CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belanorijkste nieuws in dit Nummer.
9*> JAARGANG
MAANDAG 3 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2530
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd xijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewofte Advertentiên per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiên bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Menschelijker-wijze volmaakt.
Aldus werd indertijd getuigd van
de Kieswet Van Houten van 1880.
Vergissen wij ons niet, dan was de
ze uitspraak van den rusteloozen libe
ralen staatsman zelf.
Het Gedenkboek, dat verscheen ter
gelegenheid van den 70sten verjaar
dag van de Koningin-Moeder, heeft
eenig licht verspreid over enkele voor
vallen uit den strijd pm het kies
recht, waarvan de wet Van Houten
mede een product was.
Deze nieuwe kijk op de politieke
historie van de laatste halve eeuw gaf
den grijzen staatsman aanleiding om
in een schrijven aan het Liberale Han
delsblad een kleine opheldering te
geven omtrent bovengenoemde uit
spraak.
De heer Van Houten toont aan, dat
hij zich meer in zijn element gevoel
de als opposant in de Kamer, dan als
Minister-regeerder, die zijn wenschen
aan allerlei omstandigheden heeft te
toetsen
Aardig vertelt hij, hoe Tak hem
daarbij liet uitvallen.
Ik heb Tak goed gekend zoo zegt
hij maar niet intiem.
Wij waren daarin tegenvoeters, dat
hij minister wenschte te zijn en als
zoodanig te regeeren. Kamerleden met
een positie en invloed als de mijne,
hinderden hem en ik weet door een
mededeeling van Fransen van de Put
te, dat Tak er mede bekend was. dat
ik in 't toenmalige dubbele district
Groningen vermoedelijk niet herkozen
zou worden, zoodat hij door Kamer
ontbinding mij „er uit" kreeg.
Maar waar het ons voor ditmaal
voornamelijk om te doen is, is zijn
uitspraak omtrent zijn eigen wet.
Zich aansluitend aan bovengenoemd
uitvallen zegt hij:
„Ik viel uit en kon dus niet als ka
binetsformateur in aanmerking ko
men. De logica der feiten leidden er
toe, dat Roëll een koninklijk ministe
rie vormde en ik een kieswet tot stand
bracht binnen de grenzen der Grond
wet van 1887.
Met het oog op mijn eigen antece
denten is mijn naam eigenlijk ten on
rechte aan deze kieswet verbonden.
Ware ik in 1894 als Kamerlid her
kozen en aan mij de politieke leiding
opgedragen, dan zou zeker een punt
van overweging bij mij hebben uitge
maakt met een nieuwe regeling van
het kierrecht opheffing der grondwet
telijke beperkingen ten aanzien van
vrouwenkiesrecht en evenredige ver
tegenwoordiging te verbinden. De zoo
veel misbruikte uiting omtrent het
menschelijkerwijze volmaakte van 't
werk van 1879 geldt alleen de techniek
en geeenszins het beginsel.
Wie mijn beginselen deelt, wijde
thans, nu het kiesrecht weder aan de
orde komt, zijn aandacht aan het door
De Jonge en mij bewerkte voorstel-v.
Dorp".
De menschelijkerwijze volmaakte
wet was dus volgens den maker niet
zoo volmaakt.
Of is dit gewijzigde oordeel mis
schien ontstaan uit de gewijzigde 'om
standigheden sedert 1880?
STADSNIEUWS.
CONTRACT ACTIE BIJ DE COOP.
„ONS DOEL".
Het bakkerspersoneel van de Coop.
„Ons Doel" alhier is onder leiding
van de Hoofdbesturen van de Moder
ne, Roomsch Katholieke en Christelij
ke organisaties van Arbeiders in het
bakkersbedrijf bijeen geweest ter be
spreking van het schrijven, hetwelk
door de Hoofdbesturen van het Coop.
Bestuur inzake het afsluiten van een
contract was ontvangen.
Zoowei de besturen als het coop.-
personeel kunnen zich niet vereenigen
met de motieven welke door het coo-
peratiebestuur worden aangevoerd om
zelfstandig een contract af te sluiten.
