CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8*'» JAARGANG VRIJDAG 25 NOVEMBER 1927 NUMMER 2292
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936
Aangestoten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaalf 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Waarheden als koeien.
In den regel wordt dit gezegd tegen
iemand die dingen als bijzonder voor
stelt, welke ie r van zijn gehoor als
heel gewoon Les tem pelt.
Toch treft zoo n waarheid nog wel
eens als een woord op z'n pas. Dan
kan het zijn eën gouden appel op zil
veren geheelde schaal.
Zoo was nu ook hei woord van den
heer Weitkamp dn de 'Tweede Kamer
j.k Dinsdag, bij de behandeling van
de. Landbouwbegrootihg.
Deze Overijsselsciie afgevaardigde
landbouwer, wees daar op dingen die
de moeite waard zijn verder te dra
gen.
Hij had het over de Utrechtsche
werklooze arbeiders, die te Zwolle
zijn tewerkgesteld. „Deze" zoo zei-
de de beer Weitkamp „hebben het
zich te Zwolle nogal gezellig inge
richt. Sommigen hadden nun radio
toestel en hun pathéphwon of graino-
phoon meegebracht;. Ze konden ruim
f 25 per week verdienen. Enfin, dat zijn
hun zaken. Maar, terwijl stedelijke
arbeiders, in het bezit van voorwer
pen, die bij ons hooge luxe zijn, bij de
werkverschaffing worden toegelaten,
wordt het voor den landarbeider, die
een koe heeft al bedenkelijk; heeft hij
een geit er bij, dan gaat het nog be
zwaarlijker, maar heeft hij het geluk,
bij deze geringe have nog een vrouw
te bezitten, die zorgt, dat de kinderen
netjes voor den dag komen, dan kan
hij absoluut niet bij de werkverschaf
fing geplaatst worden, boewei ik van
nabij weet, dat gemeentebesturen van
gemeenten, welke zelf het water aan
de lippen hebben, met een bezwaard
gevoel soms arbeiders weigeren".
De Spreker maakte verder de vol
gende toepassing: „Samen uit samen
thuis. Men moet niet komen aandra
gen met de tirade: „het leven in dc
stad is duurder", want dat is niet
juist. Dat duurdere leven is vaak de
schuld van den stedeling zelf, die zich
allerlei behoeften heeft geschapen,
welke de buitenman niet kent. Als de
buitenman zich ook uitgaven veroor
looft, die voor den stedeling blijkbaar
vanzelf spreken, is zijn leven net zoo
duur".
Hier legde de afgevaardigde de
vinger op een wondeplek. inderdaad
is het leven in de steden zóó dat een
groot deel van de verdiensten weg
gaan aan genot, luxe en vermaak.
Hierin ligt dan ook de sleutel voor
het verschijnsel, dat op het platteland
zooveel meer tevredenheid heerscht
dan in de stad. Hoe mee± behoeften
geschapen worden, hoe moeilijker het
is om tevredenheid te kweeken.
V Een kwestie van bemesting
Dezelfde deskundige afgevaardigde
dien wij boven citeerden, heeft ook
zijn licht doen schijnen o»er de ver
wachtingen, die men vau pas ontgon
nen heidegrond mag koesteren.
Na een enkel woord te hebben ge
wijd aan de oppervlakte nog ontginba-
rt gronden, waarbij hij tot de conclu
sie kwam, dat slechts een vierde van
de oppervlakte, die men doorgaans
als geschikt aanneemt, werkelijk ge
schikt zal zijn, kwam hij tot de wijze
van ontginnen. Hij zeide: „Mijnheer
de Voorzitter, ik ben op punt van
grondontginning speciaal vakman, ik
heb dat van kind af aan de hand ge
had, maar laat men gerust van mij
aannemen, dat, wanneer een heide
veld omgezet is, de grond slechts voor
1/3 klaar is, dan moet de eigenlijke
ontginningnog pas beginnen; dat
dient bedacht. Men kan er zoo knus
over redeneeren, zoo goedhartig over
praten, zulke sluitende berekeningen
over opzetten, op zooveel grond, zoo
veel boerderijtjes met zooveel bewo
ners enz. enz."
Na een beschouwing gegeven te
hebben over de mogelijke verdien
sten van deze ontginners, zegt hij
verder:
„Het gevaar is niet denkbeeldig,
dat over tien jaar tal van nu met groo-
te kosten omgezette heidegronden
weer tot hun oorspronkelijken staat
terugkeeren. Dat is werkelijk geen
wonder; iedere deskundige weet toch
wel, dat het soberste grassprietje op
dergelijken, door vaklui nuchteren
grond genoemd, met mest gekocht,
moet worden. Per slot van rekening
is het ontginningsvraagstuk te her
leiden 'tot een bemestingsvraagstuk
en hier speelt de kunstmest wel een
groote rol, maar onmisbaar is de com
post der groote steden voor de heide
vlakten, niet alleen de huisafval, maar
ook de faecaliën".
Het is zeer nuttig om deze waarhe
den nog eens te herhalen. Wij meerei»
zoo vaak dat het uitbrengen van de
ir.enschen naar de onontgonnen .er
reinen al voldoende ls. Laten wij toet
nooit vergeten dat ook hier .met tact
moet gewerkt worden. De boerenstand
zelf moet omhoog. Het pachtvraag-
stuk en andere dringende zaken moe
ten in de eerste plaats ter hand ge
nomen.
Daarna pas komt de uitbouw op z'n
volle waarde.
STADSNIEUWS.
GEMEENTEZAKEN.
Trottoirs gedeelte Nieuwe Rijn.
De Buurtcommissie Centrum-belang
heeft verzocht aan den Nieuwen Rijn
tusschen Heerengracht en Burgsteeg
een tegeltrottoir aan te leggen.
