y Nadere opheldering gewenscht.
Volgens een Aneta-telegram zou de
Gouverneur-Generaal van Ned. Indië
bij het officiëel bezoek, dat hij onlang9
aan het eiland Bali heeft gebracht,
in een toespraak tot de verzamel le
waardighieidsbekleeders te den Passar
gehouden, hebben verklaard, dat Ba
li's bevolking hem steeds bereid zou
vinden, „haar adat, gewoonten en
godsdienst tegen vreemde penetratie
te beschermen".
Het komt ons voor, dat deze verkla
ring, door den vertegenwoordiger van
Hare Majesteit op zoo plechtige wijze,
bij een officiëele gelegenheid, uitge
sproken, vooral wat de laatste woor
den betreft, verschillende vragen doet
rijzen en eenige nadere opheldering
niet achterwege mag blijven.
Wat is dat, do Baiineesche gods
dienst (het Boeddhisme) tegen „vreem
de penetratie" beschermen?
Ligt het in de bedoeling den arbeid
der Christelijke Zending tegen te hou
den of wel geheel te verbieden?
Wij kunnen dat moeilijk aannemen.
Maar wat is dan eigenlijk te betee-
kenis van die, ten aanhoore van de
élite der Balische bevolking afgelegde
belofte?
Of heeft hier Aneta het
gebrekkig weergegeven?
STADSNIEUWS.
PROF. DR. C. C. BERG.
Bij Kon. Besluit is benoemd aan de
Rijksuniversiteit alhier, in de facul
teit der letteren en wijsbegeerte, om
onderwijs te geven in de Javaansche
taal en letterkunde, tot gewoon hoog
leeraar Dr. C. C. Berg, leeraar in de
Javaansche taal aan de Oostersche af-
cleeling der Algemeene Middelbare
School te Soerabaia.
PROF. DR. B. A. VAN GRONINGEN.
Eveneens is bij Kon. Besluit benoemd
tot gewoon hoogleeraar in de faculteit
der letteren en wijsbegeerte aan de
Rijksuniversiteit alhier, om onderwijs
te geven in de Grieksche oudheden,
Dr. B. A. van Groningen, rector aan
het openbaar gymnasium' te Assen.
Dr. Bernard Abraham van Gronin
gen, die de opvolger is van wijlen Prof.
Vürtheim, werd 20 Mei 1894 te Twello
geboren.
Reeds in zijn jeugd vertrok hij naar
Brussel, waar hij de lagere en middel
bare school doorliep en vervolgens als
student in de klassieke letteren aan
de „Université Libre" aldaar werd in
geschreven.
Na in 1914 aldaar zijn candidaats-
examen te hebben gedaan, vertrok hij
naar Groningen en liet zich daar als
student aan de Universiteit aldaar den
19den October 1914 inschrijven.
Zijn diploma als candidaat, te Brus
sel behaald, stelde hem vrij van het
staatsexamen tot toelating aan onze
universiteiten.
Den 4den Juli 1916 deed hij met goed
gevolg het candidaatsexamen in de
letteren, en 5 April 1919, cum laude,
het doctoraal examen. Hij promoveer
de den 8sten Juli 1921 cum laude aan
deze universiteit. 3
Reeds dadelijk na zijn doctoraal
examen, in 1916, werd hij benoemd tot
tijdelijk leeraar in de klassieke lette
ren aan het gymnasium te Groningen,
wat hij bleef tot 1919.
In dit jaar werd hij benoemd aan 't
gymnasium te Leeuwarden, eerst als
leeraar, later tevens als conrector.
In December 1926 volgde zijn benoe
ming tot rector van het stedelijk gym
nasium te Assen, welke functie hij
ook thans nog vervult.
Dr. van Groningen legde zich vooral
toe op de studie van Grieksche papyri,
is vast medewerker van het tijdschrift
Mnemosyne en schreef ook artikelen
in het Italiaansche tijdschrift Aegyp-
tus.
