CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1928 Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse 9 JAARGANG ABONNEMENTSPRIJS ln Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Oil nummer beslaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Burgemeesters benoeming. Ten aanzien van de benoeming: van den heer mr. P. Droogleever Fortuyn, lid voor den Vrijheidsbond van de Tweede Kamer, tot Burgemeester van Botterdam, heeft zich een eigenaardi ge kwestie voorgedaan. Gebleken is dat in afwijking van vorige gelegenheden deze benoeming heeft plaats gehad zonder vooraf gaand overleg met leden van het Ge meentebestuur van Rotterdam. Dat gaf den heer Hanemaayer aan leiding om, hamens de rechtsche raadsfractie, Burgemeester en Wet houders te interpelleeren met de vol gende vragen: le. Is aan B. en W. officieel bekend, dat tot burgemeester van onze ge meente is benoemd de heer mr. P. Droogleever Fortuyn te 's-Graven- hage? 2e. Is met het college of met zijn afzonderlijke leden inzake deze be noeming eenig overleg gepleegd of contact gehouden van de zijde der re geering? 3e. Zoo niet, acht het college het dan juist, dat onze groote stad van 575.000 inwoners op zoodanige wijze zich haar burgemeester ziet aange wezen 4e. Is het college van oordeel, dat de benoeming zelve overeen te bren gen is met de politieke verhoudingen in onzen raad? Op vraag 1 heeft het College geant woord, dat per expresse bestelling aan het Gemeentebestuur is kennis gege ven van de benoeming. Op de volgende vragen antwoordde het College als volgt: Op vraag 2: Noch met het coliege van B. en W. in zijn geheel noch met een van zijn afzonderlijke leden is in zake deze benoeming eenig overleg gepleegd of contact gehouden van de zijde der regeering. Het college vond dit te wonderlijker daar dit alles bij de vorige vacature, zoowel door oen Commissaris der Koningin in de pro vincie Zuid-Holland, als door den Mi nister van Binnenlandsche Zaken, wel was geschied. Op vraag 3: Het college acht het stellig onjuist, dat onze stad zich op zoodanige wijze haren burgemeester ziet aangewezen. Geheel buiten de ge meente Rotterdam om heeft de benoe ming plaats gevonden. Het college acht deze miskenning vernederend voor onze groote gemeente. Het col lege acht de gevolgde gedragslijn bo vendien kwetsend voor het college in zijn geheel en zijn leden afzonderlijk. Toen dan ook, nadat sedert 5 Sept. omtrent de aanstaande benoeming courantenberichten de eenige bron waaruit wij mochten putten waren verschenen, in de collegevergade ring van 11 September voor ons allen zeer waarschijnlijk werd. dat inder daad, geheel buiten de gemeente Rot terdam om de benoeming zou plaats hebben, hebben wij een audiëntie aan gevraagd bij den Commissaris der Koningin in dt provincie Zuid-Hol land. Deze conferentie is gehouden in den middag van 12 September. Volkomen eendrachtig heeft het college toen zijn ernstige Ontstem ming te kennen gegeven over deze wijze van behandeling van het be stuur eener groote stad. Over het on derhoud zelf kan het college geen mededeelingen doen, omdat het had een vertrouwelijk karakter. Maar de Commissaris deelde ons mede, dat hij over het onderhoud met den Mi nister van Binnenlandsche Zaken zou spreken. Dienaangaande hebben ons geen nadere berichten, bereikt. Op vraag 4: Wat de vierde vraag aangaat is het college van oordeel, dat het tot dusver gewoonte was, dat het college als geheel beschou wingen en uitspraken van deze strek king overliet aan den raad. Al heb ben de leden van het collegie aan gaande de gestelde vraag hun over tuiging, toch komt het aan het col lege gewenscht voor, dat de raad zelf den inhoud van deze vraag beant woordt. Na een betrekkelijk korte discussie heeft de Gemeenteraad van Rotter dam daarop met op één na algemeene stemmen zijn leedwezen uitgesproken dat deze benoeming buiten voorken nis van Rotterdam om is afgekomen en met 33 tegen 9 stemmen uitgespro ken, dat deze benoeming niet