CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 8»<« JAARGANG DONDERDAG 22 MAART 1928 NUMMER 2392 NIEUWE LEIDSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaalI 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden ÉSkjfËfbJp' Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/j cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Adrertentiën - bij vooruitbetaling - van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad, 40 cents EERSTE BLAD. Zij, die zich tegen 1 April 1928 op de Nieuwe Leidsche Courant abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis J Adm. N. L. Ct. V Werkvergunning op Zondag Zwijndrecht 'doet den laatsten tijd nog al eens van zich spreken. Is kort geleden een beslissing gevallen ten aanzien van het voorbereidend lager onderwijs wij komen daar binnen kort op terug thans is er een voor stel aan de orde over werkvergun ningen op Zondag. Het raadslid De Waard (Staatk. Geref.) heeft een voorstel ingediend om B. en W. te verzoeken, bij den Minister van Arbeid, Handel en Nij verheid te protesteeren tegen de voort durende werkvergunning op Zondag in deze gemeente. B. en W. deelen in een prae-advies mede, dat zij zich in algemeenen zin met het voorstel kunnen vereenigen, doch dat zij meenen, dat dit verzoek moet uitgaan van den raad en aan de Koningin dient te worden gericht. Verder konlt het hun voor, dat de aandrang op de regeering in dien geest dient te worden uitgeoefend, dat alle niet onontbeerlijke arbeid in fa brieken en werkplaatsen op Zondag wordt tegengegaan, zooda* de minister bij het in overweging nemen van aanvragen om werkvergunning op Zondag, dit criterium van onontbeer lijkheid ook zal kunnen en moeten gaan toepassen. In de eerste plaats de opmerking dat wat de voorsteller wilde inder daad onjuist zou zijn. Immers het gaat hier om de toepassing van een algemeenen maatregel van bestuur, die door de Ivroon wordt vastgesteld Ingevolge art. 120 der Gemeentewet kan de Gemeenteraad bij de Kroon opkomen voor de belangen van zijn gemeente of hare ingezetenen. Dit is een bevoegdheid die niet tot de taak van het Dagelijksch Bestuur behoort of daaraan kan worden gedelegeerd. In de tweede plaats is het juist om het criterium te leggen in de nood zakelijkheid van den arbeid, en niet de al of niet toelaatbaar heid op den voorgrond te stellen Alleen dat wat noodzakelijk is mag op Zondag plaats hebben, naar onze opvatting. Wanneer men echter zou willen beoordeelen wat al of niet toelaatbaar is te achten, wordt in Overheidshand gelegd een oordeel waarvan te vreezen staat, dat het aan weinigen bevredi<?ine zei schenken, in elk geval voortdurend aanleiding tot nieuwe ontevredenheid zou geven Wij zien met belangstelling de be slissing van den Gemeenteraad tege moet. STADSNIEUWS. H.K.H. PRINSES JULIANA. Zooals wij gisteren reeds kort meedeel den, bezocht Prinses Juliana gistermid dag het (oudei gebouw van de Rijksaca demie alhier, waartoe zij werd ontvangen door het college van curatoren. De Prin ses was vergezeld van baronesse van Syt- zama, adjunct-directrice van de particu liere zaken van H.K.H. en van de heeren graaf van Lynden van Sandenburg. groot meester, en baron Baud, kamerheer van de Prinses. CHRISTELIJKE ZANGVEREENIGING „KERKKOOR EX ANIMO". Gisterenavond gaf „Ex Animo" in de flink bezette Stadsgehoorzaal een vocaal concert. De bijeenkomst werd door Dr. Rie- mens met gebed geopend, waarna alle aanwezigen Psalm 150 vs. 1 zongen. „Er Animo", dat zijn naam met eere draagt: er werd met animo, met toewijding gezongen, bracht een 8-tal koren ten