CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. Delanarükste nieuws in dit Hummer. 9*> JAARGANG DINSDAG tO JULI 1928 NUMMER 2483 LEtDSCHE COURANT Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 EERSTE BLAD. Y Openluchtmeeling te Leiderdorp De gezamenlijke Jongelings- en Meisjesvereenigingen op Geref. Grond slag te Hazerswoude, Koudekerk en Leiderdorp, organiseeren een open- lucktmeeting, welke morgen, 's na middags te half drie uur, op het land goed „Doeshof" te Leiderdorp zal plaats hebben. Een drietal sprekers zullen er het woord voeren. Dr. W. H. Gispen van Hazerswoude spreekt het openings- en slotwoord. Prof. Dr. Waterink van Amsterdam koos tot onderwerp: „Liefde en Critiek"; de heer J. Schou ten van Rotterdam, lid der Tweede Kamer, spreekt over: „Kennis en Liefde". Het organiseeren van deze open luchtmeeting met zulke sprekers is een daad van moed, waarvoor we on ze Jongelings- en Meisjesvereenigingen in Hazerswoude, Koudekerk en Lei derdorp een eeresaluut brengen. Zit er niet een sprekende symboliek reeds in de sprekers? De jonge Doc tor in de Theologie, die speciale stu die maakte van de Psalmen, de uiting van de zielestemming van Christus Kerk, nu eens hoog jubelend, dan weer droef-klagend. Schouten, de stoere calvinistische politicus, die op zijn levenspad aan menige doorn der kennis zich wond de, maar die toch de heerlijke bloem van het bereikte ideaal mocht pluk ken en door God geroepen werd om als een onzer „geliefde" voortrekkers op te treden. Daar tusschen de paedagoog Dr. Waterink, die vooral voor onze jonge menschen zoo groote beteekenis heeft, omdat hij weet op te sporen de oorzaak van de fel oplaaiende critiek en dat bruischende leven in liefdeba- nen vermag te voeren. Ja, niet alleen de sprekers, neen, veel eer en veel meer de onderwerpen spreken van symboliek. Critiek ja, maar uit dorst naar kennis, om in liefde het beginsel te dienen. Uit liefde een dorst naar kennis en dan de critiek niet gespaard, maai aanvaard. De kennis, die van boven is aller eerst aanvaard, door de critiek op eigen leven toegepast om zoo tot het in liefde dienen te komen. Doch neen, morgen hooren we het anders enbeter. Dat wil geen en kel jongeling of jong meisje van Ge reformeerden huize missen. Uit stad en dorp trekt men mor gen naar Doeshof! V Wie niet! Het Vaderland waagt zich aan een gewaagde uitspraak. Het liberale orgaan constateert, dat in korten tijd de radioruzie geheel van karakter is gewijzigd. Wat is de zaak? Als gevolg van de internationale regelingen op dit gebied is het zoo goed als zeker, dat Nederland het vol gend jaar slechts voor radio-uitzen- lingen over één lange golf zal kunnen beschikken. Op dit oogenblik werken er drie stations op de lange golf: Hil versum (1071),. Huizen (1870) en Sche- veningen-Haven (1875), of wel de A.V.R.O. (neutraal), met de V.A.R.O. (socialistisch) over Hilversum, de Jv.R.O. (katholiek), de N.C.R.V. (ortho dox-protestant) en de V.P.R.O. (vrij- zinng-protestant) over Huizen en de „zakelijke omroep" over Scheveningen De brandende vraag is nu deze: wie zal straks de lange golf krijgen? Hil versum, Huizen of Scheveningen? En, al merkt men er niet zoo heel veel van, daarover wordt achter de coulis sen druk gestreden. Ja wie? Voor „Het Vaderland" is dat geen vraag meer. Er is maar een oplossing mogelijk, n.l. de neutrale omroep. „Laat ons dadelijk zeggen zoo z;-gt het blad wie haar niet zal kunnen krijgeh, n.l. Huizen. Iedereen, die redelijk denkt, zal het daarover eens zijn. Al werken met name de ka tholieken hard om Huizen van de