CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9«« JAARGANG
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2535
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal1 2^0
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
De grootste lout.
Onlangs is op het zesde congres van
de Communistische Internationale te
Moskou ook een groot koloniaal debat
gevoerd.
Onder communisten van allerlei
volk en ras waren er ook uit Neder
land en Indië. Zoo o.a. uit Nederland
het Tweede Kamerid Lou de Visser en
uit Indië Semaoen.
Zooals vanzelf spreekt heeft ook
l.ou de Visser daar het woord gevoerd.
Omtrent den toestand in Ned.-Indië
zeide hij: Ik denk, dat er nog nauwe
lijks een land is, als Indonesië, waar
de imperialisten er diermate in ge
slaagd zijn beslag te leggen op alle
hulpbronnen van het land en ze ten
eigen bate te gebruiken, de ontwikke
ling van de inheemsche bevolking le
verde een voortdurenden strijd tegen
de uitbuiters. In den loop van de laat
ste honderd jaar zijn er niet minder
dan 70 opstanden tegen het Nederland-
sche opperbestuur geweest. De funda-
menteele taak van de communistische
partij is de belangstelling en sympa-
thieën van de heele Nederlandsche ar
beidersklasse te wekken voor den
strijd om de nationale bevrijding in
Indonesië en den grondslag te leggen
vcor een hechte samenwerking tus-
schen het Nederlandsche proletariaat
en de Indonesische volksmassa. De
Nederlandsche communistische partij
heeft de kwestie van steun voor de re
volutie in Indonesië aan de orde van
den dag gesteld.
Men vraagt zich af wat hier sterker
sprak de bluf waarmede hij de taak
van het Nederlandsche Communisme
schildert, of de opzettelijke misleiding
van zijn partijgenooten over den toe
stand in Indië.
Wij begrijpen dan ook niet dat de
Sovjets nog steeds doorgaat de/en
Communist de leiding in handen te
geven.
Neen van een actie, zooals door Lou
voorgestaan kan voorshands geen heil
verwacht worden. Hoe b.v. zou de po
ging om een hechten band te leggen
tnsschen de Nederlandsche arbeiders
klasse en de Indische volksmassa ooit
mogelijk zijn.
Geheel anders dan Lou de Visser,
die ook hier op Nederlandsche wijze
Ce actie wilde voeren, sprak Semaoen.
Deze communistische Javaan, wiens
gioote fout het was, daL hij de anti
godsdienstige propaganda wilde voe
ren tegenover de godsdienstige revolu
tionaire propaganda door Tjokroami-
noto gevoerd, heeft te Moskou nog en
kele andere fouten erkend. Waren de
ze fouten niet gemaakt dan zou inder
daad zoo al niet een blijvend succes
voor het Communisme zijn ontstaan
dan toch een ernstig bloedbad het ge
volg zijn geweest.
Gedurende den opstand, zoo zegt
Semaoen, heeft onze partij een reeks
groote fouten doorgelaten. Als de
oot.ste moet beschouwd worden, dat
de opstanden op Sumatra en Java niet
gelijktijdig uitgebroken zijn. De op
stand heeft zich niet zoo in de breedte
ontwikkeld, als dit gekund zou heb
ben gezien den duurzamen, sterken
invloed van onze partij. De arbeiders
klasse was niet in die mate in den op
stand betrokken, als verondersteld
kon worden. De derde fout was de om
standigheid, dat' de opstandelingen
direct bij het begin aanvallen onder
namen op de residentie, waar een
groote militaire- en politiemacht ge
concentreerd was.
Deze fouten worden in hooge mate
daardoor verklaard, dat de leiding van
do partij in dien tijd noodgewongen
in handen was van jonge en weinig
ervaren kameraden. In dien tijd ook
was het verband tusschen de Indone
sische communistische partij en de
komintern buitengewoon slap en wij
in Indonesië waren niet in staat voor
deel te trekken uit de strijdervaring
van de zusterpartijen.
