CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaal uit TWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
8s'9 JAARGANG DINSDAG 20 MAART 1928 NUMMER 2390
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
EERSTE BLAD.
Zij, die zich tegen 1 April 1928
op d* Nieuwe Leidsche Courant
abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis
Adm. N. L. Ct.
V Christelijk en vaderlands
lievend.
Ds. Van Gheel Gildemeester, die in
de Haagsche Kerkbode (Ned. Herv.)
^ijn „Gemeentebelangen" schrijft, kan
soms daarin zeer scherp zijn. Vooral
als hij meent een „afgescheidene" te
genover zich te hebben kan hij niet
nalaten zijn minder vriendelijke stem
ming te uiten.
Onlangs besprak hij de mogelijk
heid van verkrijging van de nieuwe
predikantsplaatsen. Daarbij haalde hij
aan het bekende amendement-Don-
ner, het Tweede Kamerlid, die dit in
de Kamervergadering van 17 Dec.
1883 indiende. Daarbij gaf hij als zijn
meening, dat dit amendement de re
den was, dat in de groote steden voor
de nieuwe predikantsplaatsen zoo
moeilijk staatstraktement te krijgen
is. In den causerietoon van dat opstel
noemde hij dat amendement niet be
paald christelijk en ook niet be
paald vaderlandslievend, aangezien
liet toch een algemeen vaderlandsch
belang is dat de Ned. Herv. Kerk in
staat gesteld wordt, zeer bijzonder in
de groote steden, met vrucht te wer
ken.
Van verschillende kanten kwam
men daartegen in verzet. Bepaald
raak was wat Jhr. Mr. A. K. C. de
Brauw daartegen in bracht.
Mr. de Brauw zegt, dat sinds het
amendement Donner de toestand er
voor de Ned. Herv. Kerk beter op ge
worden is en noemt de cijfers van
19191926. Hoe door Minister De Vries
zelfs wel 23000 voor nieuwe predi
kantsplaatsen is aangevraagd en
door Minister de Geer 16766.50.
Dit was voor Ds. Van Gheel Gilde
meester nieuw, zegt hij. Het heeft
hem genoopt nog eens zijn licht op te
steken bij een zeer bevoegd lid der
Kamer en gevraagd: „wanneer dit
dan zoo is, waarom kunnen dan de
groote steden niet ook van dit gunstig
getij profiteeren?" Zij antwoord was:
„dat kunnen ze ook; laat ze er om
vragen!"
Jhr. de Brauw meent dat wijlen Ds.
Donner geen minder vriendelijke be
doeling had met zijn amendement
en zegt dat de Minister vroeger geen
blanco crediet had maar een van
2500 (vóór 1875 van 5000). Dat is
zoo repliceert Ds. Van Gheel Gilde
meester maar binnen de perken van
dat crediet had hij de vrije hand.
Nu willen wij ons in de appreciatie
van dat crediet niet mengen. Alleen
moge worden opgemerkt, dat het wel
eenigszins vreemd is, dat Ds. Van
Gheel Gildemeester zoo stout schreef
zonder zich behoorlijk op de hoogte te
hebben gesteld. Volkomen is dan ook
te onderschrijven wat Jhr. de Brauw
daarover opmerkt.
De heer de Brauw meent dat het
„voor een gansch anderer molen be
stemd kostelijk graan, koren wordt
op den molen van hen die een klove
wenschèn tusschen de Ned. Herv.'
Kerk en de anti-revolutionaire partij";
hij zelf „zou die klove èn voor de kerk
èn voor het staatkundig leven in Ne
derland hoogst gevaarlijk achten".
Hij meent dat „de anti-revolutionaire
partij als partij zich tegenover de Ned.
Herv. kerk steeds loyaal heeft gedra
gen.
Jammer, dat Ds. Van Gheel Gilde
meester er niet toe komen kon om zich
geheel daarbij aan te sluiten, doch
zich vergenoegde met de opmerking
dat wanneer een zoo hoogstaand en
trouw lid der Ned. Herv. Kerk dit van
de Anti-Revolutionaire Partij zegt,
dit dan haar moge aansporen om dien
lof te blijven verdienen.
