CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws io dit Nummer.
9d« JAARGANG
MAANDAG 6 AUGUSTUS 1928
NUMMER 2508
LEIDSCHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936
Aangesloten op het Sireeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. I 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
V Wie anders oordeelen.
In ons hoofdartikel van Zaterdag
wezen wij er op, dat „Het Volk" wel
wat zonderlinge opmerkingen maakte
omtrent de ministerkeuze tijdens liet
Regentschap van Koningin Emma.
Het Zaterdag verschenen Gedenk
boek komt ons geheel in het gelijk
stellen.
Een drietal nog in leven zijnde oud
ministers, n.l. de heeren: Van Houten,
Lely en Cort van der Linden, geven
een persoonlijk woord in dat hoek.
Dat H. M. onze Koningin-Moeder wel
degelijk blijk gal van persoonlijke lei
ding, maar allerminst baar eigen mee
ning doordreef, daarvan getuigt de
heer Lely.
Wij knippen uit zijn artikeltje:
„Levendig is mij uit dien tijd de her
innering, hoezeer wij allen vervuld
waren met grooten eerbied voor liet
wijze en kalme beleid, waarmede de
Regentes de voor haai' zóó moeilijke
taak vervulde.
In het hijzonder denk ik hierbij aan
den grooten politieken strijd, die door
het ontwerp-kieswet-Tak was ontstaan
en welke geleid heeft tot een voorstel
tot ontbinding van de Tweede Kamer.
Meer dan bij eenige andere regee-
ringsdaad treedt bij een beslissing om
trent zulk een gewichtig voorstel het
persoonlijk beleid van het Koninklijk
gezag op den voorgrond.
Zonder aarzeling is toen door de
Regentes een beslissing genomen op
een wijze, waarbij haar persoonlijk in
zicht omtrent het politieke strijdpunt
niet op den voorgrond is getreden.
Toen dan ook de stembus voor het
zittend kabinet geen meerderheid had
verstrekt, kon, zonder eenige moeilijk
heid een nieuw kabinet met het ver
trouwen van de Regentes worden ver
eerd".
Dat H. M. ook met Ministers, die
waarschijnlijk niet persoonlijk door
haar begeerd, maar om constitutionee-
le redenen noodig waren, goed wist
om te gaan en bun verdiende lof niet
onthield, daarvan getuigd bet woord
van den grijzen S. van Houten.
Hij schrijft:
,X)f ik ook persoonlijk het vertrou
wen van H. M. genoot was onzeker.
Redenen van twijfel waren, dat voor
Tak s poging om het kiesrecht van be
deelden binnen te smokkelen Kamer
ontbinding was toegestaan en vooral,
dat mijne eventueele adviezen slechts
op wetenschap en ervaring van onze
dagen zouden steunen en geen reke
ning zouden houden met eenige kerk
leer.
Van beide zijden een proef en voor
H.M. een zwaardere dan voor mij, die
eiken dag mijn vrijheid kon hernemen
Zij is goed uitgevallen.
Zij heeft geleid tot aangename con
ferenties en volkomen overeenstem
ming bij het beheer van een belang
rijk departement gedurende ruim drie
jaren.
Slechts aan één wensch van H. M.
heb ik geen gevolg kunnen geven.
Ik heb ontraden mij bij mijn aftre
den een naar buitenwerkend bewijs
van tevredenheid te doen geworden,
waarvoor ik meende, dat de noodzake
lijke medewerking van den minister
raad, van welken ik deel uitmaakte,
niet behoorde te. worden gevraagd.
Dit laatste zij hier medegedeeld naar
aanleiding van een opmerking in de
N. Rott. Crt. ter gelegenheid van mijn
90sten verjaardag.
H. M. was niet ondankbaar jegens
haren dienaar".
Bijzonder mooi is het getuigenis van
Oud-minister Cort van der Linden.
