CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dil nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. STADSNIEUWS. Belangrijkste nieuws in dil Nummer. 9de JAARGANG ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1928 NUMMER 2529 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gereatigd lijn Per kwartaal.1 240 Per weekJ 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse Kerk en A. J. C. Te Stiens, een modern dorp in de gemeente Leevvarderadeel, Friesland, zal morgen iets gezien worden, dat, naar wij meenen tot heden nog niet voorkwam. Voor een te houden jeugdfeest heb ben namelijk kerkvoogden der Nederl. Hervormde Gemeente de kerk afge staan aan de Arbeiders Jeugd Centra le (A. J. C.). Het Volk deelde er dit van mede: „De kerkvoogden te Stiens hebben het kerkgebouw Zondag ter beschik king van de A. J. C. gesteld, zoodat thans het feest geheel op de voorge nomen wijze kan worden gevierd. De Stienser kerkvoogden, die blijk gaven van een zoo mooi en loyaal standpunt ten opzichte van onze jeugd beweging in te nemen, verdienen hier voor een woord van dank. Het programma, dat in de kerk zal worden afgewerkt, bestaat uit orgel spel, vioolmuziek en declamatie; ver der een toespraak van Piet Voogd". Wij weten niet, of Ds. J. A. Bruins Jr., de Ned. Herv. predikant te Stiens, met dit besluit accoord gaat. Wij we ten ook niet of Ds. Bruins gewoon was op den Zondag zijn gemeentele den te voeden met het brood des le vens dan wel hun steenen voor brood te geven. In elk geval is hij op morgen daar toe niet in staat, want de S. D. A. P. houdt in de kerk, die ongeveer 400 menschen kan bevatten, meer dan één vergadering. In plaats van Dienst des Woords vioolmuziek en declamatie en een toe spraak van een der socialistische voor mannen. Revolutie instede van Evan gelieverkondiging. Een droevig verschijnsel. Een rekensommetje. Hoe zonderling men soms van ze kere zijde met cijfers kan omgaan, be wijst het Volk, dat als propaganda middel aanhaalt een becijfering van de New Yorker Tribune over het ge tal gesneuvelden in den jongsten we reldoorlog. Dit Amerikaansche blad schreef: „Wij willen eens de dooden van Groot Brittannië, die de wereldoorlog eisch- te op de Fifth Avenue aan ons gees tesoog laten voorbij trekken, hetgeen duidelijker spreekt dan getallen. Voor de ochtendschemering trekken zij op, twintig een een rij. Tot zons ondergang marcheeren zeen den volgenden dag en den daarop volgen den dag. Tien dagen lang trekken de Britsche dooden voorbij. Daarna elf dagen de Franschen. De Russ enhebben vijf weken noo- dig. Twee en een halve maand zouden noodig zijn om de dooden, die de we reldoorlog van de geallieerden eichte, te laten voorbij trekken. De dooden der Centrale Staten vra gen meer dan zes weken. Zoo trekken de oorlogsdooden vier maanden lang, dag aan dag, twintig op een rij, langs de Fifth avenue Het loont de moeite om dit eens te ontcijferen. Een dag van ochtendschemering tot zonsondergang komt in Augustus toch zeker op 15 uur. Theoretisch komt in marschverband ieder gelid op een afstand van 75 c.M. maar laten wij maar eens rekenen op 1 M. Een legerafdeeling legt gemiddel 1 5 K K.M. per uur af. Wij krijgen per dag 15 maal 5500 maal 20 is 1.7.50.0C0. Voor 4 maanden wordt dit 4 maal 30 maal 1.750.000 is 210.000.000. Wij wisten wel, dat de oorlog ont zettende cijfers aan menschenlevens verslonden heeft, maar dit cijfer heb ben wij dan toch nog nimmer gehoord Twee honderd en tien millioen. 