Hier geeft deze geslepen Commu
nist, die, wij zeggen het nogmaals, zoo
hij niet als de a-religieuze zich ge
plaatst had tegenover de religieuze
Tjokroaminoto, vermoedelijk van dé
zen de leiding zou hebben kunnen
overnemen, deze ontwikkelde Javaan
toont hier meesterlijk den toestand te
kennen.
Door ieder die met de toestanden in
Indië op de hoogte is. zijn onmiddellijk
dezelfde hiaten in de communistische
actie aangetoond. Van die zijde dreigt
dan ook het groote gevaar.
Dat dit gevaar niet denkbeeldig is
kan blijken uit het program van
werkzaamheden, dat hij aangaf.
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gswone Advertentiën per regel 22l/« cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da*
gelijks geplaatst a<L 40 cents
„Waarin bestaat zoo sprak hij
onze naaste taak in Indonesië? In de
eerste plaats moeten we ons verbro
ken partij-apparaat herstellen en de
werkzaamheid van de ontbonden vak-
vereenigingen vernieuwen. Na de ne
derlaag van den communistischen op
stand is in Indonesië de bekende
reactie ingetreden en de klein-bur-
gerlijke organisatie Sarekat Islam is
opnieuw versterkt. De herstelling van
het apparaat van de communistische
partij en de vakvereenigingen moet
een slag toebrengen aan deze leugen-
revolutionaire organisatie. Met de ver
sterking van de onwettige communis
tische partij, moeten wij streven naar
de bevestiging en verdere ontwikke
ling van de schitterende revolutionai
re traditie van de communistische
partij, opdat de partij op het beslis
sende moment de breede massa met
zich in den strijd kan trekken.
,,De verwerkelijking van deze doel
einden is buitengewoon moeilijk. In
de eerste plaats moeten wij zorg dra
gen voor de marxistisch-leninistische
vorming van ons kader. Verder moe
ten de communisten onverwijld be
ginnen levendiger werkzaam te te
zijn in de bestaande nationale organi
saties. De communisten moeten daar
in revolutionaire fracties vormen, die
de leiders dwingen een revolutionaire
politiek te voeren of het reactionaire
wezen van deze leiders te ontmaske
ren. Het is ook noodig het werk onder
de boeren te versterken. De opstanden
op Java en Sumatra hebben bevestigd,
dat de boerenstand bereid is deel te
nemen aan den strijd tegen het impe
rialisme. Wij moeten ook partij trek
ken van iedere legale mogelijkheid".
De uitwerking van dit program
eenerzijds onmogelijk maken door de
roerige elementen te verwijderen en
anderzijds neutraliseeren door doel
treffende wetgeving en leiding, boven
al door de prediking van het evange
lie, dat is de taak welke deze weten
schap ons oplegt.
Daarom is het zoo gelukkig dat
meer en meer de oogen Qpen gaan en
dat ook in onze partij de Koloniale
politiek een plaats der eere in onze
be spreking zal innemen.
Aan de hand van het boek van Co-
lijn zullen wij trachten ook daaraan
deel te nemen.
Moge de groote fout van het Com
munisme een onherstelbare fout blij
ken.
STADSNIEUWS.
DE BIDSTOND IN DE HOOGL. KERK
Is het nog noodig om aan dezen
dank- en bedestond op Woensdag a.s.
te herinneren?
Immers neen!
Wie gevoelt zich niet gedrongen om
God te danken voor de uitredding die
Hij gaf uit den grooten nood waarin
wij ons voor 50 jaar bevonden?
Wie is niet diep overtuigd, dat ook
thans nog onze hulpe alleen is in den
Naam des Heeren?
Maar dan vergeten wij ook de col
lecte niet?
Voor 50 jaar geleden is de Unie
collecte geboren. Hoe is ze jaar op jaar
daarna niet de thermometer geweest
waarop men de geestelijke warmte
kon aflezen. Het goud der rijken en
het penningske der weduwe hebben
wonderen gedaan in de hand Gods.
Tien jaar na de beruchte wet van
Kappeijne moest de maker daarvan
als rapporteur in de Eerste Kamer het
mee maken, dat de wet-Mackay sub
sidie gaf. 40 jaar daarna werd het be
ginsel van de volledige gelijkstelling
In de Grondwet ingedragen.
