CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8sto JAARGANG
DONDERDAG 1 MAART 1928
NUMMER 2374
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. I 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/a cent
Ingezonden Mededeelingen dnbbel tarief
B# .contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ach 40 cents
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Ruslands graannood.
Dezer dagen kwam uit Riga een be
richt, dat er op wijst hoe Rusland
ernstig begint te lijden onder een te
kort aan granen. De Russische volks
commissarissen hebben een decreet
gepubliceerd, waarbij aan de regee
ringen van alle republieken, die de
Sovjet-Unie vormen, wordt opgedra
gen onmiddellijk maatregelen te ne
men ten einde de vdorjaarsoogsten
zooveel mogelijk te vergrooten, voor
al van tarwe, gerst en haver en de ge
volgen van de slechte oogsten in het
afgeloopen najaar te verzachten. Het
decreet dringt en op aan, dat vooral
in de provincies Saratof, Samara, Sta
lingrad en ii- de streek van Stavropol
en Don bijzondere aandacht aan deze
kwestie worde gewijd. De autoriteiten
moeten de boeren aanmoedigen door
het vooraf opkoopen der oogsten, ter
wijl den boeren zaaizaden kunnen
worden verschaft, terwijl eveneens
voorschotten van 12 roebel per H.A.
mogen worden verstrekt. De boeren
verplichten zich daartegenover een
aanzienlijk deel hunner oogsten aan
de regeering af te staan.
Volgens het decreet wordt een be
drag van 7.200.000 roebel voor dit doel
beschikbaar gesteld. De districts-
autoriteiten worden aansprakelijk ge
steld voor de goede uitvoering van het
decreet, daar de toestand een spoedi
ge en energieke mobilisatie van alle
staatsinstellingen, vereenigingen en
van de pers eischt, wil men de be
staande tekorten kunnen aanvullen.
Dit bericht heeft een ernstige strek
king.
Van ouds toch was Oost-Europa de
graanschuur van geheel Europa. Ne^
derlandsche koopvaarders brachten
eeuwen geleden reeds het graan van
uit de landen aan de Oostzee naar de
markten te Amsterdam en Rotterdam
en voerden het van daar weer naar
Engeland en andere landen.
Heel West-Europa werd toenmaals
uit Oost-Europa gevoed.
Deze handelswegen zijn gewijzigd.
Ook is de voorraadschuur van Oost-
Europa niet meer de voornaamste.
Noord-Amerika, Canada en ook Aus
tralië leveren thans groote hoeveelhe
den. Maar toch is Oost-Europa nog
steeds een belangrijke producent.
Nu is er wel een voorname om
standigheid, die de vraag naar Rus
sische rogge en tarwe heeft beperkt,
n.l. de snelle groei van de tarwe- en
maisproductie in Amerika, Canada en
Argentinië. Maar ook Rusland ver
bouwt mais en tarwe. Behalve Neder
land, Engeland. Frankrijk en andere
West-Europeesche landen is het voor
al Duitschland, dat een belangrijke
consument van deze Amerikaansche
granen is.
Opmerkelijk is nu, dat Duitsch
land een groot deel van zijn benoodig-
de voorraad niet betrekt van uit het
nabije Rusland, maar langs vele kost
bare wegen, uit het verre Amerika.
De voornaamste reden hiervoor is de
onzekerheid in den aanvoer uit Rus
land.
Hierdoor wordt nu ook verklaard
de sterke achteruitgang van den
graanoogst in Rusland.
De Sovjet-regeering heeft het veel
te druk gehad met andere zaken, zoo-,
dat voor deze nationale welvaarts
bron geen gelegenheid bleef. De boe
ren bedankten er voor om de opbrengst
v. den graanoogst voor de propaganda
af te staan. Akker na akker bleef on
bebouwd. Men^verbouwde slechts zoo
veel men zelf noödig had.
Thans wordt door de regeering in
Moskou ingezien, dat men op een ver
keerden weg is.
