CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 8»,e JAARGANG VRIJDAG 6 JANUARI 1928 NUMMER 22 28 Bureau: Hooigracht 35 Leiden Postbox 20 Postgiro 58936 Teleioonnummer 2778 Aangesloten op het Streeknet Lisse ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 EERSTE BLAD. V Het voorbereidend onderwijs De kwestie van het „Voorbereidend Onderwijs", een benaming, die ons juister lijkt dan „Fröbelonderwijs", komt ook eerlang weer te Leiden aan de orde. Immers het raadsbesluit, door het college in zijn vorige samen stelling genomen, om van gemeente wege tot krachtiger ter hand ne men van dit onderwijs te komen, wacht nog op nadere voorstellen van B. en W. Te Lelden is meerdere malen naar Utrecht verwezen, alwaar dit onder wijs zooveel beter geregeld was. De voorstanders wezen daarop als een voorbeeld ter navolging. Degenen, die bezwaar hadden tegen een te ver gaan toonden aan, dat Utrecht bezig was om ver boven zijn financieele krach ten te leven met dit onderwijs. Wij hebben thans in Utrecht het voorbeeld hoe het niet moet. Utrecht moest noodzakelijk bezuini gen. Als offer is toen gevallen het voorbereidend onderwijs, waarop men een ton of drie kon vinden. De bezuiniging is echter al te ingrij pend geweest. Instede van zich terug te trekken van het practisch onderwijs geven en het particulier onderwijs, dat veel goedkooper is, een redelijken steun te blijven bieden, werd besloten, om van gemeentewege zich geheel terug te trekken. Dit beteekent, dat men de gemeen tescholen sluit en voor andere doel einden bestemd en de leeidcrachten op wachtgeld stelt. Dit beteekent voor het bijzonder on derwijs, dat men de subsidie mist en voortaan zelf geheel voor dit onder wijs moet zorgen. Wat dit laatste beteekent. leert ons een verslag in De Standaard, waarin wij lezen: „Dezer dagen vergaderden de bij den Bond van Prot. Chr. Scholen in de Gemeente Utrecht aangesloten bestu ren van Fröbelscholen in Irene, ten einde de beslissing van den gemeente raad, om met 1 Maart a.s. alle be moeiingen met het Fröbelonderwijs te' staken, te bespreken. Algemeen werd geconstateerd, dat deze geheel onverwachte beslissing groote moeilijkheden zal veroorzaken. De weinige continuïteit in de verhou ding tusschen 't bijzonder Fröbelon derwijs en de gemeente, werd ten zeer ste betreurd; terwijl toch in de laat ste jaren verschillende besturen zich op de gemeentelijke regeling hadden ingesteld, zoowel wat salarieering van het personeel als wat bouw en inrich ting betreft, komt nu ineens deze bot te afsnijding van elke band. Het was een algemeene opinie, dat, mocht voormelde beslissing de defini tieve zijn en geen verbetering van den toestand intreden, de besturen gereed moeten staan voor de zware taak, om onder Gods zegen alles in het werk te stellen om het Prot. Chr. Bijzonder Fröbelonderwijs in stand te houden. Verschillende plannen werden be sproken, teneinde te komen tot een weer meeleven m e t en offeren voor dit onderwijs door allen die het Chr. Onderwijs liefhebben. Noodzakelijkerwijs zal ecleén zeer groote versobering moeten plaats hebben. Een commissie werd benoemd, be staande uit alle penningmeesters, om dienaangaande met voorstellen bij een volgende vergadering te komen, op dat zoo mogelijk een lijn kan worden getrokken. Verschillende besturen meenden echter reeds nu te kunnen zeggen, dat ze niet het geheel e perso neel in dienst zouden kunnen houden zoodat dan meerderen zouden moeten worden