In memoriam Johannes Theodoor Toorop.
Jail Toorop is gistermiddag om zes
uur in het Roode Kruis-ziekenhuis te
's Gravenhage overleden. Hij is 69 jaar
oud geworden.
Toorop was de laatste dagen niet
meer bij bewustzijn geweest en zijn
toestand was gaandeweg verergerd.
Hij is kalm en rustig ontslapen; zijn
nri^te familieleden stonden rond zijn
b geschaard.
t is ruim een jaar geleden, dat we
i icze kolommen een herdenkings-
ai kei wijdden aan den Leidschen
s -iiider Floris Verster, die op zoo tra-
.scbe wijze om bet leven kwam.
Thans is bet een ander sieraad onzer
.sederlandscbe schildersschool, wiens
ziel het aardsche leven is ontvlucht.
Beiden, tijdgenooten, behooren tot
het schildersgeslacht, dat omstreeks
1860 geboren werd, en dat tusschen
de jaren 1880 eh '90 het eerst van zich
deed spreken, in denzelfden tijd, dat
eeü jonge generatie van dichters en
schrijvers de oude geijkte vormen der
litteratuur kapot sloeg, en zich op
nieuwe wijze deed uiten.
In zijn geweldig, soms overmoedig
proza, zei Van Deyssel: „Wij willen
Holland hoog opstooten in de vaart
der volkeren
Ondanks den opbloei onzer letteren,
een bloei, die in menschen als Geer-
ten Gossaert en Henr. Roland Holst en
enkele anderen herinnert aan de
hoogtepunten van Middeleeuwen
en 17de eeuw, is onze litteratuur
geen wereldlitteratuur geworden
daarvoor is ons taalgebied te klein.
Maar de taal onzer schildersuit
deze generatie is wèl wereldtaal.
Vincent van Gogh, Breitner, Verster,
Toorop en anderen, trekken de bewon
derende aandacht der kunstzinnigen
ver buiten onze grenzen.
Openbaarden de „Nieuwe Gidsers"
zich als individualisten, de schilders
uit dien tijd spreken niet minder hun
eigen taal.
De vier die we noemden en waaraan
nog heel wat zouden zijn toe te voe
gen, spreken wel heel sterk uitgespro
ken hun eigen taal in compositie, vor
men en kleuren. Toorop heeft onder
hen allen wel iets bijzonders.
Hij is geen ras-Hollander.
In 1858 werd hij te Poerworedjo op
Java geboren. Noorsch en Oostersch
bloed vloeide dus door zijn aderen. Hij
begreep de Westersche zin voor activi
teit en de Oostersche neiging tot den
droom.
Gedurende de eerste jaren van zijn
schilderlijke werkzaamheid zit hij vol
revolutionaire ideeën. Hij vertoeft dan
veel in Vlaanderen en in de Borinage.
Hij voelt zich aangetrokken tot de
verworpelingen, de ellendigen, en de
schooiers in hun duister tragisch be
staan.
In dien tijd schildert hij b.v.: „Voor
de Werkstaking" en: „Na de Werksta
king".
Van meet af schildert hij geen op
zichzelf staande, losse gevalletjes.
Neen, aan het geschilderde demon
streert hij 'n idee. Hij wil steeds laten
zien: „Zóó is het leven", met de bijge
dachte: „Zoo moest het zijn".
Hij is de Romanticus, d.w.z. hij be
speurt overal de eenheid des levens.
De dingen, de menschen staan niet op
zichzelf, maar er is iets, dat ze bindt.
De wereld heeft een ideëelen achter
grond. Dit alles is heel vaag, maar
zal langzamerhand steeds omlijnder
worden uitgesproken.
Het Romantische van Toorop, dat
de dingen en verschijnselen ziet als
symbolen van eeuwige mogelijkheden
en waarden, sluit bijna meteen het
tragische in zich. Want ondeugd, boos
heid, wijsheid en onschuld zijn in het
leven steeds naast elkaar te vinden en
„de zon schijnt over boozen en goeden"
dezelfde zon.