't Lijkt dan ook wel een beetje on waarschijnlijk, vindt u ook niet, ge achte Volkredactie? 't Is alleen maar „indrukwekkend". Was dat „indruk"-„wekkende" met allen klemtoon op dat „wekken" mis schien de bedoeling? GEMEENTEZAKEN. Overplaatsing onderw. personeel. In de vergadering van den gemeen tel uau op Dinsdag 4 Sept. 1928 zal alsnog worden behandeld als punt 17a. het onderstaande: In verband met het raadsbesluit, d.d. 13 Aug. j.l., om in alle gevallen waarin twee klassen van een school voor gewoon lager onderwijs te zamen riet meer dan 42 leerlingen tellen, het onderwijs op te dragen aan één leer kracht, alsmede ter vervulling van be staande vacatures, stellen B. en W. den Raad voor, in overeenstemming met het advies van den Inspecteur van het Lager Onderwijs in deze in spectie, met ingang van een nader door hun te bepalen datum, de vol gende leerkrachten over te plaatsen: a. naar de O. L. School aan de Dui- vcnbodestraatB: mej. F. D. Oostdijk, thans onderwijzeres aan de O. L. School aan de Duivenbodestraat A; b. naar de O. L. School op het Schuttersveld B: Mej. S. C W. Bader, thans onderwijzeres aan de O. L. School aan de Duivenbodestraat A; c naar de O. L. School op het Schut tersveld B: den heer E. Molt, thans onderwijzer aan de O. L. School aan de Duivenbodestraat B; d. naar Ce opleidingsschool voor U.L.O. aan de Langebrug A: den beer W. F. de Bree, thans onderwijzer aan de O. L. School op het Schuttersve t B; e. naar de O. L. School aan de Duiven bodestraat A: mej. C. M. Hoekstra, thans onderwijzeres aan de O. L. School op het Schuttersveld B; f. naar de O. L. School aan de Ha- vcrstraat B: mej. M. H. S. van Ewijck, thans onderwijzeres aan de opleidings school voor U.L.O. aan den Maresingel B: g. naar de O. L. School aan den Zuidsingel A: den heer J. W. van der Reijden, thans onderwijzer aan de O L. School aan de Paul Krugerstr B; h. naar de Centrale School voor het 7<' leerjaar: den heer A. van der Neut, thans onderwijzer aan de O. L. School aan den Zuidsingel A; i. naar de O. L. School op het Schut tersveld A; den heer J. M. Koolhaas, thans onderwijzer aan de O. L. School aan de Vrouwenkerksteeg B; j. naar de O. L. School aan de Paul Krugerstraat B: den heer J. Noé, thans onderwijzer aan de O. L. School op het Schuttersveld A. DERDE ZOMERCONCERT PIETERSKERK. Leo Mens heeft met deze Zomercon- certen een ideëel doel. Hij wil ons mooie, wijdingvolle avonden geven, waarin de composities van de beste kerkelijke componisten tot ons komen. Maar hij heeft ook een zeer prac- tisch doel: een fonds tot stand te te brengen om de restauratie van zijn koninklijk instrument te bespoedigen. En eigenlijk is dit practische doel ook al weer zeer ideëel; want dan is het technisch in staat de machtige schoonheid van Bach nog beter tot ons te doen spreken. Dan heeft hij geen hinder meer van eigenzinnige registers, die ongeroepen toch hun stem willen laten hooren, zooals dat gisteravond een oogenblik het geval was. De heer Leo Mens, de begaafde orga nist, de smaakvolle registrator ver dient een instrument, dat er geen nukkige eigenzinnigheden op na houdt en dat precies doet, wat hij wenscht. Het materiaal van het orgel op zich zelf hebben we al meermalen geroemd •Ondanks de pasgenoemde nukken zou men zeggen, dat ouderdom en ervaring het instrument iets milds, iets warms hebben bijgebracht, dat men bij mo derne instrumenten veelal mist. Begorfhen werd met „Praeludium en Fuge in C-Moll"; het