CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil nummer bestaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
8S,# JAARGANG
MAANDAG 23 JANUARI 1928
NUMMER 2341
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaalf 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/* cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tariei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Wilna.
De naam van deze stad wordt in den
laatsten tijd nogal eens genoemd.
Litauen en Polen maken er beiden
aanspraak op. Ja, men kan veilig aan
nemen, dat de geschillen, die tusschen
beide landen zijn gerezen en die nog
altijd niet zijn opgelost, ook al hebben
afgevaardigden van beide staten el
kaar te Genève de hand gedrukt, niet
zullen worden weggeruimd, vóór dat
de vraag, tot welk land Wilna voort
aan zal behooren, definitief is beant
woord
Paarom, en ook omdat bij de behan
deling dezer kwestie te Genève onze
Minister- van Buitenlandsche Zaken,
Jbr. Beelaerts van Blokland, een be
langrijke rol gespeeld heeft, is het
misschien wel goed iets omtrent de
voorgeschiedenis van deze zaak in
herinnering te brengen. Zij zal in de
naaste toekomst nog telkens de aan
dacht vragen.
Naar uitwijzen van de historie be
hoort Wilna zonder eenigen twijfel bij
Litauen, ook al is het aantal Polen,
voor een groot deel Joden, er thans
zeer groot. In het begin der veertien
de eeuw werd het door den Groother
tog van Litauen gesticht en tot hoofd
stad van het land verheven.
Later werd een Groothertog van Li
tauen ook Koning van Polen, doch dit
biacht in de betrekking, waarin Wil
na tot Litauen stond, geen verande
ring. Het was en bleef een Litausche
stad.
In 1792 werd Litauen bij Rusland in
gelijfd, doch Wilna bleef de hoofdstad
van het nieuwe gewest, dat bestond
uit de gouvernementen Wilna, Kowno
en Grodno. De naam Litauen werd
niet meer genoemd.
Wat is er nu in den na-oorlogschen
tijd gebeurd?
rn Februari 1918 verklaarde het Li
tausche parlement Litauen tot een on
afhankelijke republiek, met Wilna als
hoofdstad, geheel overeenkomstig de
door president Wilson geproclameer
de leuze, dat elk volk voortaan zelf
beschikkingsrecht moest hebben.
Van het besluit tot stichting der re
publiek werd aan den Volkenbond
kennis gegeven en van die zijde wer
den geen bezwaren gemaakt.
Polen was echter ontevreden, dat
Wilna tot hoofdstad der nieuwe repu
bliek was verklaard en wenschte die
stad bij Polen te zien gevoegd en daar
om Wilna met geweld te annexeeren.
En zoo is het ook geschied.
Zonder voorafgaande oorlogsverkla
ring en zonder er den Volkenbonds
raad ook maar eenigszins in te ken
nen, heeft in October 1920 de Poolsche
generaal Zeligowski eenvoudig de stad
met zijn leger bezet en haar bij Polen
ingelijfd.
Natuurlijk protesteerde Litauen
terstond bij den Volkenbond. Doch
zijn verzet was te vergeefs.
Na eindelooze wisseling van no
ta's verklaarde de Volkenbondsraad
in Maart 1923, dat in den ontstanen
toestand moest worden berust!
Natuurlijk is Litauen met deze uit
spraak niet tevreden, doch Polen ge
voelt zich daardoor versterkt in zijn
opvatting en eischt, dat Litauen nu,
definitief van Wilna zal afzien.
Zooals het altijd met dergelijke ge
schillen gaat, is er sinds van allerlei
geschied, dat de zaak vertroebelt en
de eigenlijke hoofdkwestie op den ach
tergrond schuift. Maar in den grond
komt het geschil toch op het boven
staande neer.
Het is echter te vreezen, dat ten
slotte toch allerlei nevenoverwegingen
de beslissing zullen beïnvloeden en
juist dat maakt de situatie zoo inge
wikkeld en gevaarlijk.
t t
STADSNIEUWS.
CHR. GEZONDHEIDS- EN
VACANTIEROLONIES.
