CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit oumraer bestaat uit TWEE Bladen EERSTE BLAD. „De ontzaclilijke beweging". 9 d» JAARGANGVRIJDAG 3 AUGUSTUS 1928NUMMER 2504 NIEUWE LEIDSÜHE CÖDBAN1 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Teleioonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ABONNEMENTSPRIJS la Leiden ca buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal1 2.50 Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 1878 3 Augustus 1928 Zoo werd den 20sten Augustus 1878 in het Handelsblad de beweging ge noemd, eenig in de historie van ons Christelijk Onderwijs, die op den derden Augustus 1878 haar hoogtepunt had bereikt in de aanbie ding van het Volkspetitionne ment aan Z. M. Koning Willem III. Bovengenoemd blad zei niet te veel, toen het aldus de volksbeweging van 1878 kenschetste. Niet minder toch dan ruim 304.000 petitionnarissen, met een bijvoeging van hen, die evenzeer een School met den Bijbel verlangden, maar om ver schillende redenen het smeekschritft niet hadden geteekend, vertegenwoor digden naar een matige berekening, meer dan driekwart millioen zielen, volgens den heer N. M. Feringa, se cretaris van de Commissie voor het Volkspetitionnement. Hierbij moeten ook nog gerekend worden de ruim 164.000 Boomsche hoofden van huis gezinnen. die mede tegen de gevreesde wet geadresseerd hebben en die in naam van nagenoeg het twee vijfde deel der natie hebben gesproken. Alles bij elkaar omvatte deze be weging verre de helft van Nederlands toenmalige bevolking, waarvan dhr. Feringa in het Gedenkboek reeds schreef het profetische woord: „Een maal toch zal het blijken, dat 'n volk niet tegen zijn wil van zijn histori- schen bodem kan worden losgereten, dat op den duur geen macht bestand is tegen de macht der consciënties, die zich steeds krachtiger zal openbaren". En thans, na een halve eeuw, is dit woord waarheid geworden. Ons land is bijna 2000 Christelijke scholen rijk. In Gods kracht is de onderdrukker verslagen en als de Commissieleden voor het Volkspetitionnement thans eens konden aanschouwen, wat God als de uitkomst van hun bidden en strijden heeft gegeven, dan zou zeker op dezen 3d en Augustus van hen de krachtige opwekking uitgaan, om de zen dag te doen gedenken de wonde ren des Allerhoogsten, Die, al moest do aardsche koning de volksbede af wijzen, het voortdurend gebed tot den Koning der koningen rijk verhoord heeft. Ds. H. Beuker, in Leiden onder de ouderen nog wel bekend ,in 1878 deel uitmakende van de Commissie voor het Volkspetitionnement voor de Ver- eeniging voor Gereformeerd School onderwijs, gaf destijds in het Maand schrift „De Vrije Kerk" een beknopte, maar zeer goede beschrijving van de ontvangst ten Hove. 1) Ook deze is ech ter te lang om in dit artikel te wor den opgenomen, maar we willen toch even het hoofdmoment in herinnering brengen, waarop, zoolas Ds. Beuker schreef, „onze grijze en waardige broe der Elout van Soeterwoude een aan spraak begon aan den Koning, die naar mijn gissing 20 25 minuten duurde en die, wat inhoud, vorm en toon betreft, een waar meesterstuk mag heeten. Deze rede maakte op ons allen, ook op den Koning, een zeer merkbaren indruk. Dit kon trouwens ook niet anders. Hij. die de geschiede nis van Nederland en van zijn door luchtig Vorstenhuis kent en die den aard van den tégenwoordigen strijd begrijpt, welke dat volk der martela ren en der vrijheid thans in twee te gen elkaar worstelende legers splitst, die kon, bij het voelen der snaren, door den waardigen spreker aange roerd, niet onaangedaan blijven". Dat bleef ook onze Koning Willem niet, die met de meeste aandacht luis terde en meermalen luide teekenen van instemming gaf. „Ik weet het" zoo antwoordde de Koning o.m. „ik weet' het, het be treft de toekomst van ons lieve Neder land, het betreft het geluk van onze dierbare kinderen". „Nadat de Koning nu geheel de ver gadering gecomplimenteerd had, de beide voorzitters-woordvoerders de band had gedrukt (Ds. v. Son en Jhr. Elout v. S.) en Jhr. Elout aan tafel ge nood igd had, verliet hij de