lan ge golf te verzekeren, het is te eenen- rnale ondenkbaar, dat de Minister van Waterstaat daaraan zou toegeven. De crkele lange golf, die Nederland krij- gtn zal, mag men vergeve ons de uitdrukking geen fractiegolf, geen pnrtijgolf zijn. Dus niet „rechts", maar evenmin „links". Geen katholieke golf, ook geen liberale of sociaal-de- ïriocratische. Laat ons ronduit dit zeggen: al is I et aan den eenen kant jammer, dat Nederland één vap z'n lange golf lengten zal moeten afstaan, het voor deel ervan is, dat dit feit ons dringt en dwingt naar den algemeenen om roep. Er zal naar onze meening niets anders kunnen opzitten, dan dat thans alle omroepen zich op die ééne golf lengte vereenigen. Zij zullen vermoe delijk zelfstandig blijven, maar zij zullen zich moeten getroosten, dat de zendtijd op de lange golf naar even redigheid en billijkheid tusschen alle lichtingen wordt verdeeld. Dit is trou wens ook het systeem van de onlangs aangenomen wet. Elke poging achter di coulissen van een bepaalden om roep, om de lange golf voor zich te veroveren, is in beginsel al onbehoor- liik. De enkele lengte moet aan alle uitzenders gelijkelijk en naar even redigheid worden toegew.zen. Is er een omroepvereeniging, die v. h met dit stelsel niet wil vereeni- dan valt zü af en da" zij zich op de korte golf moeten toeleggen. Men moet dus niet vragen: „Hilver sum, Huizen of Scheveningen?" ge lijk men doet, want de oplossing is geen vraag, omdat slechts één oplos sing rechtvaardig en aannemelijk Ion worden geacht. Samenwerking van alle omroeprichtingen op de eene lanTe golf, dat zal het noodzakelijke slot der onderhandelingen moeten zijn". „En wij hebben zoo besluit het blad alle vertrouwen, dat de Minis ter van Waterstaat in dien geest een beslissing zal nemen". Nu willen wij al dadelijk opmerken, dat wij even groot vertrouwen hebben ir den Minister om al dadelijk een an der standpunt in te nemen en niet bij voorbaat Huizen uit te sluiten. Wel opmerkelijk, dat in het krach tige pleidooi voor één algemeenen neutralen omroep reeds dadelijk Hui zen moet worden verwezen naar de korte golf. Is het niet ietwat gevaarlijk voor de Vrijzinnigheid van „Het Vaderland" om zonder meer de korte golf weg te geven. Als die straks eens de beste bleek, moeten dan de bordjes mis schien verhangen worden? Niet zoo haastig heeren! Eén omroep, accoord, maar dan ook eerlijk deelen en niet bij voorbaat een groep uitsluiten. STADSNIEUWS. VIERING KONINGINNEDAG. Het welslagen van de 31 Augustus-vie- ring schijnt langzamerhand wel verzekerd te worden, gezien de resultaten der ver zonden circulaires. Nu de eerste flinke stoot gegeven is, verwacht het comité dat zij, die per abuis vergaten hun antwoord in te zenden, dit zeker één dezer dagen zullen doen. Voor hen, die geen circulaire ontvangen mochten hebben, zij medege deeld, dat de penningmeester de heer P. J. Jansen, Aalmarkt 3, Postrekening No. 65548 nog altijd bereid is bijdragen in ontvangst te nemen. Het comité zag gaarne dat op zijn ver gadering van a.s. Vrijdag de penning meester kon mededeelén: het geraamde bedrag is binnen. INTERNATIONAAL ASTRONOMISCH CONGRES. Een promotie van Prof. Deslandres uit Parijs en van Prof. Küstner uit Bonn. Hedenmiddag heeft in het groot audi torium der Leidsche universiteit de plech tige bevordering tot doctor honoris causa in de wis- en natuurkunde plaats gehad van prof. II. A. Deslandres, directeur van het Observatorium te Parijs en van prof. F. Küstner van de sterrenwacht te Bonn, tot de toekenning van welke eere-docto- raten de senaat der Leidsche