Toorop schildert in den eersten tijd
in een donkere gamma, maar de figu
ren worden in de eenheid der concep
tie saamgebonden door het licht. Het
Romantisch-tragische sluit het sym
bolische in zich.
Als Toorop aanvankelijk zijn revo
lutionaire en daarna zijn humanitaire
gevoelens heeft geuit, begint hij meer
bewust zijn symboliek te verdiepen en
ontstaan werken als: „De drie brui
den"; de bruid van 't verderf, 't ramp
zalige wezen, dat de bruid is van al
len; de jonge vrouw, die de bruid is
van één en de in zichzelf gekeerde
religieuze. In dit werk van 1892 ver
tolkt Toorop zeer sterk het worstelen
en zoeken van zijn eigen ziel. Ik noem
maar een heel enkel werk, omdat het
ondoenlijk is, uit elke levensperiode
van Toorop alle of ook maar een be
langrijk gedeelte zijner werken te noe
men, laat staan ze te bespreken.
Door verschillende levensperioden
heen is Toorop's kunst hem steeds een
middel geweest, om zijn eigen leven
te verdiepen en zijn verhouding tegen
over de Hoogste Werkelijkheid te be
palen.
Na lange jaren van zoeken wordt hij
in 1905 Katholiek en vindt in het Ka
tholicisme een machtige bron van in
spiratie voor zijn kunst, die tevens de
dienende maagd van zijn geloovig
Godsvertrouwen wordt.
En terwijl hij onder alle geestelijke
evolutiën door ijverig de schilder- en
teekenkunst beoefende, bekwaamde
hij zich in allerlei technieken, die met
de schilderkunst op een of andere wij
ze in verband staan. Hij vervaardigde
droge naald-etsen, zwart en wit, en
ook gekleurde de teekening wordt
met de etsnaald in koper of zink ge
krast en daarna afgedrukt; hij maakte
litho's, waarbij de teekening eerst in
steen wordt gegraveerd; hij bewerkte
sgraffito, d.w.z. de natte kalk van
muurvlakten, waarop de schildering
werd aangebracht; hij vervaardigde
koperdrijfwerk en eveneens kunstaar
dewerk;, hij kende de techniek van
het glasbranden, wat hem te stade
kwam bij de Nijmeegsche St. Josephs-
kerk. Hij ontwierp patronen voor
kunstnaaldwerk, welke hij op speciale
inrichtingen liet uitvoeren.
Bekend is z'n samenwerking mét den
architect Berlage bij de decoratieve
versiering der Nieuwe Beurs te Am
sterdam, waar men tegeltableau!
vindt, door Toorop ontworpen en on
der zijn leiding uitgevoerd.
Zeer sterk was zijn decoratieve zin,
wat van groote beteekenis was, omdat
men een decoratieve versiering, die
zich aansluit bij de architectonische
structuur in de laatste 30 jaren weer
veel meer op prijs weet te stellen. In
openbare en wereldlijke gebouwen en
kerken tracht men weer tot stijleen
heid te komen, door de toegepaste
kunsten zich logisch te doen aanslui
ten bij de bouwkundige constructie.
Toorop heeft in dat opzicht veel, en
geniaal werk gedaan. Het is juist die
eigenaardige bruusk .getrokken lijn,
met forsche breuken en knakken, en
de daardobr bepaalde vlakverdeeling,
die Toorop's werk zijn decoratief ka
rakter geeft. Een ieder heeft dit wel
kunnen opmerken, want er ^is geen
schilder, van wien meer reproducties
in den handel zijn gebracht, geen
schilder, die meer op populariteit
aanspraak mag maken en daardoor
invloed uitoefent op vele lagen des
volks.
En wat altijd wel heel bijzonder
treft, is Toorop's portretkunst. Hij was
een scherp zielenkenner en deed zich
kennnen als psychologisch realist.
