CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9<fa JAARGANG
DONDERDAG 23 AUGUSTUS 1928
NUMMER 2521
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 Leiden
Postbox 20 Postgiro 58936
Telefoonnummer 2778
Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 230
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Politieke tinnegieter!).
De Synode van de Chr. Geref. Kerk
had onlangs ook te behandelen aan
de eene zijde een gravamen tegen art.
36 der Nederl. Geloofsbelijdenis, onge
veer van de strekking als in 1905 in de
Synode der Geref. Kerken leidde tot
schrapping van de bekende woorden.
Aan den anderen kant een verzoek,
om dit artikel in nadere bijzondere
studie te nemen.
Anders dan in 1905 de Synode der
Geref. Kerken deed, nam de Synode
der Chr. Geref. Kerk een rapport aan,
waarvan de eindconclusie met betrek
king tot art. 36 luidde:
a. er is hier geen sprake van uitroei
en met het zwaard;
b. de gewraakte zinsnede is niet los
te denken van den overigen inhoud
van het artikel;
c. door schrapping van die woorden
zou een gewichtig gedeelte worden
weggenomen;
d. de bestreden uitdrukking be
doelt niet anders dan aan te geven,
welke roeping de Overheid heeft in
betrekking tot het publieke leven.
Hier werd gekozen voor de stelling
van hen die meenen, dat de strekking
van art. 36 niet zoo ver gaat als de
woorden doen vermoeden.
Men weet, dat in Gereformeerden
kring, en hier bedoelen wij den kring,
niet door een kerkengroep afgeschei
den, verschillend gedacht wordt over
dit artikel.
De een meent, dat onze vaderen in
derdaad ook in de practijk strenge toe
passing van de belijdenis door de
Overheid wilden en daarin dan ver
keerd handelden.
Anderen zien er in een consciëntie-
kreet tot den vorst.
Een derde meent, dat onze vaderen
wel beleden, dat de Geref. godsdienst
de eenig toelaatbare moest zijn, maar
practisch niet zoover wilden gaan,
om ook inderdaad als ketterjagers op
te treden.
Men kan elk dezer meeningen recht
laten wedervaren en toch van meening
zijn, dat de woorden van art. 36 tot on
juiste gevolgtrekking leiden en dus
gewijzigd dienen te worden, omdat zij
practisch thans niet zijn uit te voe
ren. Dat doet aan den eerbied voor het
werk en het belijden onzer vaderen
niet te kort.
Zoo vat dan ook ons Antirevolutio
nair program het op.
Niet de belijdenis der Kerk in het
al of niet gewijzigde art. 36, maar de
consciëntie der Overheidspersonen ge
bonden aan Gods ordinantiën in Zijn
Woord is richtsnoer.
Zoo staat deze kerkelijke belijdenis
Volmaakt naast de politieke grond
stelling al is er ook een nauw princi
pieel verband. Men kan inzake de ge
schiedkundige beteekenis van art. 36
al de bovengenoemde meeningen koes
teren en toch goed Antirevolutionair
zijn.
Wat doet echter nu de S. G. heer v.
D(is) te Z(eist) in De Banier?
Hij stelt het voor, alsof met deze
Synode-uitspraak ineens het tafella
ken tusschen Chr. Geref. en Antirevo-
lutionair de tegenstelling is reeds
absurd zoo zijn doorgesneden.
„Neen zoo zegt hij er zal nu
niets anders op zitten, dan op te hou
den met de A. R. beginselen te ver
dedigen en dus te roepen en te schrij
ven „Chr. Geref. dus A. R.". Die leuze
is nu voorgoed ontzenuwd. Evenals
Ds. Biesma den moed heeft gehad om
zich bij de uitspraak der Synode neer
te leggen en de radiopreek niet heeft
laten doorgaan, zoo zal nu in het ver
volg elk Chr. Geref. predikant moeten
ophouden voor de A. R. partij in het
krijt te treden. Doet hij het toch, dan
verzwijgt hij óf de A. R. beginselen en
is dan niet betrouwbaar en eerlijk in
zijn voorlichting, wat wij natuurlijk
van harte hopen, dat niet zal geschie
den, óf hij doet dit wel, maar komt
dan in conflict met de uitspraak der
Synode.
