CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil oummer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
8*<* JAARGANG
DONDERDAG 16 FEBRUARI 1928
NUMMER 2362
LEIDSCH1 COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 240
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 ffjtjsojjey Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/t cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogate 30 woorden, worden de
gelijke geplaatst ad. 40 cents
7 Gebed voor de raadsver*
gadering.
In den Gemeenteraad van Hardinx-
veld, waarin, als wij ons niet vergis
sen, rechts en links zoowat gelijk op
wegen, is ook ter sprake gekomen
het openen van de gemeenteraadszit
tingen met gebed.
Door vijf raadsleden werd een voor
stel daartoe ingediend.
B. en W. hebben thans daarop prae-
ftdvies uitgebracht.
De meerderheid van B. en W. kan
zich met dit voorstel vereenigen, de
minderheid daarentegen, die niet van
Uiterlijk vertoon houdt, en oordeelt,
dat bidden een zaak des gemoeds is,
kan zich niet met het voorstel ver
eenigen. De erkenning der afhanke
lijkheid van God en het bieden van
de hulde, die Hem toekomt, welke de
voorstellers meenen te bereiken door
het openen der vergaderingen met ge
bed, kunnen volgens de minderheid
beter worden bereikt door onmiddel
lijk na de opening der vergadering ge
legenheid te geven voor gebed, van
welke gelegenheid dan gebruik kan
worden gemaakt door de leden, die
daaraan werkelijk behoefte .gevoelen.
Deze stem van de minderheid gaat
weer uit van de onjuiste onderstelling
dat dit gebed een persoonlijke be
hoefte zou moeten bevredigen, Inte
gendeel naar wij meenen staat de
zaak geheel anders. Niet de raadsle
den hoofd voor hoofd naderen tot God,
maar het College als Overheidsorgaan
erkent God als den Oppersten Poten
taat en smeekt Hem om leiding en
wijsheid.
Daarom kan een voorgeschreven
stilte nooit dit ambtelijk gebed ver
vangen.
Tooneel, film en reizen.
Niemand kan ontkennen, dat in ons
land het onderwijs voldoende be
langstelling heeft. Nederland geeft
verhoudingsgewijs misschien wel het
grootste bedrag voor onderwijs uit.
Maar ook elders worden voor het.
onderwijs heel wat middelen in liet
werk gesteld. ,fb
In Zweden verheugt het onderwijs
zich in de meest moderne leermidde
len, films, tooneelvoorstellingen en
schoolreizen maken deel uit van het
onderwijs, tot groot genoegen der leer
lingen. Er worden stukken van Sha
kespeare, Björnson en Strindberg,
maar ook drama's uit de 18e en 19de
eeuw gegeven.
De filmvoorstellingen worden in de
klasselokalen gegeven en bewijzen,
naar gemeld wordt, onschatbare dien
sten, vooral bij het onderwijs in dier
en plantkunde.
De Staat en de Zweedsche Touris-
tenbond zorgen, dat de jeugd het land
leert kennen en stellen jaarlijks een
half millioen kronen beschikbaar voor
schoolreisjes, die van de zuidpunt van
Zweden tot de hergen van Lapland
worden uitgebreid. Op bijzonder mooi
gelegen punten of op plaatsen met his
torische bekendheid worden kleine
leerlingenhotels gebouwd het Aare-
gebied in Jemtland, Dalekarlië. liet
eiland Rosen, Russian-Gotland, Lap
land Ook worden treinen gebruikt,
als reizende slaapgelegenheden.
Noodig is natuurlijk, dat de jeugd
haar vaderland kent, maar of deze
wijze van bijbrengen dier kennis de
juiste is, meenen wij te moeten be
twijfelen. Wij vreezen nog altijd een
geleerd proletariaat. Ons Nijverheids
onderwijs, ons tuinbouwonderwijs vol
doet naar wij meenen beter aan de be
hoefte dan tooneelfilms en reisjes op
groote schaal, ofschoon het laatste
middel ook door ons moet gewaar
deerd worden.
V Vijftig procent hier en ginds
De Amerikaansche journalisten zijn
origineel in hun wijze van berichtge
ving, maar ook in hun wijze van vra
gen.