Men herinnert zich van reproducties
of wel van een tentoonstelling enkele
jaren geleden in de Lakenhal georga
niseerd, die portretten van kinderen,
teer en bloemenrein. Kinderen zag hij
als engelen, met dien blik van on
schuld, onwetendheid van 's levens
donker leed.
Talloos veel persoonlijkheden van
naam en beteekenis hebben voor hem
geposeerd en altijd is de uitdrukking
karakteristiek voor den staatsman,
den geleerde, den kunstenaar, den
priester, den man in de kracht des
levens, den grijsaard, wiens harts
tochtleven is verstild tot de wijsheid
der berusting.
Van zijn talloos vele, altijd unieke
portretten noemen we alleen: Dr. Doo
renbosch, Generaal Drabbe, Hugo Ver-
riest, Stefan George, Jhr. A. F. de
Savornin Lohman, de dichter Boutens,
de Bisschop van Haarlem Mgr. Callier,
Pater Borromeüa de Gréve, Dr. Raay-
makers S. J„ Alphons Ariens. Alphons
Diepenbróck, Miek Jansen, Mevr. Van
Schendel, en ook H. M. de Koningin-
Moeder heeft het niet beneden zich ge
acht voor hem te poseeren.
En hoeveel Zeeuwsche boeren en
visschers zijn door hem niet genomen
als modellen voor zijn prachtige Apos
telkoppen, die men thans vindt in het
Suasso-museum te Amsterdam.
Forsche, door het weer gegroefde
en gerimpelde gezichten zijn het,
typen van ongeschokt geloof en kracht
zonder een vernis van schijnbescha-
ving, zooals we ons de Apostelen, ru
we visschers en werkmenschen
met uitzondering van Paulus ook
hebben te denken.
Welk een diepte van psychologie
zit er in die koppen, welk een macht
van expressie, terwijl toch de gege
vens uit het Evangelie omtrent hun
persoonlijkheden zeer sober zijn. Maar
met deze sobere gegevens heeft Toor
op ze ons voorgesteld als machtige
persoonlijkheden met sterk uitge
sproken individualiteit
Midden in zijn werk is Toorop blij
ven steken. Er leefde nog zooveel in
zijn ziel: zijn kunst was tot haar hoog
ste mogelijkheden gegeven zijn per
soonlijkheid gestegen.
Het was nu alles licht om hem.
De wijsheid der berusting, waarom
hij vroeg in zijn jonger werk, was nu
het deel zijner ziel geworden. Er
was een groote klaarheid van licht om
zijn objecten gekomen.
Op het hoogtepunt van den bloei
weggenomen.
Hij ruste in vrede.
N. J. SWIERSTRA.
De begrafenis.
De begrafenis van het stoffelijk
overschot van den heer Jan Toorop
zal Woensdag a.s. plaats hebben op
de R. K. Begraafplaats aan de Kerk
hoflaan te 's-Gravenhage.
Om 10 uur v.m. zal er in de R. K.
Kerk aan de Elandstraat een plechtige
H. Mis van Requiem worden opgedra
gen, waarna de Uitvaart plaats heeft.
UIT DE OMGEVING.
BOSKOOP.
Voor die aanschafiing van radio
toestellen voor de zieken, weder bij de
wijkverpleegster van verschillend© per
sonen binnengekomen een bedrag van
f72,25. Tezamen met het reeds in kas
zjjnde, f 332,20.
Verder is voor dat doel door het
„Groene Kruis' een jaarlh'ksclie subsi
die van 125,toegekend.
Ds. P. de Smit, (Jhr. Gesref. Pred.
ialhier, komt voor op het tweetal te Zie-
rikzee.
Alhoewel langzaam, begint de nieu
we weg in dien Ham zjjn voltooiing te
naderen. Het wordt dian ook hoog tijd,
aangezien omwonenden en neringdoen
den er groote last van ondervinden. Het
belooft echter een flinke rijweg te
worden.
Woensdag 7 Maart, n.m. 7 uur,
hoopt in het Evangelisatiegebouw a. d.