En dan moet het gaan als met Dr.
Geelkerken I"
Hier i9 politieke tinnegieterij van de
slechtste soort.
Zooals we helaas van dezen paladijn
der S. G. P. gewoon zijn.
V Ook zelf in 't gedrang.
Wanneer men eenmaal heeft aan
vaard als historisch het meest zuive
re. dat onze Gereformeerde vaderen
inderdaad met artikel 36 der Nederl.
Geloofsbelijdenis bedoelden: de hand
having door de Overheid van den Ge
reformeerden godsdoenst en onder
drukking en uitroeiing van alles, wat
zich daartegen verklaard en ook dit
standpunt thans nog als juist aan
vaardt, komt men onmiddellijk in
moeilijkheden.
Zoo ook de heer Van D(is) in „De
Banier".
Na betoogd te hebben, dat het Anti-
revolitionair program ten eenenmale
in strijd is met art. 36 zegt hij:
„Lees het maar na in Voetius, de
autoriteit op het gebied van het kerk
recht.
Volgens hem moest de vrijheid van
godsdienstoefening aan Roomschen
geheel en al worden ontzegd en aan
de Mennonieten en Remonstranten
eveneens als zij de Sociniaansche ket
terijen, waarbij de Godheid van Chris
tus geloochend werd, aanhingen. Wat
natuurlijk niet beteekent, dat onze
vaderen consciëntiedwang wilden,
neen, verre van dat. Ieder was vrij^ te
gelooven wat hij wilde. Geen inquisi
toriale ketterjacht dus, geen dwang
tot een ander geloof".
Terecht teekent de A. R. Maas- en
Scheldebode hierbij aan;
„Het is gevaarlijk den weg van de
S. G. P. op te gaan en het artikel naar
onze hedendaagsche opvattingen uit
te leggen.
Men bedenke, dat artikel 36 deel is
van de Gereformeerde geloofsbelijde
nis.
Wanneer men één artikel mag ver
wringen naar hedendaagsche toestan
den, mag men zal men consequent
zijn die praktijk ook op andere ar
tikelen, b.v. die handelen over Gods
Woord, God Drieëenig, Christus' eeni-
ge Offerande, Rechtvaardigmaking,
enz. toepassen. En aldus zou men ten
slotte met dergelijke vrije uitlegging
zelfs de ethischen en modernen er wel
licht nog toe kunnen krijgen onze con
fessie te onderteekenen.
Op die manier gaat men een gevaar
lijken weg op.
Het is wel te begrijpen, hoe men er
toe komt.
Ook de S. G. P. is 't onmogelijk de
historische beteekenis van art. 36 te
handhaven, en daarom gaat men er
een uitlegging aan geven, die meer in
het raam van onzen tijd past. Maar op
deze wijze maakt men onze Gerefor
meerde confessie tot elastiek".
Zoo is het.
Neemt men eenmaal aan, dat onze
vaderen inderdaad zóó de Gerefor
meerde leer door de Overheid wilden
doen eerbiedigen, zonder daarnaast in
te zien, dat dit onjuist moet zijn, dan
komt men zelf in het gedrang.
Men vraagt zich toch af, welke be
teekenis heeft een consciëntievrijheid
om te gelooven wat men wil, indien
kerkstichting verboden zou zijn. Zelfs
het gemeenschapsgevoel, dat den
mensch naar Gods algemeen© genade
is ingeschapen, komt dan in het ge
drang, laat staan het begrip Kerk,
waarvan toch ook de Staatkundig Ge
reformeerden hoofd voor hoofd belij
den, dat Christus het Hoofd der Kerk
is, en alle geloovigen Zijn leden.
Zoo is de stelling niet te handhaven.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
Vergadering van den Gemeenteraad
op Maandag 27 Augustus 1928, des na
middags 2 uur.