De hoofdbesturen werden opgedra
gen om met alle ten dienste staande
middelen te trachten alsnog tot over
eenstemming met het coop.-bestuur te
komen, waardoor de afsluiting van 'n
arbeidsovereenkomst wordt verzekerd
GIDS VOOR STUDENTEN.
Wij ontvingen van de uitgeefster de
fa. S. C van Doesburgh alhier den
„Gids voor Studeerenden aan de Rijks
Universiteit te Leiden", Academiejaar
192S— 29, uitgegeven vanwege het
Leidsch Universiteitsfonds.
Vergeleken met de vorige editie
heeft deze een belangrijke uitbreiding
ondergaan, waardoor zij te meer aan
haar taak, een Gids voor studeerenden
te zijn, beantwoordt.
Eerst wordt een overzicht gegeven
van de colleges en van de te behande
len onderwerpen waarbij ook vermeld
worden de aanbevolen hulpmiddelen
en studiewerken.
Daana volgt een opgave der colleges
te volgen door hen, die een eandidaats
examen wenschen af te leggen.
Tenslotte volgen nog inlichtingen
voor studenten in de Fuculteit van
wis- en natuurkunde.
De prijs van dit handboekje be
draagt 0,45.
BELASTING OPHAALDIENST.
Het bestuur van bovengenoemden
dienst heeft een verzoek om subsidie
gedaan aan 's Lands regeering, en
heeft hierop het volgende antwoord
ontvangen:
„Naar aanleiding van uw adres van
11 Mei 1928 om toekenning van 'n sub
sidie, deel ik u mede, dat deze subsi
die, behoudens aan spaarbanken met
reservefonds, aan particulieren ophaal
diensten tot dusver niet wordt ver
leend en in het onderwerpelijk ge
val geen uitzondering kan worden
gemaakt, waar de verhouding tus-
schen den dienst en de gemeente Lei
den niet zoodanig is, dat deze dienst
met dien van 'n openbaar lichaam op
één lijn kan worden gesteld.
De Minister van Financiën.
Voor den Minister,
De Secretaris Generaal,
(was get.) DE VRIES.
In verband met dit afwijzend ant-
woodr heeft het Bestuur thans beslo
ten den Raad der Gemeente Leiden te
verzoeken het gemeentelijk subsidie
dermate te verhoogen, dat het geheele
exploitatie-tekort hierdoor kan wor
den gedekt.
Een verzoek in dien geest is reeds
aan den Raad gezonden.
Genoemde dienst heeft in de afge-
loopen maand aan den rijksontvanger
afgedragen een bedrag van 22.290,81.
Het aantal leden bedraagt thans
3028.
AFSCHEID A. LUCASSEN.
De agent-rechercheur A. Lucassen, die
in verband met het bereiken van den
pensioengerechtigden leeftijd (55 jaar) 1
Sept. j.l. den dienst heeft verlaten, heeft
hedenmiddag ten politiebureele afscheid
genomen van zijn superieuren en col
lega's.
GEVALLEN.
De 27-jarige N. C. uit de Poelgeeststraat
had gistermorgen 10 uur, toen hij met nog
enkele monteurs bezig was den spandraad
van de H.T.M. te repareeren, het ongeluk
van een ladder op den grond te vallen,
waarbij hij in aanraking kwam met den
spandraad.
De man werd door den E.H.D. naar het
Acad. Ziekenhuis vervoerd, waar bleek,
dat hij een vrij ernstige brandwond aan
de rechterhand had bekomen alsmede een
lichte hersenschudding.
Hij mocht naar huis terugkeeren, waar
hij zich verder onder geneeskundige be
handeling stelde.
LEIDSCHE VOLKSHUIS.
Verschenen is het programma 1928—1929
van het Leidsche Volkshuis. Wij zien
daaruit dat er weer vanwege deze instel
ling velerlei verricht wordt zoowel onder
de jeugd als voor de volwassenen.