Het is de zooveelste aanwijzing van
het wanbeheer, dat de Sovjets in Rus
land voeren. Een wanbeheer waarme
de zij niet alleen hun eigen land be-
nadeelen. maar waarmede zij ook een
aanslag plegen op de welvaart van
een geheel werelddeel. Zelfs zou bij
langdurige oogstmislukkingen in
Amerika er hongersnood in een groot
deel van West-Europa uit voortkomen
kunnen.
Daarom is het nu ter hand genomen
vraagstuk van groote beteekenis voor
geheel Europa en voor de geheele we
reld.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
Vergadering van den Gemeenteraad
op Maandag 5 Maart, des namiddags
te twee uur.
Te behandelen onderwerpen:
1. Benoeming van een Adjunct-Di
recteur der Gemeentewerken.
2. Benoeming van een leeraar in
aardrijkskunde en geschiedenis aan
de Kweekschool voor Onderwijzers en
Onderwijzeressen.
3. Voorstel om goed te keuren dat
voor de versterking van het kabelnet
in het Zuid-Oostelijk gedeelte der ge
meente door de Electriciteitsfabriek
een bedrag van 05000 wordt besteed.
4. Voorstel tot vaststelling vas het
voorschot op de vergoeding, bedoeld
in art. 101 der Lager Onderwijswet
1920, over het jaar 1928, uit te keeren
aan de besturen der bijzondere scho
len.
5. Praeadvies op het verzoek van de
Vereeniging voor Christelijk Onder-
derwijs, om medewerking te verlee-
nen voor de aanschaffing van school-
meubelen, ten behoeve van hare scho
len aan de Oosterstraat en het Plant
soen.
(j. Praeadvies op het verzoek van de
Vereeniging voor Christdelijk Onder
wijs. in zake het bouwen en inrichten
van een gymnastieklokaal hij hare
scholen voor gewoon lager onderwijs
aan de Pasteurstraat.
7. Voorstel inzake de overdracht in
eigendom van een perceel grond aan
de Javastraat hoek Driftstraat, aan
de Vereeniging tot oprichting en in
standhouding van schelen voor lager-
en meer uitgebreid lager onderwijs op
Gereformeerden grondslag te Leiden,
in verband met den bouw van een
school voor gewoon lager onderwijs.
8. Praeadvies op het verzoek van
de afd. Leiden van den Bond van Ne-
derlandsehe Onderwijzers, in zake de
toekenning van eene belooning aan
de onderwijzers, op grond van hunne
aanwijzing tot plaatsvervanger van
het hoofd der school.
9. Praeadvies op het verzoek der
Leidsche Duinwater-Maatschappij,
om goedkeuring van een gewijzigd
ontwerp tot uitbreiding van haren wa-
tervang onder de gemeenten Katwijk
en Wassenaar..
10. Voorstel:
a. tot kostelooze overneming in ei
gendom en onderhoud bij de gemeente
van de perceelen aan de Os- en Paar-
denlaan, Sectie K Nis 1895, 2951, 3784
en 378G;
b. tot kostelooze overneming in ei
gendom en onderhoud bij de gemeente
van een gedeelte van de perceelen aan
de Os- en Paardenlaan, Sectie K Nis
2157, 2602, 457, 3430 en 3614;
c. tot beschikbaarstelling van gel
den ten behoeve van de verbetering
van het noordelijk gedeelte van de
Os- en Paardenlaan.
11. Voorstel:
a. tot verkoop van het perceel grond
aan de Oltmansstraat en de Potgie
terlaan, Sectie O No. 1213 ged. aan de
R. K. Par. Jongensscholen onder R. K.
Par. Kerkbestuur;
b. tot ingebruikgeving aan genoemd
Kerkbestuur van een gedeelte van het
onverkocht, voor straat bestemde ge
deelte van het sub a genoemd per
ceel;
c. tot beschikbaarstelling van gelden
benoodigd voor de kosten van door
trekking van de Potgieterlaan.
12. Voorstel:
a. tot beschikbaarstelling van gel
den ten behoeve van de kosten van
verbouwing van de bovenverdieping
van het perceel Nieuwe Mare No. 15;
b. tot verhuring van de sub a be
doelde bovenverdieping aan den Ar
menraad.
