CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
9de JAARGANG
ZATERDAG 12 MEI 1928
NUMMER 2434
ABONNEMENTSPRIJS
in Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week1 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Adrertentiën per regel 22l/s cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Schweitzer vertrokken.
Dinsdag heeft de man, wiens naam
gedurende enkele weken zeer terecht
op veler lippen was, ons land verlaten,
om ook nog Engeland te bereizen, al
vorens zijn zelfopofferend werk in
Lambarene weer op te vatten.
Onze beste wenscher. volgen hem
voor zijn reis en voor zijn buitenge
wonen arbeid in Midden-Afrika.
Wij zien hem ook na als den man,
die op ontroerende wijze ons kwam
zeggen, wie onze naaste is en wat we
voor onze zwarte broeders moeten
doen.
Verschillende bladen, ook van ver
schil lende richting hebben artikelen
aan dezen groote gewijd. O.a. ook de
Nieuwe Rott. Crt., die in een artikel
van den heer H. G. Cannegieter ook
schrijft over de oorzaak van Schweit
zer's populariteit en of hij onze zen
ding concurrentie heeft aangedaan.
Zeker wel interessante punten om
eens te overwegen. OI de echt-eenvou-
dige medicijnmeester van Midden-
Afrika er vrede mee zal hebben als
zijn vriend Cannegieter hem en zijn
werk zóó belicht is een andere vraag.
Cannegieter schrijft toch: „Het ge
heim van Schweitzer's populariteit
ligt in zijn drievuldigen doctorstitel.
Deze man staat in alle opzichten op
het hoogste peil der moderne cultuur
een met al haar hoogste gaven begena
digd troetelkind van de fortuin".
Zoo gaat de onthulling van het ge
heim voort, later zelfs ontsierd met
een beeldspraak, ontleend aan het
kaartspel: „Schweitzer is als een
kaartspeler, die alle azen en poppen
in zijn hand heeft, maar een eenvou
dige harten-twee op tafel legt. Tot
stomme verbazing der medespelers'.
Zoo platvloers huldigt het vrijzin
nige blad dezen wezenlijk grooten
rnan.
Wij meenen, dat het overgroote deel
der hoorders in de Hooglandsche Kerk
en in zooveel andere kerken in ons
vaderland wel hooger beweegredenen
voor hun belangstelling gehad heeft.
Dat dit waren zijn ontzaglijk medege
voel voor die arme ellendigen in Afri
ka en vooral ook het verband, dat
Schweitzer's werk hield met de zen
ding.
We mogen met Schweizter veel ver
schillen, als hij ons zei, zich door
Christus tot dit werk geroepen te voe
len dan weten we, dat hij daarmee in
de meeste harten een snaar deed tril
len, die niet in beweging kwam om
den drievuldigen doctor te eeren in
de eerste plaats, maar vooral den zen
deling-arts, die om Christus' wille zijn
leven wijdt aan de ellendigen, waar
de Groote Medicijnmeester hem heen-
riep.
Mo ar van zulk een beweegreden rept
het artikel van Cannegieter niet en als
het iets ztgt over de barmhartigheid
die in Christus haar oorsprong heeft,
smaalt het daarover. Stellig niet zoo
als Schweitzer wil, maar oer-vrij-
7innig.
Schweitzer en onze zending
We hebben kwakzalvers en kwas-
telorums genoeg. In Christelijke barm
hartigheid, volksopvoeding, sociaal
werk en liefde voor den tropischen
broeder wordt gecharletanneerd ter
meerdere glorie van het ijdele en dier
bare Ik".
Zoo wordt in het algemeen dan alle
Christelijk werk voor den tropischen
broeder gekwalificeerd. Nog altijd de
loon van het slag denkende menschen
dat Idenburg eens den dweper van
Buitenzorg noemde. Menschen. die
van het zendingswerk niets of weinig
weten, niets of weinig begrijpen van
de opofferingen, die wel niet door
groote geleerden, maar toch wel door
toegewijde arbeiders op de zendings-
velden en vooral ook in de zendings
hospitalen worden gegeven. Hiervan
snapt de vrijzinnigheid niets omdat
ze er niet aan doet. En als ze er iets
aan ging doen, was het omdat ze er
oen beschermingsmiddel in zag.