Onder opmerking dat met aanleg
van tegeltrottoirs geleidelijk wordt
voortgegaan meenen B. en VV. dat
voor dit weggedeelte de urgentie niet
aanwezig is omdat op dit weggedeel
te van de Burgsteeg naar de Visch-
brug het rijverkeer zooveel mo
gelijk vermeden zal worden' door de
steilte van de Vischbrug, ter-wijl van
de andere zijde het rijden voor motor
rijtuigen, voertuigen en rijwielen ver
boeten is.
Daarom wordt voorga ield nog geen
gelden daarvooi beschikbaar te stellen
Bestemming school Drifistraat.
B. en W. geven in overeenstem
ming met de terzake ingewonnen ad
viezen in overweging:
a. de nieuwe school aan de Drift
straat in te cleelen bij de groep van
scholen met zesjarigen leergang, op
leidende voor uitgebreid lager onder
wijs;
Jj. te bepalen dat de school toegan
kelijk zal zijn voor jongens en meisjes;
c. de school aan te duiden als op
leidingsschool voor U.L.O. aan de
Driftstraat.
Overplaatsing Eooftïer van Scholen
Door liet aan den heer P. C. Schreu-
uer verleend eervol ontslag moet wor
den voorzien in de vacature van
hooi'd der opleidingsschool voor U.L.O.
aan de Mare singel A. Verder moet nog
een hoofd worden benoemd voor de
nieuwe school aan de Driftstraat.
Naar de meening van B. en VV. kan
in heide vacatures door overplaatsing
van reeds in dienst van de gemeen
te zijnde hoofden worden voorzien.
Daarom stellen zij voor:
a. den lieer A. Uittenhroek, thans
hoofd der o. 1. school aan de Paul
Krugerstraat B, te stellen aan het
hoofd der opleidingsschool voor u.l.o.
aan cle Maresingel A;
b. den heer jVÏ. J. Krop, thans hoofd
der o.l. school aan de Medusastraat
B, te stellen aan het hoofd der oplei
dingsschool voor u.l.o. aan de Drift
straat.
Aanschaffing leermiddelen school
Noordeinde.
Het bestuur der Vereeniging voor
Chr. Onderwijs verzoekt een bedrag
van 680 beschikbaar te stellen voor
de aanschaffing van leermiddelen ten
behoeve van zijne school voor u.l.o. aan
het Noordeinde 40.
Ter toelichting van dit verzoek
merkt het bestuur op, dat het aantal
leerlingen /an de le klasse dier school
hetwelk tot 1 Septemb. j.l. nooit meer
dan 40 bedroeg, is gestegen tot 56. Aan
gezien door clie toeneming van leerlin
gen de vorming van eene parallelklas
se noodig was, betreft de aanschaffing
van leermiddelen dus de inrichting van
een nieuwe klasse, waarvoor de kos
ten naar hun meening niet behooren
tot de onderhoudsuitgaven, welke moe
ten worden bestreden uit de ingevol
ge artikel 101 jaarlijks te verleenen
exploitatievergoeding, maar tot de
kapitaalsuitgaven, bedoeld in artikel
72 der wet.
B. en W. geven in overweging daar
toe medewerking te verleenen en de
gevraagde gelden te voteeren.
DE IJZEL EN DE ELECTRISCHE
TREIN.
Het onderzoek naar de ernstige
ijzelstoring van deze dagen heeft vrij
wel uitgemaakt ,dat de stroomsoort
de hoofdschuldige moest zijn.
Zooals men weet. had de Z.H.E. Rot
terdam—Scheveningen wisselstroom.
Hoewel het vroeger natuurlijk ook
ijzelde, heeft men nooit zoo'n grooten
overlast ondervonden. Blijkbaar sloeg
de krachtiger wisselstroom den ijzel
stuk, zoodat het door het ijs afgeslo
ten contact herseld werd.
De gelijkstroom is veel minder
krachtig en hij kan blijkbaar de ijs
laag niet breken.
Men is nu zoekende naar een mid
del om bij ijzel den kabel te kunnen
verwarmen, zoodat zich geen ijzel kan
vastzetten.
A.-R. KIES VEREENIGING.
Gisteravond vergaderde in het ge
bouw Prediker, Janvossensteeg, de
A.-R. Kiesvereeniging Nederland en
Jranje.
Na opening met gebed leest de voor
zitter, majoor Kuyper, eer. gedeelte
van Spreuken 14, waarna gemeen
schappelijk gezongen word; Ps. 86 6.
De notulen van de vorige vergade
ring worden goedgekeurd.
De boeken van den Penningme'es-
ter zijn nagezien en in orde bevonden.
De Penningmeester wordt gedechar
geerd. Een opmerking van de Kas-
commissie over de contributie-inning
wordt besproken. De Secretaris doet
daaromtrent mededeelingen.
In de vacature-Grotenhuis, die be
dankte, wordt als bestuurslid geko
zen de heer H. van Cittert. Deze neemt
de benoeming aan.
Een ingekomen voorstel van den
heer J. Karstens inzake candidaat-
stelling voor de Tweede Kamer geeft
aanleiding tot besprekingen. Voorstel
ler wil een Commissie benoemd zien
om over deze zaak een rapport uit te
brengen. Het Bestuur stelt voor om
een brief te schrijven aan het Centraal
Comité met verzoek deze zaak spoe
dig definitief te regelen.
Het voorstel van den heer Karstens
wordt ten slotte met een stem meer
derheid aangenomen. De Commissie
zal binnen drie maanden rapport uit
brengen.
Inzake bet samenstellen van een
gemeenleprogram wordt het Bestuur
gemachtigd een Commissie te benoe
men bestaande uit personen uit ver
schillende groepen