Wij ontvingen het volgende Jaar
verslag en oproep tot steun van de
Leidsche af deeling van de Vereeniging
voor Chr. Gezondheids- en Vacantie-
kolonies in Nederland.
Door bemiddeling en op kosten der
af deeling werden van 12 Juli tot 23
Aug. 12 kinderen uitgezonden. Door
een speciale gift kon van dit 12-tal één
meisje langer in „Onze Woning" ver
pleegd worden, n.l. tot 23 Sept.. zoodat
het aantal door de afdeeling bekos
tigde verpleegdagen in 1927 336 be
droeg.
Hieruit blijkt, dat de toestand van
de afd. allesbehalve gunstig is, daar
in 1925 20 kinderen werden uitgezon
den met 486 verpleegdagen en in 1926
IS kinderen met 438 verpleegdagen.
De oorzaak van. deze achteruit
gang moet gezocht worden in het feit,
dat de belangstelling voor ons werk
over 't algemeen gering is.
De collecte, gehouden in het voor
jaar van 1927, bracht slechts 98 op.
Toch laat het bestuur der afdeeling
de moed niet zakken. Als men elk
jaar v. nabij ziet wat één maand bui
ten in een gezonde streek met ^oede
voeding vermag en dat in een Chr.
omgeving voor zooveel zwakke,
tobberige kinderen, dikwijls opge
groeid in een arme, zonlooze omge
ving, zonder voldoende voeding, dan
vestigt zich vaster de overtuiging, dat
dit werk in stand gehouden, ja tot
bloei gebracht moet worden, ondanks
de moeilijkheden, die zich daarbij
voordoen.
Door contributie's van leden en be
gunstigers der afdeeling hopen wij
dit jaar in elk geval 10 kinderen uit
te kunnen zenden, maar het aantal
aanvragen voor uitzending steeg al tot
21. Wij doen daarom een dringend be
roep op de milddadigheid van die
ouders die wèl in staat zijn om hun
kinderen alles te geven wat noodig is
om hun weerstandsvermogen te ver-
hoogen.
Nu zijn er menschen, die beweren,
dat kinder-uitzending min of meer
luxe is, wel aardig, maar niet nood
zakelijk. Ook zijn er die zeggen, dat
uitzending op kosten der afdeeling
veelal ten goede komt aan kinderen
die daarvoor lichamelijk te goed zijn,
of wier ouders geheel of gedeeltelijk
in staat zouden zijn het verpleeggeld
tc betalen. Deze beweringen zijn ech
ter onjuist en ongegrond. Laat U dus
niet langer door zulke beweegredenen
weerhouden om ons werk door gift of
contributie te steunen. Stel het niet
uit dan hoeft de afd. misschien ook
niet het 11-tal ouders teleur te stellen
dat reeds uitzending voor hun kinde
ren vroeg. Mej. B. Eigeman, Zoe
te rwoudsche Singel 87 zal
gaarne giften in ontvangst nemen en
adressen van nieuwe leden en begun
stigers noteeren. Eventueele giften
zullen in dit blad verantwoord wor
den. Reeds kwam in een gift van 20
v.an N. N. te A.
In het Bestuur kwamen belangrijke
veranderingen. Mevr. Meyering
Oosterhuis nam in Maart 1927 haar
ontslag als prese. der Leidsche afd.
wegens vertrek naar Indië. Deze va
cature werd nog niet vervuld. Verder
bedankten als bestuurslid de dames:
Vroom, Smit en Cool. Het Bestuur is
nu als volgt samengesteld:
Mej. E. C. de Lange, secretaresse,
Witte Singel 65; Mej. B. Eigeman,
penningmeesteresse, Zoeterwoudsche
Singel 87; Mevr. M. Mulderv. d. Most
v. Spijk; Mevr. de PlanqueArps:(
Mevr. J. KnibbeKuyper; Mevr. R.
HospersIdsardi, te Noordwijk; Mej.
L. Hoogendoorn; Mej. M. Montague.
OBLIGATIELEENING GEREF.
SCHOOL VERLENIGING.
Blijkens een in dit nummer voor
komende advertentie, wordt door het
bestuur der Geref. Schoolvereen. al
hier een Obligatieleening u'tgeschre-
ven groot 50.000, rentende 5 pCt. en
worden tot deelname hieraan onze le
zers uitgenoodigd.