Praeludium een feest van klanken en dan de razend lastige fuga met haar wonderlijk ver vlochten rhythmische figuren, waar in Bach al zijn scholastische spits vondigheid weer zoo geniaal weet te doorademen van argelooze innigheid. Altijd weer staat men voor zoo'n fuga als voor een raadsel het raad sel der genialiteit: het thema, donker, sprongsgewijze opkomend, weldra ver klarend, verhelderend, samenvloeien de en weer uiteengaande lijnen, die zich tenslotte machtig vereenigen Een andere zijde van Bach zagen we in de prachtige expositie van de koraalbewerking van: „Liebster Jesu wir sind hier". Dat is alles innigheid een geestelijke vreugde. En ten slotte gaf de heer Mens een prachtig klare vertolking van het An dante uit de 4de Trio-sonate voor or gel, van Bach. Hierin was de keuze van zijn registratie wel zeer geperfec tioneerd. Mej. Greta van der Wal gaf met goed verzorgde en reine toonvorming op de cello een gevoelige voordracht van het Andantino in D van Caix de Hervelois, en later een mooi Adagio in C van G. Cervetto. De begeleiding op het orgel was vol komen aan het cello-spel aangepast. Ze gaf grond, sfeer, zonder zich een enkel oogenblik op te dringen. Wanneer we niet eerst onze opmer king hadden gemaakt over het doel dezer concerten, hadden we wel mo- gensbeginnen met de gelukkige camen .stelling van het programma: zóó ge lukkig, dat de eerste zes Jioofdafdee- lingen van het programma te samen bijna een liturgisch geheel vormden. Om niet te uitvoerig te worden, zul len we dit punt laten rusten. De uiterst gelukkige samenstelling lag vooral aan de wijze, waarop de koornummers tusschen de overige wa ren geplaatst. Want we hadden het voorrecht het overbekende Palestrina- koor van Jos. Vranken te hooren. Het begon met het Kyrie en Gloria uit de Missa „Veni sponsa Christi", van Palestrina. Ter toelichting even het volgende: De Latijnsche woorden beteekenen: „Kom bruid van Christus" en zijn ont leend aan een antiphoon. Zoo'n anti- phoon wordt in de kloosters en R. K. kerken gezongen op een Gregoriaan- sche melodie. Nu heeft Palestrina een 90-tal missen gecomponeerd en als motief nam hij dan veelal een min of meer bekende Gregoriaansche phrase, zoodat zijn missen dan ook gewoonlijk polyphoon Gregoriaansch zijn, terwijl de rhythmische structuur meer ge bonden is aan een bepaald metrum, al vraagt Palestrina ook hierin een vrije en soepele beweeglijkheid. Voor Palestrina was het een klein kunstje om uit een betrekkelijk kort en eenvoudig motief een wereld van schoonheid te voorschijn te tooveren. Dat heeft men gisterenavond weer kunnen opmerken. Wie iets met het Gregoriaansch vertrouwd is, heeft overal het motief vna de Antiphoon kunnen herkennen, maar alleen het genie is bij machte, om dat motief uit te bloeien als een roos een reine, witte roos. En hoe heerlijk werd het vertolkt. Het koor is niet groot; een 30-tal menschen, maar die zijn in de perfec tie geschoold en cc ven onder Vran- kens leiding een wordracht uiterlijk van edele evenwichtigheid en vlek keloos klankschoon, innerlijk van doorleefd geestelijk gehalte. We hebben steeds moeten denken aan een uitdrukking van Diepen- brock, die ergens spreekt van Pales- trina's witte hymnen, die over ons komen als wuivende en waaiende slui ers van geluid. Zoo was het gisterenavond in de Pieterskerk. Er waren prachtig aanzwellende crescendo's en pianissimo's, die ver vluchtigden als een droom. Er was een transparante sfeer van meditatie en