Dit nummer bestaat nit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9^ JAARdtfNG
WAANDAG T7 SEPTEMBER T928
NUMMER 2542
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd xijn
Per kwartaali 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Wijziging geen verbetering
Dezer dagen kwam het volgende be
richt in de bladen:
„Zooals bekend is, bestaan in Sovjet
Rusland officieele abortus-commissies
waartoe elke zwangere vrouw, die a-
bortus verlangt, zich wenden kan; de
Commissie maakt dan uit, of er al dan
geen termen bestaan, om aan haar
verlangen te voldoen.
Tengevolge van de werkzaamheid
dezer commissies wordt jaarlijks een
groot aantal afdrijvingen verricht,
welk aantal bovendien voortdurend en
in belangrijke mate stijgt.
Hierin ziet de afdeeling moeder- en
zuigelingenzorg van het volkscommis
sariaat van gezondheid een ernstig
hygiënisch gevaar, al is het dan ook,
dat de arbortus steeds door bevoegde
handen wordt verricht.
Zij heeft daarom de regeering voor
gesteld, meer dan tot dusverre propa
ganda te maken en voorlichting te ge
ven omtrent voorbehoedende middelen
en in alle plaatsen ten minste eenmaal
per week de gelegenheid voor vrou
wen open te stellen, te dezèr zake bij
de abortus-commissies inlichtingen in
te winnen".
Hier is wel verandering van tactiek,
maar zeker geen verbetering.
In de eerste plaats toch wordt van
regeeringswege propaganda gemaakt
voor een zonde, die overal diep inge
vreten is.
In de tweede plaats wordt met wat
mogelijk op medisch terrein als een
winst zal zijn te hoeken, een nog die
per neerdrukkende zedelijkheidsdege-
neratie bereikt.
Het is wel teekenend voor de revo
lutie, dat m?n tot zu'ke openbare aan
prijzing van het kwade komt.
V 2000 kerken gesloten.
Onder bovenstaan opschrift geeft
Virgilio Ronzi in d> „Gazette di Vene-
zia" enkele beschouwingen over de
crisis, die het protestantisme op het
oogenblik in de Vereen. Staten door
maakt.
Wanneer, zoo schrijft hij, men het
jaarverslag over 1927 in de „Christan
Herald" leest, dan vindt men daar de
harde cijfers, die ons een mathema
tisch bewijs leveren, dat het protes
tantisme in de Vereen. Staten een ge
weldige crisis beleeft.
Er werden reeds 1740 kerken geslo
ten en in de komende maanden zullen
er nog honderden dit voorbeeld moe
ten volgen: de dominee's hebben zelf
afgekondigd, dat zij bij gebrek aan
belangstelling hun. kerk moesten slui
ten.
Er is geen godsdienst meer in de
harten der menschen, zoo klinkt hun
noodkreet!
1380 dominee's zijn buiten dienst.
Ds. Karl Steltze, die een uitgebreide
studie gemaakt heeft van dit degene-
reerend verschijnsel, komt tot de con
clusie, dat de meeste Amerikanen
meer geven om kauwgom, geconfijte
vruchten, allerlei schoonheidsmiddel
tjes, en dergelijke nietigheden, dan om
hun kerkgenootschap.
Daarnaast wordt vermeld, dat- het
ongeveer 5 millioen zielen tellende
protestantisme verleden jaar per
hoofd nog geen 10 dollar bijeen bracht
voor kerkelijke doeleinden.
Inderdaad, zoo gaat Amerika met
rassche schreden bergafwaarts.
Het is echter een verschijnsel, dat
ook elders gezien wordt. Duitschland
en Nederland volgen het Amerikaan-
sche voorbeeld.
STADSNIEUWS.
LEIDSCH UNIVERSITEITSFONDS.
Blijkens het jaarverslag over 1927
1928 van het Leidsch Universiteits
fonds heeft de commissie van uitvoe
ring hare werkzaamheden ten behoeve
van de Leidsche Universiteit in het
afgeloopen jaar voortgezet in dien
zin, dat in de eerste plaats zooveel
mogelijk werd voorzien in de dringen-
ste behoeften der verschillende facul
teiten. Hoewel het jaarlijks ter be
schikking van de commissie gestelde
bedrag een kleine zeer gewaardeerde
stijging vertoont, toch kan er nog niet
aan gedacht worden de groote leem
ten voorloopig of duurzaam aan te
vullen.
