CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Historie zien.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
ZATERDAG 9 JUNI 1928
NUMMER 2456
DSCHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. f 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
Groen van Prinsterer heeft eenmaal
het beteekenisvolle woord geschreven
dat God in vlammend schrift ons de
historie maalt. Naast het „er is ge
schreven" stelde hij dan ook het „er
is geschied".
Bij een principieele uiteenzetting
van de staatstaak moet dan ook met
heide worden rekening gehouden. Ge
rekend moet worden met het feit, dat
onder Gods voorzienig bestel, telkens
in den loop der eeuwen, groote wisse
lingen en veranderingen plaats grijpen
in Maatschappij en Staat.
Aanvankelijk was het gezin een eco
nomische eenheid. Van een „maat
schappelijk leven naast het gezin of
de familie, kon feitelijk niet gesproken
worden. Allengs heeft zich evenwel de
„Maatschappij", waarin de menschen
zich bezighouden met de productie,
distributie en consumptie niet alleen
van stoffelijke maar ook van geeste
lijke goederen, een breede plaats ver
worven tusschen gezin en Staat. Bij de
oude volken nam de „Maatschappij"
nimmer een zoo breede plaats in.
Ook de Staats-, of wilt ge de Over
heidsmacht zag men in allerlei vor
men optreden. Oudheid en Middel
eeuwen hebben wel den s t d -
.staat gekend, die heel diep in het le
ven ingreep, terwijl de invloed der
landsoverheid feitelijk hee] ge
ring was. Maar dit is alles anders ge
worden. Wel kwam vooral in de laat
ste veertig jaren het gemeentelijke le
ven met name in de steden tot rijkere
ontwikkeling en nam de beteekenis
der „Gemeente" voortdurend toe, maar
de Staat werd toch al machtiger.
Nu meene men niet dat deze uitbrei
ding van Overheidsbemoeienis slechts
willekeurige daad zou zijn. Neen ook
de maatschappij ontplooit zelf al groo-
ter werkzaamheid, waarbij zij +elkens
niet voort kan zonder een beroep te
doen op de hulp van den Staat. De
moderne ontwikkeling deed toestan
den geboren worden, die den Staat
tot krachtig optreden noopten. Meer
malen bleek het reeds in hooge mate
gewenscht, dat hij een taak vervulde,
tot dusver door maatschappelijke
groepen, hoe gebrekkig dan ook, ver
richt. Eenerzijds werden de burgers
geestel ij k-zelfstandig en
nam hun invloed op het Staatsbestuur
toe, terwijl anderzijds de sociale
afhankelijkheid van den Staat
buitengewoon vermeerderde.
Nu maakt dit alles vooral daarom
zulk een diepen indruk op ons, omdat
ae liberale School, die zoo langen
tijd het denken beheerschte, Staat en
maatschappij, niet zonder aanvanke
lijk succes, al meer poogde te schei
den. Zij wilde de werkkring van den
Staat allengs tot een beperkte recht
spraak en het verleenen van mili
taire bescherming inkrimpen.
Lassalle's beroemde vergelijking
van den liberalen Staat bij een klep
perman of een nachtwacht, is niet al
leen aardig, maar ook veelszins juist.
De hedendaagsche ontwikkeling
scheidt daarentegen Staat en Maat
schappij niet, maar doet het contact,
al inniger worden. Niet alleen is er
van scheiding geen sprake, maar zelfs
onderscheiding wordt in vele
gevallen al moeilijker.
Waarheen die ontwikkeling ons zal
voeren, is nog niet precies te zeggen.
Maar de evolutie, waaraan Staat en
Maatschappij zijn onderworpen, is in
hooge mate onze bijzondere opmerk
zaamheid waard.
