CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Di! nummer bestaat uit TWEE Bladen.
Belaanrijkste oieuws ia dit Nummer.
9°» jAAKUAiMo
WOENSDAG 15 AUGUSTUS 1928
NUMMER 2514
LEIDSCHE CODRAN
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
in Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
EERSTE BLAD.
De staking aan „De Schelde"
te Vlissingen.
Reeds bijna drie maanden ligt het
bedrijf van de Kon. Maatschappij „De
Schelde" te Vlissingen zoo goed als
stil. Er is staking, er is een conflict
tusschen deze werkgeefster en de ar
beiders.
Wat is de oorzaak van dit conflict?
De Maatschappij „De ScheJde" is lid
van den Metaalbond, de werkgevers
organisatie in het Metaalbedrijf. Een
van de directeuren van „De Schelde"
is zelfs lid van het bestuur van den
Metaalbond.
Door dezen Bond is eenzijdig, niet
in een collectief contract een lande
lijke loonregeling voor het metaalbe
drijf vastgesteld, waarbij regels zijn
getroffen ten aanzien van het loon,
extra loon voor overuren, doorbeta
ling van loon bij ziekte van de werk
lieden en doorbetaling van een deel
van het loon bij het verzuim op de
Christelijke feestdagen (dan wordt 50
pCt. van het gederfde uurloon ver
goed), terwijl ook bepaald is dat er
drie vacantiedagen per jaar gegeven
moeten worden, waarvan eveneens 50
pCt. van het gederfde uurloon wordt
v( goed.
Voor het uurloon wordt een systeem
gevolgd, dat den naam draagt van
„uurinkomen", terwijl de cijfers als
gemiddelde cijfers voor de toongroe
pen zijn gesteld.
Er is daarenboven een indeeling ge
maakt in groepen voor wat de werk
lieden betreft, geschoolden, geoefen-
c'en en ongeschoolden, terwijl de on
derscheidene plaatsen, waar de ieden
bun bedrijf uitoefenen, ingedeeld zijn
in gemeenteklassen. Er zijn 3 klassen.
De Mij. „De Schelde", een eerstt klasse
bedrijf, is ingedeeld in de tweede ge
meenteklasse.
Uit, door het Normalisatiebureau
VGor arbeidszaken in de Metaalindus
trie gepubliceerde cijfers, bleek echter,
dat het gemiddelde uurloon en uurin
komen door „D^ Schelde" betaald, een
cent of drie, vier beneden het gemid
delde van alle tweede-klasse gemeen
ten bleef.
Maar ook de overige arbeidsvoor
waarden, als toon op feest- en vacan
tiedagen werden steeds met de helft
van het toon der minimumregeling
vergoed. En dat niettegenstaande het
feit, dat zeer veel leden van den Me
taalbond reeds een belangrijk stuk bo
ven de minimumregeling uitgingen.
Door de organisaties der arbeiders is
jarenlang getracht de achterstand ten
aanzien van de loonen wat in te ha
len. Terwijl eveneens reeds jaren lang
gevraagd is om doorbetaling van het
volle loon op Christelijke feestdagen
en de drie vacantiedagen. Steeds
kwam „De Schelde" wat de arbeids
voorwaarden betreft achteraan. De or
ganisaties hebben jarenlang gepoogd
den achterstand wat in te halen en
steeds is dit op een wijze geschied, dat
geduld en lankmoedigheid dezen ar
beid kenmerkte. Matige verzoeken
werden gesteld, die ook bij volledige
inwilliging door het bedrijf konden
worden gedragen, terwijl in slechte'tij
den de werklieden zeer belangrijke of
fers hadden gebracht in den vorm van
loonsverlaging.
Bij de verbetering der conjunctuur
kon dit niet zoo blijven. Temeer niet,
omdat telkens duidelijk bleek, dat de
ze directie met het achteraan-komen
van haar arbeidsvoorwaarden, een
sterke rem was voor een behoorlijk
collectief contract.