De groote uitvinder Edison is 81
jaar geworden, wat natuurlijk een
aanleiding is geweest voor de Ameri
kaansche collega's om hem allerlei
dingen te vragen.
Op de vraag, hoe jong te blijven,
wilde hij niet antwoorden, omdat dit
antwoord ongeveer 2 uur in beslag
zou nemen.
Over de eeuwigheid zeide hij, dat
zijn huidig geloof over het leven na
den dood 50 pet. aan den eenen en
50 pet. aan den anderen kant was.
Men concludeerde daaruit, dat door
den grooten natuurkundige hiermede
een groote mate van onzekerheid aan
getoond werd.
Maar het kan ook anders opgevat.
Edison kan ook, als Job, Paulus en
andere bijbelheiligen, doelen op de
groote tweestrijd, die elk Christen
kent. Gelukkig weet hij dan ook, dat
de volle 100 pet. bij God vastligt, al
is ook helaas vaak niet meer dan 50
pet dier zekerheid het voortdurend
eigendom van hemzelf. ij
Het: „ik ellendig mensch" wisselt af
met het: „ik dank God door Jezus
Christus".
STADSNIEUWS.
HQLLANDSCH STRIJKKWARTET.
Waneer men binnen betrekkelijk
korten tijd het genoegen heeft, enkele
kwartetten te hooren, dringt 2ieh als
vanzelf de behoefte op om te vergelij
ken. Niet in dien zin, dat de verslag
gever, meegevoerd door critische be
vliegingen, op hoog-wijzen toon in het
openbaar zou decreteeren: „Dit is het
beste, dat minder goed en een derde
is het minst goede'
Daar mag men zoo onder elkaar
eens over praten, maar dat doet men
toch niet in het publiek.
Neen, bij onze onwillekeurige verge
lijkingen is ons in het algemeen dit
opgevallen: Gelijk iedere persoonlijke
kunstenaar zijn eigen interpretatie,
zijn eigen timbre, zijn eigen zeer per
soonlijk spel heeft, zoo heeft ook ieder
kwartet-ensemble in wijderen zin zijn
eigen timbre, zijn eigen wezen.
Altijd hebben vier personen in een
kwartet hun eigen loonvorming, hun
eigen wijze van reageeren op het spel
der anderen. Altijd ook wordt de per
soonlijkheid ten deele ondergeschikt
gemaakt aan het geheel. Maar elk
kwartet heeft andere muzikale per
soonlijkheden. En de artistieke een
heid zal zich bij elk ensemble anders
doen gelden. Dat nu is ons gisteravond
weer heel sterk opgevallen.
Reeds in de eerste maten bemerkt'
men het geheel eigen timbre van het
Hollandsc-h Strijkkwartet. Dat zit niet
zoo zeer in de Volmaaktheid van het
samenspel: dit was technisch in de
fijnste perfectie af. Er is een accura
tesse van reageeren in de moeilijkste
en snelste passages, een logisch ver
band, waar geen speld is tusschen te
krijgen. Er is een vlekkeloosheid van
toonvorming, die de hoogste bewonde
ring afdwingt.
Het karakter van dit kwartet wordt
misschien het best aangegeven door
zijn pittigheid, zijn beheerschte speel-
hartstocht, 2ijn glans van voordracht,
het evenwicht tusschen de vreugde
aan zinnelijke klankenweelde en de
diepere geestelijke bewogenheid.
De heeren Leidensdorff, 1ste viool;
J. Röntgen Jr., 2de viool; Mendes, alt,
en Canivez. cello, zijn op de meest
voortreffelijke wijze op elkaar inge
speeld en nemen een eervolle plaats
in onder de internationale strijkkwar
tetten.
Van hun artistieken zin getuigt
reeds in de eerste plaats de samen
stelling van het programma, het D-
dur-kwartet van den Rus Borodin, het
kwartet in G-mol van den Fransch-
man Debussy en dat in G-dur, op. 18,
No. 2 van Beethoven.
Drie groote persoonlijkheden uit
drie rassen, die alle drie hun eigen
aanvoeling en interpretatie vereischen
die ons alle drie de rasziel doen aan
voelen.
