Sommige verbindingen van onze Zee uwsche eilanden met liet vasteland
zijn nog praehistorisch. Langzamerhand komt hieraan echter een ein
de en men is thans bezig een brug te slaan over de Eendracht, die
Tholen van Brabant scheidt. De huidige overtocht geschiedt soms
met levensgevaar.
Het heien van de eerste pa len voor de nieuwe brug.
Aan het einde der Week
Het eene geslacht der menschen
komt en het andere gaat. Dit is een
oude waarheid, waarbij wij deze week
weer op bijzondere wijze werden be
paald door het overlijden van Prof.
Oort te Leiden. Hij was een man, die
den leeftijd der zeer sterken reeds
verre overschreden had, doch nog
meeleefde met onzen tijd en ook in
de kwesties, die thans de geesten be
roeren, zijn standpunt daartegenover
uiteenzette.
Met hem is een stuk historie heen
gegaan. Hij, die in 1860 promoveerde
op een proefschrift over de geschiede
nis van Bileam, heeft de opkomst der
moderne theologie meegemaakt en
krachtig aan de propaganda voor de
nieuwe richting meegewerkt. Helaas,
dat bij alle ernstige studie, die hij aan
de Heilige Schriit ten koste legde,
hem het geloof ontbrak, dat God daar
in tot ons spreekt. Met onverbiddelij
ke consequentie ging hij voort op den
eenmaal ingeslagen weg, zoodat ten
laatste zelfs het woord van Jezus geen
gezag meer voor hem had, ja hij het
„Onze Vader" verwierp, omdat hij dit
niet meer geheel voor zijn rekening
kon nemen.
Hoe mogen wij God danken dat Hij
door Oort's tijd- en studiegenoot Dr.
Kuyper een opleving van het Calvi
nisme wist te bewerken, in ons land,
zcodat thans onze mannen op aller
lei, ook op wetenschappelijk gebied,
weten positie te kiezen tegenover de
beginselen van het modernisme.
Welke wonderlijke toestanden kun
nen heerschen in een land, waar de
Kerk met sterke banden aan den Staat
gebonden is blijkt uit hetgeen deze
week in Engeland geschiedde. Het
Gebedenboek der Anglicaansche Kerk,
dat een herziening had ondergaan,
werd in het parlement voorwerp van
discussie. Nadat het gewijzigde Com
mon Prayer in het Hoogerhuis was
aangenomen werd het in het Lager
huis verworpen.
Het is nog niet te voorspellen wat
thans zal geschieden. De Engelsche
Kerk maakt de laatste jaren een crisis
door; er is in liaar eenerzijds een ka-
tholiseerende, anderzijds een meer
consequent- Protestantsche strooming,
en de wijziging van het Gebedenboek
beteekende een compromis om de bei-
da richtingen te verzoenen. Hoe zullen
tnans de beide stroomingen zich ont
wikkelen? Zal het Anglicanisme voor
het Protestantisme verloren gaan of
behouden blijven? Wie zal het zeggen?
De Duitsche Rijksd. heeft deze week
net veel besproken ontwerp betreffen
de de ambtenaarssalarissen aangeno
men. De arbeidsconflicten, die mede
naar aanleiding dezer door de regee
ring inzette actie voor loonsverlioo-
ging het economisch leven van Duisch
land teisteren, zijn nog in vollen gang
Inzake het conflict in de West-
Duitsche metaalindustrie is 'n scheids
rechterlijke uitspraak gevallen, waar
uit volgens de werkgevers, zeer zwa
re lasten voor hun bedrijven zouden
voortvloeien en waar u Tc de arbei
ders bezwaren tegen hebben.
De buitenlandsche politiek stond de
afgeloopen week weer hoofdzakelijk
in het teeken van de Fransch-Italiaan-
sche tegenstelling. Gelukkig dat er
thans een aanmerkelijke verbetering
in de betrekkingen tusschen deze bei
de landen te constateeren valt. Zoo
legde Mussolini in den Italiaanschen
kabinetsraad een belangrijke verkla
ring af, waarin hij diplomatiek overleg
inzake de verstandhouding tusschen
Frankrijk en Italië aankondigde en
zinspeelde op een ontmoeting met
Brtand.
