CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN 8S'° JAARGANG NUMMER 2313 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden ÉkiËKip Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaalf 2.50 Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Dit nummer bestaat uit [WEE Bladen. EERSTE BLAD. Zij, die zich tegen 1 Januari 1928 op de Nieuwe Leidsche Courant abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis Adm. N. L. Ct. V Dr. H. Kraemer. .Meer en meer wordt in Zendings kringen ingezien dat onze tijd roept om krachtige organisatie. De tijd dat men hij wijze van straatprediking de verkondigers der Blijde Boodschap uitzond om te gaan waar ze een wil lig oor zouden vinden is voorbij. De zendingsakker is nu een toebereid veld waar het. koren met handvollen kan worden geworpen en waar straks niet halm voor halm, maar schoof na schoof, zal moeten geoogst worden. Er is een ritseling van ontwakend le ven der massa dat noopt tot grooter actie ook van de zijde der zending. Met het oog daarop is het verheu gend dat ook onze zending zich meer en meer van de noodzaak van het in nemen van een belangrijke plaats in die actie bewust wordt. Verheugend ook dat wij in dezen tijd mannen kunnen aanwijzen die in die wereldactie een plaats met eere kunnen innemen. Een dezer mannen is Dr. H. Krae mer, de bekende Javanicus te Djocja, wiens beschouwingen over de Inheem- sche Maatschappij terecht in wijden kring aandacht trokken. Dr. Kraemer komt thans na eenige jaren van vruchtbaren studiearbeid met verlof naar Europa. Zal hij straks naar Indië, naar Java terugkeeren? Ongetwijfeld y*zou hij daar nog tot een grooten zegen kun nen zijn. Maar toch schijnt voor dezen man van groote gaven, die tevens uit nemend Christen is, een andere taak weggelegd. Hij is n.l. aangezocht om in dienst te treden van de „Interna tional Missionary Council", een or ganisatie van groote beteekenis, wel ke in Engelsch Indië haar hoofdzetel heeft, althans een belangrijke tak van arbeid. Dr. Kraemer zoudan En- gelsch-Indië als arbeidsveld krijgen. Dr. Kraemer is thans op weg naar de Minahassa om in samenwerking met Dr. Slotemaker de Bruine, zen dingsconsul, verschillende kwesties, die om regeling en oplossing vragen, in het reine te brengen. Daarna zal hij zich, ter voldoening aan de op dracht. een onderzoek in te stellen naar de oorzaken van de geschillen op de Sangir, daarheen begeven. Na afdoening van deze zaken gaat hij als adviseur van den Ned.-Ind. Zendingsbond naar Jeruzalem tot het bijwonen van de internationale zen dingsconferentie. die in Maart wordt gehouden. Hij zal dan zijn verlof in Zwitser land doorbrengen, doch tijdelijk, daar er op hem beslag is gelegd als voor zitter van de zendingsweek in Neder land, waar de zending in Indië een voorname plaats zal innemen. Vervolgens komt het bijwonen van conferenties in Brltsch-Indië„aan de beurt, waar Dr. Kraemer eveneens als spreker zal optreden. Eerst daarna zal hij van zijn buitenlandsch verlof in Nederland gaan genieten, terwijl hij dan over zijn overgang naar de „International Missionary Council" zal hebben te beslissen. Hoewel het voor ons zendingswerk in Indië een verlies beteekent geloo- ven wij toch dat de overgang van Dr. Kraemer voor de algemeene zen dingsactie van grooter beteekenis is. Schenke God hem licht om in dezen de beslissing te nemen die het meest tot Gods eer en tot uitbreiding van Zijn Koninkrijk is. V Genade en offer. Zaterdag en Zondag is te Bussum een conferentie gehouden over den „geestelijken achtergrond