Op meesterlijke wijze is ons dit gis
teravond gedemonstreerd.
Indien we onze aanteekeningen op
den voet volgden, en een overzicht ga
ven over de drie meesterwerken en
hoe ze in hun onderdeelen op brillan-
te wijze werden voorgedragen, zou de
redactie waarschijnlijk verplicht zijn,
coupures te maken. Zoo dienen we ons
te dwingen tot kortheid.
Uit het zeer schoone werk van Boro
din spreekt het Slavisch karakter.
Men merkt dat heel duidelijk op in
het Scherzo, hartstochtelijk eerst, met
sidderende rhythmiek, neemt het wel
dra het karakter aan van een vlugge
wals. ondanks het rhythme eenigs-
zins sleepend, tot het weer overgaat in
de oorspronkelijke werveling van
rhythmen en eindigt in schitterend
pizzicati-spel.
Heel bijzonder van karakter is ook
de Notturne, met zeldzaam edele toon
vorming, opgezet voor den cellist: wij
dachten aan den „purperen toon" van
Gerard Hekking. En als dan de cello
het prachtige cantilene geheel heeft
uitgezongen, volgt de eerste violist en
uit de hoogste positiegrepen vloeit zijn
spel als glinsterend gouddraad,
waaronder fijn gonzend de contrapun-
tiek der overige instrumenten, die de
donkere sfeer scheppen om dezen
nachtzang. Een melodieën-weelde vol
smartelijk-hartstochtelijk verlangen,
waaruit geheel de Slavische ziel
spreekt en eindigend in een bijna ethe
risch slot. Men voelde de spanning
van 't auditorium.
Welk een pracht van voordracht
ook in de Finale, welk een dramati
sche bewogenheid, afgewisseld door
een dweepend intermezzo, en dan
weer het woeste, beroering en tegen
werping tot we eindelijk gevoerd wor
den naar een brillant slot.
Geheel Vransch was de belichting
van Debussy's kwartet, klaar en spran
kelend van geest en zuidelijken gloed.
We denken aan t vibreerend klanken
weefsel van het Assez vif, en verder
aan het con sordine gespeelde Andan
tino, de omfloerste droomzang als van
een ziel, die heel in 't verborgen klaagt
om haar illusies. Dit werd met zeld
zame verinniging voorgedragen, teer
en toch mannelijk.
Er is in dit spel, ondanks de fijnste
pianissimo's en de subtielste klank-
verinniging niets, dat ook maar een
oogenblik weekelijk aandoet; het
blijft steeds innerlijk sterk en gespan
nen. De Finale gloeit dan weer op
in tintelende klankenluister.
En na de pauze Beethoven: een sier
lijk opstijgend motief der 1ste viool in
de eerste maat. Gracieus volgt daarop
afdalend een unisono voortzetting.
Herhaaldelijk wisselt de vioolfiguur
in 32sten af met een antwoord van
het geheele kwartet. De bijnaam „com-
plimentatie-kwartet". is voor dit gra-
cieuse spel van vraag en antwoord;
voor het uitwisselen der wederzijdsche
hoffelijkheden niet onjuist gekozen.
Het dateert uit 1800, toen Beethoven
nog vol zat van Mozarts fijngesponnen
versieringsweefsels, 't Is alles even
frisch, een stemming van glimlach en
causerie. Gok het tweede thema met
zijn staccato's sluit zich aan bij die
stemming.
Het ernstig getinte Adagio cantabile
met zijn heerlijk zangthema zoo breed
uitgezongen, is betrekkelijk kort en
gaat vrij plotseling over in Allegro,
waarin de ernstige gedachte van het
Adagio op schalksche wijze wordt uit
gewerkt: Beethoven, die de ernst on
der de tintelende belichting van den
humor stelt, tot hij weer in Adagio
overgaat. Aangrijpend mooi werd dat
gespeeld: hoe mooi die passage van
golfbeweging, waarboven heel in de
hoogte de melodie zweeft!
Scherzo en Finale sluiten zich weer
aan hij de eerste gedachte: een weelde
van argelooze muziek, voornaam, gees
tig, vol kortswijl en vreugde. Vooral
de coda is rijk aan speelsche invallen.