gebed. Hoe mooi kwamen de eigenaardige imitaties der partijen, waarvan Pales trina de onovertroffen meester is, in hun bijzondere kleuren tot hun recht. Ik wil alleen nog even herinneren aan de teere opzet van het Sanctus en hoe het dan groeit en vol wordt en toch in zijn kracht vol teerheid blijft. Ik wil ook nog wijzen op het Bene- dictus, dat zoo gezongen werd, zóó mijmerend in stille verwondering, als of men in trance den Gezegende zag komen. Reinheid van stijl, waaraan alle we- reldsche accenten vreemd zijn, kon men ook opmerken in de heerlijke Motetten van Palestrina en de voor dracht er van was even superieur. Als laatste hoofdnummer gaf het koor nog vijf Oud-Hollandsche Gees telijke zangen, door Jos. Vranken meerstemmig bewerkt. Van deze bewerkingen niets dan goeds. Niet het minst aan de bewer king van „Heer Jesus heeft een hof- kén" heeft men kunnen opmerken, dat Vranken over muzikale fantasie be schikt, maar ook, dat hij zijn „vak" verstaat. Hij weet technisch wat hij doen moet om uit te drukken wat hij bedoelt. Uit de geheele uitvoering van het koorprogramma blijkt, dat de dirigent componist een muziknal fijngevoelig mensch is en tevens een mensch, vol eenvoud wat toch altijd maar het ware is. Een rustige en stemmende avond, die naar omstandigheden zeer goed be zocht was. Maar er moeten er in 't vervolg veel meer komen voor het orgelfonds een voor het perspectief daarvan. DE FEESTEN VAN GISTEREN. Nadat gistermiddag het sportfeest was afgeloopen werd op het terrein aan de Nieuwe Vaart de optocht opge steld, die halfvijf zou vertrekken, hcewel dit tijdstip, zooals het meestal gaat, wel eenigszins later is geworden. De stoet werd geopend door eenige „Oranje-Herauten" te paard, waarach ter eenige rijtuigen kwamen, waarin plaats genomen hadden het Eere- C.omité en het Comité van Uitvoering. Daarna volgden de volgende ver- eenigingen met hun vaandels: Leid sche Chr. Oranje Vereeniging, Muziek corps „T. en D.", Chr. Gymnastiek- vereen. „Jahn", Ned. padvinders troep IX C.J.M.V., Spelcursussen afd. Lei den N.B.L.O, Tooneelvereen. „Jacob Cats", Leidsche Gymnastiekvereen. „Hercules", Chr. Gymnastiekvereeni- ging „D.O.S." Chr. Korfbalvereeniging „Pernix", Ned Padvinders troep I, H. B. S.-vereeniging „De Trekvogels", Chr. Muziekvereeniging „Athaha", afd. Leiden van „Volksweerbaarheid", Patrimonium, „Dames-Gymnastiekver- ceniging „Hestia", Chr. Zangvereen. „Ex Animo", Ned. Padvinders troep IV, „Leeuwketroep", Leidsche Athle- tiekvereeniging, Vereeniging „Nut en Genoegen", Afd. Leiden Chr. Bak- lcersbond, R.-K. Gymnastiekvereen. „Jeanne d'Arc", Ned. Padvinders troep III, Afd. Leiden Chr. Nat. Werk mansbond, Leidsche Gymnastiekver eniging „Donar", Chr. Muziekgezel schap „Polyhymnia". Zooals men ziet was het een afwis selende stoet van een flinke lengte en het is dan ook niet te verwonderen, dat overal waar hij langs kwam dich te drommen van menschen zich langs den weg hadden opgesteld. De optocht nam den volgenden weg: Hooge Rijndijk, Hoogewoerd, Bree- straat, Noordeinde, Witte Singel, Kai- serstraat, Rapenburg (Westzijde), Princessekade, Haarlemmerstraat, Pe- l.kaanstraat, Hooigracht. Nieuwe Rijn, Kraaierstraat, Plantsoen, Korevaar- straat, Gangetje, Botermarkt, Koren beurs, Burgsteeg, Nieuwstraat (Korte), Focglandsche Kerkgracht, Koppen- hinksteeg, Kaasmarkt, alwaar de sloet ontbonden werd. Het avondfeest. Wanneer we gaan spreken over de feesten, die des avonds plaats hebben gihad dan komen we