Universiteit kort geleden in verband met het thans te Leiden gehouden wordend internationaal artronomisch congres had besloten. Prof. Küstner was met het oog op zijn gezondheidstoestand verhinderd aanwezig te zijn. Als zijn vertegenwoordiger was nu aanwezig prof. dr. P. Guthnick, om den doctorsbul in ontvangst te nemen. Onder de talrijken, die het groot audi torium vulden, waren behalve de leden van het congres en hunne dames, de heer De Marcilly, gezant van Frankrijk en graaf Von Zech, gezant van Duitschland. Voorts verschillende curatoren en de se cretaris van curatoren der Leidsche Uni versiteit, de meeste leden van den Leid- schen academischen senaat, enz. De rector magnificus der Leidsche Uni versiteit, prof. dr. A. J. Wen§inck, opende deze plechtige buitengewone zitting van den senaat met er op te wijzen, dat. door het overlijden van prof. Vürtheim. zij he laas ook ditmaal in rouw is gehuld. De rector heette hierna namens den se naat welkom curatoren der Leidsche. uni versiteit, de gezanten van Frankrijk en Duitschland, de heer De Marcilly en graaf Von Zech, de dames en heeren leden van het Internationaal Astronomisch Union en verder allen, die aan de door den senaat tot hen gerichte uitnoodiging tot het bijwonen van deze bijeenkomst hadden gevolg gegeven. Ik veroorloof mij, aldus spr., u in her innering te brengen, dat de senaat in zijn vergadering van 10 Mei j.l. op voordracht van de faculteit der wis- en natuurkunde besloten heeft, het doctoraat honoris cau sa te verleenen aan prof. Deslandres, di recteur van de sterrenwachten te Parijs en te Meudon, en aan prof. Küstner, oud- hoogleeraar aan de universiteit te Bonn en oud-directeur van de sterrenwacht al daar, wegens beider uitnemende verdien sten voor de astronomie. Vervolgens zich in het Fransch tot prof. Deslandres wendende, vervolgde spr. aldus: Wij zijn, mijnheer Deslandres, gelukkig dat u onze uitnoodiging om hier te ko men, hebt willen aannemen, ten einde ons het genoegen te verschaffen u per soonlijk met de waardigheid te bekleeden welke u tot een der onzen zal maken. Wij zijn er trotsch op, en wij hopen levendig, dat de persoonlijke en wetenschappelijke banden, welke in deze plechtige oogen- hlikken zijn geknoopt, zullen zijn van een stevigheid, die haar tot voordeel zullen doen strekken zoowel voor u als voor ons. Veroorloof mij, zeer geleerde heer, aan deze weinige woorden toe te voegen de oprechte wensch, dat het u gegeven moge zijn nog een lange reeks van jaren met het bewijzen van belangrijke diensten aan de wetenschap te kunnen doorgaan. Zich hierna tot prof. Guthnick richten de, vervolgde spr. in het Duitsch: Evenzeer als het ons leed doet, dat prof. Küstner met het oog op zijn gezondheid niet in staat is aan onze uitnoodiging, hier heden aanwezig te zijn, gevolg te ge ven, in dezelfde mate verheugt het ons, dat gij, mijnheer Guthnick, u er toe bereid hebt verklaard als zijn plaatsvervanger zich met de waardigheid van een eere doctoraat te willen bekleeden. Wij ver zoeken u, hooggeëerde heer, aan prof. Küstner met den doctorsbul onze gevoe lens van hoogachting en bewondering, alsmede onze beste wenschen voor zijn gezondheid te willen overbrengen. En hiermede, aldus besloot spr., geef ik het woord aan den promotor, den hoog leeraar De Sitter, die gemachtigd is de heeren Deslandres en Küstner met de waardigheid van doctor in de wis- en na tuurkunde te bekleeden. (Applaus). Hierna nam prof. De Sitter het woord, om in de gebruikelijke Latijnsche bewoor- dingen Prof. Deslandres en Prof. Küstner met de waardigheid