I>wars-Nieuwstraat tc spreken de heer
W. v. Leeuwen uit Schoonrewoerd, met
het onderwerp: „Het verzoendeksel
Woensdagavond 7 Maart zal' ear in
hotel' „Klaassen", onder leiding van
Gusta Scheepmaker, een uitvoering door
het Kinderkoor en Dames-ensemble ge
geven worden.
LEIDERDORP.
Borgemeestersvacature.
Wij vernemen dat in de vacature van
burgemeester onzer gemeente, ontstaan
door het overlijden van den beer G. van
der Valk Bouman, spoedig zal worden
voorzien.
Zooals bij dergelijke vacatures gebrui
kelijk is, worden reeds verschillende per
sonen genoemd, welke voor het burge
meesterschap onzer gemeente in aanmer
king zouden komen.
Het verdient in 't algemeen geen aan
beveling de namen dezer personen te pu-
bliceeren, vooral niet omdat de fantasie
dikwerf een zeer belangrijke rol hierin
speelt.
Toch willen we voor één naam een uit
zondering maken. Wij vernemen n.l., dat
voor het burgemeesterschap onzer ge
meente zeer ernstig in aanmerking komt
de heer Chr. van den Heuvel, lid
der Tweede Kamer te Heemstede.
Wij laten dit bericht natuurlijk geheel
voor rekening van onzen zegsman. Van
andere zijde worden n.l. namen van per
sonen genoemd, waarvan men aanneemt,
dat zij eveneens ernstig in aanmerking
komen.
De Chr. Zangvereeniging „Excelsior"
directeur de heer Jac. Smit, hoopt Woens
dag 14 Maart a.s. een uitvoering te geven
in de Geref. kerk, met medewerking van
den heer C. Verloop Azn., van Noordwijk
aan Zee (cellist).
LEIMUIDEN.
Ifc aanbeveling ter benoeming van
een secr.-penningm. van den Wassenaar-
schen polder, luidt ais volgt:
1. «LA. Bakhuizen.
2. J. B. Wolken.
Het inschrijvingsregister voorden
dienstplicht lichting 1929, i3 gesloten
met een getal van ^5 ingeschrevenen.
Dp keuring voor den dienstplicht
zal voor deze gemeente te Alphen aan
den Rijn worden gehouden op 1 en 2
Mei a.s., r©sp. om 9.45 v.m. en 10.30
uur v.m.
Ingevolge de, vleaschkeuringswet
werden gedurende de maand Februari
ter Secretarie aang:geven: huisslachting
5 varkens; bedrijfsiachting, 1 varken
t/m. 50 K.G., 2 koelen en 2 biggen:
rjoodslachting, 1 schaap, 16 nuchtere
lualveien, 9 varkens t/m. 50 K.G., 5
biggen en 4 varkens. Afgekeurd wer
den 1 schaapA 8 ka veren, 9 arkens t/m.
50 K.G., 5 b.ggen en 4 varken3. Inge
voegd werd 430 K.G. vleesch. Aan keur
loon werd f51,25 ontvangen.
NOORDWIJK.
Het Hoogheemraadschap Rnnland
heeft een wijziging van de keur hij de
gemeentebesturen voor Noordwijk^ en
Katwijk om advies ingezonden. ViTrdag-
iavond ij in den gemeenteraad alhier
dit ontwerp wijziging ter sprake ge
bracht, Men vreesde daarvan groot na
deel voor de badplaats, daar het, indien
deze keur wordt vastgesteld, verfden
zou zijn in de duinen over den weg en
de voetpaden te loopen.
De Burgemeester antwoordde, dat in
derdaad deze óntwerp-keur bij het ge
meentebestuur om advies was ingeko
men, en diat getracht zou worden dies-
nocös in samenwerking met de gemeen
te Katwijk het vaststellen er van te voor
kernen.