van het so cialisme". Zaterdagavond sprak mevr. Roland Holst over „Onze gezindheid in den strijd". In de arbeidersklasse, zoowel de georganiseerde als de ongeorgani seerde, zoo betoogde spreekster, is het begrip opgekomen, dat het socia lisme niet naar buiten verwezenlijkt kan worden als het niet innerlijk doorleefd wordt, en daartoe de socia listische gezindheid, met als conse quentie het offer, noodzakelijk is. De bezieling daarvan is genade, maar de ondergrond kan daarvoor opgebouwd worden door trouwe plichtsvervulling in den strijd voor het socialisme. Zondagmorgen sprak de heer Jo Meyer over „Onze gezindheid en de levenspractijk". Het jeugdidealisme, zei spr., was meestal van voorbijgaan- den aard; bij het zoeken van een be staan wordt het gezindheidsmotief ovërheerscht door het b dangenmotief. Maar in de spanning tusschen norm en practijk kan de gezindheid gezui verd overblijven. Ds. A. R. de Jong, voorganger van de afd. Bussum van den Protestanten bond. had als onderwerp: „Het wezen onzer gezindheid", dat in zwijgen, zei spr., het hoogst doorleefd kan worden en slechts benaderd uit zijn werkin gen. Dit is het zoeken van het groote verband in het al, waaruit de drang om daarvan te getuigen de actieve be leving is en wordt tot daad om sa menhang te scheppen. 's Middags sprak de heer J. C. Post, over „Onze gezindheid en haar ver wording" en sprak mevr. Goudeket een slotwoord, waarin zij constateerde dat wat de verschillende groepen bindt gedurende de conferentie meer malen doorvoeld was. terwijl slechts de vormgeving van het onuitspreke lijke de verschillen bracht. De bezieling is genade zegt Mevr. Roland Holst en daarmede nadert zij ons standpunt. Nog één stap en zij er kent, dat genade alles in ons werkt. Dat ook het offer, Gode gebracht, ge nade is en ook alleen aldus een zegen kan brengen, omdat het dan wel in het zondige leven wordt uitgedragen maar van goddelijken oorsprong is. Dan zal ook de „vormgeving" van het .onuitsprekelijke" niet moeilijk zijn omdat er dan slechts één richt snoer is Gods wil en ordonnantie zoo als Hij die geopenbaard heeft. Maar die laatste stap, de erkenning dat de genade niet alleen drijfveer is vaar ook bewerker van ons heele op treden moet zijn, die is zoo moeilijk. Dat offer is te zwaar voor wie in pan theïstische zelfgodheid meent kracht te kunnen vinden. STADSNIEUWS. WIJLEN Ds. J. H. DONNER. De heer L, C. de Lang te Rotterdam schrijft aan de „Rotterdammer": Mag ik hier, aa-n- de-nagedachtenis van dezen geliefden leeraar plaats voor een® enkel woord uit het hart? Geenszins om veel op te diepen uit het rijke leven van dezen beminden pr;diker, daar ik hem slechts zeer kort in zijn jongelingsjaren eenigszins van nabij heb mogen benaderen Slechts een enkel gewoon, eenvoudig woord van zijn lippen op een korte Wandeling in Kampen, dat mij, waar ik hem in later jaren zag of hoorde, steeds in herinnering kwam, komt me ook nu weer te binnen. Mij ont viel een uiting van jalouzie op den Theologischen student, waarop hij droogweg antwoordde: „Och. we moe ten maar tevreden zijn met wat we hebben". Hoe was hij, op leeftijd gekomen, in zijn verschijning als reïncarnatie van Vader Donner", evenals zijn broeder en collega. Het Leidsch accent even wel, dat de jongere Donners steeds kenmerkte in hun spreken en dat iets eigenaardig bekorends had. was den vader vreemd. Wie, die door dezen prediker met zijn imposante, maar nochtans nederige verschijning, altijd weer werd geroerd en gesticht, zag niet in de jonge Donners den vader