Voorts is hij sedert eenige jaren pri
vaat-docent in de papyrologie aan de
universiteit te Groningen.
In 1924 verscheen van zijn hand een
belangrijk werk, getiteld: „Le erymna-
siarque des Metropolis de l'Egypte
Romaine".
EEN VADER DIE GEEN ONDERWIJS
WIL VOOR ZIJN KINDEREN.
Voor den Krijgsraad te 's Hertogen-
bofch stond terecht de 40-jarige adju-
dant-onderofficier-instructeur van het
6de reg. veld-artillerie alhier, S. Z.
Hij had n.l. niet gezorgd, dat zijn
drie kinderen de lagere school alhier
bezochten.
Verd. vond onderwijs niet noodig.
God alleen is Leeraar en zal wel
zorgen, dat de kinderen kennen wat
zij wetep moeten, oordeelde hij.
Hem werd voorgehouden, dat de kin
deren toch moeten leeren, om zich
een plaats in de maatschappij te ver
overen en dat* hij ook zelf onderwijs
heeft genoten en zelf als instructeur
onderwijs geeft aan militairen.
Verd. bleef echter in zijn standpunt
volharden.
Uit een inmiddels ingesteld onder
zoek naar zijn geestvermogens Is ge
bleken, dat verd. volkomen normaal
en toerekenbaar is.
De aud.-mil. eischte wegens over
treding der Leerplichtwet 50 boete.
De Krijgsraad veroordeelde hem tot
driemaal 5 boete.
INAUGUREELE REDE.
Prof. Dr. A. D. Fokker, conservator
bij Teyler's stichting te Haarlem, van
wege deze stichting benoemd tot bui
tengewoon hoogleeraar in de theore
tische natuurkunde aan de Leidsche
Universiteit, heeft hedenmiddag in
het Groot-auditorium zijn ambt aan
vaard met het houden' van een rede
over: „Natuurkundige concepties van
buiten-natuurkundig belang".
DE VERKOOP VAN GRONDEN
ZUIDERZICHT.
Door de Federatie van alhier geves
tigde woningbouwvereenigingen is het
volgende adres aan den Raad gericht:
Edelachtbare Heeren,
Namens de Federatie van te Lei
den en omstreken gevestigde Woning
bouwvereenigingen, waarbij zijn aan
gesloten de vereenigingen: „De Een
dracht", „De Tuinstad wijk", „Ons
Doel", „Eensgezindheid" en „Ons Be
lang", verzoeken ondergeteekenden
beleefd, het voorstel van Burgemees
ter en wethouders van Leiden, betref
fende den verkoop van grond, gelegen
onder „Zuiderzicht" aan den Zoeter-
woudschen Sin.vel, Kadastraal bekend
Sectie M. nis. 2525. 587, 586, 3127, 4135,
769, 4138. 4139. 4260. 3995. 4085, 3798,
568, 569, 570, 571. 572 573, 574, 3799, 4073
(enkele hier genoemde nummers ge
deeltelijk), niet goed te keuren en wel
om de in de toegevoegde memorie ge
noemde redenen.
Het adres is vergezeld van de vol
gende toelichting:
Bij Raadsbesluit van 15 October 1923
werd aangenomen met algemeene
stemmen, dat de Gemeente den Grond
gelegen bij Zuiderzicht aan den Zoe-
terwoudschen Singel, zooals omschre
ven in ons adres, zou koopen voor de
Volkshuisvesting.
Thans, ongeveer 5 jaar later, bereikt
U van het College van B. en W. een
voorstel, dezen grond te verkoopen
aan een particuliere maatschappij.
Namens de Federatie van te Leiden
en omstreken gevestigde Woningbouw
vereenigingen nemen wij de vrijheid,
daartegen ernstig te protesteeren.