13. Voorstel tot beschikbaarstelling
van gelden ten behoeve van de kosten
van verplaatsing van het standbeeld
van Hermanus Boerhaave.
14. Voorstel tot beschikbaarstelling
van gelden ten behoeve van de kos
ten van verbouwing van het Raad
huis en het perceel Vischmarkt No.
11 en het aanbrengen van centrale
verwarming in het Raadhuis.
15. Verordening, houdende wijzi
ging van de verordening van 9 Aug.
1921 (Gemeenteblad No. 14), regelen
de de heffing van een plaatselijke be
lasting voor het gebruik van openba
re gemeentewerken en -bezittingen te
Leiden en voor diensten door de ge
meente bewezen.
16. Verordening, regelende den rechts
toestand van de verplegers in dienst
van de gestichten „Endegeest, Voor
geest en Rhijngeest".
GEMEENTEZAKEN.
Boerhaave's nieuwe plaats.
Nu het nieuwe Academisch Zieken
huis weldra geheel in gebruik zal
worden genomen en het oude als zoo
danig buiten gebruik zal worden ge
steld, stellen B, en W. den gemeente
raad voor het standbeeld van Boer
haave te verplaatsen naar de omge
ving van het nieuwe ziekenhuis. Het
ligt in de bedoeling dit standbeeld
dan te plaatsen op het kopeinde van
het middengazon in de Oegstgeester-
laan tegenover den ingang van het
nieuwe ziekenhuis. De kosten hiervan
zullen 4000 bedragen.
Rechtstoestand personeel Ende
geest, e.a.
B. en W. stellen den raad voor. een
verordening vast te stellen, regelende
den rechtstoestand van da verplegers
en verpleegsters in dienst der gestich
ten Endegeest, Voorgeest en Rhijn
geest.
In een uitvoerige memorie van toe
lichting wijzen commissarissen dezer
gestichten er o.m. op, dat er ernstig
bezwaar bestond tegen de bestaande
verordening, regelende den rechtstoe
stand van de ambtenaren in dienst der
gemeente ook op het verplegend per
soneel van toepassing te verklaren.
Deze verordening telt 38 artikelen.
Voorschotten bijzondere scholen,
ez art. 101 L. O. over 1928.
B. en W. deelen den raad mede, dat
volgens de laatstelijk over 1925 geslo
ten gemeenterekening, de kosten van
instandhouding van de openbare scho
len voor gewoon lager en uitgebreid
lager onderwijs met uitzondering
van de kosten voor vakonderwijzers
over dat jaar bedroegen resp. 68.285
en 9.740,Het gemiddeld aantal
leerlingen van die openbare scholen
was resp. 4670 en 347. zoodat de gemid
delde kosten per leerling van het ge
woon lager onderwijs 14.62 beliepen
en die van het uitgebreid lager onder
wijs 27,29.
Voorts heeft de gemeente over 1927
met inbegrip van de te haren laste ge
bleven pensioenbijdragen, gemiddeld
per wekelijksch lesuur uitgegeven voor
het vakonderwijs in de nuttige hand
werken 100,2914; voor dat in de li
chamelijke oefening 125,41 (voor ge
woon lager onderwijs) en 132,82
(voor uitgebreid lager onderwijs) en
voor dat in de wiskunde en handels
kennis 153,45 terwijl gemiddeld per
school en per week onderwijs werd
gegeven in de nuttige handwerken
gedurende 5875 uur, in de lichamelijke
oefening 4075 uur (l.o.) en 8625 (u.l.o.)
en in wiskunde en handelskennis 10
uur.
Naar aanleiding van de door de be
sturen van de te Leiden gevestigde
bijzondere scholen ingediende aanvra
gen om een voorschot op de vergoe
ding van de kosten van instandhou
ding hunner scholen voor het jaar '28
stellen B. en W. den raad voor. in ver
band met bovengenoemde cijfers een
bedrag van 86.259 ter hunner be
schikking te stellen ten einde als
voorschot te kunnen uitkeeren.
Eigendom grond Geref. School
Driftstraat.
