CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit nummer bestaal uit TWEE Bladen. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 8s'9 JAARGANG DINSDAG 20 MAART 1928 NUMMER 2390 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. i 2.50 Per week I 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 EERSTE BLAD. Zij, die zich tegen 1 April 1928 op d* Nieuwe Leidsche Courant abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis Adm. N. L. Ct. V Christelijk en vaderlands lievend. Ds. Van Gheel Gildemeester, die in de Haagsche Kerkbode (Ned. Herv.) ^ijn „Gemeentebelangen" schrijft, kan soms daarin zeer scherp zijn. Vooral als hij meent een „afgescheidene" te genover zich te hebben kan hij niet nalaten zijn minder vriendelijke stem ming te uiten. Onlangs besprak hij de mogelijk heid van verkrijging van de nieuwe predikantsplaatsen. Daarbij haalde hij aan het bekende amendement-Don- ner, het Tweede Kamerlid, die dit in de Kamervergadering van 17 Dec. 1883 indiende. Daarbij gaf hij als zijn meening, dat dit amendement de re den was, dat in de groote steden voor de nieuwe predikantsplaatsen zoo moeilijk staatstraktement te krijgen is. In den causerietoon van dat opstel noemde hij dat amendement niet be paald christelijk en ook niet be paald vaderlandslievend, aangezien liet toch een algemeen vaderlandsch belang is dat de Ned. Herv. Kerk in staat gesteld wordt, zeer bijzonder in de groote steden, met vrucht te wer ken. Van verschillende kanten kwam men daartegen in verzet. Bepaald raak was wat Jhr. Mr. A. K. C. de Brauw daartegen in bracht. Mr. de Brauw zegt, dat sinds het amendement Donner de toestand er voor de Ned. Herv. Kerk beter op ge worden is en noemt de cijfers van 19191926. Hoe door Minister De Vries zelfs wel 23000 voor nieuwe predi kantsplaatsen is aangevraagd en door Minister de Geer 16766.50. Dit was voor Ds. Van Gheel Gilde meester nieuw, zegt hij. Het heeft hem genoopt nog eens zijn licht op te steken bij een zeer bevoegd lid der Kamer en gevraagd: „wanneer dit dan zoo is, waarom kunnen dan de groote steden niet ook van dit gunstig getij profiteeren?" Zij antwoord was: „dat kunnen ze ook; laat ze er om vragen!" Jhr. de Brauw meent dat wijlen Ds. Donner geen minder vriendelijke be doeling had met zijn amendement en zegt dat de Minister vroeger geen blanco crediet had maar een van 2500 (vóór 1875 van 5000). Dat is zoo repliceert Ds. Van Gheel Gilde meester maar binnen de perken van dat crediet had hij de vrije hand. Nu willen wij ons in de appreciatie van dat crediet niet mengen. Alleen moge worden opgemerkt, dat het wel eenigszins vreemd is, dat Ds. Van Gheel Gildemeester zoo stout schreef zonder zich behoorlijk op de hoogte te hebben gesteld. Volkomen is dan ook te onderschrijven wat Jhr. de Brauw daarover opmerkt. De heer de Brauw meent dat het „voor een gansch anderer molen be stemd kostelijk graan, koren wordt op den molen van hen die een klove wenschèn tusschen de Ned. Herv.' Kerk en de anti-revolutionaire partij"; hij zelf „zou die klove èn voor de kerk èn voor het staatkundig leven in Ne derland hoogst gevaarlijk achten". Hij meent dat „de anti-revolutionaire partij als partij zich tegenover de Ned. Herv. kerk steeds loyaal heeft gedra gen. Jammer, dat Ds. Van Gheel Gilde meester er niet toe komen kon om zich geheel daarbij aan te sluiten, doch zich vergenoegde met de opmerking dat wanneer een zoo hoogstaand en trouw lid der Ned. Herv. Kerk dit van de Anti-Revolutionaire Partij zegt, dit dan haar moge aansporen om dien lof te blijven verdienen. Zeer bepaald jammer, dat hij er aan toevoegt: „Toch zouden wij het voor Neder land hoogstgevaarlijk achten, wan neer onze kerk separatistische wegen ging: en we achten dat gevaar niet denkbeeldig". Wij gelooven dat dit een der begin selen van de Ani-Revolutionaire Par tij de scheiding van Kerk en Staat doch met geheele genoegdoening in financieel opzicht beslist loochent. STADSNIEUWS. FUSIE DER GROENTENVEILINGEN In de gisteravond gehouden leden