gehoore, alle in het gedra gen genre. De directeur had er voor gezorgd, dat de partijen er goed inza ten en de stembezetting en ontwikke ling was vaïi dien aard, dat alles even wichtig klonk. De inzetten waren op tijd; omtrent de zuiverheid behoeven geen bijzondere opmerkingen gemaakt te worden; een enkele maal detoneer den de sopranen soms ietwat in de hoogte, wat waarschijnlijk veroor zaakt werd doordat ze in haar toewij ding een ietsje te veel wilden geven. Het is een eigenaardigheid van bij na alle koren: de zangeressen en zan gers willen soms meer geven dan de bedoeling is van compositie en diri gent. Maar men vatte dit nu niet op als een onvriendelijk verwijt.Wij wil-, en er uitdrukkelijk aan toevoegen. Jat we met genoegen naar „Ex Ani mo" hebben geluisterd. Er heerscht blijkbaar in het ensemble een sym pathieke geest van eenswillendheid en studielust. De dirigent, de heer II. W. de Wolff van Rotterdam, deed zich in een vier tal nummers kennen als componist. Psalm 75 vs. 1 en 4 had hij genarmo- niseerd en de oorspronkelijke compo sities waren: „Bede van j. J. L. ten Kate en „Aan o Koning der Eeu wen van Dr. Scnaepman en „Verlan gen naar de Lente'Een verdienstelijk pogen valt hierin te waardeeren en te prijzen valt het, dat de heer De Wolff zien nog niet op de banen der meer moderne schrijiwijze begeeft. We hoorden verder: „Niet klagen" en „Avond", van W. F. Kools en „Daar is een lied" en „O gulden hoofd der blijde zonnevan Jac. Bonset. Het laatste op de bekende mooie tekst van Guido Gezelle. „Avond", van Kools, geschreven voor Altsolo, gezongen door een drietal da mes, met begeleiding van het geheele koor is wel een aardige compositie. In afwisseling met het koor deed zich het „Residentie Dubbel-mannen- kwartet" hooren, onder leiding van Piet Mosterd, een ensemble, bestaan de uit heel mooie stemmen. Men merkt zoo, dat de dirigent heel veel zorg besteedt aan uitspraak, re- sonnans, evenwichtige samenzang, voordracht en nuanceering. Wat deze heeren ten beste gaven klonk af. Slechts hadden we in de beide Va- leriusliederen wie ze gezet had stond niet aangegeven gaarne wat meer spontaniteit gehad. Men bedenke wel. dat het oude Geuzenliederen zijn, die uit een overvol gemoed zijn opgeweld, geboren uit den eersten roes der zege. Beter beviel ons „Beati Mor- tui' van Mendelssohn, „Ahendfriede' am Rhein van Neumann en „Moe der en kind'van Wierts, een melodi eus, eenigszins romantisch genre, dat niet vrij is van zekere sentimentaliteit Tenslotte gaven ze nog „Vrijage", van lsr. Olman. Na al het beheerschte zingen van het ensemble, deed het goed, deze echt Hollandsche, leutige compositie te hooren. Het is een al- gemeene ervaring, dat het publiek dol is op dergelijke werken, die blijkens de oude liedboeken vroeger heel veel gezongen werden, omdat de echt Hol landsche geest niet alleen de vroom heid, maar ook de levenslust huldigt. Er kwam ook ditmaal een storm achtige bijval, zoodat een deel van bet lied werd gebisseerd, *t Kwartet heeft inderdaad voortreffelijk gezongen. Dr. Riemens betrad na het laatste koornummer van „Ex Animo" nog maals het podium, om zijn voldoening uit te spreken over den welgeslaag den avond en om koor, dirigent en kwartet te huldigen. Geëindigd werd met het gezamen lijk zingen van Gezang 12 vs. 1 en dankzegging door Dr. Riemens. HAARLEMSCHE ORKESx VEKEEN1GING. Aanstaande Dinsdag 27 Maart zal bij het concert der H. O. V. eene jeug dige Duitsche pianiste optreden, die reeds vroeger te Haarlem een groot succes oogstte. Vijf jaar geleden maakte de toen 18- iarige Hannoversche Luise Thiele