B. en W. stellen aan den Raad voor
aan de vereeniging tot oprichting en
instandhouding van scholen voor la
ger en meer uitgebreid lager oderwijs
op gereformeerden grondslag te Lei
den, voor den bouw van eene school
in eigendom over te dragen een per
ceel grond groot ongeveer 1680 vier
kante meter, gelegen aan de Java
straat hoek Driftstraat.
Kantoor Armenraad.
B. en W. stellen voor aan den Ar
menraad het bovengedeelte van 't ge
bouw aan de Nieuwe Mare no. 151,
waarin beneden reeds het Burgerlijk
Armbestuur gevestigd is, te verhuren
voor 500 per jaar. Dit perceelsge
deelte, dat nog als woning was ver
huurd, is inmiddels ontruimd. Alvo
rens de Armenraad het zal kunnen
betrekken, moet een kleine verbou
wing plaats hebben, waarvan de kos
ten op 2400 worden geraamd.
Aanschaffing meubelen scholen
Oosterstraat en Plantsoen.
B. en \V. geven in overweging mede
werking te verleenen aan de Vereeni
ging voor Christelijk Onderwijs, tot de
aanschaffing van sehoolmeubelen voor
genoemde scholen.
Gymnastieklokaal school Pasteur
straat.
De Vereeniging voor Christelijk On
derwijs vraagt de medewerking voor
de stichting van een gymnastieklo
kaal bij de school aan de Pasteiir-
straat.
B. en W. zijn nog niet overtuigd, dat
niet op andere wijze in de behoefte
kan worden voorzien. Aangezien op 21
Maart de termijn verstrijkt, stellen zij
voor tot medewerking te besluiten, on
der voorbehoud, dat nader zal worden
uitgemaakt of het benoodigde bedrag
van 29.000 zal worden verstrekt,
dan wel een ander lokaal zal worden
beschikbaar gesteld.
Uitbreiding kabelnet.
Door Commissarissen van de Ste
delijke lichtfabrieken wordt voorge
steld eenige voedingskabels te leggen
naar het zuidoostelijk deel van de ge
meente, terwijl mede eenige voorzie
ningen zullen getroffen worden ter
bevordering van geregelde werking
van de electriciteitstoe\ oe en van de
telefonische verbinding. De kosten
worden geraamd op 65000.
Wijziging tracé ultbrefdingska-
naal Duinwater Mij.
Aangezien de Duinwater Maatschap
pij nog geen overeenstemming heeft
kunnen bereiken met het Rijk over
overdracht van grond, waarin het
nieuwe kanaal veer den Watervang
moet worden gegraven, verzoekt zij
het tracé te mogen wijzigen, zoodat
dit geheel op haar eigen terrein blijft.
B. en W. geven in overweging dit ver
zoek toe te staan.
Rioleering sloot Os- en Paardelaan
Op 3Q Augustus 1926 besloot de
Ragd tot demping en rioleering van
het Zuidelijk gedeelte van de sloot
langs de Os- en Paardenlaan van den
Heerensingel af tot aan de Verlengde
Nassaustraat en voor de verbreeding
en bestrating van dat gedeelte van de
Os- en Paardenlaan. Een voorstel tot
overneming van den grond zou te zij
ner tijd aanhangig worden gemaakt.
Inmiddels bereikte B. en W. een
verzoek van de Gebr. de Leeuw, om
ook het tweede, Noordelijk gedeelte
van de sloot langs de Os- en Paarden
laan, aansluitende aan het reeds ge
dempte Zuidelijk gedeelte over een
lengte van 75 M. in orde te doen
maken. Nadere onderhandelingen,
dienaangaande gevoerd, hebben ten
slotte onder voorbehoud van 's Raads
goedkeuring tot volledige overeenstem
ming geleid.
Vereenigt de Raad zich met een en
ander, dan zal aanstonds ook tot
demping, rioleering en bestrating van
het tweede gedeelte van de sloot langs
de Os- en Paardenlaan worden over
gegaan. Voorts kunnen thans beide
gedeelten van de betrokken eigenaren
hij de gemeente worden overgenomen.
B. en W. geven in overweging tot
overneming van de gronden over te
gaan en de noodige gelden voor de
rioleering 6225, toe te staan.
Wordt vervolgd).