Mede daarvoor werden verleden
jaar opnieuw bescheiden verzoeken in
gediend voor verhooging der loonen
en de doorbetaling van het toon op de
Christelijke feestdagen alsmede de
drie vacantiedagen. Daarover werd ge
confereerd maar zonder resultaat. Met
Januari 1928 zou echter verbetering
gegeven worden, terwijl mededeeling
werd gedaan dat de regeling van den
Metaalbond zou worden herzien. De
samenwerkende organisaties besloten
toen daarop te wachten. Januari 1928
kwam, doch bracht geen voldoende
verbetering, terwijl de nieuwe lande
lijke regeling van den Metaalbond op
zich liet wachten en toen deze einde
lijk kwam bracht ze niets anders dan
een bittere teleurstelling. Want de re
geling bleef zooals ze was: 50 pCt. van
het toon voor de feestdagen en de va
cantiedagen.
Dit had tengevolge dat overwogen
moest worden de in October gestelde
verzoeken opnieuw aan de orde te
stellen. Terwijl met de leden hierover
werd vergaderd, kwam 'n nieuwe ge
beurtenis die moeilijkheden vergroo-
ten. Op een Vrijdagmiddag kwam de
directie met de mededeeling, dat er
door 700 man overgewerkt moest wor
den, 8 uur pfr week. In totaal zou dan
58 uur per week gewerkt moeten wor
den. De arbeidersvertegenwoordiging
van de fabriek maakte daartegen haar
bezwaren kenbaar, doch dit gaf niets,
e, moest overgewerkt worden. Met de
organisaties der arbeiders vond ev n-
in overleg plaats.
De overwerkvergunning werd ech
ter door den heer Directeur-Generaal
van den Arbeid gegeven en daardoor
werden de moeilijkheden die reeds be
stonden, vergroot.
De werklieden, die reeds 10 jaar
lang niet genoten hadden van de bepa
lingen der wet op den 48-urige werk
week, weigerden om over te werken.
Mede op advies der vakbonden. Juist
bet uitschakelen van de organisaties,
het overwerk decreteeren zonder over
leg en het reeds jaren lang weigeren
om aan'redelijke verzoeken te voldoen,
waren de oorzaken die het ingenomen
standpunt beheerschten.
In deze omstandigheden kwamen
ook de in October gestelde verzoeken
opnieuw op het tapijt. Verschillende
conferenties zijn daarover gehouden.
De Directie weigerde bij vernieu
wing aan de verzoeken der werklieden
te voldoen.
Toegezegd werd een ruime verhoo
ging in Juli 1928 als de 700 man over
wilde werken. De vakorganisaties stel
den daartegenover, dat zij bereid wa
ren aan het overwerk hun medewer
king te verleenen in het belang van
het bedrijf, doch dan moest ook aan
de rechtmatige en redelijke verlan
gens van de werklieden worden tege
moet gekomen. Doch de directie bleef
bij haar weigering. Zij ging geen
streep van het ingenomen standpunt
af. Na bespreking met de arbeiders
werd opnieuw geconfereerd en terwijl
dc organisaties een belangrijk stuk
van het loonvoorstel lieten vallen, om
een conflict te vermijden, bleef de di
rectie op haar standpunt staan. Toen
werd een 'ultimatum verzonden met
een termijn van 8 dagen. De Rijksbe-
iriddelaar prof. Aalberse riep daarop
partijen op voor een bespreking in
Den Plaag. Daar toonden de bestuur
ders der vakorganisaties opnieuw,
door iets te laten vallen van hun ver
zoeken, dat zij den vrede wilden be
waren en geen strijd wenschten. De di
rectie bleef echter op haar standpunt
staan met als gevolg dat door 1600
man de arbeid werd neergelegd.
Daarna zijn meerdere pogingen ge
daan om het geschil te beslechten.
Ook door den Rijksbemiddelaar. Doch
alles tevergeefs. Zelfs trok de directie
de toegezegde verbetering in. De werk
lieden konden nu op de oude voor
waarden weer aan den gang gaan.