van het eere-docto- raat te bekleeden. Toespraak lot prof. Deslandres. Naast de eer u met den eeregraad te be kleeden, rust op mij de plicht de over wegingen uiteen te zetten, welke 'den Se naat hebben geleid u het eeredoctoraat te verleenen. Een aangename plicht, die ook niet moeilijk is, omdat de wetenschappe lijke verdiensten van prof. Deslandres over de geheele wereld bekend zijn. In 1891 werd prof. Deslandres benoemd tot astronoom aan het Observatorium te Parijs en de directeur, de Admiraal Mou- chez vertrouwde hem de organisatie van het spectroscopische werk toe. Hetzelfde jaar 1891 kenmerkt, volgens Sir Noman Newton, het begin van een nieuw tijdperk in de zonnephisica. De twee gebeurtenissen zijn niet zon der verband. De keus van Admiraal Mouchez was wel gegrond. De heer Deslandres was in dien tijd reeds een beroemd beoefenaar van de spectroscopie. Spr. somde hiervoor de bewijzen op. Deslandres heeft ook de ontdekking ge daan van filamenten, merkwaardige vor men die er uit zien als harsten in de zon, stippellijnen en chromospherisch netwerk dat zich uitstrekt op do zonneschijf. Gedurende de eer9te twintig jaar na de constructie van de spectroheliograaf kwam er schier geen einde aan de waarnemin gen, die er met dit instrument aan de sterewacht te Meudon, waar Deslandres weldra tot astronoom was benoemd en waarvan hij later directeur werd, even als aan de waarnemingen van de sterre- wacht te Mount Wilson in de V. S. Daarna brak vijftien jaar geleden het tijdperk aan, waarin de vooruitgang van de wetenschap grootere instrumenten eischte. Te Mount Wilson construeerde men steeds krachtiger spectroheliografen, maar voor de sterewacht te Meudon vorm den deze laatste 15 jaren een periode van financieele moeilijkheden, die de verbe tering van de instrumenten niet toelaat baar maakte. Misschien is dit de reden, waarom een ander Instrument, door Des landres gelijktijdig met de spectrohelio graaf ontworpen, nog niet de algemeene toepassing heeft gevonden, die het ver dient. Ik doel hier op de „spectroenregis- treur des vitesses". die breedere banden in het spectrum snijdt en die een synchro nische beweging vraag; a'gebroken van het zonnebedd en van de gevoelige plaat. Al het werk van prof, Deslandres wordt gekarakteriseerd door de combinatie van de uiterste gestrengheid en de méést denkbare stiptheid bij alle kleinigheden, evenals den welverzoigden vorm, die aan de gepubliceerde resultaten van zijn waar nemingen een bijzondere charme verlee nen. Het is werk van de beste kwaliteit en de hoogeschool van Leiden die den gees telijken vader van al dien arbeid met de hoogste waardigheid waarover zij be schikt blkLedt, wenscht zich geluk om dat zij daardoor eenigszins deelt in de glorie die dit werk omstraalt. Terstond na de Fransche toespraak tot prof. Deslandres sprak prof. de Sitter, zich van de Duitsche taal bedienende, verder: Toespraak tot proL Küstner. Gelijk met de eer prof. Küstner met de waardigheid van eere-doctor te bekleeden, wordt mij tot taak gesteld de gronden uiteen te zetten waarop de Senaat beslo ten heeft hem deze e verleenen. De we tenschappelijke verdiensten van Küstner liggen voor een deel op het gebied der fundamenteele astronomie, en hij be- heerscht die zooals nauwelijks iemand andersa De wetenschap dankt hem veel en velerlei, zoodat ik slechts een paar van de meest op den voorgrond tredende onderzoekingen uitkiezen kan om daar mede den aard van zijn werk en den on verdeelden geest waarvan zijn geheel we tenschappelijk werken doortrokken is, aan te toonen. Spr. noemde