NED. HERV. GEM.
Ds. D. Kuilman te Borne heeft het
beroep naar de Ned. Herv. Gem. alhier
aangenomen.
PROF. W. J. DE HAAS.
Morgen (Vrijdag) hoopt Prof. Dr. W.
J. de Haas, hoogleeraar in de natuur
kunde en de meteorologie aan de
Leidsche Universiteit en directeur van
het Natuurkundig Laboratorium al
hier, zijn 50-sten geboortedag te yie-
50-JARIG BESTAAN VAN DE
THORBECKE-STICHTING.
De Thorbeckestichting, een stichting,
welke aan de Leidsche Universiteit is
verbonden, zal dit jaar 50 jaren be
staan.
Zij werd in 1878 door een aantal
vrienden en vereerders van Mr. J. P.
Tborbecke gesticht ter bevordering
van de studiën op het gebied der
rechts- en staatswetenschap, o.a. door
het toekennen van eereprijzen (zilve
ren penning benevens een geldsom van
ten minste 500) voor oorspronkelijke
werken van Nederlanders op het ge
bied van rechtswetenschap, staatswe
tenschap, sociale wetenschap of poli
tieke geschiedenis, in druk versche
nen binnen vijf jaar vóór zij in beoor
deeling worden genomen. Verder door
aankoop van handschriften of druk
werken ten behoeve der Universiteits
bibliotheek te Leiden of het steunen
van wetenschappelijke instellingen of
uitgaven, waardoor studiën aan de
Leidsche Universiteit waren bevor
derd.
De eereprijs is tot dusver viermaal
uitgereikt, namelijk in 1882 aan Prof.
Dr. P. J. Veth, schrijver van Java geo-
graphisch, ethnologisch en historisch;
in 1891 aan Mr. N. G. Pierson, schrij
ver van het leerboek der Staathuis
houdkunde; in 1903 aan Prof. Mr. S.
J. Fockema Andreae, schrijver van
„Bijdragen tot de Nederl. Rechts
geschiedenis" en in 1918 aan Prof. Mr.
C. van Vollenhoven, schrijver van het
adatrecht van Nederlandsch Indië.
Het curatorium der Thorbeckestich
ting bestaat uit 6 leden, van- wie vier
worden benoemd door de juridische
faculteit te Leiden, door elk dier fa
culteiten te Utrecht, Groningen en
Amsterdam en door den Senaat der
Technische Hoogeschoo] te Delft.
Het Curatorium is thans als volgt
samengesteld: Prof. Mr. II. Krabbe,
Leiden, Voorz.; Prof. Mr. D. van Blom,
Leiden, secret.; ir. W. H. Behrens,
penningmeester. Delft; Prof. W. van
der Vlugt, Oegstgeest; Prof. Mr. C. W.
van der Pot, Groningen; Mr. J. van
Gelein Vitringa, Den Haag; Prof. Mr.
R. Kranenburg, Leiden en Prof. Mr.
C. A. Verrijn Stuart, Utrecht.
In eene in den loop van Mei te hou
den vergadering van de Thorbecke
stichting zal dit gouden jubileum op
eenigszins plechtige wijze worden her
dacht.
ALGEM. LEDENVERG. VEREEN.
VOOR SCHOOLKINDERVOEDING EN
SCHOOLKINDERKLEEDING.
Gisteravond werd in het gebouw
Pieterskerkgracht 11 de jaarlijksche
algemeene ledenvergadering gehouden
van de Vereeniging voor Schoolkin
dervoeding en Schoolkinderkleeding.
Buiten de meeste leden van het be
stuur was één gewoon lid aanwezig.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De geheele onderneming van Van
Gend en Loos wordt door de A. T. O.
overgenomen.
De Schuttevaer is in Engeland aan
gekomen.
Het standbeeld van Boerhaave te
Leiden wordt verplaatst.
Buitenland.
Bespreking der Duitsche voorstel
len ter Veilighei'dsconferentie.
Duitschland treedt toe tot de clau
sule van art. 36 van het Haagsche hof.
Tusschen Frankrijk en Spanje is
overeenkomst inzake Tanger bereikt.