De voordracht was schitterend en
leefde van binnen uit: de weelde van
een zondoorfonkelde lentedag.
De Leidsehe Kunstkring „Voor Al
len" had een stampvolle zaal, die zeer
geestdriftig gestemd was. Zij moge
met voldoenning op het optreden van
het Hollandsch Strijkkwartet terug
zien.
DE ZENDING ONDER DE JODEN.
Naar Budapest en Warschau.
„Eerst den Jood, dan den Griek".
In deze volgorde is het Evangelie
van Christus aan de menschheid ge
bracht.
Jezus* voetstappen staan in het
land Palestine, en daar alleen. Op een
van de heuvelen van dat land is Zijn
bloed gestort en de smarteblik uit Zijn
brekende oogen heeft Hij bij 't licht der
bliksemstralen gericht op Jeruzalem
dat Hij liefhad.
Maar Hij is geworden den Joden
een ergernis. Het volk, dat Hem voort
bracht erkende Hem niet als de Zoon
van God.
Zwaar heeft dat volk geboet daar
voor.
Het is verstrooid over de aarde en
heeft geen rust kunnen vinden, zooals
dat zoo vreeselijk treffend wordt ge
symboliseerd in de sage van den Wan
delenden Jood.
Ook in ons land wonen vele duizen
den Joden, maar toch i dat aantal
gering bij de honderdi uizenden van
het volk van Israël, die men aantreft
ir. Polen en vooral in de hoofdstad van
dit land, Warschau.
Daarvan heeft, ons gisteravond Ds.
J. van Nes van Den Ilaag in een ver
gadering, vanwege de Commissie
Voor de Zending onder de Joden uit
de Geref. Kerk, verteld.
Deze vergadering werd gehouden
in de groote Nutszaal, en stond onder
leiding van Ds. H. Thomas, die aan
het begin van de samenkomst liet zin
gen Ps. 121 1, las een gedeelte van
Hand. 20 en voorging in gebed.
In een kort openingswoord heette
Ds. Thomas allen hartelijk welkom
speciaal Ds. v. Nes hem dankende
voor de bereidwilligheid om dezen
avond een lezing met lichtbeelden te
willen houden. Spr. merkte op, dat
van sommige Joden een sterke tegen
stand uitgaat tegen het Evangelie
van Christus. Spr. vraagt dezulken te
overdenken, dat de Zending tot de
Joden komt met het Woord van God,
dat hij hen, wat het Oude Testament
betreft, hetzelfde gezag heeft als hij
ons, dat wij komen in den Naam van
den God van Abraham, Isaiic en Ja
cob, dat wij hen liefhebben om der
vaderen wil, dat zij eens goed moeten
overdenken, dat een goede verstand
houding met het Gereform. volk (Spr.
m hakelt hiei andersdenkenden niet
uit) nooit kwaad is, zooals de geschie
denis heeft bewezen.
Tenslotte geeft Spr. hen in ernstige
overdenking, dat elke religie die geen
propagandistisch element in zich heeft
óf arm is óf liefdeloos óf allebeid, maar
dat men het niet kwalijk kan nemen
aan den rijke in het geloof, dat hij
wtnscht, dat allen zoo rijk zijn als hij.
D'$. van Nes, die daarna het Woord
verkreeg, had als onderwerp gekozen:
„Naar Budapest en Warschau". In
deze plaatsen toch zijn verleden jaar
belangrijke internationale conferen
ties gehouden over de Zending onder
de Joden. Het houden van deze con
ferenties was al daarom van zooveel
beteekenis, omdat er uit bleek, dat de
breuk die door den wereldoorlog wa3
geslagen tusschen de kerken ln de
verschillende- landen weder geheeld
was. Het laatst toch was een interna
tionale conferentie gehouden in Ham
burg in 1914.
Het initiatief voor de conferenties
in Budapest en Warschau is ook uit
gegaan van vooraanstaande mannen
cp het gebied van de Heidenzending.