Voor de kinderen noemen wij verschil
lende clubs, kinderkoor, verteluur, kin
derleeszaal en -bibliotheek, cursussen,
enz. Voor de oudere meisjes is er de af-
deeling Huishoudonderwijs; voor de vol
wassenen het aanvullend onderwijs, cur
sussen, voordrachten, muziekuitvoeringen
tentoonstelling en bezoeken aan Musea en
andere voorstellingen. Ook bestaat er zoo
wel voor kinderen als voor volwassenen,
gelegenheid om „naar buiten" te gaan.
Nadere inlichtingen betreffende dit al
les verstrekt de directie van het Volks
huis, Apotheker:dijk. We wijzen er even
wel op, dat door onze menschen niet dan
met omzichtigheid van dit werk kan ge
bruik worden gemaakt, o.a. met het oog
op de Zondagsviering.
UITBREIDING BIJ DE N.Z.H.T.M.
Naar wij vernemen, ligt het in de be
doeling van de directie van de N.Z.H.T.M.
over te gaan tot een belangrijke uitbrei
ding van den dienst tusschen Noordwijk
Katwijk en Leiden, alsmede tusschen
Voorburg en Scheveningen.
Het ligt in de bedoeling, op laatstge
noemd traject een 6 minutendienst in te
voeren. In verband hiermede zal het Wa
genpark worden uitgebreid, waarvoor
reeds aan verschillende firma's door de
Directie prijsopgave is gevraagd.
TRAMVERTRAGING.
Hedenmorgen omstreeks 10 uur is on
der de Klei te Noordwijk de bovenleiding
van de electrische tram gebroken
Het tramverkeer tusschen Noordwijk en
Leiden ondervond een half uur vertra
ging.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Vaarboom, parelhoender, haarkam,
haarkam in etui, schoorsteenzeiltje, paar
zwarte dameskousen, blauwe jongenspet,
bril in etui, bruine wollen muts, speelbal,
portemonnaie met inhoud, huissleutels,
roode mantel, rijwielpomp, zonnebril, bad
pak met handdoek, lederen tabakszak,
bankbiljet a 10, grijze damesschoen,
stuk zeep, eikenhouten ki9tje, rijwielbelas-
tingplaatje, rijwielbelastingplaatje in etui,
R.K. kerkboekje, gouden damesarmband,
wit schaap, blauwe sportriem, muziek
stukje, lederen muilkorf, gouden dames
armbandhorloge aan zwart bandje, bruine
lederen actentasch inh. Fransche en Duit-
sche boeken, heeren-rijwiel, zilveren hee
renarmbandhorloge aan lederen riempje,
blauwe zijden shawl, platvoetzool, lage
damesschoen met riempje, hamer, da mos-
regenmantel, blauw jongensjasje, dames-
rijwiel, roeispaan, schop, gouden oorbel
met juweelen steentjes, zilveren dames
horloge, motorbroek, zwart damestaschje
inh. huissleutel, gedeelte van een gouden
horlogeketting, gouden broche, 1/20 lot
Witte Stad, bonboekje Leidsche Coöpera
tieve Keuken, jongensjas, slinger van een
auto. vischnet, rijwieldynamo „Berko",
zwart lak kinderschoentje, rozenkrans,
damesparapluie, bril, jongensregenjas,
riemverbinder van een motorrijwiel, zil
veren halsketting met R.K. medaille, zil
veren beursje inh. rozenkrans van Nini
Knops, grijze heerenhoed, bruine handkof
fer inh. een flesch enz., zilveren horloge
ketting, paar kindersokken, zwarte lap
stof, gouden broche met diamantjes, gou
den damesring met camé, actentasch inh.
leesboek, vulpenhouder, zilveren heeren
horloge, blauwe damesregenmantel, gou
den lorgnet in etui, zilverbon a ƒ2.50,
tasch met boodschappen, ovaal gouden
broche, regenjas, kin lerhoedje, rijwielbel,
gouden ring met rcode en witte steentjes,
bruin damestaschje" inh. zakdoek, honden.
Gevonden in de Electrische tram (stads-
lijn): Rol papier, Griebens Reiseführer,
gouden halskettinkje met medaillon.