Ware echter de liberale gedachte
niet zoo diep doorgedrongen, dan zou
het velen onzer minder vreemd te
moede zijn onder dit alles. Het is ze
ker waar, dat het Christendom de hei-
densche gedachte van het Staatsabso-
lutisme heeft teruggedrongen door
zijn erkenning van de hooge waarde
van den enkelen mensch, die voor de
eeuwigheid werd geschapen; aoor zijn
ecren van het huwelijk en van het
gezin als g o d d e 1 ij k e instellingen;
door zijn prediking dat de Kerk alléén
gehoorzaamheid schuldig is aan"
Christus, haar Hoofd en Koning.
Maar het is niet minder waar, dat
eeuwenlang, juist onder den invloed
der Christelijke levensgedachten, aan
de Overheid een breed veld van werk
zaamheid werd toegewezen en dat
\an scheiding tusschen „Staat" en
„Maatschappij" ook in den middel-
eeuwschen „Stad-Staat" geen sprake
was.
Wie het heden niet vergelijkt met de
toestanden, in het leven geroepen mee
onder den in\ iced van liberale gedach
ten, maas met de middeleeuwsche
verhoudingen, ontdekt merkwaardige
punten van overeenkomst Natuurlijk
is er enorm verschil. Een zoo belang
rijk verschil zelfs, dat van terugkeer
zender meer niet kan worden gespro
ken.
Wij leven in een andere wereld,
Maar de tegenstelling is toch minder
groot, dan het geval is tusschen de li
berale maatschapmj-idealen en het
groeiende heden.
Ook dat worde wel bedacht. En nie
mand onzer verdedige ooit met Chris
telijke leuzen, wat feitelijk consequen
ties zijn van liberale theorieën.
Aan de andere zijde dreigt een ge
vaar, dat toenemende sociale afhanke
lijkheid van den Staat ook zal leiden
tot geestelijke tyrannie. Maar dit ge
vaar is niet te keeren door een stelsel
matig verzet tegen eischen, die uit de
r aa.tsrhPTiuelijke ontwikkeling voort-
vlcrien, of die ~ehoden zün door °roo-
te volksbelangen. Trouwens, ook in de
maatschappelijke o- i isaties,
die allen omvatten, kan voor den en-
b ling dit gevaar dreigen.
Ook komt men er niet met een zoo
lang mogelijk „tegenhouden", om ten
slotte mee te gaan, als verzet toch fei
telijk niet meer baten zou. Ge hebt dan
geen leiding gegeven, maar ge zijt
overwonnen.
Vóór alle dingen is noodig, dat een
Staat, die geroepen wordt om al die
per in te grijpen in de- gang van het
maatschappelijke leven, die al breeder
terrein van werkzaamheid zich ziet
aangewezen, zich gebonden weet aan
de ordinantiën Gods, aan de geboden
van recht en gerechtigheid. Het is wel
zeer noodig, daaraan met grooten na-
diuk te herinneren. Het is immers de
ellende van dezen tijd, dat de Staten
bij hun economische politiek naar hoo-
ger recht niet hebben gevraagd!
In een constitutioneelen Staat nu
bangt zeer veel aan de publieke opinie,
aan den volksgeest. Voor het
recht moet geijverd. Voor geeste
lijk v r ij h e i d, ook bij sociale ge
bondenheid, met alle kracht het pleit
frevoerd. Dat is vóór alle dingen der
Christenen taak.
Maar er is méér.
Het Christendom wil den enkelen
mensch ook den zwakkere! ge
bracht zien tot volle ontplooiing van al
zijn krachten en gaven Zóó echter, dat
d6 gemeenschap waarlijk verrijkt
wordt en zich meer harmonisch ont
wikkelen kan. Maar de Staat, die van
uit één centraal punt, alles poogt te
regelen, zou met zijn machtigen arm
bet leven allicht kunnen verstikken,
oe energie der menschen verlammen
en hun persoonlijk verantwoordelijk
heidsbesef ondermijnen.
Tenslotte wordt ook het Staatsge
zag uitgeoefend niet alleen door zon
dige, maar ook door bemerkte men
schen, die niet alles kunnen overzien.
Daarom moet gezocht worden naar
een meer harmonische samenwerking
tusschen het staatsgezag en de maat
schappelijke krachten. Dat is de les
der historie die met vlammende let
ters ons geboekstaafd wordt.
