CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8»" JAARGANG
DONDERDAG 5 JANUARI 1928
NUMMER 2227
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Zonderlinge afschuiving.
Men zal zich wellicht herinneren, dat in
den herfst van het vorig jaar door de me-
taalbew-rkers, werkzaam bij de Heemaf
te Hengelo, gedurende een aantal weken
is gestaakt. Tijdens dit conflict hebben de
besturen van eenige vakorganisaties van
bedienden en technici, de z g. „beambten"
enkele malen met de directie der Heemaf
geconfereerd over de positie der beamb
ten in dezen strijd. In één dezer conferen
ties is o.m. de salarieering der beambten
ter sprake gekomen, waarbij van de zij
de der directie d-- opmerking werd ge
maakt, dat er naar haar meening aanlei
ding zou bestaan, in 't bijzonder de sala
rissen der beambten aan een herziening
te onderwe.rpen, aangezien in dit opzicht
wel van achterstand zou kunnen worden
gesproken.
Deze erkenning van de noodzakelijk
heid van salarisverhooging voor de be
ambten der Heemaf deed de besturen der
daartoe samenwerkende organisaties be
sluiten zich in het begin van dit jaar
schriftelijk tot de directie dezer instel
ling te wenden en haar. behalve herzie
ning der salarissen, ook een systemati
sche regeling van de salarieering der be
ambten te vragen.
Na rappèl ontvingen ze eindelijk een
schrijven van deze directie, waarin deze
niet repte over een eventueel toestaan
van het gevraagde onderhoud of over ge
heel of gedeeltelijk toegemoet komen aan
de geuite wenschen maar mededeelde,
dat zij aangesloten was bij den Metaal-
bond, zoodat de samenwerkende bestu
ren zich tot dezen bond konden wenden.
Waarschijnlijk om deze verwijzing se
rieus te doen schijnen, wa9 in dit schrijven
deze passage opgenomen: „Ter uwer
oriënteering deelen wij U mede, dat wij
destijds den Metaalbond van de met. eeni-
gen Uwer te onzen kantore gevoerde be
spreking op de hoogte hebben gesteld."
Enfin, hoe het zij, door de samenwer
kende besturen werd deze aangelegenheid
bij den Metaalbond aanhangig gemaakt
ennaar aanleiding daarvan, werd van
den directeur van dezen bond de mede-
deeling ontvangen, dat de Metaalbond zich
niet met deze aangelegenheid kon inla
ten, daar die alleen de arbeidsvoorwaar
den voor de werklieden behandelt. U zult
aldus luidde de slotzin van dezen
brief deze kwestie uitsluitend met de
Directie der Heemaf moeten behandelen.
Een nieuwe aanvraag om een onder
houd, daarna aan de directie der Heem
af gericht, bleef onbeantwoord.
Het i9 wel een fraaie vertooning! De di
rectie verwast de vakbonden naar de
werkgeversorganisatie, en deze beweert,
dat ze zich met de regeling van de loo-
nen der beambten niet in kan laten en
verwijst weer naar dj Directie. En de
laatste laat een hernieuwde aanvraag om
een onderhoud onbeantwoord.
Terecht schrijft „0n9 beginsel", bet or
gaan der Chr. Kantoor- en Handelsbedien
den:
Wij weten inde. daad nauwelijks wat we
van dit alles nu neg moeten zeggen, 't Is
voor den christen-arbeider bijna hopeloos
om steeds weer opnieuw te zien, hoe
de werkgevers den meest serieuzen vak-
vereenigingsarbeid en de eenvoudigste
wenschen der werknemers eenvoudig en
botweg afwijzen, er zooals in dit ge
val niet eens over willen spreken. Het
personeel blijft op deze wijze mokken en
morren en wordt straks ingepalmd door
revolutionaire elementen en rijp voor al
lerlei actie, die wij niet wenschen en die
de werkgevers ook niet wenschen. Wij wlj-^
2en de verantwoordelijkheid daarvoor bij'
voorbaat van ons.