allereerst te recht In de Stadsgehoorzaal. Voor een groot deel van de Leidsche burgerij was het feest, dat daar gege ven werd de clou van den avond. De Chr. Oranjevereeniging heeft de laatste jaren niet te klagen over wei nig belangstelling. Ook gisteravond was de Gehoorzaal geheel gevuld, niet tegenstaande de opvoering van de Jonge Adelaar reeds voor de tweede maal ging en niettegenstaande zelfs de leden een kwartje entree moesten betalen. Ook deze avond is weder een succes geweest. Bij den aanvang liet de voorzitter der Chr. Oranjevereeniging, ds. Tho mas, zingen Ps. 138 1 en ging daarna voor in gebed. Gij ziet hier voor U een gelukkig en dankbaar man, aldus begon ds. Tho mas, daarna &ijn toespraak. Dankbaar ben ik, zoo zeide hij, hiervoor, dat Lei den is wakker geschud en dat thans weer voor het eerst de jaardag van H. M. de Koningin op luistervolle wijze onder den zegen Gods is gevierd. Het ligt niet op den weg om namens de Chr. Oranjevereeniging dankbetui gingen uit te reiken. In het feit dat de ze dag slaagde op het initiatief der Cranjevereen. ligt echter een profetie om volgend jaar een nog meer alge meen feestelijke 31 Aug. te verwachten Spr. zou gaarne den Burgemeester hebben welkom geheeten, maar deze was door familieomstandigheden ver- h-'nderd. Hij heeft echter aan Spr. zijn oprechten spijt over deze verhindering uitgesproken. Moge deze dubbele spijt niet beletten een goed samen?.iin te hebben en moge Z.E.A. een volgende gelegenheid wel in ons midden zijn. Op verzoek onderstreept de verga dering dit door een daverend applaus. Spr. heet voorts welkom de verte genwoordigers van het gemeentebe stuur, van de 3-Octobervereeniging, de beeren van de feestcommissie voor de zen dag, het Eere-Comité en de Chr. Oranjevereeniging te Katwijk aan Zee. De Padvinderclub N.P.V. en de Tim- delerclub ontvangen, met het muziek gezelschap een dubbel welkom. Spr. deelt voorts mede, dat ziekte van een tweetal mede-spelenden in de o rste opvoering de imdelerclub heeft genoodzaakt op het laatste oogenblik naar plaatsvervangers om te zien. Moge zij een goede keuze gedaan hebben, maar de vergadering oef ene bij de critiek zachtmoedigheid. Op dezen dag zien wij onze vorstin in het midden. Maar wij zien toch haar niet alleen. Wij zien haar in haar huis. het huis van Oranje. Men wil omwenteling, revolutie, in onze dagen. Is dat een geringe zaak? Een burgerkrijg is spoedig ontketend, maar omgewenteld dat groote Hol- landsche hart, dat van liefde klopt voor Oranje, neen dat zal niet zoo ge makkelijk gaan. Dan moet ook ons woordenboek omgewerkt, dan moet de naam Oranje daar uit verwijderd. Dat zal echter niet gaan. Oranje is diep lh grift in onze harten en wordt Jank- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/, cent Ingezonden Mededeelingen dubbel teriel Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling - van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst edL 40 cents Binnenland. Vervolg van de feesten in onze stad. Mevr. NoordewierReddingins jubileert. Buitenland. Rusland treedt toe tot het Kellogg-pact. Jhr. Loudon acht een bijeenroeping der Ontwapeningscommissie wenschelijk. Het Belgisch Koninklijk paar is uit den Kongo teruggekeerd. Ontploffing in de dynamietfabriek van Ablon (Frankrijk). Hittegolf in de Ver. Staten. baar van onze lippen vernomen. Het beste het edelste komt daarin naar hoven. Maar bovenal wij grijpen in den naam van Oranje der Vaderen God aan. Daarom neen nooit zal