Aan de Faculteit der Godgeleerd
heid werd een bedrag toegestaan tot
het doen houden van voordrachten op
het gebied der wij9geerige theologie.
De bemoeiingen ten behoeve van de
nrccnigde. Faculteiten van rechten en
Mwn bestonden weder in het. ter
i UrJeins .«teller, van gelden voor
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postgiro 58936 Aangesloten op hei Streeknet Lisse
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22V» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cent9
Lzingen over tropische economie en
voor een practicum voor Indisch
staatsrecht.
Tot groote voldoening van de
commissie werd prof. Lorentz, na
verkregen koninklijke machtiging,
weder bereid gevonden een aantal
voordrachten te houden over natuur
kunde.
Het onderwijs van den privaat-do
cent dr. Gerth werd opnieuw gesteund.
Aan dti door prof. Vogel, ten deele in
verband met het instituut Kern geor
ganiseerde cursussen in levende Oos-
tersche talen, werden, evenals aan het
Instituut-Kern zelf, subsidies ver
leend.
Aan prof. Vürtheim werd een ber
drag voor den aankoop van palaeogra-
phisch materiaal voor collegegebruik
toegekend. De commissie voor phono-
grafische studiën ontving een bijdrage
tot het aanschaffen van platen.
In bescheidener mate werden sub
sidies toegekend aan ondernemingen
van wetenschappelijken aard: de slib-
enderzoekingen van prof. Escher, het
werk over Carolus Clusius van dr.
Hunger, het onder leiding van dr.
Crommelin zich uitbreidende museum
van natuurkundige instrumenten,
dat thans nog in het laboratorium op
de Steenschuur is ondergebracht.
In de derde plaats mogen voorzie
ningen van algemeen univer9itairen
aard genoemd„cité universitaire te
Far ijs, van het a.s. congres der Inter
national Astronomical Union en van
oe voorbereidende naatregelen voor
de stichting van een studentenhuis.
Verder wordt in dit jaarverslag nog
herinnerd aan den bestendigen steun
aan de Leidsche Universiteit verleend
door de vier bijzondere leerstoe.en.
door de hernieuwde aanstelling van as
sistenten bij de studie van het Fransch
en bij die van 't Hebreeuws.' door de
herhaalde serie lessen in elementair
Latijn, gegeven door den lector dr. De
Boer, door de voortgezette publicatie
van de Acta Leidensia en den Gids
voor Studeerenden, en door het subsi
die ten behoeve van het Jaarboek,
waarvan, tengevolge van een ver
hoogden post op de begrooting, het
Fonds niet meer zal behoeven bij te
dragen dan billijk is.
De Universiteitsdag werd op 3 Oct.
U Haarlem gevierd. Door de goede
zorgen van het comité, waarvan de
heeren jhr. mr. A. Roëll als voorzitter
en dr. A. A. G. Land als secretaris op
traden, mag die viering, die opgeluis
terd werd door voordrachten van de
hi eren prof. Lorentz en prof. P. J.
F lok, zeer geslaagd genoemd worden.
Aan al deze heeren wordt in 't verslag
dank betuigd voor hun vriendelijke
benoeiingen.
Tenslotte vermeldt het verslag nog
dat het aantal ondersteuners van het
Fonds op 1 Febr. j.l. 1888 bedroeg, te
gen 1802 op dien dag in 1927.
Aan het financieel verslag over 1927
uitgebracht door den penningmeester,
mr. Pr. B. Libeurel, is het volgende
ontleend:
Den 7den Januari 1927 werd het
Fonds verblijd met een gift van 20.000
gulden van een onbekende, zulks door
bemiddeling van mr. IC. P. van der
Mandele, directeur der Rotterdamsche
Bankvereeniging, en met een gift van
f 10000 van prof. dr. A. F. Holleman,
alsmede met enkele kleinere giften.