De Jodenzending had bij hen langen
tijd niet meegeteld, doch thans is dat
verzuim goedgemaakt en heeft men
kunnen inzien de noodzakelijkheid
van do Zending onder Israël. Óp de
conferentie te Warschau en Budapest
heeft men speciaal de aandacht op Is
raël samengetrokken.
Dat deze conferenties in Warschau
en Budapest beiden gehouden zijn,
hing nog samen met de nawerking
van de gevolgen van den oorlog, om
dat tusschen Duitschland en Polen
nog een zekere wrijving bestond en
er gevaar was dat de Duitschers in
Warschau, waar zeer vele Joden
wonen, niet zouden toegelaten wor
den.
Daarom is toen de conferentie te
Budapest belegd. Gode zij dank heb
ben de Duitschers beide conferenties
kunnen bii >onen en heerlijk was het
te zien hoe de landen die in den oor
log elkaar zoo bloedig hadden be-
kampt thans in Christu, één waren.
Op de conrerenties is uitgesproken,
dat de Kerk van Christus in de loop
der eeuwen een groote schuld op zich
heeft geladen door de onrechtvaardi
ge handelingen, die de Joden zijn en
nog worden aangedaan. Daar werd
ook gewezen op de gisting, die in de
laatste jaren onder de Joden ontstaat.
Men verlaat het oude en grijpt naar
iets anders en daardcor wordt men
dikwijls gedreven in de klauwen van
het ongeloof.
Daarom moet bedacht worden, dat
htt thans de tijd is om te komen met
het Evangelie van Christus en dat te
brengen aan de zoekende harten.
De beide conferenties, waarvan niet
de een een repetitie was van de an
dere, maar die elkaar volkomen heb
ben aangevuld, zijn goed geslaagd.
Een conferentie slaagt echter bijna
altijd goed. De vrucht moet echter
nog blijken uit het werk dat thans
na deze samensprekingen geschiedt.
Spr. zette zijn rede voort bij een
groot aantal lantaarnplaatjes. Eerst
vertelde hij van de reis naar Buda
pest en Warschau en liet verschillen
de interessante beelden daarvan zien.
Bijzonder bekoorden ook de grootsche
bouwwerken in verschillende groote
steden, vooral de kerken in Romaan-
sche of Gothische stijl, heerlijke pro
ducten van volmaakte architectuur.
Verder bewonderden we de verschei
denheid van veelkleurige kleeder
drachten in de verschillende land
streken. Maar wat ons het meest in
teresseerde, waren de plaatjes die
daarna kwamen en die in beeld brach
ten de Poolsche Joden in hun gods
dienstige zeden en gewoonten.
We zagen op het witte doek ver
schillende Jodentypen, eerwaarde
expressieve koppen met lange witte
baarden gebogen ovèr de Talmud of
hun gebeden prevelend met den ge
bedsmantel om en de gebedsringen
om de armen en om het hoofd. Het
trof ons hoe deze menschen met weer-
galooze ijver en voorbeeldige ernst
zich geven in den dienst van God,
maar nog meer trof ons de blinkende
voosheid van hun vormendienst,
waaraan ze zich met pijnlijke nauw
keurigheid houden. De beelden toon
den ons hoe de Talmud-jongens met
Janatieke energie zich toeleggen op
de studie van de Talmud, ze toonden
ons de ceremoniën bij de verschillen
de Joodsehe feesten, welk oen alles-
beheersehende rol daarbij speelt de
Wet. Nog veel meer toonden ze ons,
inaar vooral ook dit, dat aan die
Joodsehe menschen brood moet gege
ven worden inplaats van de steenen,
ermede ze zich trachten te voeden.
Hierop wees Spr. in zijn slotwoord.
De gisting onder de Joden, waardoor
deze kinderen van Abraham roepen,
schreeuwen om iets anders, moet be
nut. Reeds zijn er velen op weg
van volslagen Atheïst te worden.
Zouden wij dan denzulken niet voor
houden het beeld van den Gekruisig-
'en Christus, die door hun profeten
Binnenland.
De Zomertijd zal dit jaar aanvan
gen 15 Mei en eindigen 7 October.
Portverlaging van de zeepost naar
Indl».
De schilder Jacob Smits is te Ach
terbosch fn de Kempen overleden.
