CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
9d* JAARGANG
MAANDAG 30 APRIL T928
NUMMER 2423
IDSCHf COURANT
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. I 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
V De twaalfde 19 jaar.
Hebt gij er wel eens op gelet, dat
onze Kroonprinses H. K. H. Prinses
Juliana zoo God wil de twaalfde re-
geerende Oranje-figuur in onze histo
rie zal zijn? Zij viert heden haar 19en
jaardag.
Heel ons volk helaas neen niet
lieel ons volk maar dan toch het
grootste deel, neen een overweldigen
de meerderheid van ons volk, jubelt
dezen dag het „Oranje boven! Leve
Juliana!"
Hoe meer Prinses Juliana den vol
wassen leeftijd nadert, hoe meer span
ning er komt in de liefde tot het Oran
jehuis, die zich als het ware op Haar
en Haar moeder samentrekt.
Wij vergelijken zoo gaarne op een
dag als deze Haar en Haai Moeder
met Haar doorluchte voorgeslacht en
daarin dan met figuren als Juliana
van Stolberg, Charlotte van Bourbon
en Louise de Coligny, met Maria
Stuart (de tweede, de gemalin van
P»*ins Willem III) en vooral niet te
vergeten onze geliefde Koningin-Moe
der Erruma. Deze alle uit buitenland-
sche vorstenhuizen tot ons gekomen
hebben ieder op eigen wijze zich opge
offerd aan Gemaal en nieuwe Vader
land.
Aan die namen gedenken wij met
eerbied, in die Prinsessen eeren wij de
nagedachtenis van een edelen geest,
die onder Gods zegen een Oranjege-
sla( lit heeft voortgebracht, dat eenig
is in de historie der Vorstenhuizen.
De straks genoemde Maria Stuart
had den moed om terwijl haar man
met eer. vloot naar Engeland voer op
den hoogert Brielschen toren te klim
men om den geliefden man na te sta
ren
Moge ook onze twaalfde Oranje
evenzoo, figuurlijk rijzen in den toren
van onze oprechte vaderlandsliefde
om van daar te zien op het geliefde
voorbeeld van de elfde Oranje-figuur
en moge God Haar genade geven om
reeds nu zich vertrouwd te maken
met de hoog ernstige roeping die Haar
wacht.
Koninklijke Hoogheid, wij scharen
ons rondom U en smeeken van den
Potentaat der Potentaten om U te ge
ven genade en gunst en een lang leven
als Onze" Oranje der traditie ge
trouw.
V Radio-ruzie.
Naast den Christelijken zender te
Huizen hebben wij nog den zender te
Hilversum, die wordt bediend door
den Algem. Nederl. Radio Omroep
(A.N.R.O.) later omgedoopt (of mis
schien is dit minder juist, doch het
fijne wordt niet bekend) in A.V.R.O.
Van dezen Hilversumschen zender
maakt gebruik, behalve de A.V.R.O.,
de V.A.R.A. de Socialistische organi
satie.
Deze V.A.R.A. zoo merkt „Het
Volk" op heeft indertijd met den
A.N.R.O. een cvereenkomst getroffen,
waarbij zij o.a. recht kreeg op een
aantal zenddagen per jaar hoven den
Zaterdagavond en Zondagmorgen,
welke dagen benut zouden worden
voor uitzc - dingen van meetings, hoog
tijdagen der beweging en den voor
avond daarvan
De socialisten ontleenen daaraan,
naar zij meenen het recht om voor he
denavond een uitzending te hebben.
Dat was echter buiten den waard ge
rekend want de A.V.È.O. kwam met
een programma voor de feestviering
ter gelegenheid van den verjaardag
van Prinses. Juliana. Gevolg hevige
ruzie.
Het hoofdbestuur der Posterijen,
onder welks toezicht de overeenkomst
tusschen V.A.R.A. en A.N.R.O. is ge
maakt, besli°te echter, dat dc avond
van 30 April ter beschikking van den
arbeidersomroep moet worden gesteld.
Iloewel ook wij de ruil op zich'-slf niet
zoo sympathiek vinden, dient men
toch eerbied voor het recht te hebben.