Wellicht komt het zoo, dat de heer
Cannegieter van de Schweitzerhuldi-
ging niets heeft begrepen.
't Zij hem vergeven. Hij vernam in
de kringen van het rechtvaardig den
kend deel der natie ook zoo miniem
weinig van de zending, en de chris
telijke barmhartigheid die in Indië en
in ons vaderland zooveel zegen bracht.
Schweitzer had er beter begrip
van toen hij den heer Cannegieter zijn
vrees te kennen gaf, dat hij de medi
sche zending van Holland concur
rentie zou aandoen, als alle aandacht
zoo op hem viel. Cannegieter heeft
toen geantwoord, ondanks zijn vroe
ger uitgesproken meening over Chris
telijke charletannerie, dat Schweitzer
zulk een gevolg niet hoefde te vree
zen. Bij ons zou juist het besef van
onze verplichting jegens de inboor
lingen in onze eigen overzeesche ge
westen versterkt zijn.
't Is voor de vrijzinnigheid minstens
10 maal te hopen. Cannegieter verba-
ze zich niet al te zeer over de f 1100
collecte in de Hooglandsche kerk, die
bovendien nog voor een groot deel uit
de zakken van zendingsliefhebbers
kwam. Hij neme ook eens goed kennis
van de sommen aan zending en barm
hartigheid door de Christelijke Ik-ver-
eerders hier besteed. Neme ook eens
kennis van wat door mannen als o.a.
Zendeling Van Eelen te Lao Simomo
onder de melaatschen van Sumatra
wordt gedaan en door Duitsche zoo
wel als Nederlandsche zendelingen
elk in hun ressort wordt verricht on
der vaak zeer moeilijke omstandig
heden. Neme ook eens kennis van Dr.
Scheurer's arbeid en begrijpe dan
misschien eens beter, waarom Prof.
Schweitzer vreesde, echt vreemde, con
currentie te hebben ac.ngedaan. De
eerbied voor Schweitzer's persoon en
zielenadel zal er mee stijgen en mis
schien ook voor de „charletannerie"
der Christelijke „kwastelorums".
V Nol een ander voorbeeld.
Wij hebben van de „charletannerie"
der Christelijke „kwastelorums" nog
niet genoeg gezegd. Nog een voorbeeld
willen we noemen. Vooral omdat het
zoo sprekend Prof. Schweitzer aan
vult. Wij bedoelen Dr. van Andel.
Prof. Alb. Schweitzer wordt door
liefde gedrongen. In overgegeven, ech
te zendingsliefde, werkt hij daar in
het sombere Lambarene. Schweitzer
volgt de uitspraak van zijn ziel, de
oprechte liefde.
Wel verre van zichzelf of, zooals
Cannegieter het uitdrukt, de „meerde
re glorie van het ijdele en dierbare Ik
te zoeken, was de grondtoon van de
verklaring van Dr. van Andel j.l. Don
derdagavond: Gehoorzaamheid aan
Gods bevel. Engelenwerk, door Jezus
aan Zijn Kerk toevertrouwd, verrich
ten daar in Solo. Zeker, ook liefde, op
rechte. hooggestemde, edele liefde is
daarvoor noodig, maar toch is de ge
hoorzaamheid meer. Dan, wanneer de
liefde het niet meer uithoudt, is de
gehoorzaamheid sterk, omdat Gods
werk door God Zelf in ons gewrocht
wordt.
Van Andel zeide het zoo opmerke
lijk schoon: Als wij eens niet predikten
hoe zou het mogelijk zijn het be
vel van Christus niet op te volgen
dan nog zouden wij als Christenen
barmhartigheid bewijzen. Daarmede
was scherp geteekend het groote ver
schil in het uitgangspunt van het
werk. Prediken, engelenwerk aan
menschen opgedragen. Barmhartig
heid bewijzen, omdat wij barmhartig
heid ontvingen.