Gevonden in het Postkantoor: dames
vulpenhouder.
Terug te bekomen en inlichtingen te
verkrijgen ten Politiebureele alhier eiken
werkdag, behalve Donderdag en Vrijdag,
tusschen 1 en 3 uur n.m.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd:
W. D. A. Truyers, jm. 27 j. en M. La-
bordus, jd. 27 j. J. J. den Os, jm. 21 j.
en M. Gorree, jd. 18 j. G. A. Batist, jm.
24 j. en M. M. Nap, jd. 21 j. A. Riet
kerken, jm. 29 j. en M. M. v. Polanen, jd.
22 j. F P Smit, jm. en J. W. H. Gas-
card, gesch. - P. v. d. Put, jm. 23 j. en
J. H. Smeele, jd. 24 j. II. v. d. Hoeven,
jm 26 j. en D. Biemond, jd. 24 j. P.
Gerth, gesch. 42 j. en J. A. Roos, 20 j.
M. W. de Visser, wedr. 52 j. en C. J.
Hozee, jd. 40 j. J. C. J. Lambermont,
jm. 25 j. en A. F. M. L. Bernard, jd. 27
j A. G. Fasseur, jm. 21 j. en M. Boter-
mans, jd. 20 j. C. J. J. Harteveld, jm. 24
j. en A. Boehmer, jd. 25 j. L. Eradus,
jm. 28 j. en J. Ju, jd. 32 j. J. H. Schlag-
wein, jm. 25 j. en I. C. Hoppenbrouwer,
jd. 20 j.
In de Stedelijke Werkinrichting zijn
de afgeloopen week de volgende personen
opgenomen:
187 volwassen personen en 6 kinderen,
totaal 193 personen.
Door de politie is in den Nieuwen
Rijn een kano drijvende aangetroffen,
waar te voren eenige jongens mee ge
speeld hadden.
Bij de politie is aangifte gedaan, dat
van een veestal in den Cronesteijnpolder
uit baldadigheid 9 glazen zijn ingegooid.
Gisternacht omstreeks 2 uur is ten
huize van de fa. W. in de Bouwelouwen-
steeg de 4-jarige D. W. van de trap ge
vallen. Het kind haci een bloedende wonde
aan het achterhoofd doch de dokter aan
het ziekenhuis zag het geval niet ernstig
in, zoodat het kind weer naar huis werd
meegenomen.
De 16-jarige wielrijdster N. Z. uit
Rijnsburg werd Zaterdagmiddag in de
Breestraat door de tram aangereden. Met
een gebroken enkel werd zij naar het zie
kenhuis overgebracht.
BINNENLAND.
PACHTERS VAN SCHELPDIEREN-
VISSCHERIJ-PERCEELEN.
Het Tweede Kamerlid, de heer Drop
heeft aan den minister van financiën
gevraagd:
1. Is het den minister hekend, dat
namens den Staat der Nederlanden 20
pachters van schelpdierenvisscherij-
perceelen te Bruinisse met hun borgen
tegen 12 September 1928 voor de recht
bank te Middelburg zijn gedagvaard
ter betaling van de in de laatste maan
den verschenen pachtsommen?
2. Is bet waar, dat bij bedoelde dag
vaarding ook gevorderd wordt beta
ling van 1 pet. boete vanaf 1 Maart
1928?
3. Heeft de minister last gegeven
tot het instellen dezer procedure of
geschiedde bet vanwege bet bestuur
der Visscherijen op de Zeeuwsche
Stroomen, dan wel na overleg met ge
noemd bestuur door den minister?
4. Wat zijn de beweegredenen, die
tot deze wijze van optreden hebben
geleid?
5. Is het waar, dat de bepaling van
artikel 9 der Algemeene Verpachtings-
voorwaarden, regelende de verbooging
van den pachtprijs bij niet-betaling
binnen 14 dagen na den vervaldag,
nooit is toegepast?