Hier is geprobeerd, door overleg en or
ganisatie te komen tot billijke regeling
der arbeidsvoorwaarden. Een poging,
waarop niemand ook maar iets kon aan
merken. Ze mislukte door de houding
van dezen werkgever. Jammer!
De werking der communis
tische cel.
Op de algemeene vergadering van den
Nationalen Bond tegen revolutie heeft de
heer van Batenburg een inleiding gele
verd over de organisatie der Communis
tische Internationale. Daarin heeft hij
ook aangehaald de door de Komintern
leiding gegeven voorschriften voor de vor
ming en werkwijze van de beruchte cel
len,
ln die voorschriften wordt achtereenvol
gens gehandeld over de samenstelling, de
verbindingen, de taak, de taktiek. de me
thoden, de bewerking van vrouwen en
kinderen en over de spionage van deze
cellen.
opmerkelijk is, dat aangeraden wordt,
zooveel mogelijk buiten schot te blijven.
Eerst dan wanneer het getal zoo groot is,
dat een massale demonstratie succes heeft
wordt dat aangeraden.
Aanbevolen wordt o.a. de volgende pro
methode op een fabriek of werk
plaats tegenover een nieuwen arbeider,
die weigert lid te worden:
„Houd hem in 't oog, help hem niet,
verstop zijn kleeren, zijn gereedschap enz.
Hij zal dat niet lang uithouden en dus
verdwijnen. Maak zoo iemand overal el
ders bekend."
Voorts wordt gezegd:
„Maak opzichters en bazen bespottelijk
op muren en in toiletten, klaag bij den
patroon over tekort aan gereedschap enz."
„Wanneer de opzichters iets beweren of
aanmerking maken, zeg hun dan, dat ze
abuis zijn, dat het werkvolk hen wel mag
lijden, echter niet wanneer zij het volk
plage.:. Dat is een methode, om de IJzeren
dicipline te breken. Ga op verwijtingen
niet in. Tracht onder het werk steeds te
praten, dit zal storing in de werkzaam
heden brengen en de arbeiders van hun
plicht afhouden. Pleeg lijdelijk verzet ten
opzichte van het toezicht der directie. Her
vatting der discussie en de verbittering
der arbeiders daarover, zijn uitstekende
middelen om een gespannen atmosfeer te
scheppen, waarin alle dingen mogelijk
zijn."
De cellen worden opgewekt om te spio
neeren:
Zij moeten gegevens verzamelen over
productie en soort der artikelen over di
rectie en bazen enz.
Van de cellen onder de politie-ambtena-
ren worden verwacht inlichtingen over
petroleum- en benzinevoorraden, de toe
gangswegen tot de bewaarplaatsen, de be
waking, de rust- en schafttijden, vooral de
bewaking bij nacht enz.
„Voorts moet onderzocht worden, waar
auto's en motorlorries of vrachtauto's be
schikbaar zijn. hun nuttig gewicht en de
omstandigheid of ze gebruikt kunnen
worden voor vervoer van menschen.
De cel heeft ook na te gaan, waar zich
wapendepots bevinden, of er als regel één
man (dezelfde) met het toezicht is be
last, of deze helpers heeft, of er onder de
ze laat9len sympathiseerenden zijn."
,.lk zal Handhaven", waaraan wij dit
ontleenen, voegt hieraan toe:
„De uitgebreide instructies maken com
mentaar overbodig.
Hier staat de vijand ten voeten uit ge-
teekend.
Hier vindt ge de georganiseerde macht,
welke wordt opgesteld tot den aanval.
Eerst dan, wanneer wij doordrongen
zijn van den ernst, waarmede onze tegen
stander zijn voorbereidende maatregelen
treft, eerst dan, wanneer we zullen zien,
wat de bedreiging door het internationaal
communisme beteekent. wanneer we voe
len in staat van oorlog te staan, dan zul
len we omzien naar afweer, naar onze
strijdmiddelen.
Moge ons volk nog intijds ontwaken!"
Inderdaad moge ons volk ontwaken.