strookt met de politieke verhoudingen in den raad. Naast practische eenvoudige vra gen, zooals b.v. waarom het College van B. en W. vóór 5 September niet rec-ds eens poolshoogte ging nemen en zelfs na 5 September, toen geruchten rond gingen nog heeft gewacht tot 12 September, den dag der benoeming, staan twee vragen van veel grootero beteekenis n.l.: Hoeft noch de Com missaris der Ken in gin, noch de Mi nisterraad gevoeld dat hier een leemte was? In de tweede plaats: Heeft men in Rotterdam niet gevoeld, dat contact met de personen wel, maar met het Collego als zoodanig toch moeilijk kon plaats hebben? Terecht merkte De Nederlander Donderdagavond op, dat uiteraard ..Minister en Commissaris te spreken zijn voor elk burger, die meent met een gedegen advies of redelijk verzoek hen te moeten naderen. Ook bezoeken van Raadsleden, in verband met een komende Burgemeestersbenoeming zijn niet zelden. Maar het operien van eenig officieel overleg van de zijde oer Regeering zoo zegt De Nederl. schijnt ons zoo zeer in strijd met woord en geest der Wet, dat wij ons niet kunnen indenken hoe een betee- kenend aantal Rotterdamsche Raads leden tot het stellen van zoodanige vraag is kunnen komen. Het blad betreurt dan ook dat zoo iets in de tweede stad van ons land kon voorkomen. Natuurlijk zal de Nederl. nog meer betreuren, dat on danks dezelfde tegenbezwaren als door haar genoemd de Rotterdamsche raad met nagenoeg algemeene stem men zijn beslissing nam. Maar met zoo'n afkeurend oordeel komen wij er niet, want de Nederlan der zal ook wel erkennen dat het be lang van Rotterdam beter gediend was met overleg dan zonder overleg. Zeer juist toonde dan ook de heer Schouten in den Rotterdam sell en raad den weg te kennen toen hij op merkte, dat wegen en middelen ge zocht en gevonden hadden moeten worden om contact te verkrijgen tus- schen Commissaris en Minister aan de eene zijde en de leden van het gemeentebestuur aan de andere zijde. De fout zit hier niet in het stelsel van benoeming, maar in de wijze waarop dit gehanteerd wordt, aldus de heer Schouten. Dat noch de Commissaris, die als Oud-Burgemeester van de Residentie, als Oud-Minister en langs zooveel andere wegen met de practijk bekend kon zijn geen behoefte gevoelde aan voorafgaand overleg, doet vreemd aan. Eveneens dat de Minister, nota bene Oud-Secretaris-Generaal even min die leemte voelt is teekenend. Men vraagt zich af of de beteekenis van het ambt en de belangen van de gemeente niet teveel schuil gingen achter zooveel andere motieven die mogelijk voor deze benoeming hebben gepleit. Het is te hopen dat hier licht ont stoken zal worden dat volledig deze houding rechtvaardigt anders blijft de vrees bestaan, dat met de benoe mingen niet in de eerste plaats de gemeenten en het algemeen be'ang, maar daarentegen andere belangen, die pas in laaste instantie mogen ko men, gediend worden. Als in een groote stad, waar de Grondwet de benoeming met allerlei voorzorgen omringd, zooiets kan gebeuren hoe moet het dan gaan met de gemeenten beneden 50.000 zielen waar de benoe ming niet met deze voorzorgen is omringd. Alleen volledige inlichtingen kun nen hier bevrediging schenken en rust verzekeren. Daar heeft elke ge meente waar een vacature bestaat of komende is, behoefte aan. Dat is ten siotte algemeen belang. STADSNIEUWS. PRESIDENT-CURATOR DER UNIVERSITEIT. Naar wij vernemen, is mr.. A v. d. Sande Bakhuyzen benoemd tot presi dent-curator van de Universiteit. DE HEER P. ZIJLSTRA OVER ZIJN WERK. Gisteravond werd in het gebouw Prediker vanwege de hulp ver een iging Leiden van den Geref. Zendingsbond een openbare bijeenkomst gehouden, waar als spreker optrad de heer P. Zijlstra, zendeling op Midden-Celebes, met verlof hier te lande. De zaal was heel goed bezet. De vergadering stond bij afwezig heid van ds. Beekenkamp onder lei ding van den secr. van de Hulpver- eeniging, den heer W. Keereweer Jr., die aan het begin van de samenkomst liet zingen Ps. 72 2 en 6, las