Prof. Hugo de Vries wordt eere-
doctor te Wageningen.
De wet op de Collectieve Arbeids
overeenkomst treedt 1 Sept. e.k. in
werking.
De heer D. W. Stork is gisteravond
overleden.
Buitenland.
Ontwapeningsdebat ln het Britsche
Hoogerhuis.
Het EngelschAmerikaansche arbi
trageverdrag.
De Rijksdag zal vóór 1 April ont
bonden worden.
Gevaar voor overstroomfng van den
Rijn.
Toenemende werkloosheid in de Ver.
Staten.
is verkondigd, die niet alleen moet
zijn een nationale Held voor hen, maar
hun Messias, hun Verlosser, die hun
brengt uit den kouden vormendienst
naar het goddelijk Licht, dat Jezus
heeft verspreid over de gansche aarde
bij Zijn opstanding uit de dooden.
Er wordt wel eens gezegd, dat er
geen vrucht is op de Jodenzending.
Het laatste plaatje, dat spr. toonde is
er echter om dit tegen te spreken.
Daarop zagen we een groep bekeer
de Joden, die samengekomen waren
om elkaar te stichten en op te bou
wen in Christus. Deze menschen, die
dikwijls nog zooveel moeten lijden van
hun familie en hekenden, hebben in
Jezus alles gevonden wat ze noodig
hebben. In hen wordt de drang gevon
den om het Evangelie verder te ver
breiden, wat ze ook doen met hart en
ziel.
Neen, er wordt wel degelijk vrucht
gezien op de Zending onder de Joden.
Alleen: men moet niet vergeten, dat er
een tijd is om te zaaien en een tijd om
te maaien. Thans moet het Evangelie
gezaaid. Daartoe mede te helpen wek
te spr. alle aanwezigen op.
Ds. Thomas dankte den spr. voor
deze mooie en leerzame rede en bad
hem toe Gods zegen op zijn arbeid on
der Israël.
Spr. dankte ook den heer Snel voor
de bediening van de lantaarn.
Daarna ging Ü9. van Nes voor in
dankgebed.
DE LEIDSCHE RADIO-AVOND.
Verschenen is het programma van
den eersten radio-uitzendavond door
de Chr. Radio-vereeniging alhier op
a.s. Maandagavond half 8 in de Stads
gehoorzaal.
Het telt niet minder dan 20 punten:
muziek, zang en toespraken van on
zen burgemeester en van de predi
kanten Ds. W. Bouwman en Ds. A. D.
Meeter. Deze rijke verscheidenheid
belooft een heerlijken avond.
Een wroord van hulde is voorts o.i.
wel op zijn plaats voor de uitnemen
de wijze, waarop het programma is
gedrukt en uitgevoerd door de Druk
kerij der „Nieuwe Leidsehe Courant".
DE BLOEMENTENTOONSTELLING.
De Nationale Bloemententoonstel
ling in Zomerzorg mag zich in veel
belangstelling verheugen.
Gisteravond werd den 500sten bezoe
ker een prachtige mand met bloemen
aangeboden.
Morgen is het de laatste dag.
Daarom wekken we allen, die de
tentoonstelling nog niet gezien hebben
op, zich alsnog dit leerzame genot te
verschaffen.
HOOGE LEEFTIJD.
Den 21sten dezer hoopt Mevrouw de
Weduwe J. Riemens, geb. Laan de
moeder van Dr. Riemens haar 89-
sten verjaardag te herdenken.
Het zal haar dien dag zeker niet
aan belangstelling ontbreken.
Zij woont met haar dochter Wilhel-
minapark 21 te Oegstgee9t.
CHR. FRÖBELSCHOLEN.
3e verantwoording van ingekomen
giften voor den Bazar.
Mevr. v. II. 2.50; Mevr. P. 2,50;
Mevr. G. 2,50; Mej. v. d. H. 1; Mej.
B. 2; Mej. L. 1; den heer M. 2:
den heer K., te Delft, 2,50; den heer
•S. 1,50; Mevr. v. d. H. kleedje; Mevr.
R. choc, artikelen; Mevr. N. een aan-