Op voorstel van die plaatselijke af dee
ling van de Algem. vereen, voor bloem
bollencultuur wordt besloten esn raads
commissie le benoemen, die zal onder
zoeken de mogelijkheid van het leggen
van een nieuwe brug, 30 M. ten Zuiden
var. de bestaande brug in den Heereu-
weg, richting Den Haag. In deze com
missie worden benoemd de heeren Lief-
ferink, van der Meer en Krau.
Een nieuwe salarisregeling voor den
Inspecteur van politie wordt vastge
steld met een aanvangsalaris van 2400
gulden.
Aan den Noordboulevard zal een nieu
we autostandplaats wordon aangelegd
tegenover het Oranjehotel1 en het pavil
joen „Atlantis".
GEMENGD NIEUWS.
Vechtpartij met doodelijken alloop.
Gisternacht om kwart voor èen heeft op
den hoek van de Heerenstraat en den
Goudsche Singel te Rotterdam een nood
lottige vechtpartij plaats gehad. Daar
stond op dat oogenblik de 62-jarige vee
drijver Izak Ardon uit den Hang met een
paard en wagen, die toebehoorden aan G.
B. uit Berkel. Van den Goudsche Singel
kwam een troepje luidruchtige jongelui,
die bij het paard stil bleven staan en en
kele onvriendelijke opmerkingen over het
magere beestje maakten. Ardon bemoeide
zich er mede en zeide: „wat moeten jelui
met dien knol"?
De 22-jarige expeditieknecht G. S. maak
te zich daarop zoo driftig, dat hij den
ouden man zonder eenige aanleiding een
stomp in het gelaat gaf, ten gevolge waar
van deze met het, achterhoofd op, de straat
viel. In bewusteloozen toestand werd de
ongelukkige naar het ziekenhuis aan. den
Coolsingel vervoerd, waar men schedel
breuk constateerde.
Gistermiddag is hij daar zonder bij ken
nis te zijn gekomen aan de gevolgen over
leden. De dader, die onmiddellijk was
aangehouden, heeft bekend den slag te
hebben toegebracht. Hij had den veedrij
ver nog nooit tevoren gézien.
Tandarts breekt een pols. Door het
onklaar worden van de stuurinrichting is
gisteren een auto uit Groningen, waarin
gezeten waren de tandarts Blins en de
tandtechniker Jetses met hun dames te
Harendermolen tegen een boom gereden.
De beide heeren kregen een hoofdwon
de terwijl de heer B. een pols brak. De
overige inzittenden kwamen met den
schrik vrij. Dr. Hemmes uit Haren ver
leende medische hulp.
Onvoorzichtig.N. D. te Nieuw-Vennep
was zoo onvoorzichtig met een hamer re
volverpatronen stuk te slaan. Een der
projectielen ontplofte en D. werd deerlijk
in het gelaat gewond. Hij is in het zie
kenhuis opgenomen, waar men de bin
nengedrongen scherven langs operatieven
weg zal pogen te verwijderen.
Diefstal van lood. Van verschillende
leegstaande woningen nabij Halfweg heb
ben dieven het lood ontvreemd en de kra
nen der waterleiding meegenomen.
Typhus-gevallen. Te Oudewater en
in het naburige Hekendorp komen ver
scheidene ernstige gevallen van typhus
voor.
Wie het kleine niet eertEen si
garenfabrikant te Kampen heeft dezer da
gen als uitkeering ^an een faillissement
de somma van 0.18?zegge twaalf cent
ontvangen. De curator te Amsterdam
besloot hem dit bedrag per postwissel toe
te zenden. Er werd van dit bedrag eerst
aan kosten van overmaking afgetrokken
11 cent (postwissel 1 ct., postzegel 10 cent)
zoodat er overbleef 1 cent, welk bedrag
„ik u bij dezen toe toekomen", aldus stond
op den postwissel, aan deze firma geschre
ven.
Motorongeluk. Gistermiddag om on
geveer half zes reed de ongeveer 35-jarige
Van R. op zijn motor op den Tilburgschen
weg te Oosterhout; op de duo zat mej. G.