ontslagen. Den gemeenteraad zal er namens de besturen door den bond op worden gewezen, welk een onbillijkheid er in is. dat deze, straks met 1 Maart, door toedoen van den Raad geheel zonder wachtgeld zullen worden ontslagen, terwijl het gemeentelijk personeel een zeer gunstige wachtgeldregeling geniet". Inderdaad, hier hebben wij een voor beeld, hoe het niet moet. Eerst dit onderwijs opvoeren tot een hoogte, die verre de draagkracht der gemeente te boven gaat vooral de openbare bewaarscholen te Utrecht kostten zooveel geld en dan de zaak plotseling stop zetten, dat is absoluut verkeerd. Zooals nu uit bovenstaande blijkt, zal het particulier initiatief zich hier krachtig uiten. Met eenparigen schou der zal 't Prot. Chr. deel van Utrechts bevolking trachten dezen zwaren last te torsen, maar billijk is het niet. Zoover had het niet behoeven te ko men als men een verstandige onder wijspolitiek had gevoerd en zich tot steun van het particulier initiatief had bepaald. Voor Leiden een waarschuwing. STADSNIEUWS. WEEK DER GEBEDEN. De avond van gisteren stond in het teeken van de Zending. Eerste voorganger was Ds. Bouw man, die liet zingen Ps. 22 vs. 14, las Jes. 49 vs. 1—13 en Hand. 1 vs. 1—12 en voorging in gebed. Daarna werd gezongen Ps. 72 vs. 4, waarna spr. het program voor dezen avond voorlas. Spr. begon daarna met er op le wij zen, dat de Zending een tijd door maakt van ontzaglijken ernst en ont zaglijk gevaar. Spr. heeft vooral het oog op het ontwakende nationaliteits gevoel in de Oostersche landen. Er komt verzet tegen de onderdrukking van het blanke ras.. De Oosterling wil zijn de evenknie van den Westerling. Er is een geweldige rassenbeweging aan den gang. De communistische agi tatie is onderdrukt, maar nog niet den kop ingedrukt. Het groote gevaar schuilt hierin, dat de opstanden zich aansluiten bij het ontwakende natio naliteitsgevoel. Wanneer de welgeordende legers van het Oosten het Westen zullen be springen, dan zal dat van ontzaglijke beteekenis zijn voor de zending. De Rassenbeweging staat zelfs eenigszins in verband met de zending. Waar het Evangelie ingang vindt daar open baart zich ook de Vorst der Duisternis en zaait vijandschap. Ten opzichte van de komende catastrofe heeft de zen ding een groote taak. Wat de heide nen redden kan van een bolsjewisti sche revolutie is alleen het Evangelie. Meer dan ooit is het noodig, dat de Christenen hun zendingsroeping ver staan. Nadat vervolgens gezongen is het derde vers van het Gebed des Heeren. betreedt Ds. Rauws, Zendingsdirector, den kansel. De woorden, dat het Zendingswerk blijft beperkt tot een kleine groep Christenen, hebben spr. getroffen. Het is tijd, dat het Christendom wordt ver lost uit het egoïstisch subjectivisme. In ons leven moet God het centrum zijn, maar telkens komt het eigen ik naar voren. Hoevelen zijn er niet, die vergeten, dat zij wat ze zelf ontvangen hebben, door moeten geven aan ande ren, dat ze een zendingstaak hebben. Christus was de groote Zendeling, Die altijd weer de groote zendingsgedach te heeft gepredikt en heel het Woord Gods is een Zendingsboek. Spr. doet daarna een paar grepen uit het zendingswerk van Java, Nieuw Guinea en Suriname, er op wijzende, dat dikwijls de velden wit zijn om te oogsten, maar dat er geen geld is om de arbeiders uit te zenden. Groote ge deelten van het terrein liggen nog braak. Van hoe groot belang is b.v. de zending in China en Japan en hoe weinig kan er betrekkelijk gedaan