Te behandelen onderwerpen:
1. Praeadvies op het verzoek van H.
J. Planjer, om ontslag als lid van het
Burgerlijk Armbestuur.
2. Praeadvies op het verzoek van A.
Dobbelsteijn, om eervol ontslag als
onderwijzer aan de Opleidingsschool
voor U. L. O. aan de Langebrug A.
3. Suppletaire begrooting, dienst
1927, van het Openbaar Slechthuis.
4. Balans en Verlies- en Winstreke
ning, dienst 1927, van het Openbaar
Slachthuis.
5. Balans en Verlies- en Winstreke
ning, dienst 1927, van de gestichten
„Endegeest, Voorgeest en Rhijngeest".
6. Balans en Verlies- en Winstreke
ning,dienst 1927, van den Gemeentelij
ken Beinigings- en Ontsmettingsdienst
7. Balans en Verlies- en Winstreke
ning, dienst 1927, van het Grondbe
drijf.
8. Balansen en Verlies- en Winstre
keningen, dienst 1927, van de Stede
lijke Fabrieken van Gas en Electrici-
teit.
9. Rekening, dienst 1927, van het
Gemeentelijk Waschbureau.
10. Voorstel tot overbrenging van
het dienstjaar 1927 op dat van 1928
van gelden in verband met de voldoe
ning van onbetaald gebleven vorderin
gen op het nog niet verwerkt of ver
bruikt zijn van verleende credieten.
alsmede tot overbrenging van verschil
lende ontvang- en uitgaafposten van
den Kapitaaldienst.
11. Rekening van de Ontvangsten
en Uitgaven der gemeente over het
jaar 1927, met inbegrip van die der
Haarlemmertrekvaart.
12. Voorstel inzake de beëindiging
van de in gebruik geving van grond
aan het Plantsoen aan de Vereeniging
„Musis Sacrum", tevens praeadvies
op de desbetreffende motie van den
heer Eikerbout.
13. Voorstel tot verlenging van den
termijn van ontruiming van verschil
lende onbewoonbaar verklaarde wo
ningen.
14. Voorstel, om eenige peroeelen
weiland, water en woningen met ver
dere opstallen aan en nabij de War-
monderweg, in erfpacht uit te geven
aan de Stichting „Fonds voor aanleg,
onderhoud en beheer van Wandelpar
ken" te Leiden.
GEMEENTEZAKEN.
Lid Burg. Armbestuur.
B. en W. stellen den Raad voor den
heer H. J. Planjer op diens verzoek
eervol ontslag te verleenen als lid van
het burgerlijk armbestuur onder dank
betuiging voor de goede diensten als
zoodanig bewezen.
Ontslag onderwijzer school Lan
gebrug.
B. en W. stellen voor aan den heer
A. Dobbelsteijn, onderwijzer aan de
opleidingsschool voor U. L. O. aan de
Langebrug A, met ingang van een na
der te bepalen datum, overeenkomstig
zijn verzoek ontslag te verleenen.
Adviezen Com. Financiën.
De Commissie voor de Financiën
uit den Gemeenteraad heeft naast de
Gemeenterekening over 1927 ook de
jaarrekeningen van de volgende ge
meentebedrijven
1. Het slachthuis;
2. de gestichten „Endegeest, Voor
geest en Rhijngeest";
3. den Reinigings- en ontsmettings
dienst;
4. het Grondbedrijf;
5. de Lichtfabrieken, en
6. het waschbureau ter verificatie ge
had.
Zij geeft in overweging al deze re
keningen goed te keuren, maar merkt
op, dat het gewenscht is, in de ver
melding van de boekwaarde der be
zittingen op de balansen eenheid te
betrachten, n.l. zooals ten aanzien van
de Lichtfabrieken gebruikelijk is, de
aanschaffingswaarde aan te houden
en daarnaast de afschrijvingen afzon
derlijk te vermelden.
Wanneer de betrokken beheerscom-
missiën daar ook mede accoord gaan,
zijn B. en W. bereid dat advie9 op te
volgen.