De Italiaansche maarschalk Diaz,
bekend uit den wereldoorlog, is over
leden.
Zaterdag uitsluiting bij het Sie-
mensconcern.
De voorzitter, de heer F. A. Schilt-
huyzen, opende de vergadering met
een hartelijk welkom aan allen, waar
na de secretaresse, mej. M. M. Woud,
de notulen van de vorige vergadering
las, die zonder opmerkingen werlen
gearresteerd.
Ihgekomen was een adres van den
heer F. de Boer, penningmeester der
vereeniging, waarin deze mededeelt,
dat hij vanwege het klimmen der ja-
•*ren meent zijn functie te moeten neer
leggen.
De voorzitter spreekt aan het adres
van den heer de Boer eenige waar-
deerende woorden. Spr. betreurt het
en acht het een groote slag voor de
vereeniging, dat de heer de Boer moet
bedanken als penningmeester. Hij
heeft zeer veel voor de vereeniging ge
daan en vooral in de moeilijke jaren
alles in het werk gesteld om door de
moeilijkheden heen te komen. Spr.
deelt mede, dat het Bestuur heeft ge
meend den heer de Boer voor te moe
ten dragen voor het lidmaatschap
van verdienste, waarmede de aanwe
zigen door applaus hun instemming
te kennen geven. De voorzitter deelt
verder mede, dat door den heer Hü-
ner, hoofd van de O. L. School aan het
Schuttersveld, op zeer fraaie wijze en
geheel belangeloos een diploma voor
deze onderscheiding is geteekend, dat
in lijst gezet, aan den heer de Boer
zal overhandigd worden. Spr. dankt
den heer Hüner voor zijn prachtig
werk.
Vervolgens las de secretaresse haar
jaarverslag, dat we hieronder belang
rijk bekort opnemen:
In den aanvang van dit jaar en ge
durende de volgende wintermaanden
deed de groote werkloosheid in de
verschillende vakken en bouwbedrij
ven zich ook voor onze Vereeniging
duchtig gevoelen. Was het aantal deel
nemende leerlingen den 23sten Dec.
1926 genaderd tot 340, in den loop der
volgende maanden steeg dat gedurig,
.zoodat de Vereeniging op 1 Februari
reeds aan 420 en bij het eindigen van
het winterseizoen aan 444 kinderen
voeding verstrekte, terwijl 195 gezin
nen zich voor hunne kinderen aan
meldden, waarvan er 153 werden toe
gelaten. Gestadig geeft het Bestuur de
verschillende gezinnen aan den Ar
menraad in onderzoek, zoodat het vol
komen met den wisselenden gezinstoe
stand op de hoogte wordt gehouden.
In Maart had de uitdeeling van on-
üerkleeding plaats, welke voor ieder
deelnemend kind bestond uit 'n hemd,
een broek en een paar kousen.
De maaltijden worden bij voortdu
ring op de scholen zelve genuttigd; de
wintervoeding eindigde op den 14den
Mei. Voor. de zomervoeding gaven
zich 125 gezinnen op, waarvan 73 toe
gelaten, 26 afgewezen en 26 voorwaar
delijk werden toegelaten, welke laat
ste gezinnen weer in her-onderzoek
gaan.
Vanaf den 30sten Mei werd het eten
inplaats van door de St.-Vincentius-
vereeniging verschaft door de Coöpe
ratieve Keuken, omdat over de berei
ding gegronde klachten waren inge
komen.
Het menu bestond uit de volgende
spijzen: tweemaal soep, vermicelli-,
rijst- of groentesoep, éénmaal stamp
pot en driemaal per week een der
volgende spijzen: rijstepap, gort met
rozijnen. karnomelksche pap met
stroop, griesmeel met rozijnen of
yruchtengruel tegen den prijs van
0,23 per Liter met inbegrip van
transportkosten en het reinigen van
het vaatwerk.
Met de wintervoeding werd deD
7den November een aanvang gemaakt;
eindigde de zomervoeding met 149 ge
zinnen, waarvan 108 werden toegela
ten, voor den a.s. winter gaven zich
voor voeding en klcoding 138 gezin-