Directe bemoeienis van de Overheid
zal noodzakelijk zijn. Eveneens Staats-
en Gemeente-exploitatie in verschil
lende omstandigheden noodzakelijk-
zijn. Maar toch is dan verkeerde en
onpractische Staatsbemoeiing minder
te duchten.
Die taak is niet gemakkelijk. Maar
tcch niet onmogelijk.
De maatschappelijke ontwikkeling
zelve komt ons te hulp.
Immers leeft in de Maatschappij al
n eer de organisatie-idee. En
de Staat zoekt met de organisaties al
meer contact.
Wel is er thans „reactie", is er een
w eeropleving van individualistische
strevingen. De economische malaise
oefent hier steeds nog invloed. Maar
al te ongerust maken wij ons over die
reactie niet. Zij zal niet duurzaam
kunnen tegenhouden wat voortvloeit
uit de ontwikkeling der maatschappij.
Ongetwijfeld kan zij veel kwaad
doen. Zij kan botsingen doen ontstaan,
die zeer wel" te vermijden zouden zijn
geweest. Maar juist die botsingen, hoe
betreurenswaardig ook op zich zelf,
t'onaire individualisme nog duidelij-
zullen de onhoudbaarheid van 't reac-
ker in het licht stellen.
Aan de andere zijde houden wij ook
vast aan de souvereiniteit in eigen
kring. Het gezin, de Kerk en ook zoo
veel andere levensterreinen daar be
hoort de Overheidsbemoeienis niet
thuis.
Daar heeft do Overheid slechts een
beschermende taak.
Zoo moeten wij in de historische
ontwikkeling der dingen Gods vinger
zien, Hem danken voor die leiding en
Hem bidden om voorlichting door zijn
Geest.
STADSNIEUWS.
GEREF. JEUGDRAAD.
Gisteravond werd in het catechisa-
tj'elokaal van Ds. Bouwman een alge-
meene vergadering gehouden van den
Geref. Jeugdraad. De opkomst was be
vredigend. Vooral de dames t waren
'S,oed vertegenwoordigd.
De vergadering stond onder leiding
van den heer Abr. v. Weeren Hz., die
aan 't begin van de bijeenkomst liet
zingen Ps. 89 7, en voorging in gebed,
waarna gelezen werd een gedeelte van
Spreuken 3.
In een kort openingswoord wees spr.
daarna op de groote verwereldlijking
in den modernen tijd. De Spreuken
dichter wijst er op, dat dit alle slechts
bedrog en schijn is. Wij wenschen ons
naar dat woord te richten, ondanks
onze jeugd, waar de vijand op loert.
Als Geref. Jeugdorganisaties heffen
we tegen het roepen van de wereld de
kruisbanier van Koning Jezus op.
Nadat vervolgens spr. allen hartelijk
had welkom gelieeten, werden de no
tulen van de vorige algtmeene verga
dering gelezen en onveranderd goed
gekeurd.
Daarna las de secretaris, de heer P.
A. Kouwenhoven, het jaarverslag,
waarin geconstateerd werd, dat het
afgeloopen jaar, hoewel beter dan het
vorige, niet bijzonder vruchtbaar is
geweest. Maar toch heeft men niet
slilgezeten. De propaganda is weder
ter hand genomen en 3 cursusavonden
zijn gehouden, die echter slechts
spaarzaam bezocht werden.
De commissie voor 't Jeugdhuis
heeft de propaganda voor deze stich
ting krachtig ter hand genomen. Een
f 200 werd opgehaald, dus in elk geval
een aardig begin. oMedig zal op den
ingeslagen weg worden voortgegaan.
Als nieuwe leden traden toe de
Geref. Oudervereeniging en de Herv.
J.V. op G. G. „Calvijn". Twee voorzit
ters legden in het afgeloopen jaar in
verband met hun vertrek uit de stad
hun functies neer, zoodat de presi-
dentsplaats thans niet bezet is.