In het ons toegezonden prospectus
zegt het bestuur het volgende:
Na een strijd van twee jaren om
ons goed recht is ons Bestuur door
den Minister van Onderwijs in 't ge
lijk gesteld en kunnen wij er toe over
gaan de zoo hoog noodige school in
het Kooikwartier te bouwen. De be
hoefte aan schoolruimte daar is zóó
dringend, dat wij ons genoodzaakt
zullen zien om, zoodra de bouw der
aangevraagde 4-klassige school is
voltooid, direct met plannen tot uit
breiding te komen. Voor dezen bouw
is echter noodig het storten bij de ge
meente van waarborgsommen die ge
raamd worden op 15.000,12.000
en 3.000 voor de uitbreiding). Dit
geld moet door ons geleend worden.
Van deze gelegenheid wordt gebruik
gemaakt om nog een bedrag van
35.000 te leenen en wel bij voldoen
de inteekening 10.000 voor aflossing
van tijdelijk geleend kasgeld, 10.000
voor aflossing van het bankcrediet,
10.000 voor aflossing van het res
tant der oude vooroorlogsche 4 pCt.
leening. De resteerende 5000 dienen
voor uitbreidinig van ons bedrijfska
pitaal. Hoe meer onze taak zich uit
breidt, hoe groöter dit kapitaal moet
worden.
De renten van deze leening worden
gedekt door rentevergoedingen en
subsidiën der gemeente Leiden, de
aflossingen tot een bedrag van 15.000
door de teruggave der waarborgsom
men na 20 jaar en van de overige
f 35.000 door regelmatige en vaste in
komsten der Vereeniging. Na 25 jaar
zal de geheele leening zijn afgelost.
De Vereeniging stelt zich met al
hare eigendommen en inkomsten aan
sprakelijk voor de aflossing en rente
betaling gelijk hiervoor is omschre
ven.
W aar de belangen van ons Geref.
Onderwijs, dat zich in een gestadigen
bloei mag verheugen, bij het welsla
gen dezer leening ten zeerste zijn be
trokken, zegt het bestuur, daar beve
len wij deze zaak ten zeerste bij U
aan. Moge Gods zegen ook in dezen
op onzen arbeid rusten.
DIRECTIE ACAD. ZIEKENHUIS.
Naar wij vernemen is aan Mej. S. G.
Heidema met ingang van 1 Maart we
gens opheffing van haar functie) eer
vol ontslag verleend als directrice van
het academisch ziekenhuis alhier.
CHR. LETTERE. KRING.
Voor de lezing, die Mej. Laura
Olivier, secretaresse van het Verbond
v. Chr. Letterk. Kringen in Nederland
Vrijdagavond hield, was zeer gfoote
belangstelling. Na de gebruikelijke
opening en een woord van welkom
van den voorzitter kreeg de inleidster
het woord om te lezen over: „De
Straat", van Ina BoudierBakker. Ze
is de schrijfster van vele psychologi
sche romans en novellen. En de ont-
leiding van de diepste roerselen en
de fijnste vertakkingen van de ziel
is clan ook het voornaamste in haar
werken. En naarmate de productie
voortschrijdt, neemt ook de „diepte"
toe, die in „Armoede" haar hoogte
punt bereikt. De auteur weet de con-
tlicten zoo zuiver uit te beelden en
de problemen zoo subliem te stellen,
maar de oplossing ontbreekt, ook in
„I)e Straat".
Het „tooneel" speelt zich af in
Vianen en is eigenlijk niet meer dan
de beschrijving van twee gebeurtenis
sen (en haar uitwerking op de men
schen), n.l. de onwil om Hongaarsche
kinderen op te nemen en het jaar
lijks terugkeerend dorpsfeest.
Spr. geeft een schets van het plaats
je, waar de auteur gevonden heeft al
de benepenheid en kleinzieligheid,
aan dergelijke dorpjes vaak eigen.