Zeer bepaald jammer, dat hij er
aan toevoegt:
„Toch zouden wij het voor Neder
land hoogstgevaarlijk achten, wan
neer onze kerk separatistische wegen
ging: en we achten dat gevaar niet
denkbeeldig".
Wij gelooven dat dit een der begin
selen van de Ani-Revolutionaire Par
tij de scheiding van Kerk en Staat
doch met geheele genoegdoening in
financieel opzicht beslist loochent.
STADSNIEUWS.
FUSIE DER GROENTENVEILINGEN
In de gisteravond gehouden leden
vergadering der Groentenveiling „Ons
Belang" (Boommarkt), is na langdu
rige bespreking ten slotte met meer
derheid van stemmen besloten om op
het door de beide besturen gemaakte
concept wat reeds door de veilings-
vereeniging Houtmarkt was aangeno
men, ook te liquideeren. Hoewel ver
schillende leden ernstige bezwaren
hadden tegen enkele punten in bedoeld
concept vastgesteld, meenden zij toch
hunne stem te moeten geven voor dit
ontwerp, daar anders tot standkoming
van ééne veilingvereenlging vrijwel
uitgesloten zou zijn.
De liquidatie zal eerst van kracht
worden, wanneer de Kon. bewilliging
op de statuten der nieuwe veilingver-
een iging zal zijn verkregen.
Binnen enkele dage;, zal nu eene
gecombineerde ledenvergadering wor
den gehouden, waarin een nieuw be
stuur zal worden gekozen en de statu
ten aan de hand van het ontwerp zul
len worden vastgesteld.
De bedoeling is om 2 April a.s. als
ééne veilingvereeniging aan de Boom-
markt te veilen, zoodat de Houtmarkt-
veiling zal worden opgeheven.
DE „HOLFU".
Gisteravond had in de Stadsgehoor
zaal de gastvoorstelling plaats van de
Hollandsche Film Universiteit.
Met den heer A. TI. Boekraad, Di
recteur van de „Holfu", waren ver
schillende bestuursleden van de Moe-
dervereeniging „Les Universités Cine-
grqphiques Internationales" aanwe
zig. Ook verschillende dames en hee-
ren van liet Nationaal Comité van
aanbeveling waren aanwezig, alsme
de nagenoeg het geheele plaatselijk
Comité, waarin zitting hebben de hee-
.ren door ons reeds eerder gemeld.
Velen hadden aan de uitnoocliging
gevolg gegeven, zoodat oin 8 uur de
Gehoorzaal geheel bezet was.
De heer Boekraad, directeur van de
„Holfu". opende den avond met een
woord van welkom en dank en deelde
in het kort mede dat gehoopt werd,
dat ook in Leiden het werk van de
ontwikkelingsfilms zal gewaardeerd
worden. Daarna gaf hij het woord aan
den heer Goslinga, die namens het
Plaatselijk Comité, een woord zal
spreken.
De heer Goslinga verheugde zich,
dat zoo velen aan de uitnoodiging ge
volg hadden gegeven. Het bewegende
beeld is een mooie uitvinding, maar
een uitvinding, waar beslag op is ge
legd door een actie, die door vele in
gezetenen, voornamelijk door vele
ouders van de rijpende jeugd, niet be
geerd wordt. Daarom is het gelukkig,
dat er zich een wereld-organisatie ge
vormd heeft, die dit terrein weer wil
veroveren en wil trachten door alleen
het goede en nuttige uit de films te
nemen, dat andere te verdringen. Spr.
dankt de Holfu, de Hollandsche doch
termaatschappij van deze wereldorga
nisatie, dat ook Leiden als derde stad
in ons vaderland tot terrein van werk
zaamheid is gekozen. Spr. wenscht de
Holfu en zijn directeur, de Leidenaar
Boekraad, veel succes en de aanwezi
gen een genotvollen leerzamen avond.