Maar daartoe zijn de arbeiders niet be
reid. Ook de Christelijke arbeiders
niet. Zij zijn den strijd ingegaan, in het
besef, dat hier moest worden verwor
ven een stuk arbeidsrecht.
Reeds bijna drie maanden duurt de
ze zware en moeilijke strijd. De geor
ganiseerde Christelijke metaalbewer
kers, 420 man sterk, staan in de over
tuiging, dat hetgeen waar voor ge
streden wordt, goed en billijk en rede
lijk is. Dat zij het recht aan Lun kant
hebben.
En daarom bukken zij niet voor de
macht en de kracht van het econo
misch liberalisme. Zij staan voor het
recht en bukken alleen voor God, niet
voor menschen. De strijd vraagt groo-
te offers van onze kloeke Zeeuwen. De
strijd vraagt zware offers van den
Christelijken metaalberwerkersbond.
Doch in den strijd voor het recht moe
ten offers worden gebracht.
Het geldt hier een rechtvaardigen
strijd.
Het gaat tegen een directie die blijk
baar nog staat op hat oud-liberale
standpunt, dat zij het recht heeft al
leen te beslissen over de arbeidsvoor
waarden der arbeiders.
Daartegen moeten de arbeiders in
dezen strijd worden gesteund.
Het bestuur van het Christelijk Na
tionaal Vakverbond besloot thans, nu
deze strijd reeds bijna drie maanden
duurt, een steunbeweging voor de
Christelijk georganiseerde Metaalbe
werkers te organiseeren.
Verwacht wordt, dat gesteund zal
worden met milde hand.
STADSNIEUWS.
GEMEENTELIJKE REINIGINGS- EN
ONTSMETTINGSDIENST.
Verschenen is het verslag omtrent den
toestand van den Gemeentelijken Reini-
gings- en ontsmettingsdienst te Leiden,
over het dienstjaar 1927.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
Het technisch en administratief perso
neel bestaat uit een directeur, 3 opzich
ters, 1 kassier-boekhouder en 1 hulpklerk;
voorts zijn werkzaam bij dezen dienst 66
werklieden.
Voor het onderhoud van materieel zijn
voort9 beschikbaar 3 smeden, 1 timmer
man-wagenmaker en 1 schilder.
De dienst heeft de beschikking over 16
paarden, voor welke aan voeding werd
besteed ƒ6845.57.
Voor het afhalen van huis- en bedrijfs-
vuil zijn aangewezen 11 voerlieden met
bespannen wagens en 4 werklieden met
handwagens.
In 1927 was de verzamelde hoeveelheid
356 ton meer dan in 1926.
In de Vuilverbranding werd verbrand
12.333.000 K.G. huis- en bedrijfsvuil. Per
inwoner en per dag werd verzameld
0.5 K.G.
Voor den straatveegdienst zijn aange
wezen 18 straatvegers, terwijl tevens voor
dien dienst is bestemd een motor-veeg-
machine.
Voor het uitdiepen der openbare wate
ren zijn aangewezen 11 werklieden; 6
werklieden verrichten bij toerbeurt des
infectie-werkzaamheden.
In de maand December werd wegens
zware sneeuwval geruimd door de vaste
werklieden, bijgestaan door losse werk
krachten; per dag werden gedurende 3
dagen 180 losse werklieden in dienst
genomen.
Aan vaste werklieden werd aan ar
beidsloon betaald 557.60, aan los9e werk
lieden ƒ2418.37.
Voor den ontsmettingsdienst zijn aan
gewezen de schilder en 8 werklieden, die
bij toerbeurt worden aangewezen en te
vens bestemd 2ijn voor andere werkzaam
heden.
Blijkens het financieel overzicht be
dragen de kosten van den Gemeentelijken
Reinigingsdienst, Ontsmettingsdienst en
de Vuilverbranding in 1927 228.716.27,
zijnde 3.27 per hoofd der bevolking.