worden. Tenslotte wijst spr. op de internati onale Zendingsconferentie, die in de Paaschweek te Jeruzalem wordt ge houden en toont aan, van hoe groot belang deze conferentie voor het zen dingswerk zal kunnen zijn. Nadat vervolgens Ds. Rauws de noo- den van de Zending in gebed had op gedragen, werd nog gezongen Gezang 155 vers 5. Het onderwerp voor hedenavond Is: „Huisgezin, Opvoeding. Onderwijs". Dankzegging: voor Gods trouw, die voortgaat te zegenen van geslacht tot geslacht; voor de Christengezinnen, die te midden van steeds grooter wordende verleiding de hoop levendig te houden voor de kerk der toekomst. voor de ontplooiing van geestelijken arbeid onder de jongeren en voor al wat gedaan wordt, om hen in verbin ding te houden met de Kerk; voor de openbaring van geestelijk le ven in vele kringen van voortgezet on derwijs en universiteit: Gebed: voor alle ouders, dat God hun geve een helderder bewustzijn van den invloed, dien zij kunnen uit oefenen. en getrouwheid in hun pogin gen om een goed voorbeeld te geven; voor alle werkers aan Zondagsscho len, Chr. vereenigingen van jonge mannen en vrouwen, Christen-studen- ten-vereenigingen, enz. dat zij altijd de hoogste plaats mogen geven aan hetgeen tot zalig heid dient. Sprekers zijn Ds. M. J. Pnselie en Ds. J. van Herksen van Hillegom. DE OPGRAVINGEN IN PALESTINA EN SYRIë. In verband met de opgravingen in Palestina en Syrië zal in Februari, op uitnoodiging van het Sichem-Comitó de directeur van het Berlijnsche Mu seum van Oudheden, Geheimrat Dr. Th. Wiegand, een bezoek aan ons land brengen, om dan in een bijeenkomst te Amsterdam, welke ook voor belang stellenden toegankelijk zal zijn, ver slag uit te brengen van de bereikte re sultaten bij de opgravingen in Pales tina en Syrië en mededeelingen te doen omtrent de verdere plannen. Voorts zal Prof. Dr. F. M. Th. Böhl, hoogleeraar in de talen van Assyrië en Babylonië aan de Leidsche Univer siteit, in een der zalen van Artis te Amsterdam, op Maandagavond 27 de zer voor het Koninklijk Aardrijkskun dig Genootschap een voordracht hou den over zijn archaeologische reis door Palestina en Syrië gedurende de zomercampagne van 1927. RECEPTIE. De heer en mevrouw van de Sande Bakhuyzen zullen den 8sten en 22sten Januari ten hunnen huize receptie houden. Mevrouw van de Sande Bak huyzen zal, te beginnen in Februari, ontvangen den lOen en den 20en van iedere maand. ONZE TYRAN DE MODE. Mevrouw van Itallie van Embden, zal Woensdag 11 Januari a.s. in het Hollandhuis te Brussel voor de Vereeniging van Nederlandsche Da mes, een voordracht houden over: „Onze tyran de Mode". RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN TE LEIDEN. Het programma 1928 van de archae ologische lezingen en cursussen be vat de volgende avondlezingen: 17 Jan. Dr. J. H. Holwerda. Oudste sporen van het Christendom in ons land. 31 Jan. Prof. Dr. Th. Wiegand, di recteur van het Antiquarium in Ber lijn. Priene und Milete. 14 Febr. Dr. J. H. Holwerda. Trecht, Dorestad en het Noorden. 28 Febr. Mej. Joh. P. J. Brants. Olympia en de Olympische spelen. 