Daarna kregen wij het uitgebreide
programma. In de eerste plaats een
volledige voorstelling van de katoen
cultuur in de Vereenigde Staten van
Amerika. Van de velden met de jonge
katoen-aanplant, tot de geperste ba
len, die in de groote oceaanstoomers
worden verscheept, ging de geheele
bewerking aan ons oog voorbij.
De klappercultuur op Java was een
bijzonder interessant nummer, waarin
de groei van de cocosnoot en zijn teelt
de verwerkig tot verscheepbare copra
en het mooie landschap boeiden.
Daarna zagen 'wij' een historische
verhandeling van de schrijf- en druk
kunst, zoowel de Egyptische en Assy-
rische, als de Chineesche wijze van ge-
dachtenuiting op papyrusbladeren, in
steen en met geknoopte touwtjes.
Vervolgens een historische ontwik
keling van de papierfabrikage, waar
bij de enorme hoeveelheid hout, die
de tegenwooTdige papiervoorraad ver-
eischt, niet naliet indruk te maken.
In de pauze was er gelegenheid zich
als abonné te doen inschrijven.
Na afloop kon de heer Boekraad me-
dedeelen, dat de vestiging te Leiden 'n
feit was, aangezien zich reeds toen
een voldoend aantal (ruim 100) perso
nen hadden opgegeven om met gere
gelde voorstellingen te kunnen aan
vangen.
Na de pauze werden wij weder naar
Amerika geleid. Thans naar het hoo-
ge noorden, hot land van felle koude
en grootsche natuurtafereelen. Geisers
van verschillende vormen werden ver
toond.
Een volgend nummer, de uitvinding
van Röntgen en de uitwerking van
zijn X-stralen was niet minder be
langwekkend.
Tenslotte heeft een kort verblijf bij
de wildon van Centraal Afrika ons ge
leerd, dat het in ons kleine Holland
toch nog wel een tikje beter is en
dat wij dankbaar moeten zijn, dat wij
voor onze zieken en ouden van dagen
een betere verzorging hebben.
Het was inderdaad een leerzaam
programma.
Wij kelooven, dat de „Holfu" straks
in staat zal zijn inderdaad iets goeds
en nuttigs te leveren.
Voor den prijs van 6 per 10 voor
stellingen, verdere gezinsleden ƒ4, is
men abonné. Reeds nu heeft de H<?lfu
de beschikking over 140 wetenschap
pelijke films en nog steeds worden er
nieuwe aangemaakt. Wij noemen uit
dien vooraad de volgende:
Rijstcultuur op Java en in Japan;
Kan men een Woestijn vruchtbaar
maken? Geschiedenis van de telefoon.
Op zoek naar prae-historische dieren.
Dwars door cle rotsen van Canada.
Hoe de roodhuiden leven. Het paradijs
der zeevogels. Vulkanische uitbarstin
gen. Reizen langs de hoofdsteden van
verschillende landen. De bodem der
zee. Reis van Kairo naar Jeruzalem.
Het verstand bij de planten. De riet
suiker. Vervaardiging van geld, enz.
Wie zich nog niet opgaf kan dit als
nog doen aan het Centraalbureau, Den
Haag, Stationsweg 36.
VEREENIGING VAN
CHR. ONDERWIJZERS(ESSBN).
Zaterdag 14 Maart vergaderde in
het Nut de af deeling Leiden en om
streken van de Vereeniging van Chr.
Onderwijzers(essen) in Nederland en
Overzeesche bezittingen. Daar de Voor
zitter ongesteld was, nam de 2e voor-
ziter, de. heer Aldershof de leiding der
vergadering. Na het zingen van Ps.
138 1 ging hij voor in gebed, waarna
gelezen werd Ps. 91.
De notulen werden gelezen en goed
gekeurd. De behandeling van ingeko
men stukken werd verschoven tót na
de pauze.
Hierna hield de heer Robijns zijn re
feraat: „Inleiding tot de geschiede
nis der taalwetenschap".