Gemaakte afspraken zijn er om te
worden nagekomen.
Zoo denkt er echter niet de Vrijzin
nigheid over. De Courant, het Maan
dagmorgen verschijnend blad van „De
Telegraaf, Nieuws van den Dag", had
zelfs den moed om het volgende be
richt te verspreiden:
Luistervinken!
Stemt hedenavond af op buiten-
landsche stations, nu de heer Van der
Vegte, Minister van de Nederland-
sche Kroon, de uitzending van het
door de A.V.R.O. bij de gelegenheid
van den verjaardag van Prinses Ju
liana georganiseerde programma ver
bood. zoodat op dezen nationalen
feestdag door de Nederlands.he zend
stations slechts partij-programma's
kunnen worden uitgezonden".
Daaraan wordt toegevoegd:
„Door de groote meerderheid der
luisteraars zal op den verjaardag der
Prinses worden afgestemd op buiten-
landsche stations. De „Oranje-avond",
georganiseerd door de Christelijke
Radiovereeniging, immers is te parti
cularistisch om als volwaarde surro
gaat te kunnen dienen. Het katholie
ke volksdeel mag slechts op Huizen
afstemmen wanneer de eigen sectari-
sdhe omroep aan het woord is. Voor
de andere luisteraars levert de enge
basis der uitzending en het partijka
rakter der toespraken eveneei.i on
overkomelijke bezwaren op. Slechts
het nationale programma der A.V.R.O.
had ons volk, zoover niet antimonar-
chaal gezind, in één aandacht, in één
gelukwensch kunnen samenbrengen".
Natuurlijk is dat niet waar.
Ondanks dezen, door haat ingege
ven, raad stemmen de luisteraars eer
der af op Huizen, omdat daar tenmin
ste nog liefde voor ons Vorstenhuis te
beluisteren valt.
Tot wel een hatend en hatelijk ad
vies men door partij-haat al niet komt.
STADSNIEUWS.
PROF. DR. ALBERT SCHWEITZER.
De Hooglandsche Kerk was Zater
dagavond stampvol geloopen om Al-
bert Schweitzer te hooren spreken.
Dr. Riemens opende de bijeenkomst.
„Wij hebben vroeger gehoord van
een theoloog Schweitzer, die zeer be
langrijke werken schreef", aldus spr.
Later hoorden wij van de daden van
een zendeling-arts Schweitzer, die te
Lambarene in Afrika werkte onder
het moordend klimaat van den eve
naar. En even vertrouwd werd ons
Lambarene als ons eigen Indië; wij
beschouwden het haast als van ons,
een soort vreedzame annexatie.
Wij hoorden van een medicus
Schweitzer, die meteen psycholoog en
wijsgeer was.. En in alles wat deze
zeilde Schweitzer doet, zit muziek.
Komt het misschien ook daardoor,
dat hij zich in het leven van een der
grootste muzikale genieën, in dat van
J. S. Bach heeft verdiept, over dezen
een allervoortreffelijkst 5verk heeft ge
schreven?
A.s. Woensdag zullen wij in de Pie
terskerk het spel van den orgelkun
stenaar Schweitzer kunnen bewonde
ren. In alles van hem zit muziek, en
wel in het bijzonder muziek van de
Christelijke liefde en barmhartigheid,
die de disharmonie der primitieve vol
ken wil oplossen in de harmonie van
het Christendom.
Nadat Dr. Riemens in korte woor
den de beteekenis van dezen bijzon
deren geleerde had aangegeven, heet
te hij dezen welkom.
Prof. Schweitzer sprak in mooi en
klankvol Duitsch, terwijl Prof Heering
hem tot tolk diende en het Duitsch in
karaktervol Hollandsch weergaf.
Het is ondoenlijk, om van de zeer
boeiende voordracht van Prof.
Schweitzer, toegelicht met lichtbeel
den een overziiht in extenso te
geven. Vele middelen zijn er, zei spr.
welke tegen allerlei ziekten kunnen
worden aangewend, maar wij mogen
ze niet voor ons zelf houden. We moe
ten ze uitdragen naar verre volkeren,
die er van verstoken zijn. Daarom was
spr. in 1913 zelf uitgegaan naar Lam
barene, in aequatoriaal Afrika.