kamer. Wij legden nu elk ons boekdeel met zijn handteek.eningen neder en verlieten daarop het paleis des Konings". De adressen waren verzameld in 14 folio-deelen en droegen tot opschrift: Smeekschrift aan den ICo- 1) Opgenomen in: Geschiedkundig Leesboek, verzameld door J. Schaap Hz. ning om een School met den Bijbel. Aan deze verzameling was toege voegd een gelijke portefeulle, waarin 306 Adressen van Kerkeraden der Ned. Herv. Kerk; een portefeuille met 108 Adressen van Kerkeraden der Christ. Geref. Kerk; een portefeuille met adressen van onderscheidene andere Kerkgenootschappen en eindelijk nog een met Adressen van onderscheiden Corporatiën. Het Smeekschrift zelf was gecalli- grafeerd op papier van bijzondere qu&- liteit en met buitengewoon zegel. Do bladen waren samengevoegd met een oranjelint. De ontvangst bij den Koning deed bij het afscheid Prof. van Velzen in zijn dankwoord tot den Koning het vertrouwen uitspreken, dat Z. M. de gevreesde wet nooit zou teekenen. Zoo was aller verwachting, maar toch werd op den I7den Augustus d. a. v. de wet door 's Konings handtee- kening van kracht en kon het Han delsblad den 20sten Augustus schrij ven: „De ontzachlijke beweging tegen 't beginsel der neutraliteit ondernomen, met een ijver en een inspanning, als waarvan onze geschiedenis de weder gade schier niet kent, is dus mis lukt". Dat is gelukkig géén profetisch w'oord gebleken. Waar na dien 17den Augustus de ondergang van het Chris telijk Onderwijs verwacht werd, ook wellicht door velen, die van Oranje 'n dergelijke daad niet hadden verwacht en niet minder een verhooring hunner gebeden hadden verwacht, zooals zij het in hun menschelijk denken 2ich hadden voorgesteld. Neerlands God zou echter opnieuw op Zijn verrassende wijze ook dezen Vrijheidsstrijd bekronen en 't straks ook zoo doen loopen, dat de geestelijke nakomelingen van de onderdrukkers van 1878 moesten meewerken aan de bevrijding van ons Christelijk Onder wijs. Eer het echter zoover was, moest 't eerst nog door de diepte. Maar we danken op dezen 3den Au gustus den God van Neerlands volk en zijn kroost voor zulk een glorieuze uitkomst. Nog moet verder gestreden. We zijn er nog niet geheel, maar een gedenk dag als deze van Gods groote daden, staalt opnieuw den moed, dubbel noo- dig in deze dagen, nu onze jeugd op allerlei wijze van God en Zijn dienst wordt afgetrokken. STADSNIEUWS. DE VERJAARDAG DER KONINGIN-MOEDER. Hoewel er hier ter stede weinig feestelijkheden georganiseerd waren ir- verband met den verjaardag van H. M. de Koningin-Moeder, bracht dit toch gisteravond een gezellige, vroo- lijke drukte in de stad. In het centrum der belangstelling stond de Korenbeurs, die met haar feestverlichting een feeërieken aan blik bood. Het concert, dat daar gis teravond gegeven werd door het Leidsch muziekcorps, directeur de beer J. C. Geijp, stond op een hoog peil. Jammer was alleen, dat de talrij ke menigte, die dit aanhoorde, zich niet wat rustiger gedroeg, dan had men nog meer van de muziek kunnen gtnieten. OVERDRACHT RECTORAAT. Maandag 17 September, des namid dags 2 uur, zal de rcetor-magnificus prof. dr. A. J. Wensinck in het groot auditorium der Universiteit verslag uitbrengen van de lotgevallen der Universiteit in den cursus 1927/'28 en vervolgens de rectorale waardigheid overdragen aan zijn opvolger prof. jhr. mr. dr. W. J. M. van Eysinga. TWEEDE ZOMERCONCERT Gisteravond, precies te kwart over acht ving het tweede Zomerconeert in de Pieterskerk, voor een veel grooter auditorium dan de vorige maal aan. De toehoorders, die zich niet naar een andere muziekuitvoering hebben begeven, zullen hun avond zeker niet beklaagd hebben, daar de uitvoering op een hoog peil stond. Als no. 1 gaf de heer Leo Mens een Praeludium en FUga c-dur Van J. S. Bach. Na het jubelend Praeludium kwam de streng gespeelde Fuga, waarin we wederom de technische vaardigheid van den heer Leo Mens konden be wonderen. Bij no. 2 konden we de celliste, Mej. Belinfante, in de Suite No. 1 ln g-dur van J. S. Bach beluisteren. Dit uit vijf deelen bestaande werk werd als