Verlenging termijn ontruiming
onbewoonbaarverklaarde wonin
gen.
Hoewel spoedig de door de vereeni
ging tot bevordering van den bouw
van werkmanswoningen gestichte wo
ningen gereed komen, 9tellen B. en W.
toch overeenkomstig bet advies van
de betrokken Commissies voor den
termijn van ontruiming van de vol
gende onbewoonbaar verklaarde wo
ningen met 6 maanden te verlengen.
Op 3 Maart 1929 zullen dan moeten
zijn ontruimd:
de bij het Raadsbesluit van 12
1922 onbewoonbaar verklaarde wonin
gen: Wernershof Nis. 3 en 7, Willem
Frederikspoort No. 5 en Paradijssteeg
No. 58;
de bij Raadsbesluit van 12 Febr.
Februari 1923 onbewoonbaar ver
klaarde woningen: Schapenpoort Nis.
6, 8, 10 en 12, Alida Mariahof No. 8,
Rabarberpoort Nis. 4 en 5, Hagemans-
poort Nis. 2 en 3, Brandewijnspoort
Nis. 2 en 8, Pottebakkersgang Nis. 4
en 6, Leeuwenpoort (ongenummerd),
Molenwerfsteeg No. 3, Kloos- of Visch-
poort Nis. 1 en 2, Barb&rahof No. 5 en
Elisabethspoort Nis. 2 en 3;
de bij Raadsbesluit van 30 Juli 1923
onbewoonbaar verklaarde woningen:
Bouwelouwe^steeg Nis. 4, 25, 29, 31, 32,
34, 36, 40 en 44, Paradijssteeg Nis. 31,
31a en 37, Noordrundersteeg No. 3.
Van der Werffstraat Nis. 59, 61 en 63,
Korte Agnietenstraat No. 6, Sionsteeg
Nis. 10 en 12, Elisabethsbof No. 15,
Vestestraat Nis 47, 53 en 63, Pcst-
hoornhof No. 7, Koornhof Nis. 1, 2 en
3, Klimmende Leeuwsteeg Nis 3 en 4,
St. Jorissteeg No. 5, Gortestraat No.
76 Geerestraat No. 15, Bijleveldshof
Nis. 4, 8, 10, 11 en 15, le Kamperpoort
No. 1, Koolgracht No. 16 Suzanna
Klinkertstraat No. 15, Doelengrocht
No. 10, Zwijnhoornsteeg No. 15, Slik-
steeg No. 20, Haverstraat ï£o. 68, Wiel-
raakersteeg No. 20, Zwartehandspoort
Nis. 10 en 11. le Looierstraat No 20.
Weverstraat No. 19, Kattenpoort Nis.
3, 4, 6, 7, 8. 11, 13, 17, 19 en 20 en Val
kenpoort No. 4.
Zij hebben in de Leeskamer ter in
zage gelegd een lijst, vermeldende 277
ontruimde woningen, onbewoonbaar
verklaard bij de genoemde raadsbe
sluiten.
Sedert de laatste opgave is het aan
tal der ontruimde woningen der
halve met 8 toegenomen.
De Leidsche Hout.
In de vergadering van den gemeen
teraad van 20 December 1926 is beslo
ten aan de stichting „Fonds voor aan
leg, onderhoud en beheer van wandel
parken" vah de aan de gemeente toe-
hehoorende perceelen weiland aan en
bij den Warm on der weg, tezamen
groot ongeveer 23 H.A., een oppervlak
te van ongeveer 16 H.A. onder een na
der te bepalen rechtsvorm, ter be
schikking te «tellen.
Thans deelen B. en W. den raad
mede, dat de plannen tot den aanleg
thans, dank zij de verder van belang
stellenden ontvangen bijdragen, zoo
ver gevorderd 2im dat met de werk
zaamheden zeer binnenkort een aan
vang kan worden gemaakt. Waar dus
het denkbeeld van den heer Koster,
den stichter van het fonds, spoedig
staat te worden verwezenlijkt, is, al
dus B. en W. thans het oogenblik aan
gebroken om den rechtsvorm met be
trekking tot de beschikbaarstelling
van den grond te bepalen.