Maar zij heeft het gezien uitsluitend
in een scherp veroordeelen en heeft
zich machteloos gevoeld tegenover al
die zelfverzekerde menschen. Er is
slechts één kant belicht, maar dan
ook raak en fel. Schitterend is de tee-
kening van het feest, dat die men
schen een ergernis is om het brutale
verdrijven van hun rust, het verlies
van hun steunsels van conventie en
maskers, waarachter zij hun verlan
gens verborgen houden. Achtereen
volgens maken we kennis met de no
tabelen in de sociëteit en voelen het
leed, dat elk hunner heeft; met de
echtgenooten, ten huize der dominee-
sche, en de armoede van haar men-
schenbestaan; met die meisjes, uit den
gewonen burgerstand vroeger, maar
nu in deftigen kring niet geduld, om
ten slotte „achter de schermen" te
zien, in die huizen, met de teleurstel
ling en het leed, dat voor de wereld
verborgen blijft. Ook op ,,'t feest"
heerscht de vreugde niet: de maskers
worden afgelicht en de grauwe wer
kelijkheid treedt aan den dag. En als
da nten slotte ieder, moe van 't zoe
ken naar vreugd, van 't strijden tegen
de ontgoocheling weer naar eigen
huis keert, dan komt, als een uit
komst, de dood hen tegentreden. Maar
onbewust grijpt elk dan toch weer
naar 't leven en strekken de vrouwen
hun handen uit tot wat misschien
nog lets van bevrediging kan bren
gen: de zorg voor hulpelooze klein
tjes uit den vreemde.
Aan de- hand van vele passages uit
het werk, langzaam en gevoelvol
voorgedragen, doorleven we al dat lij
den. Maar het vormt geen aangrijpen
de tragiek, omdat alle zielenood en
worsteling ontbreekt naar hooger le
ven. Wat het gemis is, de auteur ziet
het niet. En het smart ons. dat hij 't
leed ziet louter als een ellende, een
noodzakelijk kwaad, dat kankert in
elks hart en niet de smart ziet als een
opbouw, een loutering en verdieping
van de ziel.
Daarom is dit werk gevaarlijk, om
dat de gedachte moet leiden tot een
dezer vier resultaten: ten eerste: een
ontzettende melancholie, die levens
moe maakt; of ten tweede: tot een
blinde berusting als van een dier, in-
plaats van het geloovig aanvaarden,
dat draagt en ook weer opbeurt; of
wel tot een verbitterde opstandigheid
en blinde drift of tenslotte tot een op
pervlakkig egoïst grijpen van het nog
dikwijls schijngeluk. Het leert ons de
naamlooze ellende van den mensch,
die leeft huiten God; het leert den
Christen, die zich schuldbewust is,
den Vader danken voor de gave van
Zijn Zoon; het leert hem zijn bede te
vermenigvuldigen om de inwoning
van den Heiligen Geest.
In de langdurige discussie vindt
Spr. gelegenheid sommige punten nog
nader toe te lichten, waarna de voorz.
een woord van zeer hartelijken dank
spreekt voor de rijke en schoone le
zing en Mej. Olivier een „Tot weer
ziens" toeroept. Om des tijds wille
wordt het verslag der afgevaardigden
naar de Bondsvergadering op Tweeden
Kerstdag uitgesteld tot de volgende
bijeenkomst, waar de cyclus: Merijn-
tje Gijzens Jeugd, van A. M. de Jong
zal ingeleid worden.
De heer Mulder sluit de vergadering,
waarna de heer Veenendaal met dank
zegging eindigt.
THEOLOGISCHE LEZINGEN.
Vanwege de faculteit der Godge
leerdheid der Rijks-Universiteit alhier
zullen in het Klein Auditorium, des
avonds tusschen 7 en 8 uur, eenige le
zingen worden gehouden.
Op 31 Januari, 6 en 13 Februari zal
als spreker optreden Dr. O. Noord
mans, Ned. Herv. predikant de Laren
(Geld.) over het onderwerp: „Het
ethisch beginsel".
Op de avonden 5, 12 en 19 Maart
zal Dr. A. H. Haentjes, Rem. predikant
te Haarlem het onderwerp „Openba
ring" behandelen.