cello-solo- uitgevoerd. Hoe ge tuigde dit geheele werk van haar schit terende techniek. Hoe toonde zij spoe dig, dat zij haar instrument, na on stuimige passages, ook kon laten or gelen. Zoo nu en dan kregen wij het instrument meerstemmig te hooren in de meest verrassende wendingen. Zij heeft he.t zware stuk, Bach is daar be kend voor, mooi vertolkt. No. 3 was de Sonate No. 1 van P. Locatelli, bestaande uit drie deelen, uitgevoerd door den heer J. H. Feit- kamp. Dit werk, naar een handschrift uit de Leidsche Universiteits-bibliotheek door hem bewerkt, wa9 een schitte rende prestatie van zijn kunnen. Zeer sober begeleid door den orga nist, was het één jubel, nu eens hoog zwevend boven den donkeren orgel- grond, dan weer, b.v. in het Andante, met trage wiekslag voortgaand, ging het in het derde deel in snelle vlucht de hoogere sferen in. Schitterend ge speeld. Wat was no. 4: Orgelchoral „In dul- ci jubilo" van J. S. Bach, voor orgel, mooi. Hoe fijn werd de melodie door den organist met de schalmei ingezet, waarna, met teere hemelstemmen af gewisseld, de melodie vervolgd werd. Fijn en teer is dit korte stulcske ver tolkt. Het glanspunt van den avond werd gevormd door no. 5: Trio-Sonate Voor fluit, cello en orgel, van A. Lotti. Dit uit vier deelen bestaande stuk liet ieder der solisten aan het „woord" komen. Beurtelings hadden zij de me lodie en daaronder en daarboven een tonenweefsel, dat verrukkelijk klonk. Hoe kwinkeleerde de fluit, wat zong de cello, en hoe gedragen klonk de or gelbegeleiding. Wat een accurate sa- menstemming; welk een harmonie! Hoe deed dit stuk ons verlangen, dit muzikale klaverblad meer te hoo ren. We hebben genoten. No. 6 was het Andante in c-dur Van Mozart, voor fluit en orgel. Hier toonde de heer Feldkamp, dat hij zijn „kamp" in het „veld" had op geslagen en het vogelengezang had be luisterd, wat vooral in de zangerige en jubelende Mozart-muzlek tot uiting kon komen. Ook hier was de begelei ding mooi en kwamen de echte Mo- zart-trekjes mooi tót hun recht. No. 7 was een Prélude in b-mineur van César Franck, voor orgel. Een teer en droevig stukje, 'n droom, in het midden even oplevend, maar dan weer in een mijmering verzin kend, totdat het met zachte harpklan- ken geheel oplost in het niet. Teere en droeve mijmerende muziek. No 8 was een fluitsolo: Syrinx, van Debussy. Hier kregen we de heer Feitkamp als solist te hooren, waarin hij zich, hoewel kort geheel kon uiten en ons zijn prachtig instrument kon laten bewonderen. Wij vroegen ons af, of er soms registers op zijn instrument wa ren. Want hoorden wij niet in de lage passages de cello en was het niet, als hoorden wij het zwakke hoorntimbre? Overigens was het stukje op zichzelf zeer eigenaardig, dat ons verbaasde door zijn eigenaardig slot, wat wel haast nog niemand verwacht had. Het deed renigszins aan. of de solist van ontroering niet Verder kon. Als slot kregen we nogmaals onze celliste te hooren in: Du vent qui pleu- re, van Delune. Ook hier werd zij weer gedragen en gesteund door het orgel, en sloeg zij zich dapper door de hier liggende technische voetangels en klemmen heen. Alleen vonden we hier de bege leiding zoo nu en dan wat zwaar, waardoor de lage passages van de cel lo ietwat overstemd werden. Wij hebben van hun spel genoten, cn hopen haar, zoowel als onze fuitist meer in onze Sleutelstad te hooren. Het is een avond van hoogstaand muzikaal genot geweest, en de opge- komenen zullen zich hun gang naai de Pieterskerk niet betreurd hebben Het volgend concert heeft plaats op 31 Augustus a.s., door het Palestrina a cappella-koor, onder leiding van den heer Jos Vranken. We hopen, dat dit concert wéér be ter bezocht zal zijn; de concerten zijn het ruimschoots waard. L- W. St. ONZE MUSEA. Het aantal bezoekers van het Rijks- museum van Oudheden alhier be droeg gedurende het tweede kwartaal van dit jaar 2226, dat van het Rijks- E thnograpiseh museum alhier 801 personen. EEN STUDIEREIS. Naar wij vernemen zal door de ge zamenlijke boter- en kaascontrolesta- tions in Nederland in de week van 17 - 23 September