Het komt B. en W. het meest ge-
eigend voor als rechtsvorm van inge-
bruikgeving: uitgifte in erfpacht voor
een tijdvak van 75 jaren. Vermits het
d© bedoeling van het raadsbesluit van
20 December is geweest, dat de ge
meente het terrein tegen een gerin
gen canon afstaat, kan deze vergoe
ding meer als een erkenning van het
eigendomsrecht der gemeente, vol
gens B. en W. gevoeglijk op f 1 per
jaar worden bepaald.
Op de uitgifte kunnen verder van
toepassing worden verklaard de be
palingen van het B.W. overschrijven
de o.m. dat onderhoud en belastingen
voor rekening van den erfpachter ko
men, met dien verstande echter, dat
een enkele uitzondering wordt ge
steld. Het komt B. en W. namelijk ge
wenscht voor te bepalen, dat bij beëin
diging van de erfpacht de beplantin
gen en verdere opstallen aan de ge
meente in eigendom overgaan, zonder
dat laatstgenoemde tot eenige vergoe
ding zal zijn gehouden.
Met het oog op de beschikbare gel
den heeft het Stichtingsbestuur het
voornemen geleidelijk den parkaanleg
uit te voeren en wel aanvankelijk over
een oppervlakte van ongeveer 15 H.A.
Zoodra en naarmate de stichting
over de daartoe vereischte gelden be
schikt, zal de aanleg en de beplanting
worden voortgezet, totdat het park
en wandelwegenplan sjijn 'vollen om
vang heeft bereikt. Een gedeelte van
het terrein blijft aan de gemeente
voor villabouw en een gedeelte, waar
op men zich de door de gemeente te
stichten sportterreinen heeft gedacht.
B. en W. stellen den raad tenslotte
voor in bovengenoemden geest m?t de
stichting de Leidsche Hout een over
eenkomst aan te gaan.
WERKLOOSHEID.
Het aantal werkloozen, ingeschre
ven bij den Gem. Dienst voor Sociale
Zaken, bedroeg op 22 Augustus 1928
446, terwijl op 24 Augustus 1927 dit 541
bedroeg.
AVONDTEEKENSCHOOL VAN DEN NED.
R.K. VOLKSBOND.
Ingevolge art. 29 van de Nijverheidson
derwijswet werd aan de navolgende leer
lingen als bewijs dat zij met succes den
cursus hebben gevolgd, het einddiploma
uitgereikt:
B. A. Alberts, voor vakteekenen aan Fo
tografen en Ned. Taal; W. Beveling, voor
vakteekenen aan Timmerlieden en Meet
kunde; P. A. Harte veld, voor vakteekenen
aan Typografen en Ned. Taal; A. Janssen
en M. van Kins, voor vakteekenen aan
Hout- en Marmerschilderen, vakteekenen
aan schilders en Meetkunde; A. Nek Jr.,
G. van Nes, en G. J. Voorwinden, voor
vakteekenen aan Timmerlieden en Meet
kunde.
SOCIËTEIT MINERVA.
Tot tijdelijk Directeur van de Studen
ten Sociëteit Minerva is benoemd de heer
J. Pitlo te Delft.
Er waren voor deze betrekking onge
veer 190 sollicitanten.
MINDER RAADSLEDEN IN GROOTE
GEMEENTEN?
De Tel. meldt het volgende:
De minister van Binnenlandsche
Zaken heeft het gevoelen gevraagd
van Ged. Staten der provinciën, om
trent een door B. en W. van Leiden
aanbevolen wijziging van de gemeen
tewet. waardoor in grooter gemeenten
het aantal leden van den Raad op een
kleiner aantal wordt bepaald dan
thans het geval is.
Bij toeneming van het zielental be-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Adverteniiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dnbbel (ariei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Vier gevangenen te Schevenlngen ont
vlucht
De jaarvergadering van den Ned. Bond
van Gemeente-ambtenaren.