6 Maart. L. Speleers, Conservator van het Mus. du Cinquant. in Brussel. Sumeersche kunst in Voor-Azië. 20 Maart. Dr. \V. D. van Wijngaar den. De Egyptische stéles als getuigen van het godsdienstig en maatschappe lijk leven van hun tijd. 3 April. Prof. Jean Capart, Direct, v. h. Mus. du Cinquant. in Brussel. Saq- qarah. Zij, die een of meer lezingen wen- sehen bij te wonen, kunnen zich daar toe opgeven voor 12 Januari a.s., het zij schriftelijk bij de Directie, of door hun naam te teekenen op een daartoe bij den Museum-portier gereed liggen de lijst, onder bijvoeging of betaling van 1 per persoon voor onkosten. Zij ontvangen dan tijdig voor elke lezing gratis een afzonderlijke toegangskaart Van Februari tot April zullen gere geld in de verschillende af deelingen van het Museum Rondgangen onder wetenschappelijke leiding plaats heb ben op Woensdag- en Zaterdagmid dagen. DE LEIDSCHE KUNSTKRING VOOR ALLEN. Wij vestigen de aandacht op het Concert voor de leden van den Leid- schen Kunstkring voor Allen, te ge ven door het Hollandsch Vocaalkwar tet, bestaande uit: Mia Peltenburg, sopraan; Suze Luger, alt; Louis van Tulder, tenor en Jan Dekker, bas. Het programma biedt, een keur van nummers uit verschillende tijdperken en van groote verscheidenheid. Den leden wacht Donderdag 12 Jan. een schoone avond. KAMER VAN KOOPHANDEL. Vergadering van de Kamer van Koop handel en Fabrieken voor Rijnland op Woensdag 11 Januari 1028 's middags te 2.30 uur. Agenda: 1. Installatie nieuwe leden. 2. Nieuwjaarsrede van den voorzitter. 3. Vaststelling notulen. 4. Verkiezing voorzitter en onder-voor zitters. 5. Verkiezing van leden voor vaste commissies; a. Commissie voor Vervoer, Post en Te legrafie, aftredenden: W. van der Laan, voorzitter; N. C. F. van Ginkel, Jhr. C. C. Roëll, P. A. Wernink, C. G. J. Alkemade, G. J van der Kolk en L C. Jongenburger, leden. b. Commissie voor het Handelsregister: aftredenden: J. van der Steen, voorzitter; J. Heringa, Th. C. F. Stijnman, C. G. J. Al kemade en W. van der Laan, leden c. Commissie voor Handels- nn Nijver heidsonderwijs, aftredenden: J. Heringa, voorzitter; II. M Simonis, P. A. VVerni.'ik en W. A. Wouterlood, leden. d. Commissie inzake Uitbrei Lngsplan- nen, aftredemlen: A. Mr.ler, J. F. X. San ders, Jhr. C. C Roëll, N C. F. van Ginkel en G. J. M. J. Molkt-nboer. 6. Ingekuuiexi stukken en Mededelingen 7. Vaststell-'ng datum nieuwe verkiezing. 8. Vaststelling van een adres inzake ontwerp-ziektewet. 9. Bespreking districtsbelangen. 10. Rondvraag. 11. Huishoudelijke vergadering. 12. Sluiting. Het Dag. Bestuur der Kamer taekont hierLij nog aan: In verband met een op Vrijdag, 6 Jan. a.s. te houden vergadering der Commissie voor Vervoer, Post en Telegrafie, welke vergadering ondanks ernstige pogingen niet eerder gehouden kon worden, zullen mogelijk nog enkele punten aan da agen da moeten worden toegevoegd. Daarom trent zal u eventueel nog nader bericht worden gezonden. INVOERRECHT METSELSTEEN. De Kamer van Koophandel richtte on derstaand schrijven aan den minister van Financiën: Door de Kamer van Koophandel en Fa brieken voor Rijnland te Leiden is bij de in haar ressort werkende steenfabrieken een onderzoek ingesteld inzake een even tueel invoerrecht op metselsteenen. Zulks geschiedde in aansluiting met het adres van de Kalkzandsteenvereeniging, terzake, d.d. 21 October 1927 aan Uwe Ex cellentie gezonden. Daarbij is haar gebleken, dat bijna una niem een invoerrecht van 8 pet. nood zakelijk werd geacht. Als voornaamste reden werd aange voerd, de concurrentie uit België, welke niet is vol te houden, omdat aldaar aan arbeidsloon slechts 5070 pet. van het hier te lande geldende loon uitbetaald wordt. Dit is daarom van zoo groote beteekenis omdat bij de steenfabricage het arbeids loon ten aanzien van het onkostencijfer een zoo groote factor