Ps. 72 en daarna voorging in gebed. Spr. deel de daarna mede. dat ds. Beekenkamp ongesteld is en niet aanwezig kan zijn. In zijn plaats heet spr. allen har telijk welkom, speciaal den heer Zijl stra, dien spr. dankt voor de bereidwil ligheid waarmede hij aan het verzoek om hier te komen spreken heeft ge hoor ge,geven. Speciaal ook heette spr. welkom degenen die van buiten gemeenten zijn gekomen. Nadat vervolgens nog gezongen was Ps. 85 5, was het woord aan den hoer Zijlstra, die begint met te zeg gen, dat het zijn bedoeling is een al- gemeenen indruk te geven van zijn ervaringen, op de moeilijkheden te v. ijzen waarop de zending stuit, en de vruchten te laten zien. die de Zen ding veroverd heeft. Na de geografi sche ligging van het land der Torad- ja's toegelicht te hebben vertelde spr. daarna van de eerste kennismaking met de Toradja's en beschreef hun sober uiterlijk, om verder de reis naar bet land van de Toradja's in zijn schilderachtige schoonheid te be schrijven. In vroeger tijden werd het Taml ver-cheuvd door twist en haat. Ge in ele landstreken werden uitgeplun derd en uitgemoord, zoodat bet zui delijk gedeelte geheel is ontvolkt. De komst van het Nederlandsch Gouver nement echter maakte daar een ein de aan. De Toradja heeft een sanguinisch karakter. Ze zijn opbruischend van aard. dapper, moedig en openhartig en toch is hun houding ook weer di plomatiek. Toen spr. met zijn vrouw bij de To radja's kwam was de ontvangst niet openhartig. Er waren geen aanknoo- pingspunten. Maar toch zoo langza merhand werd het beter. Het was noodig hun taal te kennen en ook hun godsdienst te kennen en aan te voelen. De Toradja weet zich omringd door goden en geesten, die zich bevinden in alle voorwerpen en aan wie vele of fers worden gebracht. Ook wordt veel geofferd voor de voorouders. Vandaar is ook het afschuwelijk gebruik om de dooden maanden, ja soms jaren in huis te bewaren. Van geesten en voorouders is het lot van den Torad ja, naar zijn meening, geheel afhan kelijk. Twee groote maatschappelijke fouten van de Toradja's zijn het ha zardspel. waarvoor zij alles op het spel zetten en de polygamie, waardoor van een harmonisch gezinsleven geen sprake is. Toch zijn er opmerkelijke vruchten op den arbeid onder de Toradja's ge plukt. Ook daarvan verhaalt spr. Reeds velen, jongen en ouden zijn tot Christus gekomen. Ook onder de hoogere standen komt een kentering. Verschillende invloedrijke menschen zeggen het heidendom vaarwel, waar van spr. verschillende voorbeelden geeft. Wel is de vrucht nog klein, maar de Geest Gods zal Zijn werk zeker voortzetten. Er is reden ot dankbaar- beid, maar ook moet er veel gebeden worden voor het werk der Zending. Spr. wekt op tot het geven van fi- nancieelen en geestelijken steun. Daartoe hoopt hij dat God allen gena de zal geven. Gezongen werd vervolgens nog Ps. 22 12 en 14, waarbij een collecte werd gehouden voor het werk van den Geref. Zendingsbond. Door den heer Montenberg werd de heer Zijlstra bedankt voor zijn mooie rede. Spr. ging daarna voor in gebed, waarna tenslotte door de vergadering den hr. Zijlstra werd toegezongen Ps. 134 3. Prof. G. G. J. RADEMAKER. Prof. dr. G. G. J. Rademaker, hoog leeraar in de physiolo^ie, bevindt zich sedert eenige dagen te Hamburg, ter bijwoning van het Physiologisch Con gres, dat daar wordt gehouden. PROF. WALTER B. FORD. Prof. Walter B. Ford, hoogleeraar in de wiskunde aan de Universiteit te Michigan, zal binnenkort de Leidsche Universiteit bezoeken als vertegen woordiger van het Carnegie Endow ment for International Peace. De bedoeling van zijn uitzending is het versterken van intellectueele en wetenschappelijke relaties; Prof. Ford, die 17 dezer alhier verwacht wordt, is daartoe in overleg getreden met de Fa culteit van Wis- cn natuurkunde en zal waarschijnlijk ook een voordracht houden. APOLOGETISCHE LEZINGEN. Naar het „Leidsch Predikbeurten- blad" mededeelt, heeft de commissie voor Apologetische lezingen van den