Voor den Vrijz. Chr. Stud. Bond zal
eveneens in het Klein-Auditorium op
16 Febr. des avonds te 8 uur optre
den Prof. Dr. M. C. van Mourik Broek
man, hoogleeraar te Utrecht. Onder
werp: „Geestelijk leven in Amer-'ka".
DAMMEN.
Christelijke Damvereeniging.
Dinsdag a.s. hoopt de heer Kuyper
uit 's Gravenhage voor bovengenoem
de vereeniging een Simultaan Seance
te geven.
De heer Kuyper is voor velen geen
onbekende en speelt o.a. mede om het
kampioenschap van Nederland.
De heer Kuyper heeft tevens de toe
zegging gedaan, verschillende pro
bleemstanden te demonstreeren.
Daar de toegang ook voor niet-leden
vrij is, belooft deze avond voor velen
een zeer leerzame te worden.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd: H. J. de Jaeger,
jm. 26 jaar en I. Bolsinger, jd. 26 jaar.
J. G. G. A. v. Rooyen, jm 27 jaar en
J. Stolz, jd. 32 jaar. H. Slijkhuis, jm.
23 jaar en J. Stouten, jd. 21 jaar. H.
Guldemond, jm. 25 jaar en G. A. Doo-
ve, jd. 20 jaar. I. v. Tongeren, jm. 22
jaar en W. Schouten, jd. 22 jaar.
In de Stedelijke werkinrichting
zijn in de week van 1621 Januari op
genomen 271 volwassenen en 6 kinde
ren. Totaal 277 personen.
Zaterdagavond, ongeveer 12 uur,
was het op de Steenstraat geruimen
tijd rumoerig, waarvan de oorzaak
was, dat een aantal personen, welke
onder den invloed van sterken drank
waren, handgemeen werden.
Een der personen wierp zijn tegen
stander tegen den trottoirband aan,
waardoor hij zich ernstig bezeerde.
Een zekere B. uit Leiderdorp, welke
niet aan de bevelen der politie gehoor
gaf, liep eenige geduchte klappen op
met den gummistok.
Hierna koos hij eieren voor zijn
geld en verdween spoedig van het
tooneel.
In den nacht van Vrijdag op Za
terdag is ingebroken bij den heer P.
op den Rijnsburgerweg 88. Een gouden
horloge wordt ontvreemd.
Uit een sloot onder Oegstgeest
zijn de sedert eenige dagen vermiste
10 kazen opgevischt.
Door J. C. is bij de politie aan
gifte gedaan, dat hedennacht op bal
dadige wijze de bouten luiken van
zijn winkel afgerukt zijn.
BINNENLAND.
Dr. SCHAEPMAN-HERDENKING.
Te Tubbergen, de geboorteplaats
van den 25 jaren geleden gestorven
Dr. Schaepman, is diens overlijden
Zaterdag, naar de Msb. meldt, plech
tig herdacht.
In de kerk te dorp Tubbergen
deze kerk staat niet ver af van den
„Eeschhof", bot geboortehuis van Dr.
Schaepman werd 's morgens door
den pastoor een mis opgedragen voor
de zielerust van den grooten staats
man.
Omstreeks half elf had een bijeen
komst plaats bij het in Augustus j.l.
onthulde monument op den Esch,
even buiten het dorp.
Onder de aanwezigen waren o.a.
de dekens van Almelo en Oldenzaal,
ue geestelijkheid van de parochie
Tubbergen, terwijl vele ingezetenen
van de gemeente zich op bet plateau
hadden geschaard.
De plechtigheid werd ingeleid door
den burgemeester van Tubbergen,
den heer Th. C. Luyckx, tevens voor
zitter van het vroegere dr. Schaep-
man-comité te Tubbergen.
Verder sprak deken J. II. Scholten
uit Oldenzaal, een groot vriend van
Schaepman.
Des avonds is het monument be
licht door middel van eèn tweetal
op het plateau geplaatste schijnwer
pers.
Binnenland.
De Hnlzer zender wordt omgebouwd
Buitenland.
Nieuwe Poolsche nota aan Litanen
op komst
Kanton door communistische op
standelingen ingesloten.