Lambarene ligt 300 K.M. van de
kust verwijderd, midden in het oer
woud, onder een verzengenden zonne
brand, veel erger dan in Ned. Indië
onder den evenaar. Nadat hij een VA
jaar gewerkt had, is hij ziek geworden
en voor herstel van gezondheid naar
Europa terug gekomen.
In 1924 is hij opnieuw vertrokken
en heeft er opnieuw 3 jaren gewerkt.
En thans is hij opnieuw in Europa
om opnieuw hulpmiddelen te verza
melen, teneinde zijn missie met nog
meer vrucht te doen slagen.
Hoe noodig medische hulp noorig
is naast de geestelijke hulp, werd ons
uitvoerig aangetoond op het projectie
scherm. De negerbevolking leeft er in
een verregaanden staat van vervui
ling en daarmede gepaard gaande af
schuwelijke ziekten. Velen krijgen een
gezwel aan- de voeten, dat om zich
heen grijpt, het geheele been aantast
en de menschen tot geraamte?! doel
vermageren, tot de dood ze uit htm
lijden verlost.
Een andere ziekte is rle dysenterie,
veroorzaakt door het gebruiken van
slecht drinkwater, waarin gevaarlijke
microben zitten. Veelal gaat dit ge
baard met buikwaterzucht, waardoor
de buik opzet als een trommel en het
overige lichaam geheel wegteert.
Ook de lepra, de melaatschheid, tast
tal van menschen aan en bezorgt ze
een afschuwelijk lijden.
En eindelijk noemde Prof. Schweit
zer nog de slaapziekte, een andere dan
die in Europa bekend is. Zij wordt ver
oorzaakt door den steek van een in
sect, dat bacillen in het bloed brengt.
die eerst hoofd- en gewrichtspijnen
veroorzaken en later een onbedwing
bare slaapzucht. Ondanks het laatste
lijden de menschen onuitstaanbaar.
Voor al deze ziekten, waarvan de
gevolgen op het projectiescherm wer
den aangegeven, bezit de medische we
tenschap min of meer doeltreffende
middelen, die door^Prof. Schweitzer
met zijn helpers met succes worden
toegepast.
Wij zagen op het doek tevens, hoe
de barakken van bamboestokken en
pisangbladen werden gebouwd. De
inrichting van het eerste hospitaal
met primitieve hulpmiddelen ge
bouwd, maar met een uitnemende
medische verzorging, eischte veel zorg
en veel ruimte. Want de zieken
kwamen soms van vele dagreizen ver
en het gebeurde, dat in Lambarene
soms 8 verschillende negertalen wer
den gesproken, waarvan sommige niet
de minste verwantschap met de ande
re vertoonden. Ten overvloede namen
de zieken altijd hun begeleiders mee,
zoodat ook voor dezen plaatsruimte
moest zijn.
We zagen den bouw van een nieuw
en grooter hospitaal op een heuvel,
waarvoor enorme woudreuzen in het
oerwoud moesten worden geveld.
Hecht en sterk werd dit meer gerie
felijke gebouw onder leiding van een
Zwitsersch bouwkundige opgericht,
met een dubbel dak van boomblade
ren en van gegolfd zink, dat uit Euro
pa was aangevoerd. Hecht en sterk,
omdat het bestand moest zijn tegen de
tropische wervelstormen.
Zoo kregen wij een uitzicht in het
machtige en grootsche werk, dat deze
buitengewone mensch daar verricht in
de tropische oerwouden van aequato
riaal Afrika, een werk, dat ons slechts
met verwondering en eerbied kan ver
vullen, voor iemand, die in Europa 'n
schitterende positie kon innemen in
de wereld van kunsten en weten
schappen en die dat alles prijs geeft
om arme wilden lichamelijk en zede
lijk te redden.
