CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN 89,0 JAARGANG DINSDAG 29 NOVEMBER 1927 NUMMER 2295 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden iÖËfrCg» Teleloonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/i cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Di! nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Het gist in Indië. Zoo luidt een dezer dagen bij de firma Tjeenk Willink te Haarlem uit gekomen brochure van den heer Mr. M. VV. F. Treub, de voorzitter van den Indischen Ondernemersraad. Deze brochure heeft, hoewel er niet veel nieuws in verteld wordt, noch tans een belangrijke beteekenis om het juist aanwijzen van de beteekenis van Indië en van de noodzakelijkheid van ernstige aandacht voor de Indi sche problemen. De schrijver bespreekt achtereei.vol gens 't communisme, 't nationalisme en het Islamisme, wijdt dan nog en kele bladzijden aan het internationaal karakter der beweging en aan het Chi neezenvraagstuk. om met een samen vatting te besluiten. Hij wijst op het belang van een groot koloniaal bezit voor Nederland: „Een groot koloniaal bezit als het onze geeft voordeelen, zoowel van ma- tcrieelen als van ideëelen aard. Onze welvaart hangt voor een groot deel var: Indië af. Mochten wij het te eeoi- ger tijd verliezen, dan zou er niet 'an ger plaats zijn voor een zoo dichte en relatief zoo groote bevolking als ons land telt. Ook voor ons zou dan het f.migratievraagstuk een der dringend ste problemen worden. Onder de ver arming, welke dan onvermijdelijk zou intreden, zouden ook kunst en weten schap ernstig lijden. En voor niemand die eenigen kijk heeft op internatio nale verhoudingen, kan het een ge heim zijn, dat wij alsdan een heel tind zouden afzakken van de plaats, die wij in het Europeesch niet steeds harmonisch spelend con cert innemen. Materieel en moreel zou Nederland van zijn voetstuk worden getrokken". „De Indische politiek zoo vat Prof. Treub zijn betoog samen is sedert de Sovjets ons met hun bijzon dere belangstelling vereerden en voor al sedert zij erin slaagden, de kiove, die hen van de militante nationalisten en geloofsijveraars scheidt, te over bruggen, ingewikkelder, verantwoor- delijker en internationaler geworden dan ooit te voren. Wij zijn in Indië verzeild geraakt in de woelige wate ren van de Internationale politie»! en zijn door de ligging van onzen Archi pel tegen wil en dank geroepen in die politiek, wat het verre Oosten be treft, een hoofdrol te spelen, die moei lijker zijn zal, naarmate wij er minder in zullen slagen, de belagers onzer suprematie over Nederlandsch-Indië uit eigen kracht het hoofd te bieden' Om te concludeeren; „Nu het zoo bedenkelijk gist in In dië. is het koloniale vraagstuk voor ons geheele vaderland het vraagstuk hij uitnemendheid geworden, dat nie mand kan noch mag koud laten. Het gaat om ons bestaan. Waar dit zoo is en dit is zoo is het de hoogste tijd, dat de oogen onzer staatslieden voor het alles overheerschende ge wicht dezer landszaak open gaan. Hoe ernstig en diepgaand de ver schillen der politieke partijen ook ino gen wezen, zij moeten zwijgen, waar het land in gevaar komt. Zóó werd het als 't ware bij intuïtie door ons geheele volk in 1914 begrepen, toen hij het plotseling uitbreken van den oorlog het nationaal geweten met een ruk werd wakker geschud. Thans komt het gevaar niet opeens, doch na dert het ons langzaam, maar niet minder dreigend. Zal men nu afwach ten, tot het vlak voor de deur staat en niet meer af te