mann onder leiding va Nico Gerharz haar debuut bij de H.O.V. met het eerste concert van Mendelssohn, ter wijl na de pauze door haar als solo nummers de Marchenbilder van Korn- gold werden geïntroduceerd. Publiek en Pers waren toen reeds verrast door de buitengewoon fraaie en gevoelvolle vertolking dezer wer ken, zoowel wat fijne nuanceering als temperament der voordracht be trof. Luise Thielemann ving haar pia niste-loopbaan reeds op 13-jarigen leeftijd aan, toen zij als wonderkind voor weldadigheidsdoeleinden een concerttournée cloor Midden-Duitscli- land maakte. Buitengewoon succes heeft zij o.a. dezen winter te Hannover gehad, na dat zij hare studiën onder leiding van Prof. Lutter, een der laatst overge bleven leerlingen van Frahz Liszt heoft voltooid. Behalve het nianoconcert van Cho pin, dat bij de H.O.V. nog nimmer ten gehoore is gebracht en den laatsten tijd niet veel meer gespeeld is,- on danks zijn overschoone pianistische kwaliteiten, zal zij als soliste optreden in: Concert Etude Waldesrauschen van Fr. Liszt. liet muzieklievend publiek kan er dus op rekenen dat een avond van groot kunstgenot aanstaande is, ge zien 't fraaie bijprogramma en de be geleiding waarvoor de H.O.V. zal zorg dragen. VEREENIGING VOOR STAATKUNDE Gisteravond trad voor do Vereeni- ging voor Staatkunde in de boven zaal van de Sociëteit Minerva aan de Breestraat op de heer Mr. Dr. NV. M. G. Schumann, Oud-Voorzitter van den Volksraad in Ned.-Indië, met een in leiding over: „De voorgestelde wijzi gingen in de Indische Staatsregelig" Onder de aanwezigen merkten wij op verschillende Proff. o.a. Prof. Kan, Prof. Nederburgh, Prof. Hazeu, Prof. Kranenburg en Prof. Colenbrander. De heer Schumann behandelde dit onderwerp aan de hand van de vol gende samenvatting: Het ontwerp tot wijziging van de Indische Staatsregeling, waaromtrent krachtens art. Cl der Grondwet het advies van den Volksraad is gevraagd en verkregen, omvat vier punten. Het brengt wijziging in den djftum van verkiezing van de leden van het College van Gedelegeerden; het geeft eene kleine kiesrechtuitbreiding; het stelt voor het aantal leden van den Raad van Indië van 5 op 7 te bren gen, ten einde twee Inheemsche leden te kunnen benoemen en ten slotte: het wil aan den Volksraad eene and- dere samenstelling geven door het aantal Inheemschen te vermeerde ren van 25 op 30, dat der Europeanen terug te brengen van 31 op 26, zoodat de Inheemschen op een totaal van 61 leden de grootst mogelijke minder heid zullen vormen. Tegen dit laatste voorstel inzonder heid heeft zich eene groote meerder heid van het Europeesche volksdeel in Indië en velen hier te lande verzet. Zij zijn van oordeel, dat het streven, dat bij de Regeering in dezen voorzit, om n.l. het overgroote gedeelte der In heemschen tot politieke samenwer- vverking te brengen, ten einde eene rustige ontwikkeling van Indië mo gelijk te maken, toch niet met succes zal worden bekroond, terwijl daaren tegen de Nederlandsche belangen op gevoelige, zoo niet onherstelbare wij ze zullen worden benadeeld en in elk geval het oogenblik, zoo kort, nadat de nieuwe staatsinrichting in haar ge heel in werking is getreden en nu de idruk door de communistische op stootjes gewekt, nog niet geheel is verdwenen, al heel slecht gekozen is. Met de Regeering en den Volksraad, die de voorstellen met groote meer derheid aanvaardde, achten de voor standers daarentegen de hergroepee ring der Volksraadzetels, welke in overce..stemming met cle oorspronke lijke door Minister de Graaff voorge stelde régeling is, doch door de Twee de Kamer