Door tot nu door onbekende oorzaak reed
v. R. plotseling tegen een stilstaande mo
torfiets aan. Pe botsing was zoo hevig, dat
beiden op de straat werden geslingerd.
Van R. werd zwaar gewond een boeren
woning binnengedragen en overleed kort
daarna. Mej. G. bekwam lichte verwon
dingen en kon per auto naar huis worden
vervoerd.
Beiden zijn woonachtig te Oosterhout.
Inbraak te Moordrecht. Inbrekers
hebben gepoogd hun slag te slaan in fcet
kantoor der Kon. Tapijtfabriek van de fa.
Stevens te Moordrecht. De buit was ge
ring, slechts 30, daar de boekhouder de
kasgelden mee naar huis genomen had.
Seringen-diefstaL Bij verschillende
kweekers te Aalsfneer zijn de laatste da
gen belangrijke hoe' eelheden seringen
gestolen.
De politie stelt-een ernstig onderzoek in.
Een brandkast gestolen. Zaterdag
nacht hebben drie mannen zich toegang
verschaft tot een fabrieksgebouw in de
Kuyperstraat ie Amsterdam en daar de
brandkast uit het kantoor gesleept en ge
laden op een >andkar van de fabriek, en
netjes toegedekt weggereden. Op emigen
afstand laadden zij de brandkast over op
een vrachtauto en reden naar een garage,
RECLAME
Sproeten komen vroeg in
het voorjaar, koop tijdig een pot
Sprutol. Bij alle Drogisten.
waar zij de kast openden. Er zat ƒ5000 in,
welk bedrag zij zich toeëigenden. Toen
twee der daders de garage verlieten, wer
den zij gearresteerd door twee recher
cheurs van politie, die hen in het bezit
vonden van 3600. De derde dader ont
snapte toen, doch werd in den loop van
den nacht aangehouden. Voorts is nog ge
arresteerd de eigenaar van den vracht
auto.
Jacht op eenden. Gedeputeerde Sta
ten van Zeeland hebben besloten, dat de
kooieenden door den kooiman moeten
worden opgesloten of gehokt van 2 tot en
met 30 April en van 16 Juni tot en met
31 Augustus van dit jaar.
Verdronken. Op het Damsterdiep te
Appingedam is de 21-jarige ongehuwde
schipper K. de Haan uit Achtkarspelen
overboord geraakt en verdronken.
Onder Odoorn is de 55-jarige P. V.
gisteren in een sloot geraakt en verdron
ken. V. leed aan toevallen.
Een 100-jarige. Te Enschedé viert he
den mevrouw de weduwe H. P. Brons-
foortWesselink haar lOOsten verjaardag.
De oude dame, die altijd een goede ge
zondheid heeft genoten slechts één keer
in haar lang leven heeft zij de hulp van
een dokter ingeroepen is nog vrij kras
en vrij goed ter been. Gehoor en gezicht
laten echter wel iets te wenschen over.
Door een vallenden boom getroffen.
Te Staphorst passeerde de heer A. Boks,
directeur der coop, stoomzuivel'fabriek
,,Ons Belang" per rijwiel den gemeente
weg, toen juist een boom, die gekapt werd,
viel en B. er onder kwam. Bewusteloos is
hij, naar de „Zw. Crt." meldt in het café
„Spoorzicht" binnengedragen, alwaar dr.
Heiboer, die direct aanwezig was, de eer
ste geneeskundige hulp verleende en met
een uit Meppel ontboden ziekenauto den
getroffene naar het ziekenhuis te Zwolle
vervoerde. Aldaar bleek, dat het eene
been gebroken en het andere uit het lid
was. Bovendien had de beer B. een ern
stige hoofdwonde opgelooperi.