kerkeraad der Ned. Herv. Gem. we derom opdracht gekregen, om zooda nige lezingen te organiseeren. ïn plaats van dr. Riemens, die we gens drukke werkzaamheden bedankt, is ds. Kuilman verzocht, in die com missie plaats te nemen. Deze heeft de beslissing nog even aangehouden. WIJDINGS ZANGDIENST. Het kerkkoor „Ex Animo" zal aan den vooravond der 3-October-herden- king, alzoo op Dinsdag 2 Oct. a.s., des avonds 8 uur een wijdings-Zangdienst houden in de Hooglandsche Kerk. Als spreker zal optreden de eere voorzitter dier vereeniging dr. J. Riemens, Ned. Herv. pred. alhier. NOVITIAATSTIJD „JUNGANTUR GAUDIA MUSIS". Het Novitiaat van den Bond van Leidsche studenten „Jungantur Gau- dia Musis" zal aanvangen op 2 Octo ber en eindigen 18 October met inau guratie der novieten door den praeses Senatus Veteranorum. DE BAZAR VOOR HET TEHUIS VOOR VROUWEN. De bazar ten bate van het Tehuis voor vrouwen (Nieuwsteeg 10a), die van Dinsdag 18 tot Vrijdag 21 Sept. in de foyer van de Stadsgehoorzaal is ge houden is in alle opzichten prachtig geslaagd. Op enkele kleinigheden na is alles verkocht, waartoe de laatste avond zeker niet- het minst heeft bij gedragen. De uitslag van de verloting is als volgt: Het kleed no. 12, tafeltje met kleed no. 47, voetkussen no. 84. de sprei no. 39. De verjaardag van de pop is 25 Juni. Ze is ten deel gevallen aan jon gejuffrouw H. Dijk, Hugo de Groot s-I raat 18. De prijzen kunnen worden afge haald bij mevr. Spaargaren. Apothe- kersdijk 5. Daar het resultaat van den bazar zoo mooi is hoopt de bazarcommissie van harte dat thans de eerste steen gelegd is voor den bouw van een nieuw Tehuis voor Vrouwen, dat vol doet aan de eischen van den tijd, want momenteel ontbreekt daar nog al wat aan. De commissie is vol illusie, dat wat dit betreft thans een stap in de goede richting is gedaan. Door mevr. Spaargaren is de bazar gisteravond gesloten, waarna nog door mevr. Locher een woord van hulde en hartelijken dank werd ge bracht aan het dagelijksch bestuur van het bazarcomité voor al het werk dat het heeft gedaan. Dit woord van dank is ongetwijfeld op zijn plaats want de dames van het dagelijksch bestuur hebben inder daad een voorbeeldigen ijver aan den dag gelegd. INSTITUUT VOOR TROPISCHE GENEESKUNDE ROTTERDAM. LEIDEN. Van bovengenoemd instituut wordt een algemeene ledenvergadering ge houden op Zaterdag 29 September, des namiddags te 4 uur in het Instituut voor Tropische Geneeskunde, Rapen burg 33, Leiden. Na afloop der vergadering zullen voor de leden enkele filmen op weten schappelijk gebied worden vertoond. AMBACHTSSCHOOL. Wij verwijzen hierbij naar de adver tentie, voorkomende in dit blad. be treffende de aangifte voor de Vak avondschool, verbonden aan de Am bachtsschool alhier. Aan hen, die overdag in de praktijk werkzaam zijn, wordt hier een schit terende gelegenheid geboden zich the oretisch verder te bekwamen. Tevens wordt, zooals uit de adver tentie blijkt, ook voor enkele vakken practisch onderwijs gegeven, Wij raden daarom belanghebbenden aan, zich met den directeur in verbin ding te stellen, teneinde zich over zijn eigen belangen te laten inlichten. CONCIERGE PATRIMONIUM. Naar wij vernemen is in de gister avond door het bestuur van de afd. Leiden van Patrimonium tot concier ge benoemd de heer P. L. Blangé, ge- pensionneerd spoorwegambtenaar, thans wonende Haarlemmerweg 63e. De tegenwoordige concierge, Wed. Van Weeren, ontving op haar verzoek met ingang van 1 October op eervolle wijze ontslag. Zooals men weet, overleed eenigen tijd geleden de heer Van Weeren. JUBILEUM. 