CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit VIER Bladen.
Het jaar 1927.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
ZATERDAG 31 DECEMBER 1927
NUMMER 22 23
ABONNEMENTSPRIJS
Ia Leiden en buiten Leiden
waai agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. f 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiên per regel 22'/i cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiên bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 pjySÜsjH Aangesloten op het Streekne! Lisse
EERSTE BLAD.
Verwacht, o Neerland! geen herstel
ling
maar dreiging, schrik en oordeelvel-
velling,
zoolang g'Uzelf en heel uw lot
niet opgeeft in de hand van God!
Van God, den God van uwe vaad'ren,
die moog'lijk Zich van ons liet naad'-
ren!
(na zooveel afval, nog!) op grond'
van 't met hen opgericht verbond!
Jat om Uws Zelfs wil, Heer der Hee
reen!
hekeer ons, dat w' ons tot U keeren!
Ach! is er voor dat Israël!
nog redding mooglijk en herstel?
't Zal zijn door kracht, noch macht-
beroeming,
en (weg onzaal'ge schuldverbloeming)
door werken, noch gerechtighcen
maar door Uw Heil'gen Geest alleen!
Ja, komen zullen deze tijden
van licht en heerlijkheid na lijden.
doch bij geen eenig volk bepaald.
als 't heil opnieuw uit Sion straalt.
Gods kennis 't aardrijk overdekken,
Zijn stem de dooden op zal wekken:
Waak op, gij wereld! Christ'nen waakt
Want zie, de Koning Zelf genaakt!
Deze zang van Da Costa, gedeeltr-
telijk uit 1829 en gedeeltelijk uit 18ó8.
is in veel opzichten ook op onzen tijd
en in het bijzonder aan den avond van
den laatsten dag van 1927 toepasselijk
Evenals het vorig jaar, was ook
1927 een uiterlijk kalm jaar. Geen
groote hinnenlandsche- gebeurtenissen
en evenmin opzienbarende buitenland
sche feiten hebben ons verontrust.
Wel heeft ook dit jaar ons een aan
eenschakeling van velerlei feiten doen
zie¥i, die ons heenvvijzen naar een
machtige strijd der geesten, die te ko
men staat.
Daarachter staat tegen den donke
ren achtergrond de lichtende figuur
van den Koning Zelf, Die komt ten
oordeel.
Een feit van groot gewicht, dat ech
ter om de uiterste eenvoud, waarin
H. M. de Koningin het hulde, een in
tieme plechtigheid gelijk werd, was
het verschijnen van Prinses Juliana
in het openbare leven. Onze Kroon
prinses treedt thans als lS-jarige jon
ge dame hier en daar zelfstandig op
en nam ook reeds een grondwettelijke
functie waar. Elders zullen wij er
nog op wijzen, welke beteekenis dit
openbaar optreden voor onze Sleutel
stad heeft.
Voorts heeft aan het begin van het
Jaar een minder ernstige, dan lang
durige griep-epidemie ons land ge
plaagd.
Van veel ernstiger, schoon minder
uitgebreide beteekenis was de doode-
lijke infectie, die optrad na de vac
cinatie tegen pokken en die nog juist
voor het Kerstreces leidde tot het
aannemen door de Tweede Kamer
van een schorsingswet van den vac-
cinatiedwang.
Een tweede feit, dat heel wat pen
nen en monden in beweging bracht,
was de behandeling van het verdrag
met België. Nagenoeg dwars door alle
partijen ging hierbij het verschil van
meening. De door sommigen voor
spelde onrust of internationale inmen
ging bleef gelukkig achterwege.
Het voornaamste directe gevolg was
wel, dat het ons den schier onmis
baar geachten Minister van Buiten-
landsche Zaken kostte. Gelukkig, dat
zijn opvolger de eer van ons land even
hoog weet te houden.
In den loop van dit jaar is het mo
gelijk gebleken om het Moederland
met de Koloniën door de menschelijke
stem te verbinden middels de korte
golf der radio, met succes in toepas
sing gebracht in de Philips-fabrieken
te Eindhoven.