De staat van het Leidsch Universi
teitsfonds wees op 31 Augustus 1927
een eindcijfer aan van f 286.657.
Met inbegrip van de effecten van
het Schlegelfonds ad f 1069, van het
Slingerlandfonds ad f 40.0C0 (Hofstede
met land onder Vlist en Haastrecht
bezwaard met 2 lijfrenten) en van de
inschrijving grootboek N.W.S. 3 pCt.
nominaal f 109.300 (76 H) is f 83.614, be
droeg het effectenbezit f 143.583.
De rekening van inkomsten en uit
gaven van 1 Sept. 1926 tot 1 Sept. 1927
wees een eindcijfer aan van f 26.792.
Aan contributies werd ontvangen
f 5152. Aan salarissen of bijdragen
werd uitgekeerd aan: prof. Einstein
f 800, prof. Leo Polak f 1000, prof. de
Josselin de Jong f 1000, prof. B. G.
Escher f 1000, prof. Wensinck f 167,
prof. Gerth f 300; dr C. de Boer f 800;
dr. C. A. Crommelin Holl.-Amer. Week)
f 325, C. C. Berg f 1250, J. van GeUle-
ren f 300 Vereen, voor Trop. Genees
kunde f 750, dr. A. Gans f 250, Raden
mr. Wirjono Prodjodikarsto (Kanaka-
prijs) f 500, mej. J. W. P. Rijke f 675,
IJ. J. Mook f 180, prof Verrijn Stuart
f 300, mej. C. E. te Lintum f 250, J. van
Niekerk f 100, prof, Koolemans Beynen
f 1000, prof. Cohen (leerstoel Hellenis
me f 250.
De rekening van het Slingerlandt-
fonds met een eindcijfer van f 2450
wijst een voordeelig saldo aan van
f 1596.
De balans van het Lorentz Gouden
Doctoraatfonds vertoont een eindcijfer
van f 148.125 (per 31 Aug. '27); de in
komsten en uitgaven van dit fonds,
met inbegrip van een batig saldo ad
f 1817, een eindcijfer van f 7163.
De stand op 1 Sept. 1927 der geiden
door het International Education
Board van de Rockefeller Foundation,
beschikbaar gesteld voor het Natuur
kundig Laboratorium en het Kabinet
uer Rijksuniversiteit te Leiden, welke
gelden, evenals de hierboven genoem
de fondsen, door het Leidsche Univer
siteitsfonds worden beheerd, wees een
eindcijfer aan van f 36.268.
JUBILEUM C. L. SEIJN.
Zaterdag vierde de heer C. L. Seijn
zijn 25-jarig jubileum als blikslager
bij Tieleman en Dros Conservenfabrie-
ken. Door de Directie werd de jubilaris
geluk gewenscht en hem de gebruike
lijke enveloppe met inhoud aangebo
den.
Het damespersoneel der blikslagerij
bood hem een bloementafel met palm
aan. Terwijl zijn collega's hem een
stoel aanboden.
Het verdere gedeelte van den dag
mocht de jubilaris in huiselijken kring
doorbrengen.
DE NAJAARSAANVRAGE VAN HET
LEGER DES HEILS.
(Stichter: William Booth).
Het Leger des Heils houdt ditmaal
zijn jaarlijksche Najaars-aanvrage in
ck- eerste helft van October. Zooals
bekend zal zijn, strekt de opbrengst de
zer aanvrage geheel tot onderhoud en
uitbreiding van den arbeid hier in Ne
derland.
Men gelieve er aandacht aan te
schenken, dat slechts zij gemachtigd
zijn tot collecteeren, die voorzien zijn
\an een volmacht-op-nanm, geteekend
c'oor luitenant-kolonel Th. Wester-
gaard, chef-secretaris voor Nederland.
Het zal niet noodig zijn, den welbe
kenden, veelzijdigen arbeid van het
Leger des Heils aan te bevelen. Het
beveelt zichzelf aan en ongetwijfeld
zal van de zijde van het publiek ook
ci;tmaal een mild antwoord inkomen.
Dr. P. H. VAN DER HOOG NAAR
DJEDDA.