Spr. begon met het verhaal van
Allard Pierson (in zijn vergelijkende
taalstudie) hoe de taal ontstaan is:
De familie Spec,( die woonde bij den
Himalaja en zich vandaar verspreidde
in verschillende richtingen. De naam
Spec gaf in aansluiting met de kwa
liteiten der zonen en verdere afstam
melingen aanleiding tot woorden als
spectrum, spector inspector, respector,
respect. Een zeer afwijkende verte
genwoordiger der fam. was oorzaak
van spegonie, espion, spion-spie, enz.
Na dit verhaal volgue een beschrij
ving van de verschillende periode's in
de taalstudie, waarvan de voornaam
ste vertegenwoordigers werden ge
noemd. Spreker had het over het zoe
ken naar de oudste taal; vertelde van
het resultaat van een der geleerden,
dat n.l. het Nederlandsch de taal van
het Paradijs was, dat is gelukkig heel
lang geleden, zoodat niemand van de
tegenwoordige geleerden er op moet
worden aangekeken; wees verder
op degelijker werken van Ten Kate;
deed ons genieten van enkele der
phantasie-producten van Bilderdijk
enz. Aan den anderen kant deed hij
ons ook verbaasd staan over de ge
weldige kennis van enkelen en het
vernuft van een, die een brok van
een taal construeerde. Hoewel die ge
leerde d larom in zijn dagen voor een
dwaas werd gehouden, hebben toch
latere vondsten in het Vaticaan bewe
zen, dat bij juist had gewerkt. Om
trent den oorsprong der taal bleek
men geen vaststaande resultaten be
reikt te hebben. Wel ziet men taal
splitsing en verwantschap en consta
teert men verandering in vorm en be-
teekenis.
De voorzitter dankte den referent
voor zijn degelijk stuk werk.è
Daarna kreeg de heer Plooy gele
genheid zijn bijdrage voor het Ge
denkboek voor te lezen, die in overleg
met den heer De Boer gemaakt is.
Wijzigingen zullen nog in overweging
genomen worden.
Daarna werd een foto genomen en
brak de pauze aan.
In de heropende vergadering had
o.a. de verkiezing van afgevaardigden
voor de vóór-vergadering plaats.
Na de rondvraag eindigde de heer
Wirtz met dankzegging.
LEIDSCHE CHR. JEUGDORG.
„PHéBE".
Ten bate van bovengenoemde Orga
nisatie wordt a.s. Donderdagavond
in de Graanbeurs opgevoerd „Liefde
en Vriendschap", oorspronkelijk his
torisch tafereel in 3 afdeelingen. Dit
op te voeren stuk is, evenals bet stuk
„De St. Bartholomeusnacht", dat
twee jaren geleden door hetzelfde ge
zelschap werd opgevoerd, een histo
risch stuk. Het spee'.„ n.l. ten tijde van
Leitlens beleg en ontzet en verschil
lende bekende historische persoon
lijkheden, o.a. Valdez, Van den Bronk-
horst en diens dochter Amalia, zullen
in het stuk voorkomen. Wij vernamen
dat ongeveer 13 personen aan het stuk
hunne medewerking zullen verlee-
non. De costumes worden geleverd
door de firma Schippers, uit Rotter
dam.
Het een en ander zal worden afge
wisseld door muziek, terwijl vóór liet
stuk nog een komisch zangspel ten
gehoore zal worden gebracht.
Voor verdere bijzonderheden ver
wijzen wij naar de in dit blad voorko
mende advertentie.
VEREEN. TOT INSTANDHOUDING
DER L. A. W. E. T.
Bovengenoemde vereeniging verga
dert op Donderdag 22 Maart a.s. des
avonds te SU uur in „De Harmonie".
Agenda: 1. Opening; 2. Notulen; 3.
Ingekomen stukken; 4. Jaarverslag
van den Secretaris; 5. Jaarverslag van
den Penningmeester; 6. Verslag Kas-
nazieners; 7. Verkiezing Kasnazieners;
8. Bespreking voorstel van den heer
J. P. Meijers tot opheffing der Ver
eeniging; 9. Bestuursverkiezing; a.
Verkiezing Voorzitter; b. 3 Bestuurs
leden, wegens bedanken van de hee-
ren J. G. Pulle, W. J. H. Warnecke en
T. F. Vlieland Jr,; 10. Rondvraag.
DIERENBESCHERMING.