vergadering der Groentenveiling „Ons Belang" (Boommarkt), is na langdu rige bespreking ten slotte met meer derheid van stemmen besloten om op het door de beide besturen gemaakte concept wat reeds door de veilings- vereeniging Houtmarkt was aangeno men, ook te liquideeren. Hoewel ver schillende leden ernstige bezwaren hadden tegen enkele punten in bedoeld concept vastgesteld, meenden zij toch hunne stem te moeten geven voor dit ontwerp, daar anders tot standkoming van ééne veilingvereenlging vrijwel uitgesloten zou zijn. De liquidatie zal eerst van kracht worden, wanneer de Kon. bewilliging op de statuten der nieuwe veilingver- een iging zal zijn verkregen. Binnen enkele dage;, zal nu eene gecombineerde ledenvergadering wor den gehouden, waarin een nieuw be stuur zal worden gekozen en de statu ten aan de hand van het ontwerp zul len worden vastgesteld. De bedoeling is om 2 April a.s. als ééne veilingvereeniging aan de Boom- markt te veilen, zoodat de Houtmarkt- veiling zal worden opgeheven. DE „HOLFU". Gisteravond had in de Stadsgehoor zaal de gastvoorstelling plaats van de Hollandsche Film Universiteit. Met den heer A. TI. Boekraad, Di recteur van de „Holfu", waren ver schillende bestuursleden van de Moe- dervereeniging „Les Universités Cine- grqphiques Internationales" aanwe zig. Ook verschillende dames en hee- ren van liet Nationaal Comité van aanbeveling waren aanwezig, alsme de nagenoeg het geheele plaatselijk Comité, waarin zitting hebben de hee- .ren door ons reeds eerder gemeld. Velen hadden aan de uitnoocliging gevolg gegeven, zoodat oin 8 uur de Gehoorzaal geheel bezet was. De heer Boekraad, directeur van de „Holfu". opende den avond met een woord van welkom en dank en deelde in het kort mede dat gehoopt werd, dat ook in Leiden het werk van de ontwikkelingsfilms zal gewaardeerd worden. Daarna gaf hij het woord aan den heer Goslinga, die namens het Plaatselijk Comité, een woord zal spreken. De heer Goslinga verheugde zich, dat zoo velen aan de uitnoodiging ge volg hadden gegeven. Het bewegende beeld is een mooie uitvinding, maar een uitvinding, waar beslag op is ge legd door een actie, die door vele in gezetenen, voornamelijk door vele ouders van de rijpende jeugd, niet be geerd wordt. Daarom is het gelukkig, dat er zich een wereld-organisatie ge vormd heeft, die dit terrein weer wil veroveren en wil trachten door alleen het goede en nuttige uit de films te nemen, dat andere te verdringen. Spr. dankt de Holfu, de Hollandsche doch termaatschappij van deze wereldorga nisatie, dat ook Leiden als derde stad in ons vaderland tot terrein van werk zaamheid is gekozen. Spr. wenscht de Holfu en zijn directeur, de Leidenaar Boekraad, veel succes en de aanwezi gen een genotvollen leerzamen avond. Daarna kregen wij het uitgebreide programma. In de eerste plaats een volledige voorstelling van de katoen cultuur in de Vereenigde Staten van Amerika. Van de velden met de jonge katoen-aanplant, tot de geperste ba len, die in de groote oceaanstoomers worden verscheept, ging de geheele bewerking aan ons oog voorbij. De klappercultuur op Java was een bijzonder interessant nummer, waarin de groei van de cocosnoot en zijn teelt de verwerkig tot verscheepbare copra en het mooie landschap boeiden. Daarna zagen 'wij' een historische verhandeling van de schrijf- en druk kunst, zoowel de Egyptische en Assy- rische, als de Chineesche wijze van ge- dachtenuiting op papyrusbladeren, in steen en met geknoopte touwtjes. Vervolgens een historische ontwik keling van de papierfabrikage, waar bij de enorme hoeveelheid hout, die de tegenwooTdige papiervoorraad ver- eischt, niet naliet indruk te maken. In de pauze was er gelegenheid zich als abonné te doen inschrijven. Na afloop kon de heer Boekraad me- dedeelen, dat de vestiging te Leiden 'n feit was, aangezien zich reeds toen een voldoend aantal (ruim 100) perso nen hadden opgegeven om met gere gelde voorstellingen te kunnen aan vangen. Na de pauze werden wij weder naar Amerika geleid. Thans naar