En de Fransche regeering heeft van
haar zijde eveneens meermalen haar
goeden wil uitgesproken niet alleen,
maar ook getoond. Zoo heeft het Fran
sche ministerie van binnenlandsche
zaken de verspreiding en den verkoop
van het te Parijs verschijnende anti
fascistische blad, de Corriere degli
Italiani, verboden.
Op de manchet van een der laatste
nummers van het blad stond deze
zin te lezen: „Het is noodig, dat er 'n
Leidsche Penkrassen.
Amice!
't Was- deze week een drukke ver-
gaderweek. bijna eiken avond was er
een of andere vergadering en soms op
een avond meer dan een.
Nu hoor ik wel eens vertellen, dat
in het eerste deel van den winter de
vergaderingen slechter bezocht wor
den dan lateri Of dit waar is weet ik
niet, maar wel bleek mij dat deze
week verschillende magere vergade
ringen gehouden werden. Magere in
het bezoek dan natuurlijk. Ik denk
b.v. aan de Zendingssamenkomst in
de Heerengrachtkerk en de vergade
ring van van den Ring van J. V. op
G. G. in de Hooigrachtkerk.
Maar ook gaat de sympathie van de
menschen soms een vreemde kant uit.
Daar heb je nu de vergadering van
Kerk en Vrede, Dinsdagavond in het
Nut, waar Prof. Dr. Heering een rede
hield, daar was het Nutszaaltje tjok
vol. Nu heeft het onderwerp: „Mag de
Kerk zwijgen" zwijgen over oorlogs
toerusting n.l. steeds het oor van
ons Nederlandsche volk. Het is op
merkelijk hoe antimilitairistisch ons
volk is.
Zie, Amice, hoewel ik veel meer be
vreesd ben voor het omgekeerde, het
militairisme, vraag ik toch wel eens
of wij met dezen karaktertrek niet te
veel voedsel geven aan het socialisme.
Nog deze week bij de behandeling der
oorlogsbegrooting is het weer geble
ken, dat de heeren hier speculeeren
op dezen volkskaraktertrek. Zoodra
zij trachten te bewijzen, dat zij daar
mede in de lijn gaan van de inter
nationale socialisische gedachte dan
man sterft opdat het vaderland worde
gered". Volgens het ministerie van
binnenlandsche zaken vormde deze
uitlating een aansporing tot moord.
Het is in het belang van den vrede
in Europa maar te hopen, dat deze
verbetering der verstandhouding tus
schen de beide groote Latijnsche na
ties zich doorzetten zal.
NIETZSCHE.
Van bevriende zijde schrijft men ons:
In verband met het verslag dér re
de, die Ds. Wolf over Nietzsche te
Sassenheim gehouden heeft, voorko
mende in het nummer van gisteren,
is het voor de lezers van dit blad mis
schien van eenig belang te vernemen,
wat ik vermeld vond in de Heraut
van 5 Mei 1895 over den toestand toen
maals van den krank zinnig geworden
filosoof, „die zooals Dr. Kuyper
schreef vermeteler en driester dan
iemand, het heilige in den Christus
aanrandden en dat ontleend was aan
De Kroniek.
Men leest daar onder meer:
„Vaak ziet men vereerders van
Nietzsche, waaronder velen uit het
buitenland, voor het huis staan en
naar de bovenramen turen, maar de
deur blijft gesloten, want Nietzsche's
moeder,die met zijn zuster den onge-
lukkigen man met onuitsprekelijke
liefde en zorg verpleegt, laat slechts
noode hen bij den zieke toe, die men
moeilijk weigeren kan.
Nog in 1892 veroorloofde Nietzsche's
toestand, dat zijn moeder met hem
kon uitgaan. Ontmoette een bekende
beiden op de wandeling en sprak hij
de moeder aan, dan bleef de zieke
doorgaans ook staan en nam, op zeg
gen zijner moeder, den hoed af en zag
den vreemde wezenloos aan. Op iedere
vraag antwoordde hij met een schuch
teren lach. Thans zijn die wandelin
gen sinds lang opgehouden, daar plot
selinge vlagen van krankzinnigheid
menigmaal opzien baarden en de moe
der nog meer verdriet en smart aan
deden.