In de eerste plaats komt het adres
santen verkeerd voor, dat de Gemeen
te een stuk grond, hetwelk zoo gunstig
gelegen is, in handen geeft van grond-
speculanten. Hoewel door hen wordt
begrepen, dat de Gemeente dezen
grond op een bepaalde wijze en met
desnoods vooraf vastgestelde woning
typen wil doen volbouwen, is het on
begrijpelijk, dat zij hem wenscht te
verkoopen aan een maatschappij, die
uit louter winstbejag den grond zal
verkavelen om aan de haar gestelde
voorwaarden te voldoen, met de over
dracht dier voorwaarden tot in het
oneindige; terwijl aan geen der alhier
gevestigde woningbouwvereenigingen
de gelegenheid is geboden, haar nieu
we bouwplannen aldaar te projectee
ren.
Omdat de beide laatste jaren, on
danks het feit, dat het Rijk nog steeds
gelden beschikbaar stelt voor den
bouw van woningwetwoningen, niet
één onzer vereen, in de gelegenheid
is gesteld, een nieuw plan uit te voe
ren, hebben we het vermoeden gekre
gen vooral nu de gemeente haar grond
wil gaan verkoopen, dat zij de vereeni
gingen langzamerhand op den achter
grond wil gaan slellen ten voordeele
van de particuliere bouwers.
Zelfs is adressanten van betrouw
bare zijde medegedeeld, dat bij de Mar-
nixstraat reeds een perceel gemeente
grond aan particulieren zoo goed als
verkocht was.
Waar toch zal de gemeente in de toe
komst zoo goedkoop den benoodigden
bouwgrond betrekken, of stelt het
College van B. en W. zich voor, dat
een zoo ruime voorraad arbeiderswo
ningen aanwezig is, dat de eerste ja
ren niet aan aanvulling behoeft ge
dacht te worden?
Bovendien trekken adressanten in
twijfel, of particuliere maatschappijen
nog v/el de aangewezenen zijn, om in
het tekort aan arbeiderswoningen te
voorzien, tenminste de laatste jaren
is van haar activiteit in die richting
niets gebleken. Overal worden wonin
gen voor beter gesitueerden gebouwd,
doch de arbeiderswoningbouw staat
nagenoeg stil, terwijl elk onzer ver
eenigingen beschikt over een surplus
van leden, ruim voldoende voor een
vijftal nieuwe bouwplannen.
Nu de crisis-wet (huurcommissie-
wet) is opgeheven, wordt het aantal
klachten, dat adressanten bereikt over
onbillijke behandeling door particu
lieren van arbeiders-bewoners zeer
groot en staat men telkens verbaasd,
over de maatregelen, welke deze maat
schappijen kunnen nemen, om hun
speculatief oogmerk te bereiken
Het is begrijpelijk, dat, waar de Ge
meente aan zulke maatschappijen
haar grond voor een betrekkelijk ge
ringen prijs zou verkoopen, zij daar
mede de vereenigingen, die altijd ge
bouwd hebben zonder winst te beoo
gen en meermalen de meest strenge
bepalingen van de Gemeente voorge
schreven kregen, feitelijk negeert, of
schoon de gemeentelijke autoriteiten
meermalen in woord en geschrifte
hun groote ingenomenheid met het
werk der vereenigingen kenbaar
maakten.
Zij waren het, die door voor de ar
beiders te bouwen, in de eerste plaats
den woningnood hielpen lenigen en
nog steeds bereid zijn, de belangen der
arbeidende bevolk ine te behartir en,
waar particulieren daarin te kort
schieten.
Vandaar dat we den Raad met den
meesten aandrang verzoeken, niet
goed te keuren, dat deze grond wordt
verkocht, opdat de Woningbouwveree
nigingen met plannen kunnen komen,
om hem in den daarvoor in het voor
stel genoemden tijd vol te bouwen,
waartoe alle vereenigingen in de ge
houden ledenvergadering van 30 Aug.
1928 ten volle bereid zijn bevonden,
hun medewerking te verleenen in
overleg met B. en W. der Gemeente.