Maar dat niet alleen. Wij wekken alle
Christen-arbeiders op om, wanneer ver
dachte verschijnselen zich voordoen, hier
over in hun organisatie te spreken en dan
georganiseerd dat kwaad bestrijden.
Patroon en Christen-werkman moeten
hier de handen ineen slaan om het kwaad
te weren. Dat is eisch van het Christelijk
beginsel.
STADSNIEUWS.
WEEK DER GEBEDEN.
Het onderwerp van gïsteravon J was
„Vclken en overheden
Eerste spreker was Dr. Ttiemons.
Dtze liet zingen Psalm 66 vs. 4. las
het programma en Psalm 46 en een
gedeelte van Jes. 41 en ging voer in
gebed
Spr. zal zich bepalen tot dankzeg
ging, latende het andere aan Ds.
Brass.
Spr. vergelijkt volken en overheden
der wereld bij de zee na den storm.
De storm is over, maar de zee deint
nog. De atmosfeer is nog rumoerig.
Toch is er reden tot danken.
Het woord benaderen, in veel betee-
kennisst r» ongunstig, is hier juis ge
kozen in het programma. Een mooi
idee is gevormd, en dat is al veel.
De gemerkte van Christus moet den
wereldvrede najagen, ook al weet zij,
dat het ideale nooit bereikt zal woe
den.
Daarom is zij dankbaar, dat er groo-
te mannen opstaan, die naar dat ide
aal willen streven, Dat is iets van
den jongsten tijd. Vroeger eeuwen
kende men dat niet.
Spr. wijst er op. dat een handels
verdrag tusschen de aartsvijanden
Duitschland en Frankrijk nu schijnt
mogelijk te worden.
Ook op het gelukkig verschijnsel,
dat na de afstemming van het Belgi
sche verdrag in België geen verbit
tering is gew ekt.
Ook de schuldvraag komt nu meer
ln het teeken van de zelfbeschuldiging
bij vele volkeren.
Onzen minister is het gelukt Polen
en Litauen tot elkander te brengen.
Men luistert ook nu naar de kleine
staten en niet meer uitsluitend naar
de groote.
Dat alles geeft reden tot dank en
hoop.
Ook in het nega lieve dat wij nog
bestaan is reden tot dank. Dat
wij en. andere volken nog bestaan,
moet reden tot dank zijn.
Nadat gezongen is Gezang 193 vs. 1
en 7, leest Ds. Brass Hand. 17 vs. 26
en geeft als thema van zijn rede aan,
dat de ervaring 'les geloofs inspireert
tot danken en vandaar leidt tot be
lijden, om in smeekgebed te eindigen.
God heeft alle volken uit eenen
bloede geschapen. Toch gaan ze alle
uiteen. Het nationalisme is vaak na
tionaal egoïsme. Dat is het groote pro
bleem.
Tusschen personen zijn gemakkelijk
grenzen te handhaven, omdat wij wet
ten hebben. Maar tusschen natiën be
staan nog geen wetten. Macht is nog
recht. Men begint nog slechts wat an
ders over regelingen te denken. In Ge-
nève stelde Rusland voor absolute
ontwapening. Dat was niet gemeend,
maar ook durfde niemand die conse-
kwentie aan.
Toch heeft Christus het internatio
nalisme gebracht. Zijn Koninkrijk is
de toekomstverwachting.
Internationalisme is noch nationa
lisme, noch cosmopolitisme, maar het
zoekt de punten van overeenkomst en
wil daarop vriendschappelijke samen
werking bouwen.
Het is een moeilijk vraagstuk. Het
Is niet de vraag: wat doen en willen
de diplomaten, maar vooral, staan de
volken achter hun vertegenwoordigers
In die volkeren hebben bepaalde per
sonen weer een bepaalde taak tot lei
ding. Op elk terein moet gestreefd
naar gerechtigheid. Gods wil is de
norm.
Wanneer ieder mensch vroeg en
handelde naar den wil van God, was
er geen egoïsme en was er geen oor
logsoorzaak.
Beslissend is niet wat wij hebben,
maar wat wij zijn.