uitmaakt. Plet komt de meerderheid der Kamer voor, dat onder deze omstandigheden niet mag worden toegelaten, dat de inheem- sche industrie hare ontwikkelingsmoge lijkheid wordt ontnomen, en enkele fa brieken zelfs met ondergang worden be dreigd, door tegenover haar zonder meer een concurrentie toe te laten met buiten- landsche fabrieken, welke om bovenge noemde reden veel voordeeliger kunnen produceeren. Algemeene verlaging der arbeidsloonen in deze branche tot op het peil in het bui tenland zou zeer zeker afdoende zijn, maar deze is, afgezien van.de wensche- lijkheid, niet doorvoerbaar. Soepele toe passing van de sociale wetten wordt wel gewenscht, en is wel mogelijk, maar ook te dezen opzichte zal wel nooit een toe stand als in België ontstaan, waar de con trole veel minder scherp is dan in ons land, afdoende zou zulks trouwens toch niet zijn. Heffing van invoerrecht" is naar onze Kamer meent, het eenige middel, om deze nationale industrie in meer gelijke condi tie te brengen. De Kamer heeft daarbij zeer wel over- wogenr dat de prijzen voor baksteen daardoor zouden kunnen stijgen. Zelfs al ware dat het geval, ook dan zou zeker niet meer behoeven te worden betaald, dan een redelijke productieprijs in over eenstemming met den in ons land gelden den algemeenen loonstandaard. Het komt de Kamer ook uit een oog punt van algemeen belang voor, dat het voordeel van lage prijzen in geenen dee- le opweegt tegen het nadeel, dat de steen industrie van deze onreëele concurrentie ondervindt. Naar de meening der Kamer is het zelfs moreel niet onbedenkelijk om eenerzijds toestanden, als in België be staan, sterk af te keuren, althans tegen invoering daarvan hier te lande, zich sterk te verzetten en anderzijds met op zet een toestand te handhaven, waarbij onze fabrieken door haar betere arbeids omstandigheden met orders worden ge passeerd. Overigens staat het nog niet vast, dat er een merkbare prijsverhooging zal ko men. Het invoerrecht is n.l. niet de eenige factor bij de prijsbepaling; alleen reeds het voordeel om op volle capaciteit te kunnen werken is b.v. somtijds zoo groot, dat een niet rendabele fabriek bij gelijke prijzen tot een rendabele exploitatie komt. Het invoerrecht wordt dikwijls geheel of gedeeltelijk 1 «ld door den importeur, iets, wat ooi. i dit geval, naar de Ka mer meent, verwacht zal mogen worden. Ook echter dan nog zullen onze fabrieken daarvan profiteeren, omdat de geneigd heid om naar ons land te exporteeren al licht zal verminderen, wat automatisch onze industrie ten goede zal komen. De Kamer zal bat daarom zeer op prijs stellen, indien Uwe Eexcellentie tegelijk met de uitwerking van de gedachte, te dezer zake neergelegd in de troonrede van September j.l. en in de rede van Zijne Ex cellentie den Minister van Buitenland- sche Zaken, den lsten April 1927 in de Eerste Kamer gehouden, en in de Memo rie van Antwoord inzake Hoofdstuk I der Staatsbegrooting over 1928, met den toe stand der steenfabrieken ernstig zou wil len rekening houden. Naar de meening der Kamer zal door XederltAid in de toekomst een handels- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22Vs cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei Bij contract belangrijke redactie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Binnenland. Faillissement der Veendammer Hypo theekbank te Hilversum. Begrafenis van Baron Sweerts de Lan- das Wyborgh. De Noord-Hollandsche en Friesche el- landen uit hun