Nienw incident-Von Kendell in den
Dnltschen Rijksdag.
In de Midden-Duitsche metaalin
dustrie Is een uitsluiting geprocla
meerd.
Verhoogde werking van de Kraka-
tan.
MEVR. LINGBEEK—HOPSTER. f
In het Roode Kruis Ziekenhuis aan
de Segbroeklaan te 's-Gravenhage is
overleden mevr. LingbeekHopster,
echtgenoote van het Tweede Kamerlid
Ds. C. A. Lingbeek.
Mevr. Lingbeek was 9 Januari j.l.
in haar woning aan de Segbroeklaan
van de trap gevallen, waardoor zij
een ernstige schedelbreuk kreeg. Aan
de gevolgen hiervan is zij Vrijdagmid
dag overleden. Mevr. Lingbeek is zes
tig jaar oud geworden.
DOUARIèRE C. W. v. BOETZELAER
FABRICIUS. f
Te De Bildt is Zaterdag op 78-jarigen
leeftijd overleden Douarière C. W.
van BoetzelaerFabricius van Meyen-
burg, de bewoonster van Huize Hou-
dringe.
Zij was een zeer bekend milddadig
ingezetene. Zij stichtte o.m. de Chr.
Bewaarschool en interesseerde zich
biizonder voor den Zondagsschoolar-
beid.
Zij is in twee weken tijds de derde
ingezetene met een zeer hoog inko
men, die aan De Bidt ontvalt.
Het zal de vraag zijn, of het schoo
ne landgoed „Houdringe" als natuur
monument behouden zal blijven.
NEDERLANDSCHE JAARBEURS.
Verschillende Zwitsersche fabrieken
van zijden, halfzijden, katoenen stof
fen en pluche tapijten hebben zich
vereenigd om collectief deel te nemen
aan de a.s. Voor jaarbeurs te Utrecht
in de afdeeling meubelen en woning
inrichting.
TOOROP'S TOESTAND GUNSTIGER.
Naar wij vernemen was Zondag de
gezondheidstoestand van den heer
Toorop gunstiger. De patiënt gaat goed
vooruit.
MIDDAGUITZENDINGEN VAN
HUIZEN.
In verband met de vele storingen,
welke de uitzendingen van het sta
tion Huizen overdag ondervinden op
de golflengte van 1840 M. en ook in
verband met klachten, welke worden
geuit door de abonné's van het sta
tion Scheveningenhaven (de z.g. Za
kelijke Omroep van P. T. T.), zullen
de middag-uitzendingen binnenkort
plaats hebben op de golflengte van
ongeveer 350 M. aldus bericht de R-
K. Radiogids.
De toestemming van den Directeur-
Generaal der Posterijen en Telegrafie
is daartoe reeds verkregen.
Het is alleen noodig, dat de daar
voor vereischte technische voorzie
ningen worden getroffen, waarmede
vermoedelijk een maand zal zijn ge
moeid.
Dit beteekent dus, dat de Huizer
zender uit de regionen der grootère
golflengten gaat verdwijnen. Voor de
bezitters van eenvoudige radio-toe
stellen zal het dus weer mogelijk
worden Daventry en Radio-Paris zon
der hinderlijke interferentie van Hui
zen te ontvangen. Inderdaad een
winst!
Men meldt nader uit 's-Gravenhage:
Met den technischen ombouw van
den Huizer zender is al een aanvang
gemaakt. Naar verluidt zal hiermede
nog wel eenige tijd gemoeid zijn en
kan men de eerste permanente uit
zendingen op de nieuwe golflengte
tegen einde Februari tegemoet zien.
Wanneer de nieuwe golflengte vol
doet, is het zeer waarschijnlijk, dat
voortaan ook de avond-uitzendingen
permanent op circa 400 meter zullen
plaats vinden.
Ir. FEBER.
De ironie van het lot heeft gewild,
dat een dag na de beslissing over de
zetel verhouding in den Volksraad de
man ter sprake kwam, die door zijn
amendement in de Tweede Kamer
aanleiding is geweest tot de beweging:
ingenieur Feber. Bij de bespreking
van de regul arisattovoorataHen, ver-