Hoe staan wij tegenover de regee-
ringspersonen? Hoe staan wij achter
hen. als zij het groote recht uitdra
gen
Wij kunnen niet ons klein volk
groot zijn, indien wij met onze verte
genwoordigers staan naar het doen
van Gods wil.
Spr. draagt daarop de nooden en
behoeften van onzen tijd in smeeking
aan God op, waarna tot slot gezongen
wordt van Gezang 245 het 2e vers.
Het onderwerp van hedenavond is:
„Zending".
Dankzegging: voor den groei van
den zendingsarbeid en voor de ver
dieping van het geestelijk leven in de
inlandsehe gemeenten;
voor nieuwe Bijbelvertalingen, die
binnen het bereik van het Evangelie
brengen hen. die tot nu toe on
kundig waren gebleven van de bood
schap des heils.
Belijdenis, dat het werk der zen
ding nog te veel beperkt blijkt tot een
kleine groep van Christenen;
dat de Kerk van Christus, als ge
heel nog niet ernstig de verplichting
aanvaard heeft om de wereld het E-
vangelie te brengen;
dat er soms gevaar kan zijn echt
geestelijk werk op den achtergrond te
doen dringen door het werk voor tijde
lijke belangen der inlanders.
Gebed: voor de besturen van alle
zendingscorporatiën en hen. die lei
ding geven op het gebied der zending;
voor alle voorgangers der inland
sehe gemeenten;
voor alle Bijbelgenootschappen;
voor de internationale conferentie
van zendingsbesturen te Jeruzalen in
April 1928.
Sprekers zijn Ds. W. Bouwman en
Ds. Rauws, Zendingsdirector.
ZANGERSAVOND.
Gisteravond werd in de groote zaal
der Stadsgehoorzaal vanwege de Ring
Leiden en Omstreken van Christelijke
Gemengde Zangvereenigingen, aange
sloten bij den Bond van Christelijke
Zangvereenigingen in Nederland, de
jaarlijksche Zangersavond gehouden.
Door het minder aangename weer
waardoor de wegen in slechten toe
stand waren, liet de opkomst nog al
wat te wenschen over en was ook de
belangstelling van de zijde van het
publiek niet schitterend.
„Excelsior" van Abbenes was niet
tegenwoordig.
De avond werd geopend door den
heer G. Goedhart van Leiden.
Nadat uit volle borst een, tweetal
coupletten van het Bondslied waren
gezongen, ging de heer Goedhart voor
in gebed.
Spr. heette daarna allen hartelijk
welkom, speciaal de directeuren, en
wees cr op, van welk groot belang de
Chr. Zangvereenigingen kunnen zijn
voor de verbetering van het kerkge
zang. Daarom wekte spr. allen op,
ijverig propagandistisch werkzaam te
zijn.
Vervolgens werd een aanvang ge
maakt met de afwerking van het pro
gramma.
Het is natuurlijk onmogelijk daar
van een uitgebreide bespreking te ge
ven. Niet minder dan 23 nummers zijn
uitgevoerd. Wanneer we rekening hou
den met het feit. dat op een zangers
avond, minder dan op een concours
het critische oor te luisteren wordt ge
legd. en tevens, dat verschillende le
den der vereenigingen ontbraken, dan
moeten we als ons oordeel zeggen,
dat de avond uitnemend is geslaagd.
De vereenigingen bezitten over het
algemeen zeer goed materiaal, waar
mede iets te bereiken valt. Verschil
lende nummers werden dan ook heel
mooi gezongen. Bijzonderlijk kunnen
we hier noemen „Op marsch" en
„Sanctus". gezongen door de vereen.
„Halleluja" van Oude Wetering. Het
eerste nummer werd door het publiek
zoodanig toegejuicht, dat liet her
haald moest worden. Meer speciale
nummers zullen we niet noemen,
want waar is dan het eind?