Zou dat niet nopen tot dank en offer.
Laten wij die beiden dan Woensdag
brengen.
Niemand blijve weg en ieder brenge
een goed gevulde portemonnaie mee.
WIJDINGSSAMENKOMST.
Voor de militairen, die deel moeten
nemen aan de herhalingsoefeningen,
was gisterenavond in de Pieterskerk
een wijdingssamenkomst georgani
seerd. welke tamelijk was bezocht.
Nadat Psalm 138 vs. 1 was gezon
gen, ging Ds. F. G. Petersen, legerpre-
dikant, voor in gebed.
Hierna speelde Leo Mens de Tweede
Orgelsonate van Mendelssohn, waar
van we zeer hebben genoten.
Na het ernstige Grave een liefelijk
Adagio en tenslotte een Allegro met
een heel mooi zangthema, dat ons in
de doorwerking zeer mooi werd ge
ëxposeerd.
Vervolgens nam Ds. Petersen het
woord, om de opgekomen militairen,
die aan hun bedrijf, hun zaak, hun ge
zin, hun familie tijdelijk ontrukt zijn,
een hart onder den riem te steken.
Er kan voor de betrokkenen in deze
herhalingsoefeningen nog persoonlijk
nut liggen, doordat men elkaar deel
genoot maakt van levenservaringen,
opgedaan gedurende het groot verlof.
Men kan tot zelfcorrectie komen en
zijn menschenkennis verrijken, wan
neer men terugdenkt aan den eersten
diensttijd en hoe de menschen zich
daarna hebben ontwikkeld.
Spr. legt er verder den naduk op,
dat men niet moet luisteren naar de
menschèn, die spreken van algemeene
ontwapening. Het ideaal is heel mooi,
maar we moeten rekening houden met
de werkelijkheid en klaar zijn, als
wat God verhoede! ooit de dag des
gevaars mocht komen.
Tenslotte waarschuwt spr. ernstig,
dat de militairen den burgers geen
aanstoot geven en daardoor des mili
tairen stancl omlaag halen'. Men hoe
de zich voor dronkenschap en spele
niet met de zonde.
Spr. deelt mede, dat er gedurende
de volgende 14 dagen herhaaldelijk
mooie ontspanningsavonden in de
Gehoorzaal zullen zijn, voor militairen
gratis toegankelijk, terwijl in het Mi
litair Tehuis meer intieme avonden
worden georganiseerd.
Ds. Thomas herinnerde er aan. dat
de bodem, waarop wij elkaar hier
ontmoeten, in zekeren zin gewijde his
torische grond is.
Op 3 October 1574 was hier in de
Pieterskerk een samenkomst, waar
aan deze eenigszins herinnert.
De kerk is de eenige plaats, waar
de ontwapeningsgedachte met vrucht
lean worden besproken. Wij hebben
geruchten gehoord van ontwapening
uit Genève en uit Locarno, maar de
mannen, die uit die plaatsen spreken,
zijn precies dezelfde als voor 1914.
Eerst moet men God zoeken, zooals
in 1574. Toen stroomde alles in zijn
kleurige kleedij ter Pieterskerk om
God te danken en te loven.
En wij doen niet anders, omdat wij
de lijn willen volgen, die God door on
ze historie heeft getrokken. De solda
ten hebben zich niet te schamen voor
de uniform van Harer Majasteits le
ger.
Een van heide, zegt spr.. heel het
toestel van leger en vloot is uit den
Duivel, en dan moeten we alles neer
werpen, of het is andersom. En dan
moeten we de Overheid dienen, die
het zwaard van God heeft ontvangen
om het recht te verdedigen.
Spr. brengt een oprechten groet van
deze plaats des vredes aan de pacifis
ten, die uit eerlijke en heilige overtui
ging ontwapening willen, omdat zij
meenen God daarmede te dienen.
Maar geen groet aan hen, die zich
voordoen als lammeren en ondertus-
schen zich wapenen tot de tanden.