als herleven? Schrijver dezes, die het voorrecht heeft gehad, zijn laatste catechetisch onderwijs van. dezen leeraar te genieten, heeft toen in hem „den vader der zoons" leeren kennen. En nu Hendrik, bij welken naam de nu plotseling weggerukte Donner genoemd werd, is niet meer. Diepe ontroering overweldigde mij bij de mare: Ds. J. H. Donner plotseling weggerukt! Ontroering ongetwijfeld alom in den lande. En welk een uit vaart! Treffend door den stillen een-" voud, geheel in den geest van den af gestorvene, al waren heinde en ver collega's en vrienden naar Bergen op Zoom saamgestroomd. Welk een grootschheid en omvang en klinken de redenen menigmaal bij den uit vaart van „mindere goden". En toch, „een groote was in Israël gevallen". „Zijne dagen waren vervuld", zooals aan de groeve met een schoone zin speling op Luk. 1 23 werd gezegd. Wij verstaan de gevoelvolle hulde en gehechtheid van „Vrederust" te Ber gen op Zoom aan den geliefden predi kant, die haren „verzorger" een plaats der ruste had bereid op haar erf voor het „zielloos lijf". Nog hooren wij hoe de nu ontslapene tot jubelzang der g< ineente op treffende wijze het psalm lied uitsprak, dat, voor de rouwstoet het kerkgebouw verliet, werd aange heven: Maar blij vooruitzicht, dat mij streelt! Ik zal, ontwaakt, Uw lof ontvouwen. U in gerechtigheid aanschouwen, Verzadigd met Uw Godd'lijk beeld. NED. CHR. REISVEREENIGING. De afdeeling Leiden van de Ned. Chr. Reisvereeniging, die zich in steeds toenemenden bloei verheugen mag, zal hedenavond baar feestelijke Jaarvergadering houden. Behalve door muziek zal de avond woruen opgeluisterd door Dames en Heer en van de Afd. Amsterdam met een prachtig Propagandastuk in sa menspraak: „Reizen enreizen". Waar het succes in Amsterdam zoo overweldigend was wordt ook hier een groote opkomst verwacht. De toe gang is vrij voor leden en hen, die als lid wenschen toe te treden. CHR. LETTERE. KRING. ITet was voor de leden een oorzaak van blijdschap, toen de Voorzitter van dezen kring meedeelde bereid te zijn zijn „nieuwere inzichten" (door „her lezen' en critieken) over het „werk" van Jacq. v. d. Waals in een lezing voor te dragen. Want aldus de keer A. B. Mulder zij leeft voort in haar verzen, zacht en teer van klank, gewijd door innige vroomheid en teedere devotie. Zij heeft gezongen, tot het woord verstomde op stervende lippen. En toen de vleugel slag van den doodsengel ruischte om haar sponde, lag nog de „eoolsche h&rp" in liet venster van haar ziele- kamer ger* cd, of niet de adem van Gods Geest de snaren beroerde „Zal haar klank bewaren. Van mijn ziel het kranke beeld? Of 1-Iein openbaren Hem, Wiens stem de snaren Aanroert en bespeelt?" Achtereenvolgens behandelt spreker de bundels: „Nieuwe Verzen" (1909), „Iris" (1918) en „Laatste Verzen" (1922). waarbij hij ook blijk geeft het latere oordeel van de critici der „over zijde" verwerkt te hebben. „Een uit vele" moge hier volgen: „Zij is de dichteres van eenvoudige stille en in haar onkreukbare eerlijk heid ontroerende verzen. Haar „Laat ste Verzen", geschreven met de we tenschap van haar naderend einde, zijn in onze letterkunde een mensche- lijk document zóó direct aangrijpend, als maar zelden pbezie is. Dat kwam omdat haar ziel schreef. Dan door huivert het leed de lezende ziel of ook zingt ze van blijheid mee het lied van het geluk. Zoo men een onderscheiding zou willen maken in haar werk, dan kon men spreken van: natuurpoëzie en religieuse poëzie. Ilnmers, wij danken haar ook voor haar natuurjuweeltjes, waarin