isolement verlost. Buitenland. Het aantal dooden bij de ontploffing te Berlijn is tot 15 gestegen. De Fransche Ministerraad beeft zijn werkprogram vastgesteld. De herziening van het Dawesplan. politiek moeten worden gevolgd in dezen zin, dat, als het blijkt, dat een bepaalde industrie naar recht en billijkheid op een zekere bescherming aanspraak kan ma ken, in het algemeen belang getracht zal moeten worden aan den misstand, zoo noo zelfs door verhooging van invoer recht, een einde te maken. De Kamer spreekt de hoop uit, dat Uwe Excellentie spoedig de toegezegde maat regelen zoodanig in een wet zal kunnen vastleggen, dat aan de billijke verlangens dezer Rijnlandsche nijverheid volkomen recht zal worden gedaan. WARTA SARI. De zendingsfilm komt andermaal in Leiden. Woensdag 29 Februari a.s. lioopt het Comité twee maal de film te doen afdraaien. 's Middags 4 uur voor kinderen en jonge menschen tegen een entrée van 0,25 (begeleiders 0,40) en 's avonds 8 uur tegen 0,70 en 0,90, met inbe grip van belasting. Beide keeren in de Stadsgehoorzaal. Begin Februari wordt met den kaar- tenverkoop een aanvang gemaakt. Hoofden van onderwijsinrichtingen kunnen zich voor klassebezoek wen den tot J. H. van Welden, Zendings bureau te Oegstgeest. Voor plaatsverkoop, plaatsbespre king, enz. zie men nadere aankondi gingen. GEMEENTE LEIDEN. Loop der bevolking over het jaar 1927. Bevolking op 1 Januari 1927. Het eindcijfer der jaarstatistiek was 33.813 mannen, 35.905 vrouwen, totaal 69.718 personen. Vermeerdering door geboorte 715 m., 680 vrM totaal 1395 personen. Vermeerdering door vestiging 1693 m.t 1998 vr., totaal 3691 personen. Totale vermeerdering 2408 mannen, 2678 vrouwen, totaal 5086 personen. Vermindering door overlijden 310 m„ 322 vr,, totaal 632 personen. Vermindering door vertrek 2000 m., 2322 vr„ totaal 4322 personen. Totale vermindering 2310. mannen, 2644 vrouwen, totaal 4954 personen. Verschil tusschen de geheele ver meerdering en de geheele verminde ring 98 m., 34 vr., totaal 132 personen. Bevolking op 31 December 1927. 33.911 mannen. 35.939 vrouwen, to taal 69.850" personen. EEN ZELDZAAM JUBILEUM. Op 20 Januari a.s. zal onze stadge noot W. v. d. Wijngaard, spinmeester op de lakenfabriek van de firma J. J. Krantz aan den Ouden Singel den dag herdenken, waarop hij 70 jaar geleden als 9-jarige knaap in dienst kwam bij de firma, waar hij onafgebroken werkzaam bleef en nog altijd tot het volle genoegen van de directie zijn taak vervult. PRACTISCHE RECLAME. De firma A. J. Meerpoel en Zn, Vischmarkt 14, zond ons een mooi uit gevoerden dagkalender, die tevens 't geheele jaar een goede reclame voor de Pfaff-Naaimachines is. Een bij uitstek practische reclame. LOCAAL RIJKSTELEFOONNET LEIDEN Opgaaf van nieuwe aansluitingen in de maand December 1927. Telef. No. 2677. Balkenstein, J. Th., Hoogewoerd 103. 2665, Böhl, Prof. Dr. F. M. Th., Rapenburg 53. 2669, Cleef, C. L. M. van. Heerenstraat 120. 2674, Cleveringa, Prof. R. P„ Oegstgeester- laan 47. 2670. Gaillard Maison Dames, Stationsweg 14. 2666, Ginsberg, J.. K. Rapenburg 17. 2668. Gunning, J., Nieu we Rijn 88. 2663, Hensbergen. H. J. v. Rijnsburgerweg 89. 2673, Hout, A. G. van der, Rodenburgerstraat 14. 2671, Jacobi, Mej. M. L„ Witte Rozenstraat 52a. 2678. Looij, S. G. van, Bijnsburger weg 167. 989, Opl. school voor U. L. O. Driftstraat. 2675, Schneiders, B. J., Hoogewoerd 70. 2376, Voorsluis en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1