het onderzoek naar het nieuwe instrument van Nniversal-transit, de deelname aan de Venus-expeditie van 1882, zijn benoeming na zijn terugkeer tot assistent bij de Sterrewacht te Hamburg, de waarnemingen van den Meridiaan-cir kel, de samenstelling van een catalogus van 10663 sterren, voor welke bewonde renswaardige prestatie geen lof te hoog kan zijn, de bekende bepaling van de aberratiekonstant uit de radicale snelheid van Arcturus, de opname van photogra- fische platen ter bepaling van de paral lax der hyaden. Zijn photo's van Sterren massa's, van de Maan, zijn dubbelstermee- tingen, zijn overigen arbeid op het gebied der meridiaan-astronomie, zijn bekende c>-lische methode ter bepaling der aber- ratiekonstanten, onafhankelijk van de breedte-variatie, en nog vele andere on derzoekingen, het is alles eerste klas werk, dat den Meester doet kennen. Indien wij Küstners astronomisch werk overzien, dan valt ons op bij de verschei denheid der op zichzelf staande onder werpen, het doel, dat onverdeeld is en bij de vele gebezigde methoden, de uniformi teit in de behandelingswijzen en Küstner is een geboren waarnemer, een van de weinigen bij de gratie Gods, wien de kunst van waarnemen om zoo te zeggen, in het bloed zit, maar gelijktijdig is hij een van die zeldzame astronomen,'welke de groote problemen beheerschen, die met nooit fa lend inzicht juist die vraagstukken te kiezen weten, waarvan de oplossing om een gegeven moment en onder de gegeven omstandigheden, met de bestaande hulp middelen, voor de wetenschap van het grootste belang zijn. De Hoogeschool van Leiden prijst zich gelukkig, dat, terwijl zij Küstner met de hoogste onderscheiding welke zij te ver leenen heeft, begiftigd, daardoor iets van zijn roem op haar afstraalt. Daarop weer overgaande in 't Fransch sprak prof. De Sitter: Waarde Deslandres, De traditie geeft mij de vrijheid eenige persoonlijke woorden aan het voorgaande toe te voegen. Gij zijt geen vreemdeling in Leiden en zeker niet voor de Leidsche sterewacht. Gij waart de vriend van mijn beroemden voorganger, prof. Van de San- de Bakhuyzen. In de laatste jaren heeft het lot ons ook dikwijls samengebracht, en ik acht mij gelukkig dat ook ik mij thans tot uw vrienden mag rekenen. Het verheugt mij zeer, dat het lot mij vandaag ook den aangenamen plicht oplegt u deze bul te overhandigen. En in het Duitsch zeide de hoogleeraar voorts: Geachte collega Guthnick, Wij beschouwen het allen als een te leurstelling dat prof. Küstner door ge zondheidsredenen verhinderd is heden hier te zijn. Het zou mij een waar genoe gen geweest zijn hem persoonlijk met de waardigheid van doctor honoris causa te bekleeden, temeer waar mijn persoonlijke vriendschap en bewondering voor Küstner verhoogd wordt, omdat ik weet, dat met deze onderscheiding een in het geheim gekoesterden wensch van zijn vriend en leermeester prof. Kapteyn in vervulling gaat. Wij hebben ons echter in het on vermijdelijke te schikken en waar ik dus Küstner zelf de doctorsbul niet overhan digen kan, doet hij mij toch oprecht ge noegen, waarde collega, Küstners leer ling, zooals ik Kapteyns leerling ben, u te verzoeken hem deze bul wel te willen be zorgen en hem daarbij mijn persoonlijke beste wenschen evenals die van den Se naat, voor herstel van zijn gezondheid te willen overbrengen. DE EERE-PROMOTIES. De eere-promotie, hedenmiddag in de Universiteit alhier van professor Deslan dres. uit Parijs, en van prof. Küsmer, uit Bonn, ter gelegenheid van het Internatio- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/i cent