Aan het einde van zijn beschouwin
gen merkte Prof Schweitzer op, dat de
prediking van hét Evangelie een pre
diking van toegepaste liefde moest
zijn en daarom was op elke Zendings-
post voor alles een ervaren medicus
noodig. Dat alles eischt veel geld en
geld geven is in dezen crisistijd soms
heel moeilijk. Maar de Heere Jezus
vraagt niet, of het moeilijk is, Hij
zegt, dat het noodig is, ondanks de
moeite. Spr. doet dus een beroep op
de milddadigheid van zijn gehoor.
Men moet niet alleen denken, men
moet denken met het hart, dan komt
het offeren vanzelf.
Wie later nog iets mocht willen ge
ven, kan zich wenden tot een der
Lejdsche predikanten of anders tot
den heer J. Eigenhuis te Apeldoorn,
die voortdurend met Prof. Schweit
zer in verbinding staat.
Toen spr. aan het einde zijner rede
was gekomen, nam Prof. Heering het
woord, om Dr. Schweitzer in welspre
kende termen te huldigen voor het
geen hij deed in het belang der lijden
de menschheid in zoo verre streken,
en zijn werk van Christelijke barm
hartigheid nog eens in de belangstel
ling van de aanwezigen aan te heve
len. Zijn arbeid vindt belangstelling
bij allen, die vervuld zijn van liefde,
hoe verschillend het dogmatisch in
zicht moge zijn.
Met blijdschap maakte spr. gewag
van een gift, nog pas ontvangen van
een Katholieke dame, die zich gedron
gen gevoelde dezen arbeid te steunen.
Mogen allen, bij alle verschil van rich
ting, er zoo over denken.
Een bijzonder woord van dank
kwam ook toe aan Ds. Nauta, die een
bijzonder werkzaam aandeel heeft ge
had in de uitvoering van het plan Lei
den in staat te stellen met Schweitzer
en zijn werk kennis te maken.
Bij de uitgang der kerk werd een
schaal collecte gehouden, die ruim
1100 opbracht.
GEREF. GEM.
Ds. J. D. Barth te Bodegraven
heeft voor het op hem uitgebrachte
beroep naar de Geref. Gemeente al
hier, bedankt.
PRINSESSEDAG.
Hoewel de feestelijkheden ter gele
genheid van de verjaardag van H. K.
II. Prinses Juliana natuurlijk haar
brandpunt vinden in de Residentie,
maakt toch ook onze stad zich op om
de prinsesse verjaardag waardig te
vieren. De festiviteiten zijn hoofdzake
lijk verplaatst naar vanavond, wan
neer de Clir. Oranjevereeniging haar
feestelijke bijeenkomst zal houden in
de Stadsgehoorzaal.
Intusschen wordt er vandaag in de
stad bijzonder druk gevlagd. Van alle
openbare gebouwen en van zeer vele
particuliere huizen waait de driekleur
De trams van de H. T. M. en de N.
Z. II. T. M. zijn gepavoiseerd.
We hadden wel verwacht, dat de S.
D. A.P. den moed zou gehad hebben
om de roode vlag, die uit het Volks
gebouw aan de Heerengracht uitge
stoken is, voor dezen dag binnen te
halen, wanneer ze niet durfde haar
verwisselen met de nationale drie-
kiem-.
De Leidsche Ghr. Oranjevereeniging
zond aan H. K. H. het volgende tele-*
gram:
Aan Hare Koninklijke Hoogheid,
Prinses Juliana, 's Gravenhage.
De Leidsche Christelijke Oranjever
eeniging, gereed, om den rijken zegen
van dezen dag dankbaar, en geestdrif
tig te gedenken, biedt Uwe Koninklij
ke Hoogheid met het Koninklijk Huis
de hartelijkste gelukwenschen aan.
Moge de God der vaderen, die wen-
schen vervullenl
Wij omringen het dierbare leven
van Uwe Koninklijke Hoogheid met
ons vurig gebed, en met onze onwan
kelbare trouw.
H. THOMAS, oorzitter.
- L. BOEKKOOI. Secretaris.
TENTOONSTELLING VAN OUDE
KANT IN „DE LAKENHAL".