Zoo is dan hij, wiens geest de ge-
heele wereld omvatten wilde, licha
melijk beperkt lot twee kamers der
eerste verdieping van het kleine huis
je. In de eene slaapt Nietzsche, als
men een onrustig woelen op het bed
slapen noemen mag.
Natuurlijk is de zieke 's morgens
weinig verkwikt en blijft daarom nog
een groot deel van den voormiddag,
soms tot den middag liggen. Zijn trou
we moeder helpt hem bij het opstaan,
dan gaat hij naar de andere kamer en
blijft er tot den avond, als het weer
niet zoo zacht is, dat hij bij wijlen op
het balkon kan komen. Het balcon is
dicht met loof omgroeid en veroor
looft wel een blik naar buiten, maar
niet naar binnen. Uit de kamer en
van het balkon, ziet men over den la
gen stadsmuur naar de wandelplaat
sen. De zieke wijsgeer kan echter de
schoonheid van dat uitzicht, door moe
derlijke zorg hem bereid, niet meer
genieten. Als hij niet suf voor zich
uitziet, speelt hij met poppen en an
der speelgoed. Komen er oogenblikken
van opwinding, dan weet alleen zijn
moeder hem te bedaren.
Zij streelt hem, spreekt hem vrien
delijk toe en stopt, als hij schreien wil,
zijn mond met kleine partjes sinaas
appelen of licht verteerbare lekkernij,
die hij dan in zichzelf brommend,
kauwt en doorslikt. Op deze wijze her
krijgt hij langzamerhand zijn kalmte.
Bij het eten moet hij op die manier
geholpen wordenDe moeder pleegt
den zieke (ook) kalm te houden, door
het voorzeggen van een gedicht, dat
hij nog eenigszins kent en waaraan
hij steeds het rijmwoord toevoegt.
B.v.: „Het reuzenspeelgoed van Cha-
misto'';
De moeder: Burg Niedeck is im
Elsasz der Sage wohl
Nietzsche: bekannt,
De moeder: Die Höhe, wo vor Zei
ten die Burg der Riesen.
Nietzsche: ....stand,
en zoo tot het einde van het gedicht.
En terwijl zoo de ongelukkige man,
geestelijk dood, een kwijnend wegte-
loopen ze vast. In geen enkel land
waar de socialisten de baas zijn of al
thans veel invloed hebben, brengen ze
in practijk wat in Nederland als
ideaal wordt gesteld.
Maar bovendien ben ik nog altijd
van meening, dat zoolang er ruzie
tusschen de personen blijft er ook
oneenigheid tusschen de volkeren zal.
blijven bestaan..
Voor zoover-Prof. Heering en ook de
Sociaal Democraten willen bevorde
ren internationale regelen voor het
beslechten van geschillen moeten wij
aan hun zijde staan. Zelfs gaan wij
een stapje verder en voegen bij het
geen Prof. Heering aanhaalt van Har-
nack uit den nieuweren tijd, en van
Origeness, Tertullianus en Cyprianus
uit den oertijd, het oordeel van Ge
reformeerde theologen en economen,
die waarlijk niet minder overtuigd
waren van de noodzakelijke toepas
sing van de Christelijke moraal. Maar
als Prof. Heering beweert, dat de ge-
heele geest van het Christendom is
gekeerd tegen den oorlog dan verwij
zen wij hem naar het woord van
Christus zelf die zeide dat Hij geko
men was om het zwaard te brengen
om tweestrijd teweeg te brengen. Zoo
lang deze tweestrijd er is zoolang zal
de zonde ook helaas doorwerken en
zal er bloed vloeien.