Geen hulde, maar een vlammend
protest.
God heeft ons heilige goederen ge
geven, ter verdediging waarvan wij
't zwaard gereed moeten houden.
Spr. herinnert in dit verband nog
eens aan de mobilisatie van 1914. Er
is een verbond tusschen ons volk, een
verbond van wederzijdsche trouw, er
het Huis van Oranje. Deze dynastie
staat niet alleen eeuwen in ons mid
den geplant, ze is onuitwischbaar diep
geworteld in het hart van ons volk.
Met Oranje willen wij onszelf blijven
en niet opgaan in de starre eenheid
van een wereldstaat. Wij eeren God in
de schepping der natiën, in onze taal,
in ons lied, in onze geschiedenis van
dat kleine lage stukje land. Wij willen
onze vrijheid handhaven, wij willen
het oude verbond met Oranje handha
ven en ons houden aan de traditiën
van het verleden, waar ons geestesoog
ziet blinken de helmen van het Geu-
zenvolk.
Ds. Kuilman herinnert er aan. dat
men iedereen steeds zegen op zijn ar
beid en 't gevolg van dien arbeid toe-
wenscht. Maar 't hart huivert hij de
gedachte aan wat de arbeid der mi
litairen is wanneer de werkelijkheid
komt. Iedereen huivert daarvoor te
rug. Niemand wil voor een oorlog ver
antwoordelijk worden gesteld.
Ten aanzien van 't militairisme
moet men bidden: Uw koninkrijk ko-
me, o Heere!
De vredesgedaelite leeft bij velen.
Ter gelegenheid van het internatio
naal Astronomisch Congres is zij uit
gesproken. Er is hij velen ontroering
geweest, toen het lyellogg-pact werd
geteekend en toen voor het eerst na
60 jaren een Duitsch Minister, Strese-
mann. in Parijs kwam.
Er is ontroering geweest, toen Bri-
and zeide: „Vandaag wordt de oorlog
geliquideerd" en toen Lord Cushen-
dun een Aartsbisschop van Canter
bury schreef, een dank- en biddag uit
te schrijven.
En bij het wereldcongres der kerken
te Praag werd gezegd, dat de Kerken
niet genoeg hadden gedaan, maar veel
meer vrede moesten prediken.
Inderdaad, de Kerk moet vrede
prediken; maar vóór alles moet de
Kerk zich verzetten tegen de macht
der zonde, die in elk menschenhart
woedt. Tegelijk met de zonde kan er
geen vrede zijn.
Spr. herinnert nog aan Kellogg, die
niet alleen zijn pact voorstelde, maar
toen hij te Parijs was, biddend neer
knielde op het graf van den onbeken
den soldaat.
Bidden wij, dat het licht van Chris
tus onze harten verlichte. Dan eerst
zal het vrede zijn.
Mej. Annie van der Reijden zong
ter afwisseling eerst een tweetal liede
ren van Bach: „Gott lebet noch!" en
„Jesu, Jesu, du bist mir".
Het verheugt ons persoonlijk ten
zeerste, die sympathieke zangeres
thans eens in de Pieterskerk te heb
ben gehoord.
De koele atmosfeer van het gebouw,
waarin het tonige grijs overheerscht,
kreeg iets warms, iets goudigs, toen de
wijde, majestueuze hallen gevuld wer
den met de statige melodieën van
Bach, zoo mooi in stijl voorgedragen:
breed en tevens gevoelig.
Na de rede van Ds. Thomas zong
Mej. van der Reyden een „Alter Mai-
lied in der Bittwoche".
Men kent het karakter van die over
oude geestelijke Meiliederen.
Ze bezitten niet den staiïgen gang
van Bach, maar zijn een en al innig
heid en eischen grooten eenvoud van
voordracht.
Het is ons opgevallen, dat de zange
res dit inderdaad ook anders opvatte
dan de liederen van Bach, anders,
maar niet minder mooi en aanneme
lijk.