het hoo- ge noorden, hot land van felle koude en grootsche natuurtafereelen. Geisers van verschillende vormen werden ver toond. Een volgend nummer, de uitvinding van Röntgen en de uitwerking van zijn X-stralen was niet minder be langwekkend. Tenslotte heeft een kort verblijf bij de wildon van Centraal Afrika ons ge leerd, dat het in ons kleine Holland toch nog wel een tikje beter is en dat wij dankbaar moeten zijn, dat wij voor onze zieken en ouden van dagen een betere verzorging hebben. Het was inderdaad een leerzaam programma. Wij kelooven, dat de „Holfu" straks in staat zal zijn inderdaad iets goeds en nuttigs te leveren. Voor den prijs van 6 per 10 voor stellingen, verdere gezinsleden ƒ4, is men abonné. Reeds nu heeft de H<?lfu de beschikking over 140 wetenschap pelijke films en nog steeds worden er nieuwe aangemaakt. Wij noemen uit dien vooraad de volgende: Rijstcultuur op Java en in Japan; Kan men een Woestijn vruchtbaar maken? Geschiedenis van de telefoon. Op zoek naar prae-historische dieren. Dwars door cle rotsen van Canada. Hoe de roodhuiden leven. Het paradijs der zeevogels. Vulkanische uitbarstin gen. Reizen langs de hoofdsteden van verschillende landen. De bodem der zee. Reis van Kairo naar Jeruzalem. Het verstand bij de planten. De riet suiker. Vervaardiging van geld, enz. Wie zich nog niet opgaf kan dit als nog doen aan het Centraalbureau, Den Haag, Stationsweg 36. VEREENIGING VAN CHR. ONDERWIJZERS(ESSBN). Zaterdag 14 Maart vergaderde in het Nut de af deeling Leiden en om streken van de Vereeniging van Chr. Onderwijzers(essen) in Nederland en Overzeesche bezittingen. Daar de Voor zitter ongesteld was, nam de 2e voor- ziter, de. heer Aldershof de leiding der vergadering. Na het zingen van Ps. 138 1 ging hij voor in gebed, waarna gelezen werd Ps. 91. De notulen werden gelezen en goed gekeurd. De behandeling van ingeko men stukken werd verschoven tót na de pauze. Hierna hield de heer Robijns zijn re feraat: „Inleiding tot de geschiede nis der taalwetenschap". Spr. begon met het verhaal van Allard Pierson (in zijn vergelijkende taalstudie) hoe de taal ontstaan is: De familie Spec,( die woonde bij den Himalaja en zich vandaar verspreidde in verschillende richtingen. De naam Spec gaf in aansluiting met de kwa liteiten der zonen en verdere afstam melingen aanleiding tot woorden als spectrum, spector inspector, respector, respect. Een zeer afwijkende verte genwoordiger der fam. was oorzaak van spegonie, espion, spion-spie, enz. Na dit verhaal volgue een beschrij ving van de verschillende periode's in de taalstudie, waarvan de voornaam ste vertegenwoordigers werden ge noemd. Spreker had het over het zoe ken naar de oudste taal; vertelde van het resultaat van een der geleerden, dat n.l. het Nederlandsch de taal van het Paradijs was, dat is gelukkig heel lang geleden, zoodat niemand van de tegenwoordige geleerden er op moet worden aangekeken; wees verder op degelijker werken van Ten Kate; deed ons genieten van enkele der phantasie-producten van Bilderdijk enz. Aan den anderen kant deed hij ons ook verbaasd staan over de ge weldige kennis van enkelen en het vernuft van een, die een brok van een taal construeerde. Hoewel die ge leerde d larom in zijn dagen voor een dwaas werd gehouden, hebben toch latere vondsten in het Vaticaan bewe zen, dat bij juist had gewerkt. Om trent den oorsprong der taal bleek men geen vaststaande resultaten be reikt te hebben. Wel ziet men taal splitsing en verwantschap en consta teert men verandering in vorm en be- teekenis. De voorzitter dankte den referent voor zijn degelijk stuk werk.è Daarna kreeg de heer Plooy gele genheid zijn bijdrage voor het Ge denkboek voor te lezen, die in overleg met den heer De Boer gemaakt is. Wijzigingen zullen nog in overweging genomen worden. Daarna werd een foto genomen en brak de pauze aan. In de heropende vergadering had o.a. de verkiezing van afgevaardigden voor de vóór-vergadering plaats. Na de rondvraag eindigde de heer Wirtz met dankzegging. LEIDSCHE CHR. JEUGDORG. „PHéBE". Ten bate van bovengenoemde Orga nisatie wordt a.s. Donderdagavond in de Graanbeurs opgevoerd „Liefde en Vriendschap", oorspronkelijk his torisch tafereel in 3 afdeelingen. Dit op te voeren stuk is, evenals bet stuk „De St. Bartholomeusnacht", dat twee jaren geleden door hetzelfde ge zelschap werd opgevoerd, een histo risch stuk. Het spee'.