wenden zal zijn?" Voegt nu daarbij, dat ook de heer Colijn naar Indië gaat om poolshoogte te nemen, en om nauwere aansluiting te zoeken met de Chr. Eth. Partij in Indië, dan is daarmede van twee zij den het belang van Indië aangewezen. Moge het in onzen kring verstaan worden. STADSNIEUWS. JAARFEEST LEIDSCHE CHR. ORANJEVEREENIGING. De Leidsche Chr. Oranjevereeniging heeft gisteravond feest gevierd, haar negentiende Jaarfeest. De groote zaal van Prediker was geheel bezet en er heerschte een opge wekte sfeer, toen de voorziter, Ds. Thomas te ongeveer acht uur de bij eenkomst opende, waarbij' spr. liet zingen Ps. 138 vs. 1 en voorging in gebed. In zijn openingswoord vergeleek spr. de Oranjevereeniging, in tegen stelling met een vorige keer, nu eens met een jongen, een jongen van sta vast. Niet zoo'n brave Hendrik, een lange, bange slungel, die netjes zijn petje komt afnemen voor en een hand je geven aan de tante uit Borghol/.er- heide, maar een stevige jongen, die meermalen is thuisgekomen met een scheur in zijn pilowschen broek en een schram aan zijn Hollandschen kop. Maar ondanks dat alles is hij heel voordeelig opgegroeid. Hij heeft gestaan voor de eer van zijn God. Hij heeft een stevige plaats ingenomen in het midden van het Nederlandsche volk. het volk, dat staat en valt met zijn geschiedenis. Wanneer dat volk nu maar zijn geschiedenis blijft ge denken, dan is er hope. Spr. geeft den jarigen jongen een hand, dat zijn bot ten kraken. Verder wijst spr. er op, dat dezer dagen ook de verjaardag is gevierd van den nationalen held. Piet Hein, uit wiens geschiedenis spr. een paar fiappante gebeurtenissen voorleest. Tenslotte heet spr. alle aanwezigen van harte welkom, speciaal degenen, die zullen spreken of zingen of mu ziek maken en eindigt met een geest driftig woord voor het Oranjehuis. Vervolgens werden staande gezon gen een tweetal coupletten van het Wilhelmus, waarna de heer Plu met zijn strijkje de aanwezigen vergastte up een paar nummers muziek. Daarna werden door Mej. v. d. Rey- den een tweetal liederen gezongen op de manier zooals we dat van deze da me gewoon zijn, schoon en gevoelvol, geestdriftig en sterk. De heer Feiten uit Utrecht, die ver volgens het podium betrad, werd met een hartelijk applaus ontvangen en met aandacht werd gevolgd zijn voor dracht van een fragment uit Ga Cos ta's „Kaïn en Abel". Daarna was het woord aan den heer D .Meijer, hoofd der Geref. Schoo; aan de Hooglandsche Kerkgracht. lii tot onderwerp had gekozen; „Een heilig sieraad', daarbij doelende op de Frie- sche held Willem Lodewijk van Nas sau. Spr. begon met de Oranjevereen. te feliciteeren en noemde haar de 19- jarige dochter, waarop een hartelijk applaus volgde (Ds. Thomas had ge sproken van den 19-jarigen jongeling). Daarna ging spr. uitweiden over de heldenfiguur van Willem Lode wijk van Nassau. Holland had het leeuwenaandeel in den strijd voor de vrijheid, maar ook in Friesland is ge leden en gestreden, niet het minst door Willem Lodewijk. Spr. teekent hem als jongeling en 'n dién jongeling den held en den Calvinist. Reeds lang duurde de strijd der Oranje s en reeds enkele helden uit het Oranjehuis wa ren gevallen. De slag bij Heiligerlee en de slag hij lemmingen waren ge slagen en Alva had getromfeerd. Veel bloed was gevloeid, en ook waren door enkele steden overwinningen be haald. De Pacificatie van Gent was verscheurd door godsdienstwaanzin en andere dingen. Toen brak het jaar 1581 aaii. Leeuwarden werd duor Ren nenherg verraden