a.s. een studiereis in Ntderland worden georganiseerd. Ver schillende Fransche, Duitsche en En- gelsche vooraanstaande personen uit de buitenlandsche vakkringen zullen hieraan deelnemen. Een bezoek zal o.m. worden gebracht aan de fabriek van de Vereeniging „Het Kaasmerk" aan den Roomburgerweg, alhier. AUTO-TOCHTJE. Op 15 Augustus zal de Leidsche Reis-V'ereeniging „De Zwaluw" met le den een autotochtje per N.A.L. maken door het Gooi en vervolgens over Hil versum—Amsterdam des avonds naar Leiden den terugtocht aanvaarden. LEIDSCHE BELASTING-OPHAALDIENST. Genoemde dienst heeft in de afge- lccpen maand aan den Rijksontvanger afgedragen een bedrag van f 24.004,64. Het aantal leden bedraagt thans 3004 EXAMENS. Voor het examen nuttige handwer ken is te Rotterdam geslaagd mej. T. Dekker, alhier. Aan de Tuinbouwschool Huis te Lande te Rijswijk werd na voleindi ging van den 3-jarigen cursus het di ploma uitgereikt aan de dames H. Kern en R. M. E. van Hexküll, alhier. Voor het examen Engelseh M. O. (akte A) slaagden te Utrecht de dames J. P. R. Dikshoorn en H. James alhier. KEURINGSDIENST VAN WAREN. Verschenen is het verslag van de werkzaamheden van den Keurings dienst van Waren voor het district' Leiden, gedurende het jaar 1927, uit gebracht door den Directeur-Schei kundige van den Keuringsdienst, J. J. van Eek. Wij ontleenen daaraan het volgende: Het gebied waarover de bemoeiin gen van den Keuringsdienst zich uit strekken bleef ongewijzigd. Het bestaat uit 36 gemeenten, die op 31 December 1926 telden 219539 inwoners, waarvan 69718 in de gemeente Leiden, die als centrale gemeente is aangewezen. Op 31 December 1927 was het per soneel samengesteld uit den directeur- scheikundige, een scheikundige, een hoofdkeurmeester, 5 keurmeesters, 2 analysten, een boekhouder, een klerk en een bediende, terwijl een drietal dames al9 volontairs werkzaam waren. De bestaande verordeningen op den Keuringsdienst van Waren en op de Keuring van Waren bleven onveran derd. Het aantal Koninklijke Besluiten tot toepassing van de artikelen 14 en 15 der Warenwet werd vermeerderd met een „Kaashesluit" van 17 Dec. 1927, Staatsblad No. 396. Op te merken valt, dat over het al gemeen de grove knoeierijen die in vroeger jaren zoo herhaaldelijk in den levensmiddelenhandel werden aange troffen, niet meer of zelden voorko men, terwijl ook afkeuringen wegens het verkeeren in ondeugdelijken toe stand (bederf) minder vaak noodig zijn en in den regel slechts kleine par tijen betreffen. De voortdurende aan wijzingen die door de opsporingsamb tenaren aan winkeliers worden gege ven omtrent het doelmatig bewaren van bederfelijke artikelen, schijnen langzamerhand te gaan doorwerken, waardoor ongetwijfeld veel onnoodig bederf en verlies wordt voorkomen. Over het algemeen valt over de mede werking van de zijde der gecontroleer- den niet te klagen. Slechts in twee ge vallen werd verzet ondervonden, één maal van een melkverkooper die, toen hij op het punt stond melk af te leve ren, de melkbus leegstortte en één maal op de veemarkt bij de inbeslag name van een hoeveelheid z.g. onbe heerde, niet aangezuurde marktvee- melk. In beide gevallen werd proces verbaal opgemaakt tegen de betrokken personen. Het aantal mrvr,-"s, dat op het la- bcratorium werd onderzocht, vertoont bij dat van het vorige verslagjaar een niet onbelangrijke stijging en bedroeg 1?303. Ook het aantal verkoopplaatsen, pakhuizen en werkplaatsen, dat werd geïnspecteerd is niet onbelangrijk ver- n eerderd. Het bedroeg in 1927: 3957. Opgemerkt zij dat dit aantal 'alleen weergeeft de winkels enz. die-werden geïnspecteerd en waarbij zooveel doen lijk alle aanwezige voorraden werden gecontoleerd. Oppervlakkige inspecties zijn buiten beschouwing gelaten. De monsters die op het laborato rium Werden onderzocht bestonden uit: Melk 7425, Afgeroomde melk 54, Kar nemelk 195, Andere producten 55. Kaas 2, Boter, melange en margarine 167, Spijsvetten en oliën 285, Worst en andere vleesch waren 180, Diverse meelsoorten 353, Gedroogde vruchten en zaden 13, Brood en gebak 84, Cacao en cacaöproducten 