Bovendien hebben adressanten hier
bij gevoegd het schrijven van 28 Aug.
1928, dat zij over deze aangelegenheid
richtten aan B. en W., maar waarop
zij tot hun spijt een negatief antwoord
ontvingen, wat hen mede heeft ge
noopt, thans een verzoek tot den Raad
te richten, om hun gedachte kenbaar
te maken.
DE FEESTWIJZER VERSCHENEN.
De officiëele feestwijzer voor de
39ste feestviering in verband met de
herdenking van Leiden's Ontzet, is
heden weer verschenen en zal vanaf
morgen overal in onze stad te koop
zijn.
De uitgeefster, de N. V. Boek- en
Steendrukkerij Eduard IJdo, heeft als
steeds, ook nu weer voor een smake
lijk uiterlijk van het boekje gezorgd.
De voorzijde van den. omslag bevat
een mooie teekening, die in verband
met den voorgenomen optocht, de ver
schillende verkeersmiddelen over de
aarde, op het water en door de lucht
symboliseert.
De feestwijzer bevat voorts alles,
wat voor ieder, die de a.s. feestelijk
heden meemaken wil (en dat zijn toch
alle Leidenaars en oud-Leidenaars, en
ook velen uit de omgeving!) nuttig en
noodig is te weten.
We zullen natuurlijk geen excerpt
van het program geven, want men
moet dit zelf in zijn bezit hebben.
Vermelden we alleen, dat aan het
hoogtepunt der feestelijkheden, den
optocht, het verkeerswezen door alle
eeuwen heen voorstellende, het leeu
wendeel is toegewezen.
De prijs is, gelijk men weet, 0,25.
OUDERAVOND „N. O. M. A. T. E. G."
De Chr. Jeugdvereeniging „N. O. M.
A. T. E. G." uitgaande van Kerkwijk
IV der Ned. Herv. Gem., hield gister
avond in gebouw „Prediker" alhier 'n
uitstekend bezochten Ouderavond
In beide zalen was bijna geen plaats
onbezet.
De vergadering werd precies te acht
uur door den voorzitter, den heer A.
A. Boehmer geopend, die na het laten
zingen van Ps. 68 vs. 10 voorging in
gebed, waarna uit Gods Woord gele
zen werd Luc. 18 vs. 117.
In zijn kort openingswoord heette
hij allen, ouders zoowel als belang
stellenden, hartelijk welkom op dezen
avond en deelde mede, dat de Burge
meester zoowel als de oud-burgemees
ter tot hun spijt verhinderd waren,
dezen avond bij te wonen. In het bij
zonder drukte hij zijn spijt uit over 't
feit, dat Ds. G. H. Beekenkamp weder
door ongesteldheid verhinderd was te
genwoordig te zijn.
Met allen een gezegenden en gezelli-
den avond toewenschend besloot hij dit
openingswoord.
De meisjes van onze vereeniging
brachten hierna op zeer verdienstelij
ke wijze: „Er gaat door alle landen"
ten gehoore. Meteen kregen wij den
indruk, dat deze afdeeling onder zeer
bekwame leiding staat. Een woord van
dank is hier dan ook wel op zijn plaats
Hierna werd de heer C. van 't Riet
gelegenheid gegeven tot het houden
van een referaat, dat tot titel had:
Binnenland.
Twee hoogleeraarsbenoemingen te Lel
den.
De „Schola Cantornm" te Keulen.
Het antwoord van den minister op de
vragen betreffende de onbewaakte over
wegen.
Een adres der Woningbouwvereenigin
gen aan den Leidschen Raad.
Bnltenland.
De Volkenbondsvergadering heeft het
rapport-Benesj inzake de ontwapening
aangenomen.
De beslissing over den bonw van een
eigen radiostation is door den Volkenbond
tot een volgend jaar aangehouden.