We herinneren onze lezers aan de
lezing met lichtbeelden, die Ellen
Forest (Mevr. PiersonFranssen)
morgenavond 8 uur in de Groote
Nutszaal zal houden voor de afd. Lei
den en Omstreken van de Nederland-
sche Vereeniging tot Bescherming
van Dieren.
Het onderwerp zal zijn: „Het dier
door de eeuwen heen", een stof waar
in de begaafde Spreekster, die met
zooveel volken heeft kennis gemaakt
en hun zeden en geschiedenis bestu
deerd, bijzonder thuis is.
Wij twijfelen niet of Mevr. Pierson
zal ook morgenavond weer uit den
rijken schat harer kennis en ervaring
tal van interessante bijzonderheden
naar voren brengen betreffende de
houding, die de menschheid in alle
eeuwen ten opzichte van het dier
heeft aangenomen.
KERKKOOR EX ANIMO.
Aan het Vocaal Concert, te geven
door het „Kerkkoor Ex Animo" op
morgen (Woensdagavond) in de Stads
gehoorzaal zullen behalve het Resi
dentie Dubbel Mannen-Kwartet, ook
de dames Mej. T. Paats, Mej. L. Wier-
sma en Mevr. N. E. A. Kloots hunne
medewerking verleenen.
Zij zullen de Alt-solo zingen in het
Koorwerk „Avond" van W. F. Kools.
J. V. OP G. G. „DR. BAVINCK".
Wij verwijzen gaarne naar eene
advertentie in dit nummer, waarin
wordt medegedeeld, dat de Jonge-
lingsver^en. op G. G. „Dr. Bavinck"
deze week op Donderdag vergadert in
gebouw „Patrimonium".
Hedenmorgen brak een schoor
steenbrandje uit in het perceel Kareis-
hof 1, bewoond door P. J. v. d. B. De
oorzaak was een vuile schoorsteen,
die thans door de brandweer is ge
veegd.
Gistermiddag is de toevallijder
L. v. E., toen hij door een toeval werd
overvallen op de Oranjegracht te wa
ter geraakt. Door toegeschoten bur
gers werd de man gered, die overigens
geen letsel had bekomen.
BINNENLAND.
DE KONINGIN NAAR AMSTERDAM.
Naar wij vernemen, ligt het in de
bedoeling van H. M. de Koningin om
in Mei a.s. haar jaarlijksch bezoek aan
de hoofdstad te brengen.
DE TOCHT VAN DE SCHUTTEVAER
De heer Schuttevaer seinde uit Lon
den d.d. gisteren.
De „Schuttevaer" is Vrijdagavond
weder aan de Westminster pier gear
riveerd, om de laaste toebereidselen
te treffen.
Zoo deed kapitein Smit het noodi-
ge, om zijn instrumenten te regelen
en ging Schuttevaer zelf erop uit, om
den proviand-voorraad aan te vullen;
rijst, boonen, enz. werden ingeslagen.
Zaterdag is ook de heer E. Kruithof
gearriveerd.
Hedenmorgen werd hij op de mon
sterrol geplaatst en werden de forma
liteiten bij den Amerikaanschen Con
sul verricht.
De laatste dagen was er nog steeds
groote belangstelling, terwijl ook ver
tegenwoordigers van de Amerikaan-
sche Pers op bezoek kwamen. Het ver
trek blijft, zooals gemeld, bepaald op
hedenmiddag 3 uur.
Naar wij vernemen heeft de
Schuttevaer op zijn reis naar New
York gistermiddag Londen verlaten.
Een groote menigte belangstellen
den was bij het vertrek aanwezig en
riep de bemanning van het vaartuig
een hartelijk vaarwel toe. De beman
ning wuifde enthousiast en dankbaar
terug Het weer is goed.
De Schuttevaer gaat eerst naar Ply
mouth en zal daar eenige dagen blij-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
De „Schuttevaer" van Londen ver
trokken.
Gestolen diamanten teruggevonden.