Aan den gouverneur te Curasao is eer
vol ontslag verleend.
Buitenland.
Duitsche kabinetszitting ter bespreking
der buitenlandsche politiek.
Hevige regenval in Engeland,
De hoofdlijnen van het Engelsch-
Fransch vlootcompromis.
Anti-fascistische bomaanslag te Luik.
De invoering der Latijnsche letters in
Turkije.
hoeft men dan minder spoedig te ko
men tot vermeerdering van het getal
raadsleden, waarvan kostenbesparing
bet gevolg zal zijn.
WAT ER AL NIET IN HET WATER
TERECHT KOMT.
Zooals reeds gemeld, is gistermiddag
met de sleepdreg van de politieboot uit
Warmond gedregd naar het 2 -jarig
kind uit de Bouwelouwesteeg, dat nog
steeds vermist wordt. Deze dreg bestaat
uit een ijzeren stang met 6 dreggen, die
achter uit de motorboot in het water ge
worpen wordt.
Het dreggen bad geen resultaat, doch
merkwaardig is het te zien, wat er alzoo
niet in het water terecht komt. Zoo wer
den opgehaald 4 ledikanten, 3 wiegen, een
groote hoeveelheid beddegoed, 6 oude rij
wielen, allerlei ijzerwerk, enz.
EXAMENS.
Voor het examen Fransch L. O. slaagde
te Utrecht onze stadgenoote mej. H. Nie-
boer.
POES VERMIST.
Opsporing wordt verzocht van een ka
ter, die sinds gisteravond vermist wordt
door een bewoner van het Galgewater.
Het beest luistert naar den naam „Loeloe"
heeft een witte borst en geeft, als men
hem er om vraagt, zijn rechterpoot je.
Bij de politie is een foto van den ver
miste te zien.
Voor den dienst in Ned. Indië is
bestemd de heer H. Zaalberg, als on
derwijzer 2de klasse bij het openhaar
lager onderwijs.
BINNENLAND.
ZEGELRECHT VOOR VERZOEK-
SCHRFITEN.
Staatsblad 299 bevat een Kon. Be
sluit van 21 Juli. houdende vrijstelling
van zegelrecht voor sommige verzoek
schriften om goedkeuring van wijzi
ging van statuten van vereenigingen,
alsmede voor sommige bij den post
dienst in gebruik zijnde stukken.
Vrijstelling van zegelrecht wordt
verleend voor:
1. Verzoekschriften om goedkeuring
van wijziging van statuten van ver
eenigingen, ingediend vóór 1 Septem
ber 1930, ten einde de Statuten in
overeenstemming te brengen met de
bepalingen van de met ingang van
1 Sept. 1928 in werking tredende wet
op de collectieve arbeidsovereenkomst
2. de navolgende door den postdienst
uit te reiken stukken:
a. de nota's, welke worden afgege
ven bij de storting van bedragen, ver
schuldigd voor frankeering van brief
postzendingen, drukwerkzendingen en
postpakketten, welke niet van fran
keerzegels voorzien ter verzending
worden aangenomen;
b. de kaarten, welke bij frankeering
door middel van. frankeermachines
ter zake van voor frankeering gestorte
bedragen worden afgegeven;
c. de nota's, welke bij de afgifte van
uit het buitenland toegezonden post
pakketten worden uitgereikt voor bij
die afgifte te betalen verrekenbedrar-
gen en door den postdienst voorgescho
ten rechten en kosten;
d. de tegen betaling van het ver
schuldigd recht uitgereikt wordende
bewijzen van bevoegdheid voor het
afhalen van stukken.
DIRECTEUREN(TRICES) VAN RIJKS
EN PARTICULIERE OPVOEDINGS
GESTICHTEN.
De vereeniging van directeuren en
directrices van Rijks- en particuliere
opvoedingsgestichten hield haar half
jaar] ijksche vergadering in het op
voedingsgesticht vanwege de N. H
Keek te Maarabergan.