ze de vertolking legde van eigen zieleleven en als een andere Guido Gezelle ontwikkelde zij tot lich tende beelden de natuur-negatieven van haar „zielecamera". (Lentenacht- stemming, De Herdersfluit, Avond- heide). Ze bemint den zomer (Zomer morgen) als de winter (Winterstilte), de lente (Maart) als de herfst (Als No vember is gekomen). Vervolgens be handelt spr. haar levensgang en le vensstrijd uit haar verzen Hoe meer men ze leest, hoe meer felle tegen strijdigheden men schijnt te bemer ken. Men heeft moeite „den draad" te vinden, te meer, daar haar verzen niet in tijdsorde geplaatst zijn. Im mers twee factoren voornamelijk hadden grooten invloed op haar werk: Haar lijden en haar karakter. „En dan de vlam van haar leven te zien min deren, met zulk een verlangen naar de schoone wereld, waar de glans groeit of vergloeit en dan zich dich teres te weten.... geen wonder, dat de twijfel haar ziele komt binnenslui pen en mèt de twijfel de onvrede, zelfs opstandigheid. De worsteling is zoo sterk, nog verzwaard door baar ka rakter van „Zichzelve openbaren". Niets kan ze achterhouden, en in fel le kleuren bloeit in haar, en zegt ze uit, haar gemis, haar strijd. Ze moet zich uiten („Ik kan niet anders" (Iris). En 't zieleproces groeit, ook in de verzen: 1) De strijd; 2) de stilte na den strijd; 3) de aanvaarding en dankbaar heid. (1) b.v. „Bitterheid"; (2) b.v,: „Toen ik mijn twijfel(3) b.v.: „Bede", Geen strijd, geen twijfel meer ten slotte, maar overgave. („Die mijns harten vrede zijt"). En weer zet ze de reis voort, nu naar de zegepraal, de inhoud van haar „Laatste Verzen", technisch vol maakt, zooals de kunstkenners zeggen En dan is het einde er dra: Nog één dag en de dood zal aankloppenze hoort „de man met de zeis" die ze weet bode van God te zijn en ze uit zich in 't aangrijpende: „Annuncia tie". De stervensure naakt. En op den eigen morgen van haar verscheiden schrijft ze haar laatste bede uit: „Laat dit pijnlijk lichaam in uw armen Rusten als 't kind op moeders schoot" De pen ontvalt haar verstijfde vin geren en de blauw-saffieren poort is opengegaan, en uit de „eoudene gan gen en portalen" treedt zij in de zaleii van eeuwige schoonheid en vrede. Neen, Jacq. v. d. Waals, we tooien Uw graf niet met bloemen, die ver welken, maar wij vlechten U den im mortellen krans van onze stille sym pathie en dankbare waardeering. In de bespreking, die volgt, wil de heer v. Ham niet nalaten den inlei der dank te zeggen voor de wijze van behandeling, en de keuze der decla matie, maar ook zijn bewondering uit te spreken voor de zoo geslaagde poging ook de laatste en kleinste „te genstrijdigheden" of „duistere" ver zen te verhelderen, waardoor de kost bare schat van haar poëzie nóg gaver en nóg rijker uitblonk. Na het gebruikelijke „afscheids woord" van den Voorzitter aan de gastvrouw sloot de heer Melse met dankzegging. DE LEIDSCHE WINKELSTAND. Wanneer we elders in een adverten tie in dit blad lezen, dat de zaak van de Fa. B. S. v. Kloeten aan de Bree- straat hoek Vrouwensteeg, een be langrijke uitbreiding heeft ondergaan dan kan ons dat niet verwonderen. Veeleer heeft het verwondering ge wekt, dat deze uitbreiding niet eer der tot stand is gekomen. Gezien de groote omzet kon de firma onmogelijk langer toe met de betrek kelijk kleine winkelruimte. Thans zijn achter de winkel een drietal toon- kamers ingericht, waar men een prachtig overzicht heeft van alle ar tikelen. In de eene toonkamer bevin den zich de kantoorartikelen, waar men alle mogelijke kantoor- en win- kelboeken