Oranje wor den weggenomen, zoolang het volk nog voelt voor de historie dan is het met de Zeeuwsche wapenspreuk telkens weer Luctor et Emergo. Wij spellen den naam Oranje voor onze kleine kinderen. Wij vertellen hen van Gods wonderbare daden in de historie. Wij vertellen hun van onze geliefde Koningin, die het tot een levenstaak heeft gemaakt te strijden en als het moet te lijden voor een vrij en zelfstandig Nederland, dat buigt voor der vaderen God. Oranje is hier gehuwd met ons na tionaal bestaan. Do Vrije Friezen, ron de Zeeuwen met alle anderen, zij vree zen God en houden het kruit droog. Zij houden de wacht hij den troon. Wij sluiten lieden een nieuw verbond God, Nederland en Oranje. Spontaan ging deze rede over in het zingen door ,de geheel gevulde stads- zaal van twee coupletten van het Wil helmus. Nadat ds. Thomas nog heeft mede gedeeld, dat in de pauze ten bate van het werk van de vereeniging Pro Rege o: anjelintjes verkocht zullen worden kregen we een fijn stukje muziek. Daarna wachtte oen verrassing. De lichten in de zaal werden gedoofd en de schijnwerpers lieten rood licht op het ^cherm vallen. Toen dit op ging wierpen wij een blik in de kamptent van de padvinders, die daarin een halven cirkel gezeten ons vergastten op keurig uitgevoerde kampliedjes, fluit- sclo's, voordrachten en beurtzang. Wij weten niet wat meer te loven is, de zang, het spel of de voordracht, dan wel de aardige aankleeding. In één woord het was een smaakvolle afwis seling van het program. Daarna ging het scheri i op en wier pen we een blik in de werkkamer van Johan de Witt. Want zooals men wist ging dezen avond de reprise van het groot histo risch spel in vier bedrijven ,.de Jonge Adelaar", naar aanleiding van het tekende hoek van Marjorie Bowen Ik zal handhaven". De vorige maal gaven we van dit stuk een uitvoerige beschrijving, zoo dat we op den inhoud niet verder be hoeven terug te komen. Het viel ons alleen op, dat het slot van het laatste bedrijf was veranderd en deze veran dering had zeker ook een verbetering kunnen zijn, omdat bedoeld was er vooral op te wijzen, dat de lichamelijk zwakke Prins, die wist geen krijgsman te zijn als Condé en geen staatsman als Lonvois, zijn eigen lot en dat van zijn land overgaf in handen van Hem, Die steeds had getoond de God van Nederland te zijn en Zijn volk niet te zullen verlaten. Echter leek het ons, dat de Prins in plaats van lichamelijk zwak te zijn, in deze scène leed aan een overmaat van gezondheid, waardocc hij in staat gesteld werd op een dergelijk gloeien de wijze met een geweldige stem zijn bezielende speech te houden Dit is echter slechts een kleine op merking want overigens speelde de Prins zeer goed en zijn figuur liet niet na indruk te maken. Wanneer wij L.denken, dat hij slechts enkele dagen voor de opvoering als invaller voor den Prins moest optreden, dan moeten we bewondering hebben voor zijn piestatie, vooral ook omdat hij voor een groot deel de regie verzorgd heeft. Er zijn natuurlijk nog meer opmer kingen te maken het zou vreemd zijn als het tegendeel waar was maar we zullen dat niet doen omdat er veel meer is te prijzen dan te laken. Ondanks het feit, dat de Timdcler- club met veel tegenslagen heeft te kampen gehad voor de opvoering van dit stuk, is ze keurig voor den dag gekomen en we twijfelen er niet aan of het publiek was geheel tevreden, wat trouwens wel bleek uit het harte lijk applaus.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1