„ n.l. ten tijde van Leitlens beleg en ontzet en verschil lende bekende historische persoon lijkheden, o.a. Valdez, Van den Bronk- horst en diens dochter Amalia, zullen in het stuk voorkomen. Wij vernamen dat ongeveer 13 personen aan het stuk hunne medewerking zullen verlee- non. De costumes worden geleverd door de firma Schippers, uit Rotter dam. Het een en ander zal worden afge wisseld door muziek, terwijl vóór liet stuk nog een komisch zangspel ten gehoore zal worden gebracht. Voor verdere bijzonderheden ver wijzen wij naar de in dit blad voorko mende advertentie. VEREEN. TOT INSTANDHOUDING DER L. A. W. E. T. Bovengenoemde vereeniging verga dert op Donderdag 22 Maart a.s. des avonds te SU uur in „De Harmonie". Agenda: 1. Opening; 2. Notulen; 3. Ingekomen stukken; 4. Jaarverslag van den Secretaris; 5. Jaarverslag van den Penningmeester; 6. Verslag Kas- nazieners; 7. Verkiezing Kasnazieners; 8. Bespreking voorstel van den heer J. P. Meijers tot opheffing der Ver eeniging; 9. Bestuursverkiezing; a. Verkiezing Voorzitter; b. 3 Bestuurs leden, wegens bedanken van de hee- ren J. G. Pulle, W. J. H. Warnecke en T. F. Vlieland Jr,; 10. Rondvraag. DIERENBESCHERMING. We herinneren onze lezers aan de lezing met lichtbeelden, die Ellen Forest (Mevr. PiersonFranssen) morgenavond 8 uur in de Groote Nutszaal zal houden voor de afd. Lei den en Omstreken van de Nederland- sche Vereeniging tot Bescherming van Dieren. Het onderwerp zal zijn: „Het dier door de eeuwen heen", een stof waar in de begaafde Spreekster, die met zooveel volken heeft kennis gemaakt en hun zeden en geschiedenis bestu deerd, bijzonder thuis is. Wij twijfelen niet of Mevr. Pierson zal ook morgenavond weer uit den rijken schat harer kennis en ervaring tal van interessante bijzonderheden naar voren brengen betreffende de houding, die de menschheid in alle eeuwen ten opzichte van het dier heeft aangenomen. KERKKOOR EX ANIMO. Aan het Vocaal Concert, te geven door het „Kerkkoor Ex Animo" op morgen (Woensdagavond) in de Stads gehoorzaal zullen behalve het Resi dentie Dubbel Mannen-Kwartet, ook de dames Mej. T. Paats, Mej. L. Wier- sma en Mevr. N. E. A. Kloots hunne medewerking verleenen. Zij zullen de Alt-solo zingen in het Koorwerk „Avond" van W. F. Kools. J. V. OP G. G. „DR. BAVINCK". Wij verwijzen gaarne naar eene advertentie in dit nummer, waarin wordt medegedeeld, dat de Jonge- lingsver^en. op G. G. „Dr. Bavinck" deze week op Donderdag vergadert in gebouw „Patrimonium". Hedenmorgen brak een schoor steenbrandje uit in het perceel Kareis- hof 1, bewoond door P. J. v. d. B. De oorzaak was een vuile schoorsteen, die thans door de brandweer is ge veegd. Gistermiddag is de toevallijder L. v. E., toen hij door een toeval werd overvallen op de Oranjegracht te wa ter geraakt. Door toegeschoten bur gers werd de man gered, die overigens geen letsel had bekomen. BINNENLAND. DE KONINGIN NAAR AMSTERDAM. Naar wij vernemen, ligt het in de bedoeling van H. M. de Koningin om in Mei a.s. haar jaarlijksch bezoek aan de hoofdstad te brengen. DE TOCHT VAN DE SCHUTTEVAER De heer Schuttevaer seinde uit Lon den d.d. gisteren. De „Schuttevaer" is Vrijdagavond weder aan de Westminster pier gear riveerd, om de laaste toebereidselen te treffen. Zoo deed kapitein Smit het noodi- ge, om zijn instrumenten te regelen en ging Schuttevaer zelf erop uit, om den proviand-voorraad aan te vullen; rijst, boonen, enz. werden ingeslagen. Zaterdag is ook de heer E. Kruithof gearriveerd. Hedenmorgen werd hij op de mon sterrol geplaatst en werden de forma liteiten bij den Amerikaanschen Con sul verricht. De laatste dagen was er nog steeds groote