en de Friezen vroe gen een nieuwen stadhouder. Die stad houder moest Willem Lodewijk van Nassau zijn, de 17-jarige graaf. Hij had Nassauhloed in de aderen, was opgevoed in den geest van Dillenburg, was gefundeerd in de Geref. belijdenis en de Calvinistische levensbeschou wing. Hij was Oranje een dierbare zoon en ingewijd in al de geheimen van diplomatieke en militaire zaken. Hij was een jonge, Nassausche leeuw. Hij moe9t het zijn. Maar hij mocht het niet zijn van Prins Willem, die er zich sterk tegen verzette, Toch is graaf Willem Lodewijk opgetrokken naar Groningen om den verrader Rennen berg te straffen en hij is gebleven de held van het Noorden tot zijn laat- sten snik. Spr. schetst de belegering van Groningen en andere heldenfei ten, daarbij wijzende op het edele ka rakter van den graaf. Graaf Willem Lodewijk had het heilig sieraad. Kracht is der jongelingen sieraad, maar vroomheid is een heilig sieraad en dit moet de pit, de kern van ons leven zijn. Graaf Willem Lodewijk zij ons voorbeeld daarvan. Zooals hij. moeten ook wij zijn: royalisten in den mooien zin van het woord. Wij moe ten zijn monarchalen, die den Koning eeren, maar bovenal den Koning der Koningen. Ons devies blijve: Je maintiendrai. En wij moeten blijven vasthouden aan de gulden trits; God. Oranje en Nederland. Vervolgens werd door den heer Feiten nogmaals een voordracht ge houden, waarin op meesterlijke wijze werd uitgeheeld de intrede van een nieuwen predikant in 'n kleine dorps gemeente, waarmede de declamator een dankbaar applaus oogstte. Daarna zong Mej. v. d. Reyden nog een drietal liederen, geestdriftige va- derlandsche liederen. De voorzitter dankte tenslotte allen die hadden medegewerkt aan het welslagen van den avond, waarna -ie heer Mazurel voorging' in dankgebed. 't Was alles hij elkaar genomen p«n mooie en hoogstaande avond. BAZAR DIERENBESCHERMING. De afdeeling Leiden en Omstreken van de Ned. Ver. tot Bescherming van Dieren heeft cen Bazar ten bate van het Leidsche Dierenasy] georgani seerd. die van hedenmiddag tot Vrij dagavond zal gehouden worden in de bovenzalen van de Sociëteit „Amici- tia", Breestraat 78. De vertegenwoordigers van de pers die steeds een streepje voor heb ben hebben reeds hedenmorgen een bezoek aan den Bazar gebracht en wij kunnen niet anders dan vol lof spreken over de wijze waarop men al les heeft georganiseerd en gearran geerd en er een prettig aandoend ge heel van gemaakt. In 't bijzonder wijzen we op de ori- gineele aankleeding der zalen, vooral die van de theeschenkerij, die in den avond met haar maanlichtachtige verlichting een hijzonder mooi effect zal maken. In deze zaal zijn ook de voorwerpen te zien voor de verloting die Vrijdagavond zal plaats hebben en waarvan de hoofdprijs is een Fon- gers Rijwiel. In de voorzaal had hedenmiddag de opening plaats; ook worclen hier 's avonds de voorstellingen, onder leiding van Mevr. ICuenenWicksteed en morgenmiddag de poppenkastver- tooning voor kinderen gehouden. Voor dit laatste hebben zich eenige jonge dames van de Kweekschool voor Be waarschoolonderwijzeressen verdien stelijk gemaakt, die ook nog op an dere wijze aan den bazar hebben me degewerkt. De piano in deze zaal is welwillend beschikbaar gesteld door de fa. C. F. v. d. Does, de gramofoon door den heer H. G. Luijken. De heer M. E. Zit man heeft voorts voor een radio-toe- stel gezorgd, terwijl de verlichting is aangelegd door de fa. De Vries en Stevens. Wat nu den bazar zelf betreft, de Vereeniging heeft over