Na eenige bespreking werd dit jaar
verslag onder dank aan den secretaris
goedgekeurd.
Nadat vervolgens een oogenblik
pauze was gehouden werden enkele
ingekomen stukken behandeld, waar
na de voorzittersvacature werd be
sproken.
Met groote meerderheid van stem
men werd gekozen de heer A. v. Wee-
ren Hz., die deze benoeming aannam.
Tenslotte kwam in bespreking de
propaganda-actie. Verschillende denk
beelden werden door de leden geop
perd, die thans door het Bestuur nader
overwogen zullen worden en waarover
piae-advies zal worden uitgebracht.
De vergadering was het er in 't al
gemeen over eens dat er maandelijks
moet vergaderd worden.
Nadat over het punt in kwestie lan
gen tijd gesproken was besloot men
weder te vergaderen op Maandag 9
Juli, waar dan spijkers met koppen
zullen worden geslagen.
De opgewekte en gezellige vergade
ring werd te ongeveer half elf door
den, heer Vallentgoed met dankgebed
gesloten.
HONGAARSCHE VACANTIETREIN.
Door het Leidsch Hongaarsch Co
mité wordt medegedeeld, dat dezen
zomer een Hongaarsche vacantietrein
zal rijden, om kinderen, die daartoe
door hun vroegere pleegouders worden
uitgenoodigd, de, gelegenheid te bieden
hun vacantie in Holland door te bren
gen. Deze trein zal uit Boedapest ver-
tiekken op 2 Juli a.s. en hier te land§
aankomen op 4 Juli, terwijl de terug
keer der kinderen is bepaald op onge
veer half September.
De retourreiskosten Boedapest
Arnhem of Utrecht, bedragen voor
kinderen tot en met 12 jaar f 21; voor
kinderen'van 13 tot 15 jaar f 27; voor
kinderen van 16 en 17 jaar f 56.
Wie een kind voor dezen trein aan
wil vragen melde dit spoedig aan den
lieer Ph. Wessels, Papegaaistraat 14,
te Goes, die de administratie van de
zen trein voor het geheele land op zich
heeft genomen.
BENOEMING LECTOR.
Bij Koninklijk Besluit is met in
gang van 1 Juli benoemd aan de uni
versiteit, alhier, in de faculteit van
wis- en natuurkunde om onderwijs te
geven in de dierkunde tot lector dr.
Boschma, thans hoofdassistent voor de
zoölogie.
ZWEEDSCH STUDENTEN-KOOR.
Wij vestigen nadrukkelijk den aan
dacht op een adverentie in dit num
mer van ons blad, en op het affiche
vcor het raam van ons kantoor, waar
bij zakelijke mededeelingen worden
gedaan over het Zweedsche studenten
koor „Orpheus' Dienaren" dat Vrijdag
15 Juni alhier in de Groote Stadszaal
zal optreden.
Koorzang wordt door ons altijd op
bijzonder hoogen prijs gesteld, vooral
wanneer buitenlandsche koren optre
den. Duitsche, Engelsche, Russische
koren, die herhaaldelijk in Holland
komen, al komen ze niet altijd in Lei
den, leeren ons gewoonlijk ook iets
van de ziel van het volk. De program
ma's geven behalve werken van meer
aigemeenen aard, meestal ook werken
van folkloristischen aard, waaruit in
't bijzonder de volksziel spreekt. Dat
een Scandinavisch koor een tournee
door ons land maakte, is zeker nog
niet veel voorgekomen. Des te be
nieuwder zijn we naar de resultaten
van dit optreden. De Zweden zijn een
volk van fijne beschaving. We ver
wachten dus ook een uitvoering, die
zich zal onderscheiden door een losse
voornaamheid en tintelende klank
schoonheid.
Uit .de bladen weet men, dat aan dit
koor steeds een der prinsen uit het
huis Bernadotte verbonden is, en dat
bet koor bij zijn komst in ons land
.zijn opwachting maakte op Het Loo.