Zaterdagmiddag werd na een mooie
welkomstrede van Mr. J. Slagter, den
Voorzitter der Leidsche Kunstvereeni
ging, door onzen burgemeester, Mr. A.
van de Sande Bakhuyzen, de tentoon
stelling van Oude Kant in „De Laken
hal" officieel geopend.
Spr. stelde in het licht, dat deze ten
toonstelling tot de beste behoort, wat
de Leidsche Kunstvereeniging, die
reeds zooveel voor de kunst heeft tot
stand gebracht, in Leiden heeft ge
daan. Spr. bracht haar hiervoor, zoo
wel namens de commissie als in zijn
kwaliteit van burgemeester hulde.
Toen spr. als burgemeester naar
Leiden terugkwam, vernam hij tot zijn
spijt, dat de familie Siegenbeek van
Heukelom haar woonplaats naar el
ders had verplaatst. Het verheugt
hem zeer, dat deze tentoonstelling
Mej. Siegenbeek van Heukelom gele
genheid heeft gegeven, blijken van be
langstelling voor -Leiden te toonen.
Spr. bracht haar hulde, voor het
geen zij tot stand heeft gebracht.
Met de beste wenschen voor het
welslagen verklaarde spr. de tentoon-
steling voor geopend.
Deze tentoonstelling, die eenigszins
buiten het kader valt van wat gewoon
lijk wordt geëxposeerd, is niettemin
een prettige verrassing, waarvoor wel
een bijzonder woord van warme hul
de toekomt aan Mej. A. Siegenbeek
van Heukelom, die ideëel en practisch
zooveel gedaan heeft om ze mogelijk
te maken en zoo smaakvol in te rich
ten.
Men heeft de goede gedachte gehad
in de drie zalen, welke voor de expo
sitie dienen, bovendien een aantal
schilderijen uit de 17de en 18de eeuw
te hangen en verder eenige oude pren
ten, die getuigenis zijn, hoe de fraaie
kantweefsels werden gedragen. Zoo
werd reeds onmiddellijk een smaakvol
geheel gearrangeerd.
De tentoonstelling geeft een vrij
overzichtelijk beeld van de ontwikke
ling der kant-industrie, van plm. het
midden der 16de tot het midden der
19de eeuw.
Enkele heel fraaie stalen borduur
werk uit de 16de eeuw, die men moet
beschouwen als de voorloopers van de
latere klos- en naaldkanten, demon-
streeren het begin der kantindustrie.
Dan volgen de eerste geometrische
naaldkanten, de Reticella, voornaam
van Patroon.
Bijzonder vallen ook op de naald
kanten onder den naam Point de Ve-
nise, die steeds fijner en voornamer
werd tegen het einde der 17de en het
begin der 18de eeuw. Deze kanten
dienden zoowel om de weelderige sta-
tiekleeding der deftige lieden, als om
de verschillende priestergewaden en
altaardoeken te sieren. H. M. de Ko
ningin-Moeder zond voor deze tentoon
stelling uit haar verzameling een keu
rige collectie in.
Men vindt dan verder de fijne Itali-
aansche kloskant en de nog subtieler
Italiaansche naaldkant, de Burano.
Ook de Fransehe naaldkanten on
derscheiden zich door gracieuze mo
tieven in fijne bewerking.
De meeste kioskanten komen uit
Vlaanderen. Vlaanderen vooral is be
roemd om de prachtige kanten, welke
het de vorige eeuwen en zelfs nu nog,
vervaardigde.
We denken aan de Valeneiennes-
kant uit het begin der 17de eeuw en
de z.g. Vlaamsche kragenkant, die
men kan bewonderen op zoovele schil
derstukken van Van der llelst, Frans
Hals, Gerard Dou, enz.
Men moet bij het aanschouwen Van
al deze weefsels, soms ragfijn, met
sierlijk-fantastische motieven, steeds
in aanmerking nemen, dat dit kant
werk is, met het uiterste geduld ver
vaardigd en dat aan een betrekkelijk
klein weefsel, door een lang vergeten
kunstenaar soms jaren is gearbeid.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
Rede van ProL Dr. Albert Schweit
zer te Leiden.
Ernstige aanrijding te Overschie.