6. Acht de minister een optreden
vanwege den Staat der Nederlanden
zonder voldoende, voorafgaande waar
schuwing niet onredelijk en is de mi
nister bereid, royement der aange
brachte rechtsvordering te gelasten,
alsmede door overleg met de betrok
kenen en hun vereenigingen een rede
lijke betalingsregeling der verschul
digde pachtsommen te treffen?
RIJKSWEG AMSTERDAM-ROTTER
DAM.
Men schrijft ons uit Nieuwkoop:
De actie, ingesteld door het Gemeen
tebestuur van Nieuwkoop, om den
Rijksweg Amsterdam-Rotterdam ge
traceerd te krijgen, door den Polder
Nieuwkoop en Noorden en niet achter
het dorp Nieuwkoop om, vindt in
stemming ook in en om de gemeente
Bodegraven.
Wordt de eerste richting gekozen,
dan passeert de weg het dorp Bode
graven Oostelijk en bij de tweede rich
ting Westelijk en in het laatste geval
komen meerdere beteekenende belan
gen in het gedrang.
Dit is. aanleiding geweest voor het
gemeentebestuur van Bodegraven om
adhaesie te betuigen aan het streven
van de gemeente Nieuwkoop en ter
zake een klemmend betoog te richten
tot den Minister van Waterstaat.
BEëEDIGING MINISTER VAN
DEFENSIE.
De minister van Defensie, Z. Exc. J.
M. J. H. Lambooy, heeft zich Zaterdag
middag naar Het Loo begeven, ten ein
de door H. M. de Koningin als zooda
nig te worden beëedigd.
HET GOUVERNEURSCHAP VAN
CURASAO.
Hier te lande is uit Curasao bericht
ontvangen, dat daar bij de ingezete
nen een adres circuleerde, dat aan de
Koningin zal worden toegezonden,
houdende verzoek, om in de vacature
ontstaan door de aftreding van Mr.
Brantjes, als gouverneur den oud-gou
verneur Helfrich te benoemen.
DEPARTEMENT VAN DEFENSIE
De naam „Departement van Oorlog"
welke Vrijdag nog op het ministerie
aan het Plein prijkte, is Zaterdagmor
gen vroeg overgeschilderd en gewij
zigd in dien van „Departement van
Defensie".
COMMISSARIS DER UONINGIN IN
ZUID-HOLLAND.
De comissaris der Koningin in de
provincie Zuid-Holland bezocht gedu
rende de afgeloopen week de gemeen
ten: Rhoon, Poortugaal Zuidland,
Oudenhoorn, Abbenbroek, Heenvliet
«*n Geervliet.
De commissaris de Koningin in de
provincie Zui t-Hclland zal Woo: sdag
5 Sept. geen audiëntie verleenen.
JUBILEUM D. HANS.
In het eere-comité voor de huldiging
van den heer D. Hans, voorzitter van
den Nederlandschen Journalisten
Kring, ter gelegenheid van zijn 25-
jarig beroepsjubileum op 11 Sept. a.s.
hebben alsnog zitting genomen de hee-
ren mr. M. A. M. Waszink, Minister
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen; jhr. mr. dr. H. A. van Kar-
nebeek, Minister van Staat en Com
missaris der Koningin in Zuid-Holland
en mr. D. Fock, Minister van Staat en
voorzitter van de Liberale Staatspartij,
den Vrijheidsbond.
INT. UNIE GEBOUWDEN EIGENDOM
De Internationale Unie van den
Gebouwden Eigendom houdt haar
congres dit jaar te Weenen van 25 tot
28 September.
De Nederlandsche Bond van Huis-
c-n Grondeigenaren en Bouwonderne
mers heeft als afgevaardigden naar
dit congres aangewezen de heeren mr.
Binnenland.
Brand in het Oranje-Hotel te Dordrecht.
Het Departement van Defensie thans of
ficieel ingericht.
Buitenland.
De Fransche minister Bokanowski bij
een vliegongeluk gedood.
Heden kwam te Genève de Volken
bondsvergadering bijeen.
Het antwoord van den Volkenbondsraad
aan Costa Rica over de Monroelen.