De Hollandsche concert-directie Dr.
De Koos maakt zich verdienstelijk
door koor en publiek tot elkaar te
brengen.
Wij grijpen deze gelegenheid aan,
om tevens nog eens te wijzen op de
prachtige serie abonnements-concer-
ten, welke Dr. De Koos weer voor Lei
den beeft samengesteld voor bet ko
mende seizoen.
De violist Huberman, 19 October; de
cellist Hans Kindier, 23 November; de
zangeres Birgit Engell, 1 Februari '29
zijn internationaal beroemd, even be
kend is het Budapester Trio, en ten
slotte wordt op 1 Maart '29 de serie
weer besloten met het optreden van
het Concertgebouw-orkest, onder lei
ding van Dr. Willem Mengelberg. Men
weet. dat de geheele serie concerten
slechts 10 gulden kost.
Wij komen op de uitvoerenden nog
terug.
EX. APOTHEKERS-ASSISTENTEN.
Geslaagd de dames: W. F. Huur
man, geb. te Leiden; Tb. C. van Dale,
geb. te Amsterdam; S. D. van Gompel,
geb. te Rotterdam en de heer J. P. A.
Haarmans, geb. te Leiden.
Door de politie is aangehouden
de 18-jarige J. B., alhier, die Van de
Stedelijke Lichtfabrieken enkele tsuk-
jes kabel had weggenomen. Na ver
hoor is de jongen weer op vrije voeten
gesteld.
BINNENLAND.
DE KONINKLIJKE FAMILIE.
Gisteren zijn II. M. de Koningin en
H. K. H. Prinses Juliana voor een dag
op het Paleis Soestdijk van H. M. de
Koningin-Moeder aangekomen, ten
einde, althans wanneer het weder het
toelaat, des namiddags met H. M. de
Koningin-Moeder een excursie te ma
ken naar bet Naardermeer, uitgaande
van de Vereeniging voor het behoud
van natuurmonumenten.
De Koningin en de Prinses, die
heden te Amsterdam aankomen ter
bijwoning van de uitvoering der Wag
ner Vereeniging in den Stads Schouw
burg, zullen zich na afloop der voor
stelling begeven naar het Koninklijk
Paleis op den Dam, om daar te over
nachten.
Voorts ligt het in het voornemen
van de Koningin om Zondagmorgen
de Godsdienstoefening te Amsterdam
bij te wonen.
Daarna zullen de hooge bezoeksters
naar Het Loo vertrekken.
EERE-PROMOTIES.
In tegenwoordigheid van het be
stuur en den senaat van de Nederland
sche Handelshoogeschool, zeer vele
belangstellenden van Rotterdam, uit
Eindhoven en van elders, en een aan
tal studenten, voor wie nog enkele rij
en plaatsen konden worden beschik
baar gesteld, beeft gistermiddag in
het gebouw aan den Pieter de Hoogh-
weg de eere-promotie plaats gehad
van de heeren G. II. Hintzen te Rot
terdam en A. F. Philips te Eindhoven,
tot doctor honoris causa in de handels
wetenschap, waarbij als promotoren
optraden resp. Prof. Mr. F. de Vries
en Prof. Dr. N. J. Polak.
HET 40-JARIG JUBILEUM VAN DE
„NIEUWE MEERBODE".
Het A. R. orgaan voor Haarlemmer
meer, Aalsmeer een omstreken, „De
Nieuwe Meerbode", hoopt in 't laatst
van deze maand haar 40-jarig bestaan
te herdenken.
Naar aanleiding van dit jubileum
zal in samenwerking met de A. R.
Kiesvereeniging te Aalsmeer, die ge
lijktijdig haar 40-jarig jubileum mag
herdenken, op 28 Juni tè Aalsmeer
een groote feestvergadering worden
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22l/9 cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
De pogingen van den Philipszender
om met de „Italia" in contact te ko
nten zijn tot gisterenavond zonder suc
ces gebleven.
Nederland ratificeert de opium-con
ventie.
Twee eere-promoties te Rotterdam.