Daarom is ons oordeel allereerst ge
baseerd op gerechtigheid; door recht
kunnen wij tot barmhartigheid ko
men. Wat helpt ons echter al het ge
roep om het weg werpen van de wa
pens, zoolang in Rusland de Sovjet bij
monde van den vertegenwoordiger in
den Volkenbond voorstelt om alle le-
Ogffrs af te schaffen en het oorlogstuig
vernielen, en tezelfder tijd van die
rend plantenleven leidt, houden vele
geleerden zich bezig met zijn hand
schriften, onder toezicht van zijn zus
ter, te doorlezen, te schiften en te
scheiden en door den druk bekend te
maken".
Dr. Kuyper voegde er dit aan toe:
„Zoo schrijft niet een tegenstander,
maar een vriend van Nietzsche.
En wij die Nietzsche's woord niet
anders dan godslasterlijk mogen noe
men, wij oordeelen niet.
Het oordeel zij 'Gode overgegeven.
Wat ons alleen verbaast is, dat de
jonge wereld, die Nietzsche volgt, en
met Nietzsche al meer dweept, dit
bang verhaal kan aanhooren, zonder
innerlijk te huiveren van vreeze".
S T ATEN-GENERA AL.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Vrijdag 16 Dec.
Aan de orde is de wijziging van de
wet van 16 Februari 1923 tot wijziging
van de Lager onderwijswet 1920 (ver
lenging met 1 jaar van den bezuini
gingsmaatregel ten aanzien van de
oprichting van bijzondere scholen).
De heer DR. DE VISSER (C.-H.)
zegt naar aanleiding der indiening
van 't ontwerp, dat hij dit niet billijk
acht.
zelfde Sovjetregeering aan een wes-
telijkenbuurman de verzekering ge
geven wordt, dat Rusland direct aan
een derde den oorlog verklaren zal,
zoodra de aangesprokene maar begint.
Zie, Amice, daartegenover heeft de
Kerk tot taak, die onoprechtheid te
bestrijden; dat is de bron van veel el
lende. Vrede door recht dat moet on
ze leuze zijn.
Met verbazing las ik in het verslag,
Amice, dat Prof. Heering o.a. dezen
onzin heeft verteld, dat het militair
intellect geheel zonder moraal zou
zijn. Ik zal nu maar niet spreken van
de vele levende militairen, die ik als
Christen en als mensch hoog acht, en
die bewijzen dag in dag uit, dat zij er
geen mindere moraal dan Prof. Hee
ring op na houden. Maar ik wil alleen
maar wijzen op den juist deze week
ontslapen Christen-Generaal Van
Marle. Dat was een goed militair, maar
ook een bijzonder teer levend Chris
ten een nobele figuur. Dit woord van
onzen Leidschen prof. leek dan ook
allerminst op een woord der wijzen.
Een punt van geheel anderen aard
is dit, dat ik je even wilde mededee-
len, dat in Groningen door het Pro
vinciaal Comité van A.-R. Kiesver-
eenigingen blijkbaar de ernst van den
politieken toestand dermate wordt in
gezien, dat het de Kiesvereenigingcn
opwekt om een speciale studie daar
van te maken.
In de N. Prov. Gron. Courant wordt
een schets gegeven en zal vervolgens
elk punt nader worden toegelicht.
I)e schets is belangrijk genoeg om
ze hier over te schrijven.
Onderwerp: ..De Politieke toestand
1. Hoe ontstaan.
De heer VAN WIJNBERGEN (R.-K.)
heeft eveneens bezwaren en wijst op
het onbillijke om den bezuingings-
maatregel speciaal ten nadeele van de
bijzondere scholen te bestendigen.
De heer VAN ZADELHOFF (S.-D.)
acht het juist gezien, dat de regeering
wil wachten op de voorstellen der
Staatscommissie-Rutgers, alvorens een
wijziging in de bepaling aan te bren
gen.
De heer OUD (V.rD.) verdedigt het
ontwerp. Sinds het in 't leven roepen
van deze bepaling heeft de Kamer
geen enkel voorstel ter verbetering
van den toestand bereikt. Nu de com
missie Rutgers de zaak onderzoekt,
dient op haar gewacht te worden.
De heeren KERSTEN (St.-G.) en
BULTEN (R.-K.) bestrüden het ont
werp.