Hij schrijft:
„Zij, die evenals ik het voorrecht
hadden als minister samen te werken
met de Koningin-Moeder, toen zij Re
gentes was of later haar mochten be
naderen in moeilijke omstandigheden
en bewogen tijden, zij weten, wat zij
geweest is voor haar nieuw gekozen
vaderland.
Hooge eenvoud verborg de zorgen
om zich in te leven'in de practijk on
zer historisch ontwikkelde constituti-
oneele instellingen en gebruiken.
Klaar inzicht in de haar opgedragen
taak paarde zich aan haar Koninklijke
gave, om fn de verschillende en vaak
strijdende politieke en godsdienstige
levensuitingen de eenheid te gevoelen
van ons volk.
Door haar Christelijken zin geleid,
verheugde zij zich bij alle maatrege
len, die beoogden de nooden te ver
lichten dor oeconomisch misdeelden
en hen, in den levensstrijd te bescher
men tegen overmacht. Haar ingeboren
beschavingsdrang maakte haar deel
genoote van allen, die de opvoeding
der jeugd trachtten te bevorderen en
het peil der algemeene welvaart tracht
ten te verhoogen.
De Koningin-Moeder heeft ons volk
lief gekregen, want zij zag in ons volk
in zijn zeden en gewoonten bijna al
leen het waardevolle en goede: spiegel
beeld van haar eigen gemoed.
Zij heeft haar liefde betoond door
haar trouw medeleven met allen, die
haar dienden, door haar onvermoeide
belangstelling in ziekenverpleging, in
wetenschap en kunst, en door haar
stille hulp in nood.
En ons volk heeft haar liefde met
liefde vergolden".
Hieruit spreekt iets anders dan een
geest van koppig doordrijven van
eigen meening of van een blindelings
volgen van ministers-adviezen.
Ook hier was Hare Majesteit een
Leidsvrouwe, den Oranjenaam ten
volle waardig.
STADSNIEUWS.
DE KONINGIN-MOEDER.
Bij A. W. Sijthoff's Uitgeversmaat
schappij alhier is verschenen: „De Ko
ningin-Moeder 18791929, gedenkboek
ter herinnering aan den zeventigsten
verjaardag en het vijftigjarig Neder
landerschap van Hare Majesteit"
het werk, waarvan Zaterdagmiddag
aan Koningin Emma het eerste exem
plaar werd aangeboden.
Ds. G. H. BEEKENKAMP.
Gisteravond hield Ds. G, H. Beeken
kamp, Ned. Herv. predikant alhier, na
eenige maanden ongesteld geweest te
zijn, weer voor 't eerst zijn prediking
voor een overvolle Marekerk.
Spr. begon met alltreerst zijn col
lega's te bedanken voor de wijze waar
op zij in den dienst des VVoords voor
zien hadden, zoowel gedurende zijn
ongesteldheid, als ook in de daarop
volgende gedwongen vacantie; vervol
gens zijn ouderlingen en wijkbroeders
voor de behartiging der wijkbelangen;
vervolgens dr. Locher voor de onder
richting en opvoeding der Voordorp
kinderen; daarna den grooten vrien
denkring voor de ontelbare bewijzen
van belangstelling, voor de goede wen-
schen en hartelijke gebeden; tenslotte
dr. de Bruyne voor de kundige en ac
curate wijze, waarop hij 't samenge
stelde ..ziektebeeld" had behandeld en
trachten te verwijderen, mevr. B. voor
de langdurige en liefdevolle verple
ging en verzorging in zoovele maan
den, waardoor zij recht heeft op den
dank der gemeente.
Komende tot zijn tekst, vond spr. ge
legenheid, uitlegging te geven van
zijn tekstkeuze en behandelde daarna
naar aanleiding van de gekozen
woorden (Jesaja 25 9) de vraag der
verwachting, 't antwoord der verlos
sing en den uitroep der verheuging.
Aan 't einde van de godsdienstoefe
ning zong de gemeente Ps. 31 17,
waarvoor Ds. B. de gemeente in harte-
ijke woorden dank zegde.