Dé Koninklijke familie voor één dag
te Amsterdam.
Buitenland.
Afscheid van Mr. Rost van Tonnin
gen van den Volkenbond.
Peking is door generaal Jen bezet
Een proclamatie van de regeering te
Nanking.
Bloedige vechtpartij in den Prnisi-
schen Landdag.
Mislukte moordaanslag op den Ja®
panschen premier.
De „Citta di Milano" heelt verbin
ding met de „Italia" gekregen.
gehouden, waarin o.a. door den Di
recteur-Hoofdredacteur der „Nieuw©
Meerbode" een gedachtenisrede zal
worden uitgesproken.
Voorts is het de bedoeling een extra
no. van het blad uit te geven, verlucht
met vele foto's van vroegere en tegen
woordige medewerkers.
MR. C. C. GEERTSEMA.
De heer Mr. C. C. Geertsema, oud
commissaris der Koningin in de pro
vincie Groningen, viert heden zijn 85-
sten verjaardag.
Ondanks dezen hoogen leeftijd doet
Mr. Geertsema nog altijd zeer veel in
het belang van de stad en van het ge
west, aan welks hoofd hij beeft ge
staan van 1892—1917.
ENCEPHALITIS NA INENTING.
Op de reeds gisteren in ons blad
vermelde vragen van den beer Krij
ger, lid der Tweede Kamer, betreffen
de encephalitis na inenting, heeft de
minister van arbeid, handel en nij-
verheid het volgende geantwoord:
Dat in geneeskundigen kring een
overtuiging als in de eerste vraag be
doeld, zou bestaan, is den ondergetee-
kende niet bekend. Voor zoover zoo
danige overtuiging mocht bestaan, is
zij ongegrond en geeft zij blijk van
'n voor 't Staatstoezicht op de volksge
zondheid krenkend wantrouwen.
De mededeelingen inzake besmet
telijke ziekten en die omtrent de en
cephalitis, worden voor de Staatscou
rant verstrekt door den hoofdinspec
teur van de volksgezondheid.
Het tweede deel van de eerste vraag
wordt ontkennend beantwoord. Er
wordt niets achter gehouden.
De tweede vraag wordt ontkennend
beantwoord, omdat er geen enkelen
grond voor dergelijken maatregel be
staat.
Aan het vorenstaande kan spr. ove
rigens toevoegen, dat van alle berich
ten, betreffende positieve en dubieuze
gevallen, die van medici inkomen, en
van de daarbij behoorende bijzonder
heden aan alle leden van de encepha-
litis-commissie mededeeling gedaan
wordt.
Ondergeteekende beeft de commis
sie verzocht vóór 1 Augustus hem van
advies te dienen omtrent de vraag, of
de schorsing moet worden verlengd.
In dit advies zal ongetwijfeld naast
een mededeeling omtrent den stand
van het onderzoek ook een overzicht
omtrent de encephalitis-gevallen uit.
den laatsten tijd worden opgenomen.
Het ligt in het voornemen dit ad
vies ter kennis van de Kamer te bren
gen, hetzij bij een ontwerp tot ver
lenging der schorsing, hetzij bij apar
te nota.
DE FOUT BIJ HET EINDEXAMEN
H. B. S.
Het lid der Tweede Kamer, Mejuffr.
Westerman hééft aan den minister
van onderwijs, kunsten en weten
schappen de volgende vragen gesteld:
1. Is het juist, dat in een van de op
gaven voor het vak- trigonometrie op
het eind-examen voor de hoogere bur
gerscholen (met vijfjarisfen cursus),
dat thans wordt afgenomen, een fout
voorkwam, waardoor dat vraagstuk
niet op te lossen was?
2. Indien deze vraag bevestigend be
antwoord wordt, is dan de Minister
niet van meening, dat het zeer afkeu
renswaardig is, dat deze examenopga
ven blijkbaar zonder voldoende con
trole aan de examinandi zijn opgege
ven?
3. Is de Minister bereid om te zor-