Op uitnoodiging van de Arabische
regeering zal dr. P. H. van der Hoog,
de bekende specialist op het gebied
der tropische ziekten hier ter stede,
zich op het einde dezer maand op
nieuw naar Djeddah begeven, teneinde
daar in het laboratorium de maatre
gelen voor te bereiden, noodig voor de
geneeskundige hulp der pelgrims tij
dens de Hadjsz.
Gelijk bekend is, houden de pelgrims
jaarlijks in de maand Mei een optocht
raar de heilige plaatsen in Nenha. De
eerste pelgrins komen reeds in Dec.
aan.
Dr. v. d. Hoog zal ongeveer 6
maanden wegblijven.
ORIENTALISTENCONGRES.
Het volgend internationaal orienta-
listencongres zal alhier gehouden
worden.
Behalve Leiden en Brussel kwamen
ook Cairo en Damascus hiervoor in
aanmerking. Dat de keuze op ons land
is gevallen, is voor een niet gering
deel te danken aan de bemoeiingen van
cir. C. Snouck Hurgronje, hoogleeraar
alhier.
PARK-CONCERT.
Programma voor het concert in het
Kooipark op Dinsdag 18 Sept. des
avonds te 8 uur:
No. 1. Einzug der Gladiatoren,
rr.arsch, Fucik: No. 2. Ouverture Zan-
pa, Herold; No. 3. Bonis düs deobus-
que, wals, Geijp; No. 4. Sivia Bollet
Deliber; No. 5. Nugarische Tönze,
Eralims; No. 6. Onder schone blaue
Donau, wals Strauss; No. 7. Parkcon-
cert-marsch, Geijp.
EXAMENS.
Voor het examen politie diploma
van den Alg. Ned. Politiebond slaagde
de heer J. B. Straathof, alhier.
Het diploma verwierven voorts nog:
A van Veen, Hillegom; H. van Vene-
tiën en A. II. Waterland, alhier.
Bij de laatste examens van
L.I.T.E.H" slaagden voor Handelscor
respondentie, Nederlandsch: J. J.
Knook, Leiderdorp.
Fransch: A. Teljeur, alhier.
Duitsch: J. Bogaars, alhier; P. W.
de Jong, Goiula.
Engelsch: E. Kwaadgras, alhier; W.
F W. de Vos, alhier.
Spaansch: mej. C. van Ronkel, alh.
EXAMEN INSTRUMENTMAKER.
Bij de in het Natuurkundig Labora
torium alhier gehouden examen slaag
den voor leerling-instrunentmaker o.
n:.: A. Kuivenhoven, W. Reijngoud, J.
W. van Wijk, H, S. Fuchs, W. van den
Berg, L. de Haan, allen alhier.
DAMMEN.
Christelijke Damvereeniginn.
De stand van de wedstrijden \oor
D- rdenVolgorde is als volgt:
gesp. gew. rem. verL
Gptendrees 10 7 2 1
Van Zwieten Jr. 9 6 2 1
Van den Bosch 7 5 11
De Graaf 8 4 13
Van Zwieten Sr. 7 4 1 2
Klinkenberg 10 3 2 5
Molenaar 8 2 3 3
Kwaadgras 8 3 5
Meinema 8 3 5
v d. Wijngaard 9 2 7
Wassenaar 6 6
Aan spanning begint 't thans niet te
ontbreken, daar, hoewel de heer Op-
tondrees met 16 punten uitgespeeld is,
geenszins nog zeker van de eerste
plaats kan zijn.
Immers wanneer de heer Van Zwie
ten Jr. zijn laatste partij wint, kan
hij reeds gelijk komen, terwijl in 't
gunstigste geval de heer v. d. Bosch
nog met 17 punten de eerste plaats
kan bezetten.
De eerstvolgende weken worden
echter deze wedstrijden beëindigd in
verband met de op handen zijnde groo
te Algemeene Dam wedstrijden. Voor
deze wedstrijden hebben zich reeds
een groot aantal personen aangemeld
en is reeds toezegging gedaan door
personen bekend uit de wedstrijden
om 't kampioenschap van Leiden". Hot
geheel beloofd dus een succes te wor
den en verzoeken wij hen, die aan
deze wedstrijden nog deel wenschen
te nemen zich spoedig op te geven bij
den secretaris, den heer v. d. Bosch,
Nieuwe Rijn 68 of aan 't clublokaal
Theetuin Witte Singel.