Eveneens heeft een tweetal vluch
ten heen en terug naar Indië de we
reld verbaasd doen staan van Neder-
landsche durf en degelijke techniek.
Verlaging van het briefport, alsme
de een aanstaande kleine verlaging
van den belastingdruk zijn de tastba
re voordeelen van het geleidelijk her
stel der normale economische omstan
digheden. Dat wij dat herstel ook op
andere wijze ervaren, o.a. in de op
heffing der Huurcommissie en in de
vervroegde herinvoering van het ver
plichte 7de leerjaar, zooals staat te
gebeuren, dat ondervond geen alge-
meene instemming.
Enkele tamelijk ernstige spoorweg
ongelukken en talloos vele auto-onge
lukken leerden ons, dat met de snel
heid de veiligheid van het verkeer
geen gelijken tred houdt.
Voorts werd het Oosten van ons
land geteisterd door een ernstige cy-
cloonramp, die nog grootere afmetin
gen aannam en ineer verwoestingen te
weegbracht dan die van Augustus '2*3.
De verleden jaar getrokken schei
ding in den boezem van de Gerefor
meerde Kerken zette dit jaar door en
deed op sommige plaatsen een droeve
verwijdering ontstaan, waaraan in
één geval zelfs de burgerlijke rechter
te pas kwam.
Ten slotte last not least de
verkiezingen voor de Staten Provin
ciaal en Gemeenteraden, gaven ons
een thermometer voor het politieke
leven, waarop we hebben kunnen af
lezen een gestadige opschuiving van
al wat links staat naar den rooden
hoek, met hier en daar een tijdelijke
opleving naar het oude liberalisme in
den Vrijheidsbond en een vervaging
van de kleuren rose, rood en donker
rood.
Daarentegen een stationnair blijven
van de rechtergroepen, zij het ook met
eenige winst voor de dissidenten, met
o.a. in de Staten van Zuid Holland
de onaangename positie van op de
wip zitten toebedeeld aan de laatste
groep.
Aan het einde van het jaar is er 'n
aangroeiende afkeer van het onwaar
achtige in de politieke wereld gescha
pen door de beslissing van 11 Nov.
1923, een afkeer, die zich geleidelijk
bij alle partijen openbaart.
Richten we vervolgens den blik bui
ten onze grenzen, dan kunnen we al
lereerst met dankbaarheid constatee-
ren, dat ons werelddeel in het jaar,
dat thans achter ons ligt voor oorlo
gen gespaard gebleven is, ook al dreig
den menigmaal vrij ernstige conflic
ten tusschen sommige mogendheden.
Helaas moeten we hier tevens, met
een variatie op een woord van Da
Costa, aan toevoegen, dat ,.de oorlog
wei in zijn vaart, maar niet in zijil
bron gestuit" is. En dan bedoelen we
dit niet slechts in dien algejneenen
zin, dat er, zoolang we in een zondige
wereld leven, de mogelijkheid op con
flicten bestaat, doch ook aldus, dat
men op onverantwoordelijke wijze be
zig is door imperialistische strevin
gen en het sluiten van tegen andere
mogendheden gerichte verdragen de
brandstof op te hoopen, precies zoo
als men dat voor 1914 deed, zoodat
het te vreezen staat, dat, wanneer de
lont in het kruit gegooid wordt, Euro
pa weldra weer in lichte laaie staat.
En het i9 zeer de vraag, of de Volken
bondsbrandweer, die het afgeloopen
jaar wel eenige schoorsteenbrandjes
als het Bulgaarsch-Joegoslavisch en
het Poolsch-Litausch conflict wist te
blusschen, tegenover zulk een uit-
slaanden brand iets zou vermogen.
Wat de landen buiten Europa be
treft, in China is het nog volop bur
geroorlog. Soms scheen het, of de ont
wikkeling der gebeurtenissen leidde
tot een eenheidsstaat; dat was, toen
twee groote machten, de Zuidelijken
en de Noordelijken tegenover elkaar
stonden, waarvan het zelfs heette, dat
zij aan het onderhandelen waren.