UITSTAPJE.
Hedenmorgen hebben een 300-tal
kinderen uit Tuinstadwijk met de
stoomtram een uitstapje gemaakt
naar Bloemendaal.
OPHEFFING SCHOLEN.
Zooals wij onlangs reeds meedeelden,
bestond reeds lang de zekerheid, dat
te gelegener tijd tot opheffing van en
kele Openbare lagere scholen be
sloten zou moeten worden.
Thans deelen B. en W. in een zeer
uitvoerigen brief den Raad mede, dat
er verschillende openbare scholen in
Leiden bepaald slecht bezocht worden.
Het aantal boventallige onderwijzers
aan die scholen en daardoor indirect
ook het aantal boventallige leerkrach
ten aan bijzondere scholen, neemt on
rustbarend toe en zal, blijft de tegen
woordige organisatie van het onder
wijs onveranderd, ongetwijfeld nog
stijgen.
Reeds werd op de begrooting voor
1928 een bedrag van f 73.879 uitgetrok
ken wegens salarissen van bovental
lige onderwijzers bij het openbaar ge
woon lager onderwijs, en een bedrag
van f 45.000 voor boventallige onder
wijzers bij het bijzonder gewoon lager
onderwijs, derhalve in totaal f 118.879.
~elet op dt-i finaiu._.cM toestand
der gemeente, aldus B. en W., is vér—
l&ging van die som noodzakelijk en
aangezien verlaging slechts kan wor
den verkregen door vermindering van
1 tt aantal .eerkrachten bij het open-
bc ar lager onderwij?, hebben B. en W.
nagegaan, op welke wijze daartoe kan
worden gekomen.
Uit het uitvoerig overzicht der be
staande openbare scholen te Leiden,
blijkt o. m., dat de opleidingsschool
voor gymnasium en II. B. S. flink
bezet is. Hetzelfde is het geval bij de
opleidingsscholen, voor u. 1. o. Mindei
gunstig is het aantal leerlingen van
do oude 3e klasse-scholen. Aan deze
14 scholen zijn niet minder dan 23 bo
ventallige leerkrachten werkzaam.
B. en VV. stellen ten slotte voor: voor
geleidelijke opheffing aan te wijzen
de openbare lagere school aan de Dui-
venbodestraat A, zoo, dat tot die
school in het vervolg geen leerlingen
worden toegelaten, die nog geen lager
onderwijs hebben genoten, dat verder,
na het ontbreken van een eerste klas
se, alleen leerlingen worden toegela
ten tot het tweede leerjaar en de hoo-
gere leerjaren enz., te bepalen, dat in
alle gevallen, waarin twee klassen
van eene school voor gewoon lager on
derwijs te zamen niet meer dan 42
leerlingen tellen, het onderwijs in die
klassen zal worden opgedragen
aan één leerkrachtvooralsnog af
te zien van het stichten van een open
bare lagere school voor eindonderwijs
ia het Haagwegkwartier, in de veron
derstelling, dat een verbinding tot
stand komt tusschen Haagweg en
Morschweg, en mitsd'en voorloopig
niet te voldoen aan het verzoek van
de bewoners uit de omgeving van den
Haagweg, om aldaar eene openbare
lagere school te stichten. Ten slotte
stellen B. en W. voor niet over te gaan
tot verbouwing van het schoolgebouw
aan de Heerenstraat, doch de daarin
gevestigde opleidingsschool voor uit
gebreid lager onderwijs te zijner tijd
over te brengen naa.* het dan voor de
helft ontruimde schoolgebouw aan de
Duivenbodesstraat.
EXAMEN ENGELSCH L. O.
Te Utrecht zijn geslaagd de heeren
D. Blansjaar te Warmond, A. H. M.
Vreeburg te Leiden en H. L. Taase te
Hillegom.
VAN HET DAK GEVALLEN.