Binnenkort zuilen Beker en Medail
les voor deze wedstrijden beschikbaar
gesteld, op een nader bekend te maken
plaats worden geëxposeerd.
Uitgespeeld.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd:
W. J. v. d. Berg, jm en C. van Kam
pen, jd, 18 j J. M. Simons, jm, 24 j
ei. M. C. A. van Zijl, jd, 26 j G. C.
van Dam, jm. 22 j en M. Buurman, jd
26 j J. van Dalen, jm, 27 j en M. C.
van Ees, jd, 26 j P. J. J. van Weer-
ke, jm, 27 j en J. Metselaar,, jd, 26 3
P. A. de Graaf, jm, 28 j en Q. G. Am-
merlaan, jd, 25 j E. Habraken, jm,
23 j en F. Nieuwenhuysen, jd, 21 j
G van Houten, jm, 25 j en M* P. E.
Flaman, jd, 22 j A. v. d> Waals, jm,
24 j en D. Smit, jd, 18 j W. Bave-
laar, jm, 25 j en E. Pon, jd, 25 j P.
J. v. d. Walle, jm, 25 j en F. Aikens, jd,
.23 j W. van Egmond, jm, en H. J.
Zandvliet, jd J. Jesse, jm, 27 j en
A C. Leupe, jd, 20 j W. van Weer-
lee, jm, 24 j en N. Ouwersloot, jd, 23
j A. v. d. Dop, jm, 23 i en J. Pikaar,
jd, 18 j C. P. Singerling, jm„ 27 j
en D. Klinkhamer, jd, 25 j J. A.
Meijers, jm, 23 j en C. P. Onvlee, jd, 22
j H. Stoute, jm, 24 j en M. J. v. d.
Tuin, jd, 23 j N. Gordijn, jm, 23' j
en S. M. Stokkel, jd, 19 j N. Blans-
jaar, jm, 28 j en H. Verhoeven, jd. 24
j D. de Wolf, jm, 27 j en J. A. Boon,
jd, 24 j.
Zaterdagavond om ongeveer half
negen is door een tot nu toe onbekend
gebleven hond een dame, welke ach
terop een duo had plaats genomen,
gebeten. Zij bekwam een ernstige bloe
dende beenwond. Zij heeft zich onder
geneeskundige behandeling moeten
stellen.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn de vorige week opgenomen 197 vol
wassen personen en 6 kinderen, totaal
203 personen.
BINNENLAND.
MINISTER BEELAERTS VAN
BLOKLAND OP DE TERUGREIS.
Minister Beelaerts van Blokland is
Zaterdag naar Nederland teruggereisd,
evenals verschillende Ministers van
Buitenlandsche Zaken dio niet in den
Volkenbondsraad zitten naar hun land
zijn teruggekeerd.
DE TOL TE MUIDEN.
Het Kamerlid Staalman heeft aan
den Minister van Waterstaat gevraagd:
Is de Minister bereid krachtig mede
te werken, opdat de onhoudbare toe
stand aan den zoo sterk het verkeer
belemmerenden tol te Muiden 7.00
spoedig mogelijk geregeld worde?
DE LAATSTE VAN HET VIERTAL
UITBREKERS AANGEHOUDEN.
Zaterdagmiddag tegen zes uur is de
laatste van het viertal uit de Bijzon
dere Strafgevangenis te Scheveningen
onlangs ontsnapte uitbrekers, de 23-
jcrige F. F. v. d. M., aangehouden
Een rechercheur van de Haagsohe
politie zag hem op het Zieke te Den
Haag loopen en hield hem onmiddel
lijk staande. Het leek hem aanvanke
lijk wellicht wel wat vreemd, dat d.
M. daar zoo maar, nog op klaarlichten
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Afscheid van ds. A. M. Boeijinga van
de Geref. Kerk van Sassenheim.