Doch thans zijn we van die eenheid
verder af dan ooit. Het is nu weer
echt Chineesch: verschillende gene
raals die elk voor eigen standje vech
ten. De communistische invloeden die
in het Zuiden werken en de reactie
daartegen maken den warboel nog
erger.
Laten wij nu in het kort de voor
naamste landen de revue passec-
ren, te beginnen bij onze Oosterburen.
Duitschland zat bij de vorige
jaarwisseling midden in Ti regeerings-
crisis, die eerst geëindgd is door het
persoonlijk ingrijpen van den Rijks
president. Deze wenschte een Kabinet
uit de burgerlijke partijen, en alzoo is
het geschied. De democraten weiger
den hun medewerking, zoodat het
nieuwe ministerie kwam te bestaan
uit Centrum, Duitsch-nationalen,
Duitsche en Beiersche Volkspartij.
In economisch opzicht was het af
geloopen jaar voor Duitschland vrij
goed; er viel een tamelijke opleving
van handel en industrie te constatee-
ren. Helaas neemt den laatsten tijd
het aantal werkloozen in Duitschland
weer schrikbarend toe.
Dit laatste is trouwens een kwaad,
waar de meeste landen mee te kam
pen hebben. Een gunstige uitzondeing
vormen in' dit opzicht België en Frank
rijk, waar hoegenaamd geen werkloos
heid is. Wel zijn de loonen hier aan
den lagen kanti doch dit hangt mede
samen met de geringe behoeften, die
de Romaansche bevolking heeft, ver
geleken met de Germaansche.
België kreeg in het afgeloopen
jaar een nieuw Kabinet, doch behield
denzelfden premier. Jaspar. De socia
listen traden uit de regeering, die nu
bestaat uit liberalen en Katholieken
van beiderlei soort: conservatieve en
democratische.
Frankrijk behield het Kabinet-
Poincaré, dat den franc op peil wist
te houden, zij het ook, dat het nog niet
tot stabilisatie kwam. Het ging voort
een verzoenende politiek tegenover
Duitschland te voeren, waarvan de
vermindering van de Rijnlandbezet
ting een bewijs is.
Italië wist voor enkele dagen de
lire te stabiliseeren op ruim 13 cent.
Het werd op krachtige, doelbewuste
wijze geleid door Mussolini, die waar
lijk een nieuw Italië wist te scheppen
bezield door eendracht en vaderlands
liefde. De klassenstrijd is hier over
wonnen: alle standen werken met vol
le overtuiging mede tot de welvaart
des lands; het nieuwe arbeidswetboek
de Carta del lavoro, is op dit beginsel
gegrond.
Helaas heeft de buitenlandsche po
litiek van Mussolini ook iihperialis-
tische tendenzen in zich, wat o.m. wel
eens aanleiding gaf tot wrijving met
Frankrijk.
In Engeland bleef het Kabinet-
Baldvvin aan het bewind; helaas, dat
het zijn macht misbruikte om een
nieuwe vakvereenigingswet te doen
aannemen, die de vrijheid der arbei
dersorganisaties al te zeer aan ban
den legde. De herziening van het En-
gelsche Gebedenboek werd door het
IToogerhuis aangenomen, door het La
gerhuis verworpen. Het is nog niet te
zeggen, welke gevolgen dit voor de
Engelsche Staatskerk zal hebben.
Rusland had met groote, inwen
dige moeilijkheden te kampen door de
oppositie, waarvan Trotzki de ziel is.
Wel werden Trotzki en zijn aanhan
gers uit het Kremlin verwijderd, doch
er is in 't land nog een machtige par
tij, die meer met Trotzki, dan met
Stalin op heeft, zoodat het niet onmo
gelijk is, dat de rollen weer eens om
gekeerd worden. De Russisch-Britsche
betrekkingen werden in het afgeloo
pen jaar door de regeering-Baldwin af
gebroken.