gebrek aan be langstelling niet te klagen gehad. Van de vele geschenken, die haar van allerlei zijden voor dit doel werden toegezonden, noem.gn wij: prachtige handwerken, kusséns, kleedjes, boe ken, aardig kinderspeelgoed, allerlei gebruiks- en luxe voorwerpen, eetwa ren, enz. De zalen en gang zijn voorts op toepasselijke wijze met planten en groen versierd, alsmede met teeke- ningen, op het doel van den bazar betrekking hebbend. Men meent wel eens, dat het bij de Dierenbescherming vrijwel uitsluitend gaat om onzen huisdieren, zooals honden en katten een vriendelijke be handeling te verzekeren. Het doel de zer Vereeniging evenwel omvat veel meer; we noemen b.v. het vervoer van vee en pluimvee, dat in onzen tijd nog veel te wenschen overlaat en het brandgevaar in de stallen. Hoe dik wijls worden koeien en paarden geen slachtoffers van een brand die op een boerderij is uitgebroken. Een desbe treffende Commissie heeft dit vraag stuk onde- de oogen gezien en op maatregelen gezonnen om het brand gevaar in stallen ..tot cen minimum terug te brengen, waarbij zij ook op den steun van de Assuradeursver- eeiiiging kan rekenen. De Ned. Ver. tot Bescherming van Dieren heeft dan ook recht op den steun, niet het minst van ons als Christenen, die het dier hebben te eerbiedigen als schepsel Gods en die weten dat wij ook' van de bejegening die wij de dieren aandoen rekenschap verschuldigd zijn. Gaarne wekken wij onze lezers op, een bezoek te brengen aan dezen bazar, die hedenavond van 7 tot 11, en Woensdag, Donderdag en Vrijdag van 10 tot 12, van 2 tot 5 en van 7 tot 11 uur geopend zal zijn. Hedenmiddag half drie had de ope ning plaats. Na een inleiding van Prof. Mr. G. André de la Porte hield Mevrouw L. M. PiersonFranssen (Ellen Forest) een causerie, waarna de bazar door de eerervoorzitster Mevrouw A. S. W. van de Sande BakhuyzenGericke officieel geopend werd. Morgen komen wij hierop nog na der terug. DE MUSEUM VITRINE Het Haagsche Gerechtshof heeft ar rest gewezen in de zaak tusschen Joh. T., fabrikant van metaalhout- en glas werk te Amsterdam en Leiden, die van de gemeente Leiden had gevor derd 896,10. als restant van het aan hem verschuldigde ter zake van leve ring van eenige vitrines ten behoeve van het museum De Lakenhal. De gemeente zei niet meer dan 254,85 schuldig te zijn, zich beroe pende op de compensatie met 641,25 die zij beweerde van T. te vorderen te hebben, omdat één der vitrines, de kleine, geplaatst in de Papezaal, niet aan redelijke eischen voldoet, omdat kort na levering de bovenste glasplaat ervan is gebroken, en die breuk een gevolg is van onvoldoende construc tie, welk breken het gevolg heeft ge had. dat de voorwerpen op die plaat zijn terecht gekomen op die op de on dergelegen glasplaat, welke, mede van glas, totaal zijn verbrijzeld. Een onderzoek door deskundigen wees uit, dat de breuk van de leg plaat is ontstaan, doordat de rechter bracket plm. 21 m.M. lager stond dan de drie overige. De rechtbank zag hierin een grove montagefout en wees zoowel de con- ventioneele vordering van T. toe. als de na de compensatie weïke werd afgewezen, subsidiair ingestelde re conventioneele vordering der gemeen te Leiden toe, met veroordeeling van T. in alle kosten. Het Hof heeft dit vonnis bevestigd. DE SOCIAAL DEMOCRATISCHE STUDENTEN. Op vragen van den heer Albarda, lid van de Tweede Kamer, betreffende weigering van het gebruik van het klein auditorium der Rijksuniversiteit te Leiden ten behoeve van een voor de Leidsche