werd gewijzigd, eene nood zakelijke voorwaarde om te voorko men, dat de inheemsche bevolking niet van ons bestuur vervreemdt en en slotte vijandig daartegenover komt te staan. Zij zijn van oordeel, dat noch de omstandigheid, dat de Europeanen op economisch terrein de leidende klassen zijn, noch de overweging, dat het Europeesche volksdeel meer dan de helft der belastingen draagt, een reden kan zijn om aan de Europee sche groep, die nog geen half percent van de bevolking bedraagt, de vol strekte meerderheid in den Volks raad te laten, te meer, waar alle lei dende functies, het overgroote gedeel te van het hoogere en middelbare ambtenarenkorps in Indië en het ge heele regeeringsbestel in Nederland in Europeesche handen zijn. Spr. schaarde zich aan de zijde van deze laatste groep. Hij acht het wen- schelijk, dat de Volksraad wordt sa mengesteld, zooals door de Regecring is voorgesteld en in de tweede plaats acht hij dat nu noodzakelijk. In het debat was het vooral Prof. Nederburgh uit Utrecht die beide vra gen ontkennend beantwoordde. Hij ziet er een gevaar voor het Neder landsche overwicht in en vreest, dat de leuze Indië los van Nederland vooral door religieuze stroomiugen er door bevorderd zal worden. Verder werd nog aan het debat deelgenomen door de heeren Van der Feltz en Creutzberg, die enkele vra gen stelden omtrent de schijnbare te genstrijdigheid in het betoog, dat cle nationalistische actie nog niet veel diepte heeft, maar dat zij toch van zoo ernstige beteekenis is, dat bij de sa menstelling van den Volksraad aan de Inheemschen de grootst mogelijke minderheid moet gewaarborgd wor den. Voorts Generaal van der Weijden, die een pleidooi houdt voor de afwij zende houding van 't Indo-Europeesch Verbond en het standpunt van dit ver bod uiteenzet. Eindelijk Prof. Colen- brancler, die er op wijst, dat deze wij ziging moet beschouwd worden als een noodzakelijke verdere stap op den weg door de jongst Grondwetswijzi- ingeslagen. De heer Schumann beantwoordde uitvoerig de verschillende debaters en wijst tenslotte op het groote ge vaar. dat naar zijn meening ontstaan zal, wanneer deze wijziging door de Statcn-Ceneraal zou worden afgewe zen, dat n.l. de Inlandsche intellec- tueele wereld van ons nog meer ver vreemden zal en den weg opgaan van de zoo gevaarlijke non-coöperation. die in Engelseh Tn liö bijna tot een onherstelbare breuk leidde. Om half twaalf sloot de voorzitter, de heer Ryperda Wierdsma, met dank aan spreker en debaters dezen avond. HET DIER DOOR DE EEUWEN HEEN. Gisteravond hield in de groote Nuts- zaal Ellen Forest (Mevr. PiersonFran9~ sen) een lezing met lichtbeelden over „Het dier door de eeuwen heen". De voorzitter van de afdeeling Leiden van Dierenbescherming, Prof. Mr. G. An dre de la Porte, opende de samenkomst en leidde met een enkel woord de spreek ster in. Hij sprak den wensch uit, dat deze avond er toe zou mogen medewer ken, dat we het dier meer leeren kennen en waardeeren en het al9 onze vriend be schouwen. De spreekster begon met op te merken, dat wij zooveel aan de dieren verschul digd zijn, dat wij, als wij ze zoo goed mo gelijk behandelen, nog niet meer doen, dan wat wij moeten doen. Vervolgens gaf spr. een causerie over cle plaats die het dier in het leven en in de kunst van alle volken in den loop der eeuwen heeft ingenomen. Spr. begon met Peru, waar in onzen tijd door de geleerde onderzoekers de overblijfselen van een zeer oude civilisa tie zijn ontdekt, die verwantschap aan de Egyptische vertoont en in welker kunst het dier het hoofdornament vormt. In Britsch-Indië zijn