Minister KAN zet de bedoeling uit
een om de Kamer gelegenheid te ge
ven zich over deze aangelegenheid uit
te spreken. In de mérites der bepaling
wil Spr. als interimair minister van
onderwijs niet treden.
DR. DE VISSER deelt bij de replie
ken mede, dat hij uit differentie voor
den minister zich niet langer verzet.
De heer NOLENS (R.-K.) zal tegen
het ontwerp stemmen. De minister
ad interim mag algemeene zaken niet
van zich afschuiven. Door het niet
automatisch vervallen van den ter
2. Het gevaar.
3. Hoe herstel.
1. Hoe ontstaan?
a. 't Kabinet-Colijn.
b. 't Vernielingswerk.
c. De neutrale sfeer.
2. Het gevaar,
a. De verdoezeling van den be
ginselstrijd.
b. 't Gevaar daarvan voor Par
lement en Chr. partijen.
v c. 't Bevorderen eener overwin
ning der revolutionaire demo
cratie. Gevolgen voör ons land
en Ned.-Indië.
3. Hoe herstel?
a. De tegenstelling der beginse
len scherp doen zien.
b. Dè samenwerking op stevige
basis der Chr. partijen bevor
deren.
c. Een Christelijk kabinet.
Ik weet op 't oogenblik niet. wat on
ze Kiesvereeniging of enze propagan-
daclub voor dezen winter nog in 't vat
heeft, maar als ze om onderwerpen
verlegen zouden zijn geef ik ze in
overweging dit punt rnaar eens op het
agendum te zetten.
Naar de agenda voor de Gemeen
teraadsvergadering van Maandag te
oordeelen. Amice, zal dat de laatste
vergadering in dit jaar zijn.
Wij krijgen eenig kleingoed en dan
als punt 13 het Waschbureau. Zouden
ze dat nu om hals brengen, Amice?
Een ik goed ingelicht. Amice, dan
is onze Wethouder onlangs minder
goed ingelicht geweest. Men heeft
iriij verteld, dat het werk van dit
vvaschbureaeu nu reeds door parti
culieren gedaan wordt en dat zonder
eenig bezwaar deze gemeentebemid
mijn kunnen verscheidene schoolbe
sturen in moeilijkheid geraken.
De heei: ZIJLSTRA (A.-R.) licht rorr
amendement toe om voor de stichting
van bijzondere scholen o.m. wel mede
te rekenen de leerlingen, die de door
hen bezochte gelijksoortige school
zouden verlaten, indien deze school,
in oen andere gemeente gevestigd is'
dan die van de te stichten school.
lie amendement wordt z. h. st. aan
genomen.
H© ontwerp wordt aangenomen met
45 tegen 30 stemmen
Daarna is $an de orde de voortzet-,
ting der behandeling van de oor logs--,
begrooting.
üp een vraag van den hr. TILANUS
(C.-H.) deelt Minister Lambooy mede,
dat de bezuiniging is verkregen door
geleidelijk meer economisch te wer
ken.
Inzak© de salarissen zegt de Minis
ter toe, dat bij de eerstvolgende her
ziening de belangen van het perso
neel zullen behartigd worden.
De heer K. TER LAAN (S.D.) be
spreekt de knoeierijen te Den Bosch
en elders, waarop de Minister ant
woordt dat de zaak- Den Bosch nog
in onderzoek is.
De heer K. TER LAAN stelt een
motie voor, waarin de benoeming van
een Commissie uit de Kamer gevraagd
wordt voor onderzoek naar de knoeien
rijen te Soesterberg.
Deze motie zal Dinsdag worden be
handeld.
De heer DECKERS (R.-K.) keurt af
het voortdurend adresseeren van den
Bond tot steun van de Mobilisatie
slachtoffers.
De MINISTER zegt dat de wet zoo
loyaal mogelijk wordt toegepast.
De heer HIEMSTRA (S.D.) dringt
er op aan, dat goederen, die voor den
dienst noodig zijn, zooveel mogelijk
in Woerden worden gemaakt.