vereeniging van sociaal democratische studenten te houden voordracht, heeft de minister van on derwijs. kunsten en wetenschappen als volgt geantwoord; Blijkens bericht van curatoren dei- Rijksuniversiteit te Leiden, heeft de Sociaal Democratische Studenten Club aldaar voor 11 November j.l. de beschikking aangevraagd over het klein auditorium der universiteit, voor het houden van een lezing over den student en den klassenstrij I. Aangezien de lokalen in het acade- niegebouw, volgens de gewoonte al- let r. voor wetenschappelijke lez'agen worden afgestaan, deelen curatoren aan bet bestuur mede, dat zij 't klein auditorium slechts beschikbaar kon den stel'en, indien het bestuur ver klaarde geen gelegenheid te zullen ge ven tot propaganda en debat. Op dit schrijven, hetwelk derhalve geen wei gering inhield, ontvingen curatoren geen antwoord. Hot bei tuur der Sociaal Democrati sche Studenten Club heeft zich daar na wederom tot curatoren gewend met het verzoek, de lezing van den heer Mendels op 1 December a.s. te mogen doen houden; daarbij zijn na dere inlichtingen verstrekt omtrent den aard en het vermoedelijk verloop van dien avond. Op grond hiervan hebben curatoren voor 1 December aan bet bestuur de beschikking gege ven over het klein auditorium der- Universiteit. NEDERLANDSGH INDONESISCH VERBOND. Onder leiding van Mr. Kluiver, voor zitter van het hoofdbestuur van riet Nederlandsch Indonesisch Verbond, is hier ter stede een bijeenkomst ge houden. van de besturen van een 7- tal hier ter plaatse bij het verbond aangesloten vereenigingen. teneinde te geraken tot de oprichting van een afdeeling Leiden van het "Verbond. Na een inleiding van Mr. Kluiver, die op den toenemenden bloei van hel Verbond wees, werd tot oprichting der afdeeling besloten en een program van actie voor Leiden ontworpen. Zoo zullen o.m. wekelijksehe bijeen komsten en lezingen worden gehou den, voorafgegaan door een grooteh propaganda-avond. Een voorloopig bestuur der afdee ling Leiden werd gekozeiï. Hieraan kan worden toegevoegd, dat uit VVageningen bericht werd ont vangen. dat m enook daar ter plaatse een afdeeling van het N. I. V. werifht op te richten. AFSCHEID H. v. d. WOUDE. Morgen is het de laatste dag, dat de heer H. v. d. Woude, aan wien met ingang van 1 Dec. eervol ontslag is verleend als deurwaarder van het Leidsche Kantongerecht, als zooda nig ter terechtzitting van het Kan tongerecht zal fungeeren. Naar wij vernemen zal morgen ochtend op de civiele terechtzitting van verschillende zijden tot den schei denden functionaris het woord wor den gericht. DE POST OP ST. NICOLAAS. In verband met het a.s. St. N'icolaas feest zullen de postkantoren op Zater dag 3 December voor het aannemen van postpakketten geopend zijn tot 19.30 uur. De aangekomen postpakketten zul len zooveel mogelijk op dezen Zater dag besteld worden. Op Zondag 4 De cember vindt echter geen bestelling plaats. Aanbevolen wordt, de pakketten nog steviger dan anders te verpakken. Het adres worde, voor zooveel mogelijk op den omslag geschreven. De boven dien aan te hechten label worde vol ledig ingevuld, terwijl een tweede adres in bet pakket worde gesloten. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. De Leidsche gemeenteraad besluit een verzoek te doen om het salaris! van den Burgemeester tot het vroe gere bedrag terug te brengen. Buitenland Een Poolsche nota over het geschil met Litanen. De mislnkte staatsgreep te Eowno. Tsjang Tso Lin wordt geen keizer. BINNENLAND. VRIJZINNIG DEM. BOND. Te Leeuwarden is de algemeene ver gadering gehouden van den Vrijzinnig Democratischen Bond. De voorzitter. Prof. Mr. R. Kranen burg, merkte in zijn openingsrede op. dat, wat het groote staatkundige pro bleem betreft, dat in de vorige jaar vergadering aan de orde werd ge steld, de ontwapening, misschien van eenigen vooruitgang kan gesproken worden in dézen zin. dat de noodza kelijkheid om in de richting van ont wapening te gaan, in wijdere kringen in de wereld, zoowel bij staatkundige groepen als bij individueele practische staatslieden bewust wordt. Wat de binnenlandsche staatkundi ge verhoudingen hetreft. zijn de ver anderingen, die zich voltrekken in het geestelijk leven van het volk. op dit oogenblik heel wat belangwekken der, dan wat het parlementaire leven ons te zien geeft, In zeer verschillen de groepen van ons volk maakt het proces der verbreking van banden eener starre, overgeleverde dogmatiek steeds verderen voortgang. Onze taak blijft daarbij aangewezen. Wij hebben onverpoosd en onvervaard voort te gaan met onzen arbeid: de vormen te vinden en deze te helpen verwezenlij ken, waarin de scheppende krachten in het leven van ons volk tot ontplooi ing kunnen komen. Voor deze vergadering zijn twee on derwerpen aan de orde gesteld: een dat betrekking heeft op het onderwijs en een' sociaal-economisch onderwerp, het pachtvraagstuk. Na het openingswoord werd het be leid der Kamerfractie besproken. Bij de bespreking van het pacht vraagstuk. waarover inleidingen wer den gehouden door Prof. J. B. Cohen te Groningen en het Tweede Kamerlid de heer F. E. H. Ebels, werd aange drongen op het vormen van een com missie. Het Hoofdbestuur zal de zaak nog eens overwegen. Aangenomen werden moties: 1. voor herziening der salarissen van het Rijkspersoneel; 2. de wenschelijkheid uitlsprekend, dat het door de regeering aangekon digde wetsontwerp regelende de mo gelijkheid van stemmen voor op den stemdag buiten de landsgrenzen ver toevende stemgerechtigden binnenkort in de Tweede Kamer zal worden be handeld; i 3. een voorstel, waarin de Kamer fractie wordt uitgenoodigd te bevor- deren, dat de beperkingen voor de verkiesbaarheid voor lid van den ge meenteraad worden herzien en zoo veel mogelijk ingetrokken; 4. een voorstel, om aan het hoofd bestuur te verzoeken na te gaan in hoeverre het mogelijk en wenschelijk is. dat van de partij een actie uitgaat tot wijziging van ons strafstelsel; 5. een voorstel om de Kamerfractie uit te noodigen een wetswijziging te bevorderen opdat de thans geldende bepalingen inzake het zenden van leer lingen uit de buitengemeenten naar inrichtingen van middelbaar of voor bereidend onderwij'9 in de steden waardoor, aan die gemeenten ondrage lijke lasten worden opgelegd door meer billijke en rechtvaardiger voor schriften worden vervangen. DE BEGRAFENIS VAN HET ECHTPAAR PISUISSE. In verband met het justitioneel on derzoek zal de begrafenis van den heer en mevrouw Pisuisse niet, zoo als aanvankelijk in het voornemen lag. Woensdag plaats hebben. De ter aardebestelling is thans bepaald op Donderdag op Oud Eik en Duinen in Den Haag. Do stoet zal om 1 uur van btt woonhuis van de Johan van Olde- barneveldlaan vertrekken. DE LOCOMOTIEVEN VAN „WERKSPOOR". Een medewerker van het „U. D." heeft een nader onderhoud gehad met de spoorwegdirectie om te vernemen of er soms klachten gekomen waren over de locomotieven, die Werkspoor geleverd heeft. In het bericht van de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1