Genoeg zij het te zeggen, dat ook
door de andere vereenigingen verschil
lende mooie nummers werden uitge
voerd, De directeuren gaven blijk hun
materiaal te kennen. Ze hadden geko
zen wat het meest geschikte was,
meestal eenvoudige muziek, maar het
was juist daardoor, dat ze succes had
den. Het mooie van 'n avond als gis
teren is, dat de vereenigingen eikaars
capaciteiten eenigszins leeren kennen
en van elkander veel kunnen leeren.
Het saamhoorigheidsidee kan ook
hier goede vrucht afwerpen.
We kunnen .niets anders doen, dan
de Chr. Zangvereenigingen in den
Ring Leiden* opwekken intens verder
te werken aan hun schoone doel, n.l.
de zang als gave Gods aan te wenden
tot Zijn eer.
Aan het einde van den avond werd
door den voorzitter nog een enkel
woord gesproken. Spr. sprak den
wensch uit, dat dezen avond weder 'n
spoorslag zou zijn, om op den ingesla
gen weg voort te gaan en te trachten
de zang op zoo hoog mogelijk peil te
brengen.
We twijfelen er niet aan. of de ver
eenigingen zullen-hiernaar streven en
dan is er zeer veel te bereiken, want
zooals we reeds opgemerkt hebben:
Er schuilt zeer veel goed materiaal in
de vereenigingen.
De vergadering werd op de gebrui
kelijke wijze gesloten.
DRIETAL VACATURE-BöHL.
Uit de meest betrouwbare bron
wordt aan de Ned. medegedeeld, dat
de voordracht voor het professoraat in
Groningen in plaats van Prof. Böhl op
geheel onjuiste gegevens berust en
dus niet als waar moet worden be
schouwd;
BOND TOT HET REDDEN VAN
DRENKELINGEN.
Naar wij vernemen zal op a.s. 2de
Paasehdag (9 April) hier ter stede
worden gehouden de algemeene ver
gadering van den Ned. Bond tot het
redden van drenkelingen.
JUBILEUM.
Gistermiddag heeft ten kantore
v. de N.V. Wernink's Betonfabrieken
in intiemen kring de huldiging plaats
gehad van den heer P. A. Wernink Sr
die voor 40 jaar de zaak heeft opge
richt, die zich later heeft ontwikkeld
tot het uitgebreide industriecomplex
der N. V. Wernink's Beton-Mij, Wer
nink's Kalkfabrieken en N. V. Wer
nink's Tennisvloeren.
Nadat commissarissen, directie, tech
nisch-, kantoor- en fabriekspersoneel
zich verzameld hadden en de jubilaris
met zijn familieleden was binnenge
leid, trad de directeur der betonfabrie
ken, de heer P. A. Wernink Jr., naar
voren, die in het licht stelde, hoeveel
Wernink's fabrieken aan den jubilaris
te danken hebben.
Namens de directie bood spr. zijn
gelukwenschen aan.
Vervolgens voerden het woord de
procuratiehouder, de heer J. P. de
Groot; namens het college van Com
missarissen. de heer A. C. van Eyk uit
Den Haag, en de heer N. C. F. van
Ginkel, die namens de maatschappij
voor Nijverheid den heer Wernink de
gouden gedenkpenning overhandigde.
Nadat een der oudste werklieden
nog het woord had gevoerd, vertrok
de jubilaris naar zijn woning te Was
senaar.
BINNENLAND.
E. C, BARON SWEERTS DE LANBAS
WYBORGH, f
Z. K, H, Prins Hendrik heeft Dins
dagmiddag een langdurig bezoek van
rouwbeklag afgelegd Lij do familie van
den overleden Commissaris der Ko
ningin in de provincie Zuid Holland.
E. C. baron Sweerts de Landas \Y'y-
borgh,
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentien per regel 22'/, cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariel
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
Soiree ten Hove.
Begrafenis van den heer C. Kortevveg
te Leiden.
Buitenland.
Het tijdstip der ontruiming van het
Rijnland.
Een commissie van onderzoek naar de
ramp met de S 4.
Brief van Baldwin aan de conservatieve
kiezers.
Wolvenplaag in Joego-Slavië.