27 September zal het 12jaar gele den zijn, dat mej. W. C. Musse, als winkeljuffrouw in dienst trad bij den heer H. v. d. Boon, Boterhandel, Hoo- gewoerd, alhier. Door de politie zijn aangehouden P. J. O., 17 jaar en W. M„ 18 jaar, die op heeterdaad betrapt zijn, toen ze in een leegstaand perceel aan de Gas- straat bezig waren met het stelen van lood. G. R. W., wonende aan de Bees tenmarkt had gisteren zijn rijwiel on beheerd geplaatst voor een perceel op het Rapenburg. Eenige uren later bemerkte hij tot „zijn groote verwondering", dat het was ontvreemd. NUMMER 25*7 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Adyertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tarie! Bij contract belangrijke rednetie Kleine Advertentiên bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Belanoriikste nieuws in dit Nummer. Binnenland. De inaugnreele rede van Prof. Dr. Joh. de Groot te Groningen. De Koninklijke Familie in de hoofd stad. De Rotterdamsche Lloyd laat weer een nieuw schip bouwen. Buitenland. De Italiaan Gravina tot opvolger van Prof. van Hamel te Dantzig benoemd. De besprekingen over de voorberei dende ontwapeningsconferentie. Hugo Stinnes is tegen een borgstel ling van een millioen vrijgelaten. De laatste Chineesche Noordelijken hebben den strijd tegen de Nationalis. ten opgegeven. Hedenmorgen 8 uur is de 13-jari- ge J. V., toen hij staande op het pe daal van zijn rijwiel van de Vischbrug den Nieuwen Rijn opreed, in het wa ter gereden. Met behulp van een haak wedden hij en zijn rijwiel op het droge gebracht. BINNENLAND. DE KONINKLIJKE FAMILIE NAAR AMSTERDAM. H. M. de Koningin en Z. K. H. de Prins zijn gistermiddag per extra trein om 3.19 Holl. Spoor, welke van het Ko ninklijk Paviljoen vertrok en die be stond uit eenige rijtuigen van H. M.'s eigen trein, naar Amsterdam vertrok ken om daar tot den 27sten te blijven. Zooals men weet, zou de Prinses zich eerst korten tijd later bij haar ouders te Amsterdam voegen, omdat de Prinses 't noviciaat te Leiden mee maakt. De Koningin droeg een langen bont mantel over een Jicht costuum, de Prins was in admiraal stenue. Slechts enkele leden van het gevolg gingen mede, aangezien een gedeelte zich reeds te Amsterdam bevond. Op het perron bevonden zich vele belangstellenden. De ontvangst Op het perron waren gistermiddag, toen om 4.5 uur de Kon. trein het sta tion van Amsterdam* binnenreed, ter verwelkoming aanwezig de commis saris der Koningin in Noord Holland, Jhr. Mr. Dr. A. Roëll, de burgemeester de heer W. de Vlugt, hoofdcommissa ris Marcusse, de commandant van de Marine in Den Helder schout-bij-nacht Quant, de onder-commandant van de Marine.' kolonel Schenk de Jong, de plaatselijke commandant overste Rouffaer en kolonel Bueno de Mes- quita der genie te Utrecht. Een der eersten, die Hare Majesteit bij het betreden van het perron be; groette, was de directeur van de spoor wegen. Ir. J. A. Kalff. In de Koninklijke wachtkamer werd Hare Majesteit een bouquet aangebo den door de dochter van wethouder Boissevain en nadat de Koninklijke gasten zich kort met de autoriteiten hadden onderhouden werden de hof- rijtuigen bestegen. De Koningin en de Prins namen plaats in de calèche met twee paarden bespannen, van den rooden bok gere den. Om kwart, over vier vertrok de stoet naar het paleis, voorafgegaan en ge volgd door een eere-escorte huzaren, onder ritmeester Brevet. Langs den weg, zoowel op .het Sta tionsplein als op het Damrak,, stond een groote schare, die bij hiet passee- ren van den Koninklijken stoet, Hare Majesteit allerhartelijkst begroette. Bij het binnenkomen van de Konink lijke Familie loste het pantserschip Hertog Hendrik 35 saluutschoten. Op den Dam. Reeds om drie uur stelden velen zich op langs het Damrak en op den Dam, om het Koninklijk Echtpaar 't welkom in de hoofdstad toe te roepen. De wacht werd betrokken door de mariniers, die met hun kapel voor het paleis waren opgesteld. Uit den koepel klonken vaderlandsche liede ren. Te kwart over vier kondigden ka nonschoten aan, dat Hare Majesteit was aangekomen en even daarna reed de stoet den Dam op. Uit duizenden kelen klonk een har telijk hoera. Toen de Koningin en de Prins het paleis binnen gingen, speelde de mu ziek het Wilhelmus. Eenige oogenblikken laiter verscheen het Koninklijk Echtpaar op bet balcon wederom luide toegejuicht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1