Zwitserlan d is zelve het land
waarvan het heet: „Gelukkig het land
dat geen geschiedenis heeft". Toch zag
het binnen zijn landpalen gebeurte
nissen van groote internationale
beteekenis zich afspelen, omdat te
Genèvé de zetel van den Volkenhond
gevestigd is. Van de daar gehouden
conferenties noemen wij de economi
sche conferentie en de conferentie in
zake de in- en uitvoerbeperkingen, op
welke onze oud-minister Colijn op
waardige wijze het land vertegenwoor
digde en den naam van Nederland
hoog hield. De laatste conferentie
werd door Colijn gepresideerd, naar
eenparig getuigenis op lofwaardige
wijze.
Op uitnoódiging van den president
van Amerika is ook te Genève de z.g.
driemogendhedenconferentie gehouden
tot vermindering van de bewapening
der zee, waaraan werd deelgeno
men door Amerika, Engeland en Ja
pan Italië en Frankrijk hadden
voor de eer bedankt. Helaas is deze
conferentie op een totaal fiasco uit-
geloopen,
Groote onrust in vrijwel de geheele
wereld verwekte het proces van Sacco
en Vanzetti. twee Italiaansche revolu
tionairen, die verdacht van moord ter
dood waren veroordeeld, tegen welk
vonnis alles wat revolutionair voelt in
beweging kwam. Na de uitvoering
van het vonnis luwde de beweging
spoedig.
Meerdere pogingen werden voorts in
het afgeloopen jaar gewaagd om den
Atlantischen Oceaan over te vliegen,
waarvan er enkele in de richting A-
merika-Europa gelukten, die in omge
keerde richting alle mislukten.
Tenslotte heeft het afgeloopen jaar
een groot aantal rampen te boeken,
zooals de overstroomingen in het Mis-
sissippigebied, de onweersramp in
Saksen, de aardbeving in Palestina,
het vergaan der „Principessa Mefal-
da", en nog vele andere van grooter
of kleiner omvang.
Tenslotte wenden wij den blik ook
nog naar ons Indië.
In den aanvang van 1927 werden wij
nogmaals verrast door een plotselin
ge uitbarsting van revolutie op Su
matra.
Was de organisatie in Nov. 192G
op Java gebrekkig, daaraan ontbrak
het gelukkig op Sumatra ook. Niette
min heeft hoe kon het anders bij
de meer standvastige, opbruisende
Sumatranen er meer bloed gevloeid
dan op Java.
Maar na dezen opstand, die spoedig
gedempt kon worden, is heel duidelijk
gebleken, dat van uit Nederland, via
randgebieden van Indië, met kwistige
hand het revolutiezaad gezaaid wordt,
naar de aanwijzingen en met steun
van het Communisme, zooals het in
Rusland zijn hoofdzetel heeft.
Een duur, maar heilzaam, middel
is gebleken om de oproerkraaiers
over te brengen naar een eenzaam
oord, dat men voor dit geval vond in
Boven Djigoel op Nieuw Guinea. Laat
ons hopen, dat spoedig deze kolonie
daar in eigen onderhoud zal kunnen
voorzien. Vermoedelijk, dat ze dan
niet weer naar Java terug keeren.
De bedreven misdaden tijdens den
opstand brachten mee, dat aan som
migen de zwaarste straf, de doodstraf,
moest worden opgelegd. Welk verzet,
vooral van Socialistische zijde, hier
tegen ook opkwam, ten slotte is dat
ook weer verdwenen, toen de revoluti
onaire elementen zelf verklaarden,
dat de doodstraf in Indië nuttig en
noodig was.
Een verstandige daad van de Indi-4
sche regecring is geweest de vervroeg
de reis van den Gouverneur-Generaal
naar een deel der buitengewesten.
Vroeger werd deze reis doorgaans
in het derde jaar der regeeringsperi-
ode ondernomen. Nu heeft een deel
van de ons trouwe bevolking haar
hart eens kunnen ophalen aan de eer,
dat de vertegenwoordiger van de Ko
ningin hun kwam opzoeken.
Over cle andere daad, die eenig ver
band houdt met de woelige strooming
de verandering van de meerderheid in
den Volksraad, daarover is men niet
nllerwege even goed te spreken. Met
name in Indië zelf, kwam daartegen
heftig verzet. Door tactvol en beslist
optreden is dat verzet wel gebroken,
maar de teg«nzin zal nog wel eens
oplaaien vreezen wij.