De G-jarige M. B. is Zaterdagavond
van het 3 M. hooge dak van de ouder
lijke woning aan het Levervdaal 132a
gevallen. Met een ladder was hij op
liet dak geklommen. Hij werd eenigs-
zins versuft opgenomen, doch bleek
volgens dr. Van Dorp oogenschijnlijk
geen letsel te hebben bekomen.
AANRIJDING.
Gistermiddag reed mej. C. de W.
met haar wagentje en ponny onder
Voorschoten op den straatweg, toen
het gespannetje door een auto
werd aangereden. Het wagentje werd
ernstig gehavend en het paardje kreeg
eenig letsel. De politie te Voorschoten
heeft de zaak in onderzoek.
De 62-jarige mej. D., uit de Bou-
welouwensteeg, bij wie eenige dagen
geleden de muntgasmeter is gelicht,
is Zaterdagavond op de Heerengracht
fiauw gevallen. Zij is, nadat dr. Jaco-
bi haar hulp had verleend, naar haar
woning vervoerd.
De politie heeft Zaterdagavond
op de Doezastraat een rijwiel gevon
den.
Gisteravond is in de Gortestraat
óe 10-jarige Emmy v. d. M. over een
bananenschil uitgegleden en op haar
pols terecht gekomen. Deze werd ge
scheurd. In het Academisch Zieken
huis heeft zij zich laten verbinden.
Gisteravond is op de Groenho-
vengracht 27 een schoorsteenbrandje
ontstaan bij D Gans. Oorzaak vuile
schoorsteen.
In de Stedelijke Werkinrichting
zijn in de week van30 Juli4 Augus
tus resp. de volgende volwassen per
sonen en kinderen opgenomen:
Maandag 30 en 1, Dinsdag 31 en 1,
Woensdag 32 en 2, Donderdag 32 en 2,
Vrijdag 32 en 2, Zaterdag 29 en 2.
BINNENLAND.
PROF. MR. P. A, DIEPENHORST
BURGEMEESTER VAN
ROTTERDAM?
Naar het Nieuws van den Dag ver
neemt, wordt Prof. Mr. P. A. Diepen
horst, hoogleeraar aan de Vrije Uni
versiteit te Amsterdam en lid van de
Eerste Kamer, genoemd als ernstig
candidaat voor het burgemeesterschap
van Rotterdam.
Besprekingen in verband met zijn
eventueele benoeming moeten reeds
hebben plaats gehad.
Als opvolger van Prof Diepenhorst
aan de Vrije Universiteit wordt ge
noemd Dr. J. A. Nederbragt, chef der
afdeeling Economische Zaken aan het
departement van Buitenlandsche Za
ken.
VACATURE SCHEURER.
Evenals wij jl. Zaterdag mededeel
den, komt ook de heer Koops, journa
list in Den Haag in verschillende bla
den met de opmerking, dat, na het be
danken van Prof. Rutgers, de heer
Colijn weer moet gekozen worden.
De redactie van Het Vaderland is 't
daarmede niet eens.
Zij teekent hij het stuk van den
heer Koops aah:
„Wij meenen, dat de heer Koops
over het hoofd gezien heeft, de alinea
in de motiveering van de beslissing
van den voorzitter van het Centraal
Stembureau.
dat echter, al moge aannemelijk zijn
dat bij het stellen van art. 130, eerste
lid, laatste zin, der Kieswet juist dit
geval als het meest gewone voor oogen
heeft gestaan, de strekking van deze
bepaling oók blijkens haar geschiede
nis is, om aan hen, die gekozen zijn
tot lid van de Tweede Kamer, doch
hun benoeming niet aanvaard hebben
of afgetreden zijn, de gelegenheid te
geven, om bij de vervulling van een
latere vacature voor benoeming in
aanmerking te komen, naar den rang,
dien de uitslag der stemming hun ge
geven had.
De heer Colijn komt dus na zijn be
danken niet meer in aanmerking voor
de vacature-Scheurer; wél voor een
latere vacature".