STRAATPREDIKING.
Vanwege de Stadsevangelisatie der
Geref. Kerk zal hedenavond 8 uur in
oe Da Costastraat een straatprediking
plaats hebben, waarbij dr. D. K. Wie-
linga van Voorschoten en de heer
Teeuwen zullen optreden.
Het zangkoor van den heer Van
Kapel zal zingen.
ONVOORZICHTIG.
Gistermiddag wilde de 23-jarige J.
J. v. d. B. in de Korevaarstraat in de
tram springen, toen hij kwam te val
len. Hij kreeg een schaafwond aan
bet linkerbeen. Doordat bij op zijn
hoofd terecht kwam, was hij een
oogenblik onwel.
Door een dokter van den E.H.D. on
derzocht, bleek gelukkig, dat overi
gens geen letsel te constateeren was.
Met de volgende tram heeft hij de reis
kunnen vervolgen.
Een waarschuwing om niet in een in
beweging zijnde tram te springen.
WATERPOLO.
Donderdagavond kwart over 8 zal in
de Zweminrichting „De Zijl" een wed
strijd gespeeld worden door een com
binatie uit De Zijl I en II tegen Alphen
I, en daarna door een combinatie uit
De Zijl II en III tegen Alphen II.
EXAMENS.
Voor bet examen Hoofdakte slaagde
te Den Haag Mej. A. H. E. Peeters,
alhier.
BINNENLAND.
Z. K. H. PRINS HENDRIK.
Men meldt uit Kerkrade:
Z. K. H. Prins Hendrik zal een be
zoek brengen aan Aken, ter gelegen
heid van de groote ruiterfeesten, die
aldaar op 25 en 26 Augustus gehouden
worden. De Prins zal door de Holland-
sche kolonie gehuldigd worden.
DE HEER TH. HEUKELS NEEMT
ZIJN BENOEMING AAN.
De heer Th. Heukels, lid van Gede
puteerde Staten van Zuid-Holland,
heeft zijn benoeming tot lid van de
Tweede Kamer aangenomen.
HET KLOMPENWETJE.
Op de te St. Oedenrode gehouden
klompenbeurs heeft het Kamerlid
Fleskens, volgens het „D. v. N. B."
medegedeeld, dat het Klompenwetje
binnen zeer korten tijd in het Staats
blad zou staan, met andere woorden:
door de Koningin zou zijn geteekend.
MEVROUW NOORDEWIER.
Te Dordrecht heeft zich een com
missie gevormd, om mevr. A. Noorde
wierReddingius ter gelegenheid van
haar 60sten verjaardag te huldigen.
De huldiging zal plaats hebben den
14den September, op welken datum de
kunstenares in de Groote Kerk te
Dordrecht een concert zal geven.
Voorzitter van de commissie is mr.
A. Sigmond; de burgemeester, de beer
P. L. de Gaay Fortman, beeft bet eere
voorzitterschap aanvaard.
VERKOOP VAN HUISMIDDELTJES.
In de j.l. gehouden vergadering van
den Algemeennen Nederlandschen
Drogistenbond is besloten, aan den
Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid te verzoek, de samenstelling
te herzien van de commissie van des
kundigen, die den Minister zal heb
ben voor te lichten welke artikelen
door anderen dan apothekers ver
kocht mogen worden boven een nader
te noemen hoeveelheid. Tot nog toe
bestond die commissie bijna uitslui
tend uit apothekers (of gewezen apo
thekers) en was het dus te verklaren,
dat aan drogisten verboden was kina
wijn te verkoopen beneden een Liter;
evenzoo was het verboden salmiak-
drop, ammoniak, glycerine, wonder
olie, aspirin, en nog een driehonderd
tal artikelen meer bij kleine hoeveel
heden te verkoopen
Waar de thans vigeerende commis
sie lijst C aldus samengesteld heeft,
zoodat een monopolie voor den apo
theker wordt geschapen bij den ver
koop van huismiddeltjes heeft het
hoofdbestuur van den Algemeenen
Nederlandschen Drogistenbond ge
meend, den Minister te moeten ver
zoeken de samenstelling dier commis
sie te doen bestaan uit vertegenwoor
digers van de verschillende belang
hebbende groepen (in gelijke verhou
ding), bij fabricatie en verkoop van
pharmaceutische artikelen. Tevens
verzocht het hoofdbestuur, dat maat
regelen genomen zouden worden tot
instelling van een staatsdiploma voor
drogisten eventueel een gecommit
teerde toe te voegen aan de thans be
staande examen-commissie van den
Alg. Ned. Drogistenbond.