Langzamerhand krijgt Indië zelf
zijn inrichtirgen van onderwijs, e.d.,
die het noodier heeft. Naast een rechts
hoogesrhool kwam nu een geneeskun-
dige'boogesc.nool Door subsidie daar
toe in staat aesteld, kregen wij nu ook
het eerste Lyceum op Java. Weldra
zal dit eerste door andere gevolgd wor
den, hopen wij.
De Zending boekte mooie resulta
ten. Naast cle enkeling, die kwam tot
belijdenis van den eenig waren God,
kwam ook de massa onder de klem
van 't Evangelie. Dat belooft een rij
ken zegen.
Gelukkig, dat ook het werk zich
consolideert, zoodat in de oudste ge
meenten de ambten konden worden in
gesteld en de opleiding van volledige
Javaansche predikanten met zegen
vooruit gaat.
Zou het woord van Jan Pieterszoon
Coen in vervulling gaan: „Hier is wat
groots te doen!" God geve het.
Aan het einde van 1927 past het ons
slechts in te stemmen met Gezang
250:
Schoon wij de starren tellen konden,
Uw gunstbewijzen telt niet één;
Wij, wij vermeeren onze zonden.
Maar Gij Uw goedertierenheen.
Ik ben geringer Heere, Heere!
Dan al het heil, dat mij weervaart.
Uw goedheid, die ik heden eere
Is toch een eeuwig danklied waard!
En dan treden wij 1928 in met:
Wil door Uw zegen ons verblijden,
Zoo ons de blijdschap heilzaam is
Of wel beschikt G' ons kruis en lijden
Zoo heilig ons door droefenis.
Laat ons geen wereldsch goed bejagen
Dat met de wereld henen drijft.
Maar naar dien waren rijkdom vragen
Die onverderfTijk overblijft.
STADSNIEUWS.
RIJKSUNIVERSITEIT.
Bij beschikking van den Minister
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen is Mr. Dr. J. A. van Praag,
te Amsterdam tot wederopzeggens
toegelaten als privaat-docent in de
faculteit der letteren en wijsbegeerte
aan de Rijsuniversiteit alhier, om on
derwijs te geven in de Spaansche taal
en letterkunde.
AFSCHEID IR. G. L. DRIESSEN.
Hedenmorgen te 11 uur had in te
genwoordigheid van een groot aantal
ambtenaren in de kamer van B. en W.
ten stadhuize het afscheid van den
heer Ir. G. L. Driessen plaats.
Namens het college van B. en W.,
dat voltallig aanwezig was, voerde al
lereerst het woord de burgemeester,
Mr. A. van de Sande Balchuyzen, die
allereerst opmerkte, dat dit afscheid
overeenkomstig den wensch van den
heer Driessen, een karakter van een
voud draagt. Toch gevoelt spr., dat er
iets gezegd moet worden na een bijna
27-jarige ambtsvervulling als die van
den heer D. Spr. acht zich den tolk
der gemeente, als hij dank en waar
deering uitspreekt voor de groote
werkkracht van den heer D. en de
voortreffelijke wijze, waarop hij met
alle liefde en toewijding zijn taak ver
vuld heeft. Zijn hulpvaardigheid is
spreekwoordelijk. Het moet voor den
heer D. wel een voldoening zijn, dat
in de opvolging voorzien is overeen
komstig den wensch van deh heer D.
en spr. hoopt, dat, wanneer in ver
band met het uitbreidingsplan op den
heer D., ook al heeft deze zijn functie
neergelegd, een beroep zal worden ge
Binnenland.
Man bij De Vink door den trein over"
reden en gedood.
De Z.-H. Ijsbond waarschuwt tegen
onbetrouwbaar ijs,
Buitenland.
Te Sjanghai is de staat van beleg
afgekondigd.
Geruchten over een nieuwe coalitie
in Duitschland.
Drie vooraanstaande Sovjetmannen
uit hun ambten ontzet.
Trotzki geïnervlewd.
daan, deze de gemeente zal dienen
met zijn zeer gewaardeerde adviezen.