NIEUWE WEG
GOUDA-ALPHEN AAN DEN RIJN.
Tusschen Ged. Staten van Zuid-Hol
land en verschillende belanghebbende
gemeentebesturen is overleg gepleegd
in hoeverre het mogelijk is een rijweg
te maken tusschen Gouda en Alphen
aan den Rijn via Waddinxveen.
Het Jaagpad zou dan verbreed wor
den tot 13 M., terwijl aan beide kanten
rijwielpaden zouden komen.
DE VORSTIN ZU EHRBACH
SCHöNBERG WEER VERTROKKEN.
De Vorstin Zu Ehrbach Schönberg,
die eenige dagen de gast was van H.
M. de Koningin-Moeder ten paleize te
Soestdijk, keerde Zaterdag naar haar
slot te Bennino (Hessen) terug.
AARTSHERTOG ALBERT VAN
HABSBURG TE SOESTDIJK.
Aartshertog Albert van Habsburg,
president van de Hongaarsche Kinder-
schütz-liga, gebruikte Vrijdagmiddag
het déjeuner bij H. M. de Koningin-
Moeder ten paleize te Soestdijk.
DE TOESTAND VAN MGR. DR.
ALFONS ARIëNS.
Men meldt uit Amersfoort:
De toestand van Mgr. Dr. Alfons
Ariëns is sterk achteruitgaande.
De zieke is steeds bewusteloos.
DE ZUIDERZEEWERKEN.
Naar het Volk verneemt, heeft de N.
V. Maatschappij tot het aannemen van
waterbouwwerken v.h. A. Hofman te
Haarlem, door middel van Mr. J. E.
W. Duijs den staat der Nederlanden
doen dagvaarden ter zake van eene
schade van meer dan een millioen
gulden, die zij, te zamen met de N. V.
Aanneming-Maatschappij v.h. G. A. v.
Hattum, te 's Gravenhage, geleden
heeft bij het maken van den afsluit
dijk tusschen Wieringen en het vaste
land van Noord-Holland, noodig voor
de Zuiderzeewerken.
PLATTELANDERSBOND.
De heer A. van den Hoven te Alblas-
serdam, heeft bedankt als lid van het
hoofdbestuur van den Plattelanders-
bond.
POOLSCHE ONDERSCHEIDING
De president van de Poolsche repu
bliek heer de heer J. Burger, referen
daris, chef der afdeeling comptabili
teit, aan het departement van buiten
landsche zaken, benoemd tot comman
deur in de orde Polonia Restituta.
CONGRES VERDAAGD.
Het hoofdbestuur der Nederlandsche
Vereeniging van Spoor- en Tramweg
personeel heeft het tegen 22 en 23 de
zer uitgeschreven buitengewone con
gres verdaagd tot 25 en 26 September.
DE SPOORWEGOVERGANGEN TE
EINHOVEN.
Het Kamerlid, de heer Wintermans
heeft aan den minister van Waterstaat
gevraagd
Is het den ministerbekend, dat in
de verrassend snel groeiende gemeente
Eindhoven een onhoudbare toestand
bestaat en dagelijks verergerd bij het
verkeer aan de overgangen van den
Staatsspoorweg?
Is de minister in staat en bereid, te
bevorderen, dat in dezen toestand een
afdoende verbetering gebracht wordt
door verhooging van den spoorweg?
DOODE VISCH IN DE WAAL.
Men schrijft aan de N. R. Crt.:
Reeds meermalen was het den leden
van de visschersvereenigipg „Het Puil
oog" te Waalwijk opgevallen, dat re
gelmatig abnormaal veel doode visch
in de Waal drijft.
Uit een onderzoek is nu gebleken,
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 227» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
Spoorwegongeval te Zevenhuizen.
Het gedenkboek verschenen en H.M. de
Koningin-Moeder aangeboden.