Zoo opgevat, kan er in het barm
hartigheid bewijzen, een dienen van
het eigen Ik gelegen zijn. Maar pre
diken. zending drijven, zooals Jezus
aan Zijn Kerk gebood, alle volken,
alle dagen, leeren onderhouden alle
geboden, omdat Christus gegeven is
alle macht in den hemel en op aarde
dat is een zoo hoog ideaal, daar kan
o-een mensrhelïik Ik bij.
Daarom beseft een man als Canne
gieter ook niet het groote geheim van
de Zending. Hij ziet niet het groote
verschil tussch.en Evangelieprediking
en weldoen uit liefde.
Dat ziet hij niet. Ds. Banning niet,
die in de Bliide Wereld over dit on
derwerp schreef, noch Dr. Fetter, die
in de Stroom dit punt behandelde,
noch (Ds.) J. J. M(eijer). die zich tot
schrijven over Schweitzer's lof geroe
pen gevoelde. Allen hebben het over
de liefde. Gehoorzaamheid wordt niet
genoemd. Maar dat is dan ook genade
om ootmoedig gehoorzaam te volgen.
STADSNIEUWS.
HET HULDEBLIJK AAN H. M. DE
KONINGIN-MOEDER.
De aanbieding van het Huldeblijk
aan H. M. de Koningin-Moeder zal
plaats hebben op den dag, waarop het
50 jaren geleden zal zijn, dat H. M.
ons land, als Nederlandsche Vorstin
heeft betreden.
De collecte voor het Huldeblijk zal
gehouden worden op 15, 16, 18 en 19
Mei e.k.
Zij, die hun geld langs anderen weg
wenschen te brengen, kunnen het
storten onder giro no. 44545 ten name
van Mevr. Coebergh.
NAAR DE ITALIAANSCHE RIVIèRA
EN ZWITSERLAND.
Voor het kantoor- en fabrieksperso-
neel der N. V. Sanders' Zeep- en Eau
de Cologne-fabrieken „De Ster", hene
vens een aantal genoodigden, hield de
heer J. C. Christiaanse gisteravond in
een der zalen van het fabrieksgebouw
een lezing met lichtbeelden over bo
vengenoemd onderwerp.
Ofschoon de lezing dus binnen be
sloten kring plaats vond, achten wij
ze belangrijk genoeg, er een kort ver
slag aan te wijden. Dit moge tevens
dienen als een heel korte en onvolle
dige inleiding, omdat te eeniger tijd
de voordracht in breeder kring zal
worden gehouden.
De heer Christiaanse, die eiken zo
mer een reis doet naar Centraal Euro
pa, Zwitserland heeft wel zijn groot
ste liefde begint steeds met van
Holland uit te gaan. En telkens roept
hij ons door middel van zijn lantaarn
plaatjes toe: „Menschen, kijkt uit je
oogen; ziet, hoe mooi Holland is. Ge
niet van Hollands schoonheid, die
hier, in de onmiddellijke nabijheid
van Leiden, te vinden is voor wie
oogen en een hart heeft".
Zoo genoten we ook ditmaal van
eenige fraaie foto's van Mooi Holland.
Vervolgens wees spr. ons op het
bouwkunstig en het natuurschoon van
België.
Daarna trokken we via Zwitserland
langs het prachtige Lago Maggiore
naar Milaan en Genua.
Met een keur van lichtbeelden, op
geestdriftige wijze toegelicht, werd
ons een indruk gegeven van de schoon
heid dezer plaatseh.
We weten niet wat het meest boei
de, de trotsche natuurtafereelen langs
de Middellandsche Zee, dan wel de
devote kunstzin, waarvan de beroem
de Campo Santo te Genua getuigt. En
daarbij is dit wel de eigenaardige be
koring van deze lezingen, dat we niet
alleen de wonderwerken van natuur
en kunstzin te aanschouwen krijgen,
maar ons door enkele typische trek
ken de psyche van de menschen, die
er leven en werken en gelooven wordt
geopenbaard. En dat spreekt wel 't al
lermeest, als de spr, ons weer terug
brengt naar Zwitserland en daar met
zijn onafscheidelijken tochtgenoot en
den trouwen, stoeren gids over de
woeste oneindigheid van den Aletsch-
gletscher voert naar het Junkfrau-
jocli.