de tempels min stens evenveel, met dierlijke als met men- schelijke versierselen versierd, terwijl de heilige plicht van de Brahmanen in de eerste plaats bestond in de bescherming van het dier. In China en Japan, waar volgens spr. alles schoon is, zijn heel weinig gebruiks voorwerpen waarop geen dier voorkomt. Slager en leerlooier gelden daar voor de meest verachte beroepen. Spr. kwam vervolgens tot de totem bij de natuurvolken van Midden- en Noord- Amerika. De totem is het dier dat men zich uitkiest als beschermer, op het eten van het vleesch van het totemdier staat de doodstraf; het is allem geoorloofd in tijd van hongersnood en dan alleen als men op het punt van st **ven staat. Al leen die denzelfden totem hebben zijn door een onderlingen band verbonden. Ook in de folklore bekleedt het dier een groote plaats. De pioniers der folkloristi sche beweging, de Gebr. Grin rn, waren groote dierenvrienden; hun sprookjes zijn eenvoudige, innige verheerlijking van het dier. In de litteratuur hebben we voorts de Vogels van Aristophanes en de Gou den Ezel van Apulejus, Chantecler van Rostand en in de middeleeuwen Reinaert de Vos. Vervolgens liet spr. nog enkele Ooster- sche volkeren de revue passeeren: Egypte, waar de goden met dierenhoofden wer den afgebeeld; Perzië, met zijn romanti sche dierenfiguren in de brocaten; de Chaldeërs die den dierenriem hebben uit gevonden. Nadat spr. in 't voorbijgaan nog even gewezen had op de dierfiguren in de schil derkunst, zooals de stier van Potter en de paarden van Velasquez, stond zij ver volgens uitvoeriger stil bij de plaats die het dier in den Bijbel inneemt: de slang in het paradijs, de duif van Noach, de leeuw van Simson, de duif die den Heili gen Geest symboliseerde en de vier paar den uit de Openbaring van Johannes. Bij de geboorte van Christus in den stal waren os en ezel tegenwoordig; het Bym- bool der eerste Christenen was de visch (ichthus) en de H. Franciscus sprak zelfs van zijn broer de wolf. Na de pauze wees spr. nog in 't bijzon der op het nut, dat we van het dier heb ben; er ik bijna niets of we hebben het dier noodig voor de fabricage. Hoeveel ge neesmiddelen danken we ook niet aan het dier. Het past dan ook wel aan men- schen, die voor zichzelf een menschwaar- dig bestaan opeischen, aan 't dier een dier- waardig bestaan te schenken; dit is een plicht der dankbaarheid. Daarna werd nog een serie lantaarn plaatjes, op de lezing betrekking hebbend, vertoond, waarna een dankbaar applaus de spreekster voor haar interessante voor dracht beloonde. LEIDSE GELEERDE IN UNIEDIENS „Die Burger" (Kaapstad) schrijft uit Johannesburg: Dr. Van den Bos is benoem tot on- der-direkteur van die Johanesburgse Sterrewag. Hierdie Hollandse geleer de he in 1923 in ons land gekoin, ge leen deur die Leidse Sterrewag, en is dus tans in die staatsdiens van die L uie oorgegaan. Hy is gehore in Rotterdam en het in 1914 sy universitère studies in Leiden, Holland, begin, waar hy die leergange in wis- en natuurkunde ge volg het. In 1917 het hy sy Kandidaats- oksamen in dierdie vakke afgelê, inaar sy studie moes hy vir twee jare onderbreek, omdat hy sy krygspligte moes vervul. Na die vrede is hy as as sistent verbonde aan die Leidse ster rewag. Tydens sy werk daar is hy na Potsdam gestuur. belas met die uit meting van fotografiese plate wat deur ,ierrekundige daar in samenwerking Binnenland. De Indonesische studenten zijn door de Haagsche Rechtbank vrijgesproken. Debat tnsschen Mr. Dr. Schumann en ProL Dr. Nederburgh over de voorgestelde wijzigingen in de Indische Staatsregeling. De