Ingezonden Mededeelingen dnbbel tarief Bij contract belangrijke redactie Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling ran ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Binnenland. De eere-promotie van Prof. Deslandres en prol. Küstner aan de Leidsche Univer siteit Ernstige ziektegevallen aan boord van de „Insnlinde". Een conflict in de Rijnvaart voorkomen. Gisteren bTacht HJÜ de Konigin-Moe- der een bezoek aan het sanatorium Berg en Bosch te Apeldoorn. Buitenland. Het Stefani-agentschap spreekt het over lijden van Ceccioni, den chei-mecanicien van de „Italia", tegen. Te Parijs is een justitieel schandaal ont dekt, waarbij advocaten, boden en griffier betrokken waren. De hittegolf in de Ver. Staten heeft ook gisteren talrijke slachtoffers gemaakt, nL te New York 28 en te Chicago 30. Nadere berichten over de reddingspo gingen van de bemanning der „Italia". naai Astronomisch congres, zal o.m. wor den bijgewoond door den heer De Mar cilly, gezant van Frankrijk en graaf Zech. BEGRAFENIS PROF. VÜRTHEIM. In verband met de begrafenis van Prof. Vürtheim, zullen de promoties, die vast gesteld waren op Woensdag 11 Juli a.s., als volgt plaats hebben: de promotie van den heer G. Gosses, op Donderdag 12 Juli te 3 uur, de promotie van den heer A. A. Cense, op Vrijdag 13 Juli te 2 uur en de promotie van den heer F. L. Oudendal, op Vrijdag 13 Juli te 3 uur. geen spreekuur. De wethouder van Financiën, de heer T. S. Goslinga, is verhinderd morgen (Woensdag) spreekuur te houden. de geref. jeugdraad. Gisteravond kwam de Geref. Jeugd raad, het plaatselijk verband van Ge ref. Jeugdvereenigingen alhier, we der in vergadering bijeen in het cate chisatielokaal van Ds. Bouwman aan de Hooigracht. Ondanks het prachtige zomerweer, dat onweerstaanbaar aantrok, vooral een zekere categorie jonge menschen, om den avond door te brengen on der den blauwen hemel, was de op komst prachtig. De groote tafel in het midden scheidde ongeveer twee gelijke groe pen „dames en jongens", zooals een van de leden zich in de hitte van het debat uitdrukte. De vergadering stond onder leiding van den voorzitter, den heer A. van Weeren Hz., die op de gebruikelijke wijze de bijeenkomst opende, waarna de notulen werden gelezen en gearres teerd. De besprekingen waren hoofdzake lijk van internen aard en liepen over de werkzaamheden voor de a.s. win- tercampagne. De eerstvolgende bijeenkomst zal in September gehouden worden, waar na dan ongeveer om de zes weken ver gaderd zal worden. Voor deze vergaderingen, waarvan den datum reeds voorloopig werd be paald, werden de te behandelen .on derwerpen en de al of niet aan te zoeken inleiders na eenige bespreking vastgesteld. Bij de bestuursverkiezing werd in de vacature Mej. Kouwenhoven tot penningmeesteres gekozen Mej. van Kamp. Als algemeen secundus werd geko zen de heer Henk Boter. De vergadering, die een bijzonder gezellig karakter droeg, waartoe niet weinig bijdroeg een kopje thee, dat door „Obadja" werd aangeboden, werd te ongeveer half 11 door den heer Jac- cques de Graaf met dankgebed geslo ten. GEMEENTELIJKE KWEEKSCHOOL. Laatste groep. Geslaagd de heer A R. Rovers, te Hillegom. Alle candidaten zijn geslaagd. programma concert „crescendo". Het programma van het concert, dat op Donderdag 12 Juli as., des avonds te 8 uur in den tuin van de Sociëteit „Musis Sacrum" gegeven wordt door de Harmoniekapel „Cres cendo", van het H T. M.-personeel, directeur de heer Ludwig Schweitzer, luidt als volgt: 1. Concert Marche, H. Reuland.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1