In verband met de begrafenis van
het stoffelijk overschot van wijlen den
commissaris der Koningin in Zuid-
Holland zullen de bureaux van de
Provinciale Griffie en van den Provin
cialen Waterstaat te 's-Gravenhage op
Vrijdag a.s, den geheelen dag gesloten
zijn,
Nader dient te worden gemeld, dat
de rouwstoet a.s, Vrijdag niet
twaalf uur, doch te half twaalfvan
het sterhuis aan het Korte Voorhout
naar Oud Eik en Duinen vertrekt.
VEREENVOUDIGING IN DE
SPELLING.
Het hoofdbestuur van het Algemeen
Nederlandsch Verbond heeft den mi
nisterraad verzocht, vereenvoudiging
van de spelregels van de Nederland-
s.-he taal zoo spoedig mogelijk te be
vorderen.
Genoemd hoofdbestuur meent ech
ter in ernstige overweging te mogen
geven, omtrent deze vereenvoudiging
overleg te plegen met den minister
van wetenschappen en kunsten to
Brussel, opdat het daarheen wordt ge
leid, dat in Nederland en in België
gelijktijdig officieel dezelfde vereen
voudiging van de spelregels wordt in
gevoerd. Het hoofdbestuur acht dit,
aldus schrijft het in zijn adres, nood
zakelijk om verwarring te voorkomen
en rekening te houden met de niet
volkomen gelijke toestanden op taal
gebied in beide landen, waarvan het
gevolg is, dat omtrent de in te voeren
vereenvoudigingen ernstig verschil
van meening kan bestaan, dat echter
door onderling overleg ongetwijfeld
kan .worden opgeheven.
HET VERKEER OP DE VLIEG
VELDEN IN DECEMBER 1927.
Men meldt aan het Haagsch Aneta-
kantoor:
Schiphol, de luchthaven van Am
sterdam, werd gedurende December
1927 aangedaan door 304 vliegtuigen
van het regelmatig burgerluclitverkeer
en door 205 militaire vliegtuigen van
Leger en Marine, terwijl 4 extra vlieg
tuigen aankwamen en vertrokken.
Verder had er een aantal proef- en
rondvluchten plaats, terwijl het aan
tal pleziervliegers 43 bedroeg.
Waalhaven, de luchthaven van Rot
terdam, werd gedurende die maand
aangedaan door 147 verkeersvliegtui
gen en door 40 militaire, terwijl 120
bijzondere vluchten plaat9 hadden
(ook uitgevoerd door de Rotterdam-
sche Aero Club). Het aantal bezoekers
van het vliegveld bedroeg 304.
BEWAKINGSDIENST OP DE
GROOTE STROOMEN.
De directeur van den Bewakings
dienst op de groote stroomen. de heer
A. Westerhuis, schrijft in zijn jaar
overzicht:
Nu de Rivierpolitie in staat is een
zeer gunstigen toestand op de groote
waterwegen te handhaven, is voor ons
Let oogenblik gekomen om van het
terrein der actieve surveillance terug
te treden.
Van 1 Januari 1928 ai zal onze werk
zaamheid zich meer Lepalen tot het
verleenen van hulp aan belangheb
benden en aan politieorganen, het ge
ven van advies etc. Verder hopen wij
ons te wijden aan enkele verbeteringen
welke alsnog op afdoening wachten.
Te zijner tijd zullen wij mededeelen,
op welk tijdstip tot de definitieve op
heffing van onzen Dienst zal worden
besloten.
TYPHUS OP DE GELRIA.
Aan boord van de Gelria, die te Lis
sabon is aangekomen uit Zuid-Ameri
ka, zijn, naar de „Tel." meldt, ver
scheiden gevallen van typhus gecon
stateerd.
De tweede stuurman moet ernstig
ziek zijn, evenals de machinist Meyer
en vele leden der bemanning. Enkelen
hunner moeten overleden zijn.
In verband met- dit ziektegeval
«loeit de directie van den Kon. Holl.
Lloyd nog mede:
Aan boord van het stoomschip Gel-
riu onzer maatschappij, hetwelk Za
terdag a.s, hier te lande uit Zuid-