De Belgische bezettingstroepen znllen
uit het Rijnland teruggetrokken worden.
De begrafenis der eerste slachtoffers van
den theaterbrand te Madrid.
Groote brand te Bordeaux.
Het congres der Int Chr. Vakbeweging
te München.
„Jeugd, Jeugdarbeid en Jeugdzege-
ning".
Spr. begon met te memoreeren, dat
het de jeugd is, die zoo voor indruk
ken vatbaar is en dat het juist die
indrukken zijn, die in hun latere le
ven weer levendig voor hen worden en
dan ook dikwijls de oorzaak zijn van
een andere levensrichting.
Dit levendig worden illustreert spr,
in een treffend voorbeeld uit het da-
gelijksch leven.
Vervolgens tot het tweede punt:
„Jeugdarbeid" overgaande, laat hij
uitkomen, dat wij hierbij tweeërlei
arbeid kunnen onderscheiden, n.1.
zooals Christenen en zooals de wereld
die opvatten en dat het den ouders
niet onverschill% moet zijn onder
welke beïnvloeding hun kinderen
staan.
Spr. wekte daarna op, de kinderen
naar een Chr. vereeniging te zenden,
daarbij er tevens aan toevoegend, ook
de Chr. Jeugdarbeid te steunen, want
wil dat werk voortgang hebben, dan'
is ook financieelen steun zeker noo
dig.
Vooraf liet hij nog zingen het 7e en
8e vers van den 89sten Psalm, terwijl
er voor de onkosten een collecte ge
houden werd, die het prachtig bedrag
van 17,40 opbracht.
Daarna ging hij tot slot naar het
derde of laatste punt van zijn referaat
over: de „Jeugdzegening", daarbij de
bekende tekst: „Laar de kinderkens
tot Mij komen", enz. als thema ne
mend.
Aan de hand hiervan bewees spr„
dat Jeugdarbeid noodig is, immers
Christus heeft de kinderen niet ver-
stooten, zooals de discipelen wilden
doen, maar hen geroepen en gezegd:
„Ook derzulken is het Koninkrijk'
Gods".
Spr. beëindigde zijn prachtig refe
raat met den wensch, dat de ouders
den arbeid ook in hun gebed zullen
gedenken en dan zal Gods ons om
Christus' wil zeer zeker nabij zijn.
Hierna werd gezongen Ps. 146 vs. 3
en 8, waarna nog enkele mededeelin
gen volgden, o.a., dat in de pauze ge
legenheid zou zijn zich als contribu
ant (e) op te geven, waarvan een zeer
druk gebruik gemaakt werd.
Tevens beval hij de Kerstcollecte,
die in October gehouden zal worden,
zeer aan in de belangstelling van de
ouders.
De pauze, die hierna volgde en waar
in koffie en koek werden rondgediend,
verliep heel aangenaam, mede door
de pianomuziek van den heer M. Hey-
mans, terwijl na de pauze allereerst
de meisjesvereeniging zich liet hoo-
ren en mooi: „Ik wensch te zijn als
Jezus" ten gehoore bracht.
Vervolgens nam de voorzitter, de
heer A. A. Boehmer het woord, die op
buitengewoon verdienstelijke wijze
een door hem zelf vervaardigd veree-
nigingsgedicht declameerde. Er volg
de een zeer warm en wel verdiend ap
plaus.
Onze pianist kreeg hierna de gele
genheid om zijn talenten te toonen
door de vergadering op een pianosolo
te vergasten, terwijl de meisjesvereen.
als mooi slot:.„Daal bij het huiswaarts
gaan Uw zegen" zong.
Even over tienen kreeg de heer A. J.
v. 't Riet het woord, die in zijn slui
tingswoord allen hartelijk dank zeide
die op eenigerlei wijze tot het welsla
gen van dezen avond hadden medege
werkt, maar bovenal bracht hij dank
aan God, dat Hij ons dit samenzijn ge
schonken had.