Prins Hendrik bracht een bezoek
aan Amsterdam.
Buitenland.
Turkije neemt zitting in de veilig
heidscommissie.
Dnitschland stennt ter ontwape
ningsconferentie de Russische voor
stellen.
De wereldreis per auto van Mej.
S tinnes.
Helde- en boschbranden in Dnitsch
land.
Groote branden in Amerika.
ven. Daarna gaat het via de Azoren
naar New York.
De bemanning is zeer opgewekt en
vol goeden moed. De heer Schuttevaer
deelde mede, dat hij leeftocht voor
70 dagen aan boord heeft.
Het plan is lang de Spaansche kust
te varen. Men stelt zich voor brieven
te zenden door middel van voorbijko
mende schepen. Wanneer de zee te
woest is om de schepen te naderen,
zal gebruik gemaakt worden van vlie
gers, om den mailzak aan boord te
krijgen.
DE NIEUWE HEMA-WINKEL IN
DEN HAAG.
Gistermorgen is in de Vlaming
straat 18, te Den TIaag, de nieuwe
Hema-winkel geopend, die de tiende
in den lande is.
Deze zaken zijn op Amerikaansche
leest geschoeid; het kenmerkende
van deze wijze van detailverkoop zijn
de eenheidsprijzen. Alles kost 1 dub
beltje, 1 kwartje, 2 kwartjes of 1 gul
den.
Er is een geweldige verscheiden
heid van artikelen in deze winkels,
die als „grands magasins" zijn inge
richt: huish. artikelen, textielgoede-
ren, speelgoed, toiletartikelen, mode
artikelen, levensmiddelen, enz. enz.
En niets gaat den prijs van 1 gulden
te boven, zoodat ook de velen, die in
dezen malaisetijd van een klein inko
men moeten leven, iets van hun keu
ze kunnen vinden.
De verklaring van deze lage prij
zen? Ge vindt ze in het tooverwoord
„efficiency", dat in het Hollandsch
moeilijk te vertalen is, doch o.m. in
houdt, dat er op economische wijze
wordt gewerkt en alles op doelmatig
heid is gericht.
Een bijzondere attractie is ook de
lunchroom, die men op de eerste etage
aantreft en die zeer smaakvol is inge
richt.
Zoo is dan de Residentie gisteren
een mooien winkel rijker geworden
en., bezit een aantrekkelijkheid te
meer voor de velen die haar bezoeken
„HET VOLK"-RED ACTIE.
In de Zaterdag gehouden vergade
ring van het partijbestuur der S. D.
A. P., werd op voordracht van de
hoofdredactie van „Het Volk" besloten
den heer J. J. de Roode te benoemen
tot plaatsvervangend politiek hoofd
redacteur.
COLIJN'S REIS.
Dat ook door andere als Nederland-
sche bladen in het Oosten het belang
wordt ingezien van het bezoek aan
Ned. Indië, van den heer Colijn, blijkt
uit het feit, dat een vertegenwoordiger
der „Straits Times" een langdurig on
derhoud had met den heer Colijn, ge
durende diens kort oponthoud te Sin
gapore. Een zeldzame gebeurtenis.
De te Singapore verschijnende bla
den plegen zelden notitie te nemen
van belangwekkende, Nederlandsche
reizigers, gaande naai' of komende van
Ned. Indië. Maar voor den heer Colijn
werd dus een uitzondering gemaakt.
UIT DE S. D. A. P.
In de Zaterdag gehouden vergade
ring van het partijbesuur der S. D. A.
P. is, blijkens het bericht in het Volk
besloten op de eerstvolgende congres
agenda nog een veorstel te brengen
betreffende de ongewenschtheid van
het vereenigd lidmaatschap van de
S. D. A. P. en organisaties als de Een
heid, Liga. enz.
EEN VEEL VERZUIMDE
VERPLICHTING.
De Pensioenraad verzoekt het vol
gende mede te deelen:
Bij art. 17 van het Kon. Besluit van
11 Juli 1922 (Stbl. 444) gewijzigd bij
Kon. Besl. van 7 October 1926 (Stbl.