en andere kantoorbehoeften kan verkrijgen. Dan is cr de teekenaf- deeling, met hare honderden artike len in het goedkoopste tot het duurste genre. En ten derde is er de luxe af deeling met een enorme keuze luxe artikelen als postpapier en corres- pondentiekaarten, vele soorten al bums, garnituren, enz. enz. Te veel om op te noemen. Al deze afdeelingen zijn hijzonder gezellig ingericht en trekken onwille keurig tot koopen aan. Het uitbreidingswerk is tot stand gebracht door den schilder Heus en den timmerman Middelkoop. Wijzen we tenslotte nog op de bui tengewoon lage prijzen van de ver schillende artikelen dan lijdt het geen twijfel of velen zullen een kijkje gaan nemen in de toonkamers van de fa. v. Koeten, dat tot niets verplicht. Geslaagd zijn voor het examen Boekhouden, afgenomen vanwege de Vereeniging van Leeraren in het Boekhouden, de heeren J. B. Burger, W. Mulder. D. de Roode, leerlingen van het Gen. „Kennis is Macht", al hier. (Leeraar de heer H. D. M. Knol); A. J. J. v. d. Drift, leerling van den heer J. A. Jansen, alhier. Toen zekere M. v. M.. wonende op cfe Botermarkt, in een café aan de Breestraat zich even afgezonderd had op een zekere plaats en daarbij een paar gouden ringen had afgelegd, be merkte hij even later," dat deze ver dwenen waren. De politie stelt een onderzoek in. Aangehouden is de nachtverhlij- ver J. W. wegens diefstal van een overhemd, ten nadeele van A. H. Aangehouden is P W. C. K, te Haarlem wegens diefstal van enkele flesschen wijn, ten nadeele van den caféhouder B. Gisteren is de 44-jarig.e P. A., wonende alhier, die met zijn fiets aan de hand liep op de Zijlbrug van achteren door een motorrijtuig aan gereden. Hij werd tegen den grond gesmakt en zijn rijwiel werd geheel vernield, terwijl zijn kleeren ernstig werden beschadigd. BINNENLAND. ACCIJNS OP GESLACHT. De Nederl. Slagershond heeft een adres aan de Tweede Kamer gericht, waarin aangedrongen wordt op aanneming van de motie-Oud, subs, de motie-van Rappard tot afschaffing van den accijns op het ge slacht. BEDRIEGELIJKE BANKBREUK. Te Winschoten is Zaterdag E. II., tim merman-aannemer te Gangedijke (Fin- sterwolde), onlangs gefailleerd, terzake van bedriegelijke bankbreuk in voorloopi- ge hechtenis gesteld. HET IJS EN DE SCHEEPVAART. Terwijl overal het ijs aan de jeugd en de ouderen een gezond wintervermaak verschaft, lijdt de scheepvaart groote scha de. Van verschillende kanten komen de berichten over stremming binnen. Uit Texel meldt men, dat de booten van T.E.S.O. naar Helder zijn vertrok ken. Zij onderhouden vandaar den dienst voorloopig nog op de haven. IJs is er nog niet in zee te zien althans zeer weinig. Dat komt door den noordelijken wind, Loopt de wind naar het oosten, dan ver wacht men veel ijs. De vloot kan nog onbelemmerd uitvaren. De veerdienst UrkEnkhuizen is giste ren gestaakt. ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/i cent Ingezonden Mededeelingen dubbel larie 1 Bij contract belangrijke redactie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad, 40 cents Bulangrijksle nieuws io dit Nummer. Binnenland. De Leidsclie Raad besluit tot hand having van het Gem. Waschbuxean. Buitenland Er is sprake van herziening van het plan-Dawes. Brieven van Mevr. Roland Holst en Prof. Mannonry naar Moskon. Trein in Amerika door -bandieten aangehouden. De terreur in China. De Lemster hoot van de HollandFries- landlijn is Zondagavond van Amsterdam te .Enkhuizen aangekomen, na §en reis van 17 uur. Gisterochtend is zij vertrok ken naar Stavoren. Het