belangstelling, terwijl ook ver tegenwoordigers van de Amerikaan- sche Pers op bezoek kwamen. Het ver trek blijft, zooals gemeld, bepaald op hedenmiddag 3 uur. Naar wij vernemen heeft de Schuttevaer op zijn reis naar New York gistermiddag Londen verlaten. Een groote menigte belangstellen den was bij het vertrek aanwezig en riep de bemanning van het vaartuig een hartelijk vaarwel toe. De beman ning wuifde enthousiast en dankbaar terug Het weer is goed. De Schuttevaer gaat eerst naar Ply mouth en zal daar eenige dagen blij- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Binnenland. De „Schuttevaer" van Londen ver trokken. Gestolen diamanten teruggevonden. Prins Hendrik bracht een bezoek aan Amsterdam. Buitenland. Turkije neemt zitting in de veilig heidscommissie. Dnitschland stennt ter ontwape ningsconferentie de Russische voor stellen. De wereldreis per auto van Mej. S tinnes. Helde- en boschbranden in Dnitsch land. Groote branden in Amerika. ven. Daarna gaat het via de Azoren naar New York. De bemanning is zeer opgewekt en vol goeden moed. De heer Schuttevaer deelde mede, dat hij leeftocht voor 70 dagen aan boord heeft. Het plan is lang de Spaansche kust te varen. Men stelt zich voor brieven te zenden door middel van voorbijko mende schepen. Wanneer de zee te woest is om de schepen te naderen, zal gebruik gemaakt worden van vlie gers, om den mailzak aan boord te krijgen. DE NIEUWE HEMA-WINKEL IN DEN HAAG. Gistermorgen is in de Vlaming straat 18, te Den TIaag, de nieuwe Hema-winkel geopend, die de tiende in den lande is. Deze zaken zijn op Amerikaansche leest geschoeid; het kenmerkende van deze wijze van detailverkoop zijn de eenheidsprijzen. Alles kost 1 dub beltje, 1 kwartje, 2 kwartjes of 1 gul den. Er is een geweldige verscheiden heid van artikelen in deze winkels, die als „grands magasins" zijn inge richt: huish. artikelen, textielgoede- ren, speelgoed, toiletartikelen, mode artikelen, levensmiddelen, enz. enz. En niets gaat den prijs van 1 gulden te boven, zoodat ook de velen, die in dezen malaisetijd van een klein inko men moeten leven, iets van hun keu ze kunnen vinden. De verklaring van deze lage prij zen? Ge vindt ze in het tooverwoord „efficiency", dat in het Hollandsch moeilijk te vertalen is, doch o.m. in houdt, dat er op economische wijze wordt gewerkt en alles op doelmatig heid is gericht. Een bijzondere attractie is ook de lunchroom, die men op de eerste etage aantreft en die zeer smaakvol is inge richt. Zoo is dan de Residentie gisteren een mooien winkel rijker geworden en., bezit een aantrekkelijkheid te meer voor de velen die haar bezoeken „HET VOLK"-RED ACTIE. In de Zaterdag gehouden vergade ring van het partijbestuur der S. D. A. P., werd op voordracht van de hoofdredactie van „Het Volk" besloten den heer J. J. de Roode te benoemen tot plaatsvervangend politiek hoofd redacteur. COLIJN'S REIS. Dat ook door andere als Nederland- sche bladen in het Oosten het belang wordt ingezien van het bezoek aan Ned. Indië, van den heer Colijn, blijkt uit het feit, dat een vertegenwoordiger der „Straits Times" een langdurig on derhoud had met den heer Colijn, ge durende diens kort oponthoud te Sin gapore. Een zeldzame gebeurtenis. De te Singapore verschijnende bla den plegen zelden notitie te nemen van belangwekkende, Nederlandsche reizigers, gaande naai' of komende van Ned. Indië. Maar voor den heer Colijn werd dus een uitzondering gemaakt. UIT DE S. D. A. P. In de Zaterdag gehouden vergade ring van het partijbesuur der S. D. A. P. is, blijkens het bericht in het Volk besloten op de eerstvolgende congres agenda nog een veorstel te brengen betreffende de ongewenschtheid van het vereenigd lidmaatschap van de S. D. A. P. en organisaties als de Een heid, Liga. enz. EEN VEEL VERZUIMDE VERPLICHTING. De Pensioenraad verzoekt het vol gende mede te deelen: Bij art. 17 van het Kon. Besluit van 11 Juli 1922 (Stbl. 444) gewijzigd bij Kon. Besl. van 7 October 1926 (Stbl.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1