En tenslotte zong zij na de rede van
Ds. Kuilman twee composities van
Leo Mens op teksten van Gezelle:
„Zoekt genuchten" en ,,'t Is de Man-
del".
Met deze composities hebben we
met groot genoegen kennis gemaakt.
De eerste is meer beschouwelijk, de
tweede een fijn poëtisch klankenspel,
waarbij men 't ruischen der Mandel-
beke beluistert; een dichterlijk melo-
dieënweefsel in fijne rhythmen.
Het werd alles heel mooi gezongen
en door den heer Mens gevoelig en
smaakvol begeleid. Een begeleiding,
die sfeer gaf en de zangstem droeg.
De heer Mens gaf als solo-nummer
nog: „Grand Choeur Dubois", een voor
dracht, waarin gloed en kracht zat.
Ds. Petersen sloot met dankzegging
waarna twee coupletten van het oude
Wilhelmus wedren gezongen.
Bij den uitgang der kerk was een
schaalcollecte ten behoeve der mili
taire ontspanningsavonden.
SPREEKUUR WETHOUDER VAN
ONDERWIJS
De Wethouder van Onderwijs, de
heer Tepe. zal volgende week instede
van op Woensdagmiddag op Dins
dagmiddag spreekuur houden.
ZENDINGSSTEUN IN NATURA.
Men schrijft ons:
In de samenstelling van ons Comité
kwam geen verandering. De voorzitter,
de heer J. B. Meynen en ds. T. J. Jan
sen Schoonhoven, die aan de beurt van
aftreden waren, werden op de laatste
vergadering herkozen en namen de be
noeming aan. Ons kwam ter oore, dat
in een visschersdorp aan de Zuider
zee enkele visschers zoo nu en dan
een geheelen dag uitsluitend voor de
Zending vischten. Zal deze goede ge
woonte niet elders overgenomen kun
nen worden, opdat bij de drooglegging
ook deze niet verdwijne?
Nieuw is, dat de opbrengst van een
spreekbeurt aan de Zending geofferd
wordt. De opbrengst van de eieren op
Zondag gelegd brengt nog wel bijdra
gen; maar ik ben bang dat de kippen
onzer vrienden de laatste maanden
tegen ons samengespannen hebben.
't Is zoo jammer, dat de mooie ge
dachte van Zendingssteun in Natura
nog zoo weinig in de kringen der
Zendingsvrienden is doorgedrongen.
Eenvoudigen en kinderen ervaren
reeds zegen ervan. Wat wekt meer
liefde, dan telkens iets te verrichten
met het vooropgezette doel de Zending
daarmede te diénen? Er zit ongetwij
feld een opvoedend element in zulk
een arbeid en hij draagt zegen in zich
mede.
Verantwoording van giften
G. d. H. te K. f 3.60 van verkochte
wol; van de naaikrans te 0„ f *25; N. N.
honorarium spreekbeurt f 10; N. N.
van verkochte boeken f 2.90; G. d. H.
te K. f 18, van verkocht zuiglam; J.
B. M. te L. f 10 van privaatles; G. G„
J H. en L. v. H. te Z„ opbrengst van
een miniatuurbazar voor kinderen
gehouden f 8; van de Vereeniging voor
Z.I.N. te Axel f 100; rente van ons
kapitaal f 59.65; mevrouw V. te J. f 10,
van eieren; mej. A. B. te O., van naai-
loon f 12.45; zuster J; B. te 's-G„ f 11;
N N. voor spreekbeurt f 15; van ka
lt nderverkoop te W„ door C. W.,
f 11.10; mevr. en mej. S. te U. f 5.
Belaoariikste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Ernstig ongeval aan de Schipbrug te
Deventer.
Het Koninklijk bezoek aan Rotterdam.
De onthulling van den gedenksteen voor
John Robinson in de Pieterskerk.
Buitenland.
Rede van den Duitschen Rijkskanse
lier ter Volkenbondsvergadering.
Briand brengt een tegenbezoek aan
MüUer.
Costa Rica keert in den Volkenbond
terng.
De Duitsche ex-keizer in het gelijk ge
steld ten aanzien van in beslag genomen
boerderijen in Zuid-West-Af rika.