De MINISJER is hiertoe bereid,
doch wijst erop, dat het personeel
niet mag worden uitgebreid.
Z. h. st. worden aangenomen de bij
deze afdeelingen aan de orde zijnde
ontwerpen Vestingbegrooting, begroo-
ting fonds ter verbetering van de
kustverdediging en begrooting artil
lerie-inrichtingen.
De vergadering wordt verdaagd tot
Dinsdag 1 uur.
DE EEKHOORN.
Iedereen kent wel dit hupsche beest
je niet zijn grooten, sierlijken staart;
wij allen nebben wel eens metvfcrwoo
idering de spring-manoeuvres van den
eekhoorn gevolgd. Bij een wandeling
tdoor onze dennenbosschen wordt ge-
bijna steeds verrast door de plotselin
ge ontdekking van dit diertje, dat,
opgeschrikt door uw nadering, met groo
te sprongen de vlucht neemt om met
acroDatische virtuositeit 'n boom in
te schieten zóó snel, dat ge heel
Soed op moet letten om het niet da-
elyk uit het oog te verliezen.
De eekhoorn is een echt boomdier
met buitengewoon lenig lichaam en
lange achterpooten, die hem in staat
stellen ds, in verhouding tot de groot
te van het diertje, buitengewoon ver
re sprongen te maken. En de rich
ting van zijn sprongen beheerscht hij
prachtig met zijn als roer fungeerenden
Staart, die ongeveer 20 c.M. lang is,
idat is slechts weinig minder dan de
geheele overige lichaamslengte.
De pels vail dsn eekhoorn heefteen
beschermerd2 kleur. Des zomers is zij
bruinachtig rocd aan de^ rugzijde en
wit aan den buik, terwijl 's winters
de bovenzijde bruinrood is gemengd'
met grijsachtig wit. Zijn nest is een
voudig gebouwd van rakjes en gras;
het is voorzien van 'n dak en de in
gang bevindt zich aan den onderkant.
In dit bescheiden huisje maakt hij zyn
winterslaap.
Daar hij zich gaarne te goed doet
aan schors van boomen, jonge loten
en dennenzaad, is h^, een niet altijd
graag geziene klant in de dennebos-
schen.
Tweemaal per jaar speelt zich in het
•eekhoornnest de heuglijke gebeurte
nis af, dat 3 tot 7^ babies nieuw
leven in da brouwerij brengen.
deling kan worden beëndigd.
Het bureau, opgericht toen er zeep-
nood was, heeft een tijdlang nuttig
gewerkt, 't Is een nuttig middel
geweest. Nu willen de Sociaal Demo
craten het tot een gemeentelijk doel
maken. Daar doen wij natuurlijk niet
aan mee. Moet het nog eenigen tijd
blijven bestaan dan zal het toch
slechts een tijdelijk bestaan mogen
niet en behoeft zoo'n ding niet te
zijn want een monopolie heeft het
hebben, laat staan een gemeentelijk
monopolie.
Ik ben intusschen zeer benieuwd
wat Wethouder Goslinga ons Maan
dagmiddag daarvan vertellen zal.
Tenslotte nog even de school in het
Kooikwartier.
Neen, niet de Geref. school, Amice,
maar de school waar het Comité van
Actie zich zoo druk voor maakt!
Stel je voor, Amice, wat voor een
onzin de heeren nu weer vertellen.
Het hoofd van de Christelijke school
met zijn onderwijzers zij stellen het
in het algerneen maar toegepast komt
het toch op één school of hoogstens
op een twee of drietal neer zou de
kinderen alleen maar woorden bren
gen over het Christendom, rnaar de
openbare school aan de Driftstraat,
dat zal de school van het Chris.en-
dom van de daad zijn.
Nu, Amice, ik weet het natuurlijk
niet vooraf, rnaar ik vermoed zoo,
dat de meeste ouders zullen zeggen
het gaat bij de heeren Bakeina en
Bodewes goed, ik zal mij daar maar
bij houden.
Maar hoe vindt je ïxou zoo'n be
strijding Amice? Is het niet dui
VERITAS