eiland Urk is thans geisoleerd. De postboot uit Kampen heeft het eiland vanwege het ijs niet meer kunnen berei ken. Uren en uren heeft het vaartuig moe ten worstelen legen de zware ijsmassa's, doch. was ten slotte genoodzaakt onver richter zake terug te keeren. De Zuiderzee is één groote ijsvlakte, In schipperskringen alhier maakt men zich ongerust, over het lot van het schip „Maria Aleida", schipper J. Vredenburg, van Heumen, dat Donderdagmiddag van Zwartsluis is vertrokken en wel Urk ge passeerd is, doch niet te Amsterdam aan gekomen is. Vermoedelijk zit het schip te gen den Zuidwal in het ijs vast. Onder de Zuiderzeekust tusschen Bla- ricum en Eemnes zitten drie motorsche pen, geladen met mais en vet. Vrouwen en kinderen zijn Zondag van boord ge haald en bij het Haventje gemeente Spakenburg aan wal gezet. De kanalen, die op den Rijn uitkomen, zijn thans voor de scheepvaart gesloten. Het Rijn-Herne-kanaal alleen wordt op 't oogenblik nog door ijsbrekers open ge houden. De Rijnvaartmaatschappijen heb ben evenwel hun schippers, die daar met schepen toeven, opdracht gegeven het ka naal onmiddellijk te verlaten. Verschil lende schepen ,die kolen moesten laden, zijn leeg of gedeeltelijk geladen vertrok ken. Van den Rijn varen geen schepen het kanaal meer op, zoodat, als de weers gesteldheid niet verandert, de scheepvaart op dit kanaal, practisch althans, geheel gestremd zal zijn. Naar men weet, worden veel kolen van en veel-erts naar het Rijn- Herne-gebied verscheept. De Spoorwegen zijn niet in staat om deze transporten uit te voeren in den omvang, die anders het vervoer te water heeft, zoodat er stagnatie in het verkeer zal ontstaan. Op den Rijn zelf ondervindt de scheepvaart geen hin der. Blijft het vriezen, dan zal het grondijs spoedig naar de oppervlakte komen, in welk geval zich meestal onmiddellijk een ijsveld vormt. Tengevolge van de vorst is de scheep vaart op de Schie en op de Rotte ge stremd. Met sleepbooten wordt het water in de stad opengehouden, maar deze boo ten kunnen wegens het dikke ijs niet ver buiten de stad komen, om een vaargeul vrij te houden. De scheepvaart op den Oude Rijn is ge sloten; de Lek is alleen gesloten voor zeil schepen; de scheepvaart over Leidschen- dam is slechts open voor sterke motor booten, terwijl de vaart over Waddinx- veen gesloten is. EEN OVERDAG ZICHTBARE KOMEET. Prof. Nijland te Utrecht meldde gister avond: Een telegram uit La Plata vermeldde vanmorgen de ontdekking 1.1. Zaterdag, van een komeet, die op het middaguur 6 gr. ten N. van de zon waargenomen was en die zich 3 gr. per dag verder Noord waarts bewoog. In Bergesdorf is de komeet Zaterdag morgen half 11 (d.i. 3 uur nam. tijd van La Plata) 8 gr. ten N. van de zon gezien. Vrijdagmiddag was de komeet reeds in Hannover waargenomen. Wij hebben te Utrecht Maandagmiddag tevergeefs er naar gezocht. BUITENLAND. HERZIENING VAN HET PLAN-DAWES? 'Mededeeling van Poincaró aangekondigd. De diplomatieke redacteur van Havas te Parijs verklaart, dat de inlichtingen uit buitenlandsclie bron, betreffende een herziening van het plan-Dawes, met de uiterste reserve aanvaard moeten wor- den. De meest bevoegde kringe in Frank rijk bewaren de volledigste discretie. Het is echter te verwachten, dat Poincaré bin nenkort in de gelegenheid zal zijn om de houding der regeering in zake de betaling der schadevergoeding te doen kenden. Men wijst er op, dat dj kwestie in de eerste plaats een aangelegenheid is, die de regieringen aangaat.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1