Italië gaat niet accoord met het Fransch-
Britsch vlootcompromis.
Ernstig ongeluk in een hoogoven in
Australië.
ONTHULLING VAN DEN GEDENK
STEEN VOOR JOHN ROBINSON.
Hedenmiddag, na afloop van de
jaarvergadering van het Pilgrim Fa
thers Genootschap, welke hedenmor
gen in de Senaatskamer der Universi
teit alhier is gehouden, heeft in de
Fieterskerk de plechtige onthulling
plaats gehad van den gedenksteen voor
John Robinson, welke is aangebracht
aan den wand van de doopkapel (waar
John Robinson is ter ruste gelegd)
door de General Society of Mayflower
Descendents in America.
Voor deze plechtigheid waren ver
schillende Amerikanen naar ons land
overgekomen. Behalve de meeste leden
van het Pilgrim Fathers Genootschap
waren aanwezig de Amerikaansche
gezant, de Hon. Richard M. Tobin; de
Nederlandsche gezant te Washington,
dr. J. H. van Royen; de rector-magni-
ficus der Universiteit alhier, prof. dr.
A. J. Wensinck, als vertegenwoordiger
van den Leidschen academischen se*
r.aat; prof. Eerdmans, voorzitter van
de theologische faculteit der Universi
teit; de burgemeester, mr. A. van de
Sande Bakhuyzen en enkele wethou
ders. enz.
Een koor onder leiding van den
heer Hannivoort luisterde deze plech
tigheid op met het ten gehoore bren
gen van verschillende liederen en de
heer L Mens, organist der Pieterskerk,
verleende hierbij zijn medewerking.
Nadat rev. Edgar F. Romig uit New
Vork namens de General Soeciety of
Mayflowers Descendants in een tref
fende rede de beteekenis van John
Robinson had geschetst, heeft de Ame
rikaansche gezant bij ons Hof, de Hon.
Rich. M. Tobin, een rede gehouden.
Spr. begon met op te merken, dat
wij heden bier met een drievoudig
doel bijeen zijn. Het eerste is om hulde
te brengen aan dezen grooten man.
John Robinson, arm, nederig en ver
volgd, uit zijn buis en land verdreven,
een zwerver op de aarde, heeft een on-
vtrgankelijken naam nagelaten. Hij is
een van diegenen, van wie Pericles
zegt: „De heele wereld is een monu
ment". Hij had een verheven doel
het streven naar waarheid en de ves
tiging van godsdienstvrijheid. Hieraan
paarde hij voortreffelijke eigenschap-'
pen van karakter en geest. In dien
hoogst verbitterden strijd van gods
dienstige verschillen, schijnt hij zijn
oprecht en ernstig karakter te hebben
bewaard. Een van zijn tegenstanders
beschrijft hem als de knapste, be
schaafdste en bezadigste geest, waar
in een secte zich ooit heeft mogen ver
heugen".
Veel is men dan ook verschuldigd
aan de buitengewone groep mannen
en vrouwen, welke hij leidde bij de
ei rste schreden van hun zending. Hun
romantische en ontroerende geschie-,
denis is welbekend, hoe zij, na ein-
delooze wisselvalligheden, hun groot
doel bereikten en een nederzetting
vonden, waar zij vrijheidsliefde en een
afkeer van tyrannie plantten, welke
voor een belangrijk deel bijdroegen tot
de stichting en ontwikkeling van on
ze Republiek.
En tenslotte zijn wij hier om onze
dankbaarheid te vergelden aan die
groote natie, welke deze arme rond-
zwervenden opnam en beschermde,
welke gedurende haar geheele ge
schiedenis met medelijden en vriende
lijkheid de vervolgden en getroffenen
van alle naties gastvrij opnam. In bet
roemrijk diadeem van de Nederlanden
fonkelen schitterende juweelen, maar
geen is luisterrijker dan dit, dat Hol
land altijd zijn beschermende arm en
zijn verwelkomende hand heeft uitge
strekt naar alle Rechts- en Vrijheids-