Prof. Mr. P. A. Diepenhorst genoemd
als burgemeester van Rotterdam.
Buitenland.
Verklaring van Baldwin over de Brit-
sche handelspolitiek.
Nieuwe politieke moord in Joego-Slavië,
Mislukte Poolsche Oceaanvlucht; de
vliegers zijn gered.
Hittegolf in Amerika.
Grafschennis door de Noordelijke Clii-
neezen.
Groote brand in Oost-Pruisen, die ver
scheidene slachtoffers eischt.
dat het water wordt verontreinigd,
waardoor zalm, paling, grondel, snoek
enz. worden vergiftigd. De visschen
worden aangetast door een kieuwziek
te.
Algemeen is men van gevoelen, dat
de verontreiniging geschiedt, doordat
Duitsche fabrieken van teerproducten
te Emmerik haar water ongezuiverd
afvoeren.
LUCHTVAART.
HOLLAND UIT DE LUCHT.
Voor eenige jaren heeft de K. L. M.
een hoek uitgegeven, dat hoofdzake
lijk bestemd was voor Ned. Indië,
waarin naast foto's van tal van Ne
derlandsche bedrijven uit de lucht ge
zien, een korte beschrijving van die
bedrijven voorkwam.
Dat oók voor het buitenland een
- dergelijk boek nuttig kon zijn behoeft
zeker niet gezegd.
Dank zij de wijze, waarop we zelf
reclame maken voor ons land door
kaarten en affiches met menschen in
Marker kleeding, denkt men daar al
te dikwijls, dat ieder hier zoo gekleed
gaat en dat heel Holland op klompen
loopt. Dat daardoor niet de indruk ge
vestigd wordt van een industrieel en
beteekenisvol land en volk behoeft
niet gezegd.
Niet alleen, dat iedere poging om
daar nu eens een eind aan te maken,
dient te worden toegejuicht, maar bij
zondere lof verdient het als dit op een
wijze geschiedt, als nu door dit in de
Engelsche taal gestelde werk van de
K. L. M.
De uitvoering van dit boekwerk is
prachtig en mag gerust met de beste
buitenlandsche uitgaven vergeleken
worden/
Het bevat een schat van prachtige
foto's van verschillende steden en van
Nederlandsche bedrijven.
Bij de samenstelling van dit Engel
sche boekwerk is vooral groote aan
dacht besteed aan de redactie van de
verschillende artikelen.
De K. L. M., welks algemeen secre
taris H. Martin, de hoofdredactie in
handen had, is er in geslaagd, zich de
medewerking te verzekeren van de
bekwaamsten in den lande, zooals Dr.
C. J. K. van Aalst, E. Heldring, Mr. B.
C. J. Loder, Prof. Mr. M. W. F. Treub
en Mr. G. Vissering, terwijl het alge
meen voorwoord werd geschreven
door Z. Exc. don minister van Water
staat, Mr. H. v. d. Vegte.
Groote zorg is ook besteed aan de
beschrijving der bedrijven.
Wij twijfelen niet, of dit nieuwe
werk zal de aandacht van het buiten
land vestigen op wat Nederland op al
lerlei gebied vermag.
Nogmaals de K. L. M. heeft met de
ze uitgave een zeer nuttig en hoogst
noodzakelijk werk verricht, dat niet
zal nalaten vrucht te dragen.
DE POOLSCHE OCEAANVLUCHT.
Gered door een Dnitsch stoomschip
Van het vliegveld Bourget bij Parijs
is, zooals men weet, Vrijdagmorgen n
vliegtuig met twee Poolsche vliegers
bemand, vertrokken voor een vlucht
over den Oceaan, via de Azoren, naar
New York.
Men maakte zich sinds Zaterdag
avond ongerust over hun lot.
Men beschikte over hoegenaamd
geen positieve gegevens over de vlie
gers,
Gistermiddag kwam het verblijdend
bericht, dat de Poolsche vliegers door
eon Duitsch schip waren gered