De vierde Scheveningsche uitbreker
gearresteerd.
De overdracht van het rectoraat aan
de Leidsche Universiteit.
Buitenland.
Er is overeenkomst bereikt inzake
de ontruiming van het Rijnland.
De orkaan boven de West-Indische
eilanden.
Sjanghai door een typhoon geteis
terd.
De Deensche verkiezingen hebben
winst voor de socialisten opgeleverd.
Ongeluk bij de Fransche luchtma-
noeuvres.
dag, in de residentie wandelde, doch
er was voor den rechercheur, die hem
zéér wel kende, geen twijfel mogelijk:
't was v. d. M.
De politie nam hem daarop mee
naar het hoofdbureau, waarbij v. d. M.
geenerlei poging aan den dag legde
om zich te verzetten, en na een kort
verhoor is v. d. M. vervolgens naar de
Scheveningsche gevangenis terugge
bracht, waar hij thans goed is ingeslo
ten.
Mr. H. W. C. J. de Jong heeft in het
Weekblad van het Recht de hoop uit
gesproken, dat de vrouw, die twee der
ontvluchte gevangenen i.i haar huis
gehad heeft en bij wie het militaire
pak gestolen is, waarin een der ont
snapten tachtte zich te verbergen, niet
gedwongen zou worden aangifte van
diefstal te doen, om daarna wellicht
vervolgd te worden wegens het doen
van een valsche aangifte.
De mogelijkheid, die overigens wel
voor de hand ligt, is wel besproken.
Maar de vrouw behoeft geen aangifte
t° doen. Haar man is de aangewezen
persoon. Die heeft dan ook een de/er
dagen aangifte gedaan bij de politie
De zaak is daarmede volkomen in
het reine.
BEZUINIGING BIJ DE SOCIALE
VERZEKERING.
De Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid heeft het advies van den
Hoogen Raad van Arbeid gevraagd
over het voorstel van de Commissie
van deskundigen in zake de sociale
verzekering (de zoogenaamde commis
sie van IJsselsteyn, in gesteld op voor
stel van de Bezuinigingscommissie),
om de uitvoering der sociale verzeke
ring, voor zoover de uitvoering zal ge
schieden door openbare organen, op te
dragen aan een centraal orgaan, met
medewerking van fcmet zekere mate
van zelfstandigheid toegeruste plaat
selijke afdeelingen.
De Minister heeft aan den Raad
overgelegd de aan de Bezuinigings
commissie over dat voorstel uitge
brachte adviezen van h bestuur der
Rijksverzekeringsbank, den Verzeke
ringsraad en het Bestuur van de Ver-
eeniging van Raden van Arbeid. Deze
laatste stukken zijn echter vertrou
welijk en dus niet voor publicatie be
stemd. De Minister zou het waarnee-
ren. wanneer het advies van den
lJoogen Raad van Arbeid hem eenigs-
/.in spoedig zou kunnen bereiken.
SALOMON LIEBERMANN TE
HELSINGFORS GEARRESTEERD.
De bekende oplichter Salomon Lie-
bermann, wiens opsporing door de
Hollandsche justitie is verzocht, werd
gisteren te Helsingfors gearresteerd.
VOOR SNELLERE VERBETERING
VAN HET WEGENET.
Naar de correspondent van de TeL
(e Arnhem verneemt bestaan er in de
provincie Gelderland plannen om een
vereeniging in het leven te roepen met
bet doel een snellere verbinding en
uitbreiding van het wegennet, alsme
de opheffing van de nog talrijke ver-
l- eersbelemmeringen te bewerken. Ook
wenscht men meer waarborgen voor
de veiligheid van de weggebruikers.
Reeds is een voorloopig comité ge
vormd.
HET NEDERLANDSCH-BELGISCH
VERDRAG.
Daar minister Hymans Zaterdag om
vijf uur aankwam en minister Bee
laerts van Blokland Genève o mzes uur
xi n denzelfden dag verliet, hadden de
ministers niet de gelegenheid de be
sprekingen over de Nederlandsch-Bel-
gische kwestie te hervauan.
In kringen dor BelgiacLc delegatie