DE UITPUTTING DER MIJNEN.
De Kath. Kiesvereeniging te Kerk
rade heeft een motie aangenomen,
waarin het gemeentebestuur wordt
verzocht, te informeeren naar de juist
heid der beweringen, als zouden som
mige Zuid-Limburg9che mijnen na 25
jaar zijn uitgeput
DE „ROODE AUTO".
Op de vragen van den heer Braat
betreffende het weigeren van toestem
ming tot het houden van politieke
meetings op Zondag en van politieke
redevoeringen op openbare wegen en
pleinen, heeft de heer Kan, minister
van Binnenlandsche Zaken en Land
bouw, geantwoord, Jat hem geen
klachten hebben bereikt over volksop-
hoopingen en verstopping op de ver-
keerswiegen al9 in de vragen bedoeld.
Indien de z.g. politieke meetings
het karakter dragen van vergaderin
gen in de open lucht, regelt art. 18 der
Wet op het recht van vereeniging en
vergadering de wijze, waarop daartoe
toestemming moet worden verleend.
Overigens betreft deze aangelegenheid
toepassing van de plaatselijke politie
verordeningen. zoodat voor den onder-
geteekende hier geen terrein van
werkzaamheid is gelegen.
DE NENIJTO VERLENGD.
B. en W. van Rotterdam hebben
gunstig beschikt op het verzoek van
het bestuur der Nenijto, om de ten
toonstelling met twee weken te ver
lengen.
Tot 1 October zal de Nenijto dus ge
opend blijven.
Naar de Msb. verneemt, is de kans,
dat er faciliteiten zullen worden ver
leend aan de exploitanten van open
bare vermakelijkheden, of dat het
sluitingsuur van de café's later zou
worden gesteld, zeer gering.
NEDERLAND IN HONGARIJE
Dr. A. von Szell, een in Nederland
woonachtig Hongaar, heeft, met me
dewerking der vereeniging „Neder
land in dén Vreemde" in verscheidene
plaatsen daar te lande voordrachten
over ons land gehouden, met behulp
van door genoemde vereeniging ver
strekte gegevens en lantaarnplaatjes.
DE RINGSPOORWEG BIJ AMSTER
DAM.
Op de vragen van den beer Polak
betreffende de noodzakelijkheid van
den ringspoorweg ten Westen en Zui
den van Amsterdam, heeft de heer
van der Vegte, Minister van Water
staat, geantwoord, dat de geopperde
twijfel aan de noodzakelijkheid daar
van naar zijn meening niet gerecht
vaardigd is.
Gelijk bekend mag worden geacht,
is de ringspoorweg, afgezien van het
al of niet tot stand komen van de ha
vens-West en van het nut, hetwelk hij
voor een 9tad als Amsterdam op den
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/* cent
Ingezonden Mededeeiingen dobbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad, 40 cent9
Binnenland.
De heer Th. Heukels heeft zijn
benoeming tot Tweede Kamerlid aan
genomen.
De vliegtocht KaapstadAmster
dam is nog eenige maanden uitgesteld.
De Nenijto zal tot 1 October geopend
blijven.
Buitenland.
Woldemaras heelt het Poolsche
voorstel om te Genève te onderhande
len niet aangenomen.