Droevig ongeval. Zaterdagmiddag
had op den Kinswerdesweg tusschen Har-
lingen en Kinswerd een droevig ongeval
plaats. De 14-jarige A. Weidema, leerling
van de Ambachtsschool te Harlingen, wo
nende te Kinswerd, hield zich op zijn fiets
rijdende vast aan de tram op weg naar
Kinswerd.
Toen de tram te Kinswerd arriveerde
bemerkte men dat achter aan de tram
een fiets zat. Men ging het tramspoor
langs terug en vond den jongen dood lig
gen. Vermoedelijk is de jongen van de
fiets gevallen en onder de tram geraakt.
Mishandeling van een onderwijzer.
In een gesprek, dat zekere v. d. L. in de
school aan de Rijswijksche straat te Den
Haag Zaterdag had met een onderwijzer,
liep het verschil van meening zoo hoog
op, dat v. d. L. meende zich recht te moe
ten verschaffen door den onderwijzer af
te ranselen. Daaraan kwam spoedig de
politie te pas, die den man meenam naar
het bureau aan de van der Vennestraat,
waar men hem aan het verstand heeft
trachten te brengen, hoe men tegen on
derwijzend personeel niet moet optreden.
Inbraak. Zaterdagnacht is ingebro
ken in een perceel in de We-terbaanstraat
te 's-Gravenhage, bewoond door mej. G.
Er werden eenig geld en gouden en zil
veren voorwerpen ontvr^mc!.
Scheepstij dingen.
HOLLAND—AMERIKA-LIJN.
ROTTERDAM N.-York n. Midd. Zee 3 te
Haifa.
RIJNDAM Rett. n. N.-York 2 v. Halifax.
REEMSTERDIJK 3 v. Boston te Rott.
SFAARNDAM Rott. n. N.-Orl. 3 11 v.m.
van Boulogne.
LEERDAM Rott. n. N.-Orl. 3 v. Havana.
NICTHEROY Vano. n. Rött. 3 1 n.m. te
Hamburg.
DINTELDIJK Rott. n. Vanc. 3 te Colon.
WESTERDIJK 3 v. Rott. n. N.-York.
BLIJDENDIJK Rott. n. Boston 2 9.36
v.m. 30 m. Z.O. v. Land's End.
NIEUW AMSTERDAM Rott. n. N.-York
2 8.2 v.m. 120 m. Z. van Valentia.
BREEDIJK N.-York n .Rott. 2 2.28 v.m
450 m. Z.W. van Valentia.
HOLLAND—AFRIKA-LIJN.
NIAS uitr. 3 van Amsterdam.
AALSUM thr. p. 2 Perim.
RIJPERKEP.K uitr. 3 te Kaapstad.
MELISKERK 2 v. Rott. te Bremen.
SUMATRA uitr. p. 2 Dakar.
HOLLAND—WEST-AFRIKA-LIJN.
ALB1REO uitr. 2 v. Bordeaux.
CERES thr. 2 te Gr. Bassam.
RIJNLAND uitr. 3 te Duala.
TEXEL thr. 2 te Accra.
VLIELAND thr. 2 van Freetown.
HELDER uitr. 3 van Amsterdam.
EEMSTROOM 3 v. Amst. n. Hamburg.
IJSTROOM 3 v. Amst. n. Hamburg.
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
BUITENZORG uitr. p. 3 Dungeness.
BLITAK thr. 2 van Cauta.
JACATRA thr. 2 van Padang.
MODJOKERTO uitr. 3 te Belawan.
GORONTALO uitr. p. 3 Suez.
STOOMVAART MIJ. „NEDERLAND".
RONDO tbr. 3 te Amsterdam.
PRINSES JULIANA thr. 2 v. Genuua.
SAPAROEA thr. 3 v. Pt Said.
KAMBANGAN 3 v. Amst. n. Hamburg.
SINGKEP thr. 3 te Genua.
CHR. HUYGENS uitr. 2 7.56 v.m. 150
m. ZW. van Niton.
KON. PAKETVAART MIJ.
VAI.F.NTTJN Rett n. Bat p. 2 Eizerta.