Naast indrukwekkende natuurtafe
reelen van geweldige bergwanden en
toppen, waarover de eeuwige sneeuw
haar majestueuze glorie spreidt, krij
gen wij den onuitwischbaren indruk
van menschen uit het graniet van die
bergen geboren, stoer in hun werk,
stoer in hun trouw, stoer in hun ge
loof.
Het is altijd een genot met men
schen in aanraking te komen, die een
aanstekelijke geestdrift bezitten voor
de zaak, waarvoor ze zich interessee
ren. Zoo een is de heer Christiaanse.
Hij reist met een open oog en met een
open hart, en houdt zijn verworven
schatten niet voor zich alleen, maar
strooit ze rond zich heen om schoon
heidszin en idealisme te wekken
Moge hij zeer, zeer velen geestelijk
verrijken met deze uiterst boeiende,
leerzame en voor het gemoedsleven
opbouwende voordracht.
NATIONAAL LORENTZ COMITé.
De reeds bestaande plaatselijke Lo-
rentz-Comité's te Arnhem en Leiden,
zoomede vertegenwoordigers van het
Haarlemsche gem. bestuur, hebben
zich vereenigd, teneinde de totstand
koming te bevorderen van een uitge
breid „Nationaal Lorentz-Comité", dat
zal trachten de middelen bijeen te
krijgen om de nagedachtenis van den
beroemden natuurkundige, Hendrik
Anton Lorentz op grootsche wijze te
eeren.
Jhr. Mr. D. J. de Geer, minister-pre
sident en Mr. M. A. M. Waszink, mi
nister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen, hebben het eere-voorzit-
terschap van dat Comité aanvaard,
Het uitvoerend comité is samenge
steld uit de heeren:
Dr. J. Th. Visser, oud-minister van
onderwijs, kunsten en wetenschappen,
voorzitter;
Mr. Dr. J. A. C. Graaf van Lynden
van Sandenburg, opperkamerheer
van H. M. de Koningin en benoemd
vice president van den Raad van.
State, onder-voorzitter.
Mr. A. J. L. van Beek Calkoen, chef
der afdeeling Hooger Onderwijs van
het Departement van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen.
S. P. van Enghen, Oud-voorzitter
der Kamer van Koophandel te Am
sterdam.
Jhr. Mr. C. Feith, secretaris-generaal
van het Departement van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen.
Prof. Dr. A. D. Fokker te Haarlem.
C. Maarschalk, burgemeester der
gemeente Haarlem.
A. C. Mees, directeur der Internatio
nale Crediet- en Handelsvereeniging
„Rotterdam" te Rotterdam.
Mr. S. J. R. de Monchy. burgemees
ter der gemeente Arnhem.
Mr. A. van de Sande Bakhuyzen,
burgemeester van de gemeente Lei
den.
Prof. Dr. A. J. Wensinck, rector
magnificus der Rijksuniversiteit te
Leiden.
Prof. F. A. F. C. Went, voorzitter
van de afdeeling van de wis- en na
tuurkundige wetenschappen der Ko
ninklijke Academie van Wetenschap
pen.
Mr. A. J. M. G. Baron van Wijnber
gen, lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal.
Mr. J. A. G. Baron de Vos van Steen-
wijk, raadsheer in het gerechtshof te
Arnhem, secretaris-penningmeester.
Mr. E. de Visser, advocaat en procu
reur te Arnhem, adjunct-secretaris.
Zoodra het nationaal Comité in zijn
geheel zal zijn gevormd, zal een alge-
meene omroep in de dagbladen wor
den geplr^tst, waarin de te Arnhem,
Leiden en Haarlem reeds tot uiting ge
komen wenschen zullen worden ver
meld en waarbij een ieder in de gele
genheid zal worden gesteld te toonen
dat Nederland de nagedachtenis van
een zijner beste en begaafste zonen op
waardige wijze weet te huldigen.