220. Suiker, stroop, honing, snoepgoed, enz. 330. Koffie en thee 110, Koffiesurrngaten 57, Spece rijen en zout 414, Alcoholische dran- kt-n 136, Azijn 233, Verdelgingsmidde- ADVERTENTIE-PRIJS Gewon* Adrertentiën per regel 22'/j cent Ingezonden Mededeellngen dnbbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Adrertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da» gelijks geplaatst ad. 40 cents Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. Heden is het 50 jaar geleden, dat het Volkspetitionnement plaats had. Dr. V. H. Rutgers neemt de benoe ming tot lid van de Tweede Kamer niet aan. Opgewekte feesten ter gelegenheid van den verjaardag van H. M. de Ko ningin-Moeder. Dr. Brantjes, de Gouverneur van Curasao treedt ai. Buitenland. Brunet, de voorzitter der Belgische Kamer, heeft als zoodanig en ook als afgevaardigde bedankt. Kellogg over het anti-oorlogsver- dxag. Op de Pressa te Keulen wordt een Chr. Perscongres georganiseerd. Mislukte Oceaanvlucht van Court" ney. Het rapport van de „Malygln". Nieuwe expeditie van de „Krassin" cfni Amundsen te zoeken. f len voor insecten 15, Vruchtensap 114, f Limonadesiroop e.d. 148, Jam en Huishoud jam 153, Water 12, Huishou delijke artikelen 286, Controle mon sters 5, Op verzoek van Gemeentebe sturen 20, Op verzoek van particulie ren 170, Diversen 37, totaal 11303. In het verslag wordt voorts een uit voerige uiteenzetting betreffende de verschillende waren gegeven. Wat de keuringen ter plaatse be treft, wordt over de visebkeuring het volgende medegedeeld: De stad Leiden en het district wor den voornamelijk bediend door de Katwijksche vischventers en visch- auto's. Een klein gedeelte der ver kochte visch wordt door de Ivatwijk- sthe visschers zelf gevangen doch het meerendeel wordt vanuit IJmui- den aangevoerd. De Leidsche vischhandelaren even als die uit Alphen, Boskoop, Lisse, be trekken hun visch veelal regelrecht van IJmuiden. In het voor- en najaar wordt door Volendammer venters meerdere malen per week versche spiering aan den man gebracht, ter wijl in de wintermaanden een Zeeuw- sc-he mosselschipper de stad om de 10 dagen met een scheepslading mosse len voorziet. De bokkingmarkt werd in 1927 meer dan eens overvoerd met de z.g. IJbok- king, in de maand April werden bijna dagelijks tusscben de 4G0 A 500 kisten verhandeld. Ook de handel in riviervisch was dit jaar grooter en omvangrijker dan vo rige jaren. Zooals gewoonlijk geschiedde de keuring van visch eiken morgen op liet stationsemplacement bij de aan komst der tram of in de Boerhaave- straat waar de venters hun visch sor- teeren. Bijna eiken dag werden de winkels ir Leiden geïnspecteerd, terwijl de voornaamste plaatsen in het district Leiden eens per week werden gecon troleerd. Gebleken is dat de visch langer goed blijft in overdekte wagens dan wan neer ze uit manden, los in de wagen geplaatst wordt verkocht. Een tiental venters verkoopt meer fijnere visch- soorten aan de meer gegoede ingezete non. Zij hebben zich in die kringen een vaste clientèle gevormd aan welke zij de visch tegen flinke prijzen afzetten. De overigen houden zich meer be zig met den eigenlijken straatverkoop. In den regel bestaat de koopwaar van deze laatste venters uit goedkoopere visch, als kleine schol, schar, noord- ztebot, kleine schelvisch, .vijting, klei ne grauwe poon, welke hoofdzakelijk onder den breeden zoom der burgerij van de hand wordt gezet. In vorige verslagen is reeds mel ding gemaakt van de onvoldoend strenge keuring op visch in de groot ste Nederlandsche aanvoerplaats IJ muiden. Een verscherping van bet Uozicht aldaar zou voor alle Keurings diensten van Waren een groote ver lichting zijn. Het aantal gekeurde partijen vi9ch bedroeg 13494, naar aanleiding waar van 878 waarschuwingen werden gege ven en 1234 afkeuringen plaats had den. Proces-verbaal behoefde niet te worden opgemaakt. Tenslotte volgt een lijst van afkeu ringen, gerangschikt naar de gemeen ten, alsmede eenige tabellen, gespeci ficeerd naar de gemeenten en de waren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1