ingebruikneming der gerestaureerde Gerei, kerk te Sassenheim, Buitenland. Mr. Rutgers bestrijdt ter ontwapenings conferentie de Russische voorstellen. Briands antwoord aan Kellogg. Scheidsrechterlijke uitspraak in het loonconflict bij de Duitsche Spoorwegen. Ernstig bergongeluk in Oostenrijk. Koning Aman Oella vliegt boven Lon den. met die Leise kollega's geneem is. lu 1923 het Dr. v. d. Bosch sy dokiorale eksamen gedoen en twee jaar later in Leiden sy dokterstietel behaal, met 'n proefskrif oor mikrometriese metings van dubhelsterre. In 1923 is daar 'n reeling getref tus sen Dr. Innes, die toenmalige direk teur van die Johanesburgse Sterre wag, en Dr. de Sitter, die Direkteur van die Leidse Observatorium, dat daar gereeld waarnemers van Leiden hiernatoe sou gestuur word en omge keerd. Die werk van sulke waarnemers is in hoë mate gespesialiseer en alleen eerste klas deskundige op die gebied waarop die waarnemings moet gedoen word, kan daarvoor in aanmerking kom. Dr. Hertzsprung was die eerste deskundige wat van Leiden uitgekom het, en by sy terugkoms in 1925 het dr. Van der Bos die opdrag gekry óm na Johannesburg te gaa. Op sy uitreis het hy die Internatio nale vergadering van Sterrekundige in Cambridge bygewoon en die Obser vatoria va Oxford en Greenwich be zoek. Aan laasgenoemde Sterrewag het hy nog 'n rukkie gewerk. In Augustus 1925 het hy in Kaap stad geland en na 'n kort besoek aan die Kaapse Sterrewag is hy na Johan nesburg gerys. Sy besonder taak is waarnemings met die groot kyker, een van die groot- stes in die Suidelike Halfrond. Hy het gespesialiseer in dieselfde onder deel as dr. Innes, n.l. waarnemings van dubhelsterre. Die taak is ontsag- lik en die werk het, om so te sê, van die grond af moet begin, want die ky- kers wat in gebruik was voor die in stallering van die groot kyker, was Leeltemal onvoldoende. Gedurende die afwesigheid op ver lof van mr. Wood, die teenswoordige Direkteur van die Johannesburgse Sterrewag, het dr. Van den Bos die kolleges in Sterrekunde aan die Rand- se Universiteit waa?*geneem. Hy lewer ook bydraes tot verskil lende suiwer vakkundige tydskrifte in Europa. JUBILEUM. A.s. Zaterdag hoopt onze stadge noot d eheer P. Kop, wonende Uiter stegracht 99, den dag te herdenken waarop hij voor veertig jaar als knecht in dienst trad bij de fa. Dingjan, Stoom wasschenj aan den Hoogen Rijndijk. Het zal den jubilaris dien dag zeker niet aan blijken van belangstelling otbreken. GEREF. SCHOOLVERBAND. Zooals wij reeds mededeelden zal de vergadering van het District Lei den van het Gereformeerd Schoolver band plaats hebben op Woensdag 28 Maart 1928, des n.m. om half vier in Huize Nijdam (Nieuwe Rijn 19). Het agendum vermeld: 1. Opening der vergadering; 2. Notulen en inge komen stukken; 3. Rekening en ver antwoording van den Penningmees ter; 4. Benoeming van een Bestuurs lid in de plaats van den Secretaris, die niet herkiesbaar is; 5. Causerie van den heer J. C. Wirtz Czn., oud-In specteur van het L. O. over het onder werp: „De Taak der Overheid ten opzichte van de hygiëne in de School; 6. Rondvraag. Bij punt 5 zal ruimschoots gelegen heid gegeven worden tot het stellen van vragen. Dit onderwerp zal door Dr. C. J. Honig behandeld worden in de Jaarvergadering van het Geref. Schoolverband te Utrecht. Deze studie zoo deelt het bestuur mede is als brochure verkrijgbaar bij N.V. Drukkerij „De Standaard" to Amsterdam. De heer Wirtz wenscht nu deze brochure te bespreken. Met belangstelling wordt dan ook naar zijn causerie uitgezien.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1