Vermoedelijk een internationale op
lichter aangehouden te Rotterdam.
Buitenland.
De Fransehe herstemmingen een
bevestiging der rechtsche overwinning
In Elzas Lotharingen successen voor
de autonomisten.
Pilsoedski zou ernstig ziek zijn.
Wolkbreuken boven Zuid-West-
Dnitschland.
Geestdriftige ontvangst der Oceaan
vliegers te New-York.
En de menschelijkheid moge ons te
vens doen bedenken, dat de dragers
dezer statieuze weefsels soms inner
lijk van heel wat slechter gehalte wa
ren, dan de ongenoemden, wier ijver
saipaiiODpqoujd azep uizpun>i ua
tot ons spreekt.
Er is een rijke afdeeling kerkelijke
kant, rijk niet zoozeer door het aan
tal als door de specimina.
Er zijn o.a. verschillende inzendin-
dingen van priestergewaden en altaar
benoodigdheden uit de „Mozes en
Aaron" te Amtserdam, „Vieux Bruxel-
les".
Verder uit bet Aartsbisschoppelijk
museum te Utrecht en uit de Sint-
Gertrudiskerk van de Oud-Katholie-
ken, eveneens te Utrecht.
Zeer bijzonder is ook een bidkleed
Tallid, ingezonden door een lid der
Portugeesch-Israëlietische Gemeente
te Amsterdam. Het kleed is versierd
met de wit-zijden Point de Venise, op
zettelijk in de 17de eeuw in Spanje
vervaardigd.
Van de technieken der kantindustrie
zullen de meeste bezoekers van deze
tentoonstelling waarschijnlijk niets
weten, 't Is ook niet noodig.
Men moet alleen maar kijken, goed
kijken; men moet letten op de fijnheid
van bewerking, op de pracht van de
patronen, het prachtige en beheersch-
te lijnenrhythme. Men moet letten op
den bijzonderen gloed, die soms over
de verschillende voorwerpen ligt.
Wie zich eens een uurtje aan aan
dachtige beschouwing overgeeft, komt
verrijkt terug, al heeft men er „geen
verstand" van. Dat hebben trouwens
maar zeer weinigen zooals Mej. Sie
genbeek van Heukelom.
De Leidsche Kunstvereeniging deed
een zeer goed werk door deze excepti
oneel© tentoonstelling in te richten.
Moge zij druk worden bezocht
Ze is geopend tot 13 Mek
MET PENSIOEN.
Hedenmiddag kwart voor 3 nam de
agent van politie Van der Meer, die
met pensioen gaat, afscheid van het
personeel. Hem werd door het politie
corps een herinnering aangeboden.
LIJK HERKEND.
De vrouw, die Zaterdag bij de Knip-
laan te Voorschoten door de electri-
sche tram overreden is en aan de ge
volgen is overleden, is gebleken te zijn
de 70-jarige weduwe A. B. van hier.
BINNENLAND.
HOFBERICHTEN.
Het vertrek van de Koningin naar
Het Loo is vastgesteld op morgenvoor
middag. H. M. zal per auto derwaarts
gaan.
H. M. de Koningin-Moeder zal
"morgenochtend een bezoek brengen
aan de R.-K. St. Jacobus-stichting aan
den Leidschen Straatweg, onder Was
senaar.
Voorts is de Koningin-Moeder voor
nemens het orgelconcert in de Groote
Kerk, te geven door prof. Albert
Schweitzer, op morgenavond, bij te
v.onen.
DE NIEUWE VICE-PRESIDENT VAN
DEN RAAD VAN STATE.
De gewone wekelijksche plenaire
vergadering van den Raad van State
zal a.s. Dinsdagmiddag voor de eerste
maal worden geleid door den nieuw
opgetreden vioe-president Graaf van
Lynden van Sandenburg.
Naar wij vernemen zal deze verga
dering door Prins Hendrik en Prinses
Juliana worden bijgewoond.
EERSTE KAMERLID L. DE VRIES.
Uit Utrecht wordt gemeld, dat het
Eerste Kamerlid de heer L. de Vries
(C..-H.) zeer ernstig ongesteld is.