Tsjang Tso Lln zou vermoord zijn
door een lid van een geheim Japansch
genootschap.
Ernstige scheepsramp in China.
Politieke aanslag op een Italiaan te
Luik.
De bouw van den Duitschen kruiser.
duur ook voor het reizigersverkeer zal
kunnen afwerpen, noodzakelijk voor
de bediening van het goederenverkeer
o.m. met de reeds bestaande havens
aan de Westzijde van Amsterdam.
Dit verkeer zal eerlang niet meer over
het centraalstation, dat thans aan de
grens van zijn uitbreidingsmogelijk
heid is gekomen, kunnen worden be
diend. De in overleg met de gemeente
voorbereide en reeds aanmerkelijk ge
vorderde aanleg zal dus moeten wor
den voortgezet.
DE INFECTIE OP DE INSULINDE.
Op de vragen van den heer Albarda
in verband met de onlangs aan boord
van de „Insulinde" voorgekomen
ziektegevallen, antwoordde de minis
ter van Waterstaat, dat de zaak in
Ned.-Indië nog in onderzoek is. Zoo
dra de minister van Koloniën de uit
komst. van dit onderzoek zal hebben
ontvangen en ook bet onderzoek van
den minister van Waterstaat ter zake
zal zijn afgeloopen, zal beantwoor
ding der vragen zoo spoedig mogelijk
volgen.
Uit de thans binnenkomende gege
vens, zoo lezen wij in het Bat. Nbl.
van 11 Juli, blijkt dat de Insulinde
reeds op de uitreis geïnfecteerd was.
Bij aankomst van bet schip te Priok
uit Holland toch bleek een groot aan
tal personen, passagiers en leden der
bemanning, licht ongesteld t<e zijn.
Onder hen bevonden zich de bakker
en de vijfde machinist, die het ergst
ziek bleken.
Alleen voor deze beiden bleek op
neming in het ziekenhuis gewenscht.
Zij werden aanvankelijk in de C.B.Z.,
doch later, in opdracht van den Rot-
terdamschen Lloyd, in het St. Caro-
lus-ziekenhuis opgenomen, waaruit ze
vóór het vertrek van de Insulinde
naar Holland als genezen ontslagen
werden, zoodat ze zich thans weder
aan boord bevinden.
Zij verklaarden op Sabang aan wal
te zijn geweest en veel vruchten o.a.
sawoh's, te hebben gegeten. Daarna
openbaarde zich een keelontsteking.
De havenarts onderzocht bij aan
komst van het schip te Priok uit
reis alle besmette personen, doch
verklaarde opneming van de overi
gen niet noodzakelijk.
Het schip werd vervolgens geheel
ontsmet en het linnengoed aan den
wal gebracht, uitgestoomd en even
eens ontsmet.
Met het trekken van conclusies zal
men intusschen voorzichtig moeten
zijn, meent het Bat. Nbl.
Het blijft nog de vraag of de infec
tie, op de uitreis opgedaan, ondanks
de getroffen maatregelen, niet geheel
werd opgeheven, of dat het 9chip op
de thuisreis te Sabang opnieuw ge
ïnfecteerd werd.
VERONTREINIGING VAN ZEE
WATER DOOR OLIE EN TEER.
De hoofdinspecteur voor de scheep
vaart heeft zich met een brief tot de
Reedersvereeniging voor de Neder-
landsche Haringvisscherij gewend,
waarin wordt gezegd, dat het hem
brkend is, dat de verontreiniging
van het zeewater door olie in de
buurt van badplaatsen meermalen
een zoodanigen omvang aanneemt,
dat daaromtrent zeer rechtmatige
klachten worden geuit; dat het zeer
in het algemeen belang is, dat de Ne-
derlandsche badplaatsen ter zake haar
goeden naam niet verliezen en een
dergelijke verontreiniging zooveel
doenlijk moet worden voorkomen,
waarom de medewerking van de Ree
dersvereeniging wordt gevraagd, ten
einde aan schippers van stoom- en