Spr. eindigde, met den heer Dries
sen de eere-penning van de gemeente
uit te reiken, de eerste, dezer onder
scheidingen, welke verleend wordt.
Vervolgens werd het woord gevoerd
door den heer J. Splinter, die er aan
herinnerde, dat weldra het carillon
van den stadhuistoren weer zal spelen
„Uren, dagen, maanden, jaren.
Vliegen als een schaduw heen".
Zoo is het ook met de 27 jaar dat
de heer Driessen hier ter stede werk
zaam is geweest. Ze zijn omgevlogen.
Spr. zal geen opsomming geven van
alle groote werken, die onder de. lei
ding en het toezicht van den heer D.
zijn tot stand gekomen, doch wel
noemt spr. enkele daarvan: de ver
breeding van het Kort Rapenburg, en
de Lange Brug, de bouw van ver
schillende scholen, w.o. de nieuwe H.
B. S.. de uitbreiding der gemeentelij
ke gestichten.
In 1901 werden door den heer D.
350, in 1927 1050 rapporten uitgebracht
wel een bewijs van d,e uitbreiding zij
ner taak.
Spr. brengt dank aan den heer D.
en uit den wensch, dat God hem met
zijn gezin geve nog lange jaren van
zijn welverdiende rust te genieten.
Daarna sprak de heer Ir. G. A. van
Klinkenberg, directeur van de Stede
lijke fabrieken van Gas en Electrici-
teit, die den heer D. dank bracht na
mens de verschillende takken van "ge
meentelijken dienst. De samenwerking
was steeds op de aangenaamste wij
ze, en spr. wenscht den heer D. alle
goeds toe. vertrouwende, dat hij nog
wel niet in een ruststoel zal gaan zit
ten, doch nog op een werkstoel, en zijn
kracht blijven wijden aan allerlei pro
blemen, die met zijn vak als civiel in
genieur samenhangen.
De heer Driessen dankte tenslotte
met een kort woord. Spr. dacht van
daag terug aan de herdenking van
zijn zilveren jubileum, verleden jaar.
Mei, toen spr. ook talrijke bewijzen
van waardeering ondervond.
Stond hij destijds nog in zijn volle
werkzaamheid, thans is de tijd van
gaan voor hem gekomen. Dat is een
onverbiddelijk lot, waar niets aan te
veranderen valt.
Spr. dankt voor de hartelijke woor
den tot hem gericht; hij zal steeds 'n
prettige herinnering behouden aan
den tijd, als directeur van gemeente
werken te Leiden doorgebracht.
Spr. van zijn zijde betuigt zijn dank
en waardeering aan het College van
B. en W. voor de wijze, waarop hem
dit is tegemoet gekomen, speciaal, om
dat het hem gelaten heeft in het vol
le besef van zijn technische verant
woordelijkheid. Spr. eindigt met een
woord van hartelijken dank voor de
hem verleende onderscheiding, die
steeds voor hem en zijn huisgenooten
een aangename herinnering zal blij
ven.
Daarna drukten alle aanwezigen
den scheldenden directeur de hand.
DE STAGNATIE DOOR DEN BRAND
BIJ „DE LEIDSCHE COURANT".
Naar de Leidsche Courant mededeelt
is er reeds een pand gehuurd om daar
in een noodzetterij in te richten,
waarvoor ook de machines enz. reeds
zijn gekocht.
Gelijk men weet, wordt het blad
thans nog bij het „Leidsch Dagblad"
gedrukt.
ZANGERSAVOND.
Op Woensdag 4 Januari a.s. zal de Ring
Leiden en Omstreken van Chr. Zangver-
eenigingen weder haar gebruikelijken
Zangersavond houden in de Stadsgehoor
zaal alhier.
Daar het programma het vorige jaar te
vol was, heeft het Bestuur hiermede re
kening jehouden, door slechts 12 vereeni-
gingen te laten zingen, en wat vroeger te
beginnen.
Ook heeft het Ringbestuur gemeend, ge
zien de vorige maal er velen terug ge
stuurd moesten worden, en daar velen uit
de omliggende gemeenten bij waren, nu