Calles weigert president van Mexico te
blijven.
De Zweedsche Oceaanvliegers Hasseil
en Cramer zijn gered.
Overblijfsel van de Latham gevonden.
J. A. do Meyer en mr. E. Hollander Jr.
Voornamelijk zullen aan een bespre
king worden onderworpen de resulta
ten op het gebieè van de volkshuisves
ting in die landen, waar de crisis wet
geving is ingetrokken, speciaal in ver
band met den moeilijken toestand
waarin de Oostenrijksche huiseigena
ren verkeeren.
VIERDE POSTBESTELLING IN
DE GROOTE STEDEN.
Over dit onderwerp schrijft het
„Nieuws v. d. Dag":
Wij hebben indertijd medegedeeld,
c!at bet publiek in de groote Duitscbe
steden over het algemeen niet ingeno
men was met de beperking der post
bestelling tot drie per dag. Het post-
bestuur zelf vind uit economisch oog
punt de beperking ook allesbehalve
een gewenschten toestand. Uit finan-
eieele overwegingen kon nog niet tot
uitbreiding overgegaan worden. Met
de verbetering van de financieele re
sultaten van de exploitatie, schijnt
thans een begin te worden gemaakt
met een uitbreiding der postbestellin
gen in groote steden. Als eerste groote
stad krijgt thans Hamburg zijn vierde
postbestelling terug. De postminister
heeft officieel doen, mededeelen, dat in
de Zustellbezirke 1, 3. 5, 8,11, 15 en 36,
d.w.z. de binnenstad van Hamburg,
tie vierde bestelling op werkdagen we
der zal worden ingevoerd.
Het is daarom verheugend, dat
Hamburg zijn vierde bestelling terug
krijgt, omdat men nu niet meer daar
heen als voorbeeld zal kunnen verwij
zen, om Amsterdam en Rotterdam
met drie postbestellingen gelukkig te
in aken.
Tegelijk met deze mededeeling uit
Hamburg, wordt ons bericht, dat te
Altona, dus in Grooter-Hamburg, na
cie laatste buslichting der straatbrie
venbussen om 11 uur 's avonds, nog
eens tusschen elf en drie uur een bus-
lichting zal geschieden. De brieven
worden na stempeling en sorteering
per rijwiel naar Hamburg-station
overgebracht om daar de eerste
vroegtreinen naar Berlijn, Frankfurt
a. M. enz. te bereiken. Bovendien zul
len de bussen ook Zondags eenmaal
meer gelicht worden.
Bij ons blijft de post tusschen 10 a
10 uur 's avonds en 8^8^ uur 's
morgens rustig in de straatbrieven
bussen slapen. Een buslichting om
tien of halfelf 's avonds is eigenlijk
véél te vroeg en verlegginsr van het
tijdstip naar één 's nachts zou zéér in
het belang van het publiek zijn.
Machtige corporaties in Engeland
blijven bij den postmeester-generaal
aandringen op herstel van bet aantal
postbestellingen, zooals deze vóór den
oorlog bestonden. Wat zijn wij dan
toch bescheiden. Wij vragen niet om
herstel van het aantal vóór-oorlogsche
postbestellingen. Wij vragen alleen
om ons te laten, wat wij hebben.
BUITENLAND.
DE FRANSCHE MINISTER
BOKANOWSKI VERONGELUKT.
Bij een vliegramp.
Het vliegtuig, dat den Franschen
Minister van Handel, Bokanowski,
naar de vliegdemonstratie te Clermont
Ferrand zou vervoeren vloog gister
morgen om 9 uur 15 in brand, twee
minuten na vertrek van 't vliegveld te
Toul, op een hoogte van 25 meter.
Het toestel viel te pletter.
Alle inzittenden Bokanowski, de
secretaris-generaal der Luchtvaart
Mij., de chef-piloot Benin, de mecani
cien-telegrafist Vidal en de marconist
Willys werden op slag gedood.
Nadere bijzonderheden.
Uit Toul worden nog nadere bijzon
derheden gemeld omtrent het vliegon-