EEN EIGEN GEBOUW.
In de vergadering van leden der
vereeniging voor Vrouwelijke Studen
ten (V. V. S. L.) alhier, is gisteravond
besloten tot aankoop van perceel Ra
penburg 67, vroeger bewoond door den
burgemeester van Leiden, Jhr. Mr. Dr.
N. C. de Gijselaar, dat bestemd wordt
als clubhuis voor de vereeniging.
DE INBRAKEN TE LEIDEN EN
OMGEVING.
De Officier van Justitie bij de Recht-
bahk te 's-Gravenhage, mr. Rijkens, en
mr. v. d. Burg v. Lichtenberg, hebben
gisterenmiddag, vergezeld van politie
uit Leiden en Oegstgeest in verband
met de den laatsten tijd in Leiden en
omgeving plaats gehad hebbende in
braken een inval gedaan ter huize
van den mesthandelaar v. B. aan den
Hooge Morschweg te Oegstgeest. Een
partij gouden en zilveren voorwerpen
is in beslag genomen.
ONDERZOEKINGEN B7J LAGE
TEMPERATUREN.
Prof. Borelius en zijn assistent uit
Stockholm zijn alhier aangekomen om
hier gedurende eenigen tijd in het
Cryogeen-laboratorium in samenwer
king met prof. Keesom onderzoekin
gen te verrichten bij lage temperatu-
LEIDSCHE VRIJWILLIGE
BRANDWEER.
In de gisterenavond onder voorzit
terschap van den heer J. de Cler in „In
den vergulden Turk" gehouden verga
dering van het kader der Leidsche
Vrijwillige Brandweer is besloten, aan
B. en W. via den Brandweercomman
dant te verzoeken:
le, de alarmeering van de Vrijwil
lige Brandweer te wijzigen door het
aanbrengen van automaten op de gas
leiding. De directeur der gasfabriek
erkent de mogelijkheid van dit veel
goedkoopere stelsel;
2e. de instructie zoodanig te wijzi
gen, dat het personeel der Vrijwillige
Brandweer met het late, 2e en 3e alarrn
vroeger wordt opgeroepen, waardoor
de vrijwillige brandweer meer geëx
ploiteerd wordt en daardoor te komen
tot een minder dure exploitatie der
brandweer.
Voorts ligt het in de bedoeling, aan
B. en W. te verzoeken op verschillende
punten in de stad brandputten te ma
ken en er bij den Commandant op aan
te dringen ,voor enkelen van de vrij
willige brandweer laarzen beschik
baar te stellen.
ADRES AAN DEN RAAD.
Door een aantal winkeliers aan den
Haarlemmerstraat en de Donkersteeg
is een adres aan den Raad gericht,
waarin zij wijzen op het hinderlijke
van den straatverkoop in deze straten
en verzoeken maatregelen daartegen
te nemen.
Maandag hopen wij het adres in
extenso op te nemen.
EX. APOTHEKERS-ASSISTENTEN.
Opgeroepen 4 candidaten. Geslaagd
Mej. M. Kolen geboren te 's-Graven
hage en de heer L. Grevelink geboren
te Vriezenveen.
AANHOUDING.
Door de politie alhier is aangehou
den H. A. L. de B., die door de Recht
bank te 's-Gravenhage is veroordeeld
tot 1 jaar gevangenisstraf wegens he
ling.
H. de V. heeft aangifte gedaan
van diefstal van een rijwiel, dat onbe
heerd stond in de Janvossensteeg.
Gisteren heeft op het Rapenburg
nabij de Kloksteeg een aanrijding
plaats gehad tusschen een auto, be
stuurd door P. J. v. K. en den wielrij
der J. de K. Deze laatste bekwam eeni-
Binnenland.
Bezoek van Prins Hendrik aan
Haarlem.
Interpellatie-Ketelaar over de Oot-
marsumsche schoolkwestie.
Het antwoord van de Minister over
een onderzoek naar de oorzaken der
veenbranden.
Gouverneur Rutgers met gezin naar
Suriname vertrokken.
Buitenland.
Nanking's beroep op den Volken
bond.
Tsjang Tso Lin zou zich terugtrek
ken.
Prins Carol heeft verzocht, zich in
Italië te mogen vestigen.
Sprinkhanenplaag in Arabië.
De „Italia" is wegens het ongunsti
ge weer naar Kingsbay teruggekeerd.
ge lichte verwondingen en is in het
Ac. Ziekenhuis verbonden.
Op de HoogewCv,rd heeft gisteren
een handwagen, die door onbekend
gebleven jongens in beweging werd
gebracht, de winkelruit van het per
ceel 37 vernield.
BINNENLAND.
NA DE VEENBRANDEN.
Minister Kan dankt de brandweer.
De Minister van Binnenlandsche
Zaken cn Landbouw heeft den com
mandant der brandweer te Amster
dam en den hoofd-commissaris van
politie te 's Gravenhage een brief ge
zonden, waarin Minister Kan schrijft,
dat, nu mag worden aangenomen, dat
de veenbranden in Drente bedwongen
zijn, het hem een behoefte is den
hoofden van de brandweer in Amster
dam en Den Haag de verzekering te
geven van zijn bijzondere erkentelijk
heid voor de wijze, waarop zij gevolg
hebben gegeven aan zijn telegrafisch
uit Emmen gedaan verzoek.
In ongelooflijk korten tijd waren
de mannen ter plaatse en zij hebben
hun uiterst zware taak verricht met
een toewijding boven lof verheven.
Ongetwijfeld is het, zoo schrijft de
minister verder, aan dit krachtig op
treden, in samenwerking met dat van
andere brandweerlieden, te danken,
dat de ramp niet den omvang heeft
aangenomen, die aanvankelijk dreigde
De Groningsche Brandweer.
De waarnemend burgemeester van
Groningen, de heer A. Catz, heeft Vrij
dagavond in de brandweerkazerne, de
manschappen, die aan het blusschings
werkwerk in de Drentsche venen heb
ben deelgenomen, gehuldigd .voor het
kranige werk, dat zij aldaar hebben
verricht.
Het antwoord op de vragen van den
heer Schaper.
Op de vragen van den heer Schaper
betreffende het instellen van een on
derzoek naar de oorzaken van de bran
den in de Drentsche venen, hebben de
ministers Donner, Slotemaker de Brui
ne en Kan medegedeeld, kennis te
hebben genomen van de ernstige ver
moedens, dat de branden in de Drent
sche venen, waardoor vele goederen
en een menschenleven zijn verloren
gegaan, opzettelijk zijn gesticht, en op
gezette tijden worden gesticht, door
personen, die zich daarmede onmid
dellijk geldelijk voordeel trachten te
bezorgen.
De eerstrondergeteekende had be
reids naar aanleiding van een verzoek
van den derden ondergeteekende een
onderzoek gelast.
De ministers stellen zich voor, de
resultaten van dat onderzoek ook uit
ander dan strafrechtelijk oogpunt te
bezien.
ZEIL- EN ROEIVEREENIGING
„HOLLANDIA".
Gistermiddag heeft bovengenoemde
vereeniging in Café Hollandais te 's
Gravenhage haar algemeene vergade
ring gehouden, welke als steeds een
hijzonder vlot verloop had.
De vergadering werd voorgezeten
door Jhr. Mr. Van Doorn, die zonder
inleidingswoord direct tot de behande
ling van de agenda overging.
Door den voorzitter werd verslag
uitgebracht over de werkzaamheden
van het bestuur in 1927 en over den
toestand der vereeniging, welke gun
stig kon worden genoemd, alhoewel
het financieel rapport een nadeelig
saldo per 1 Dec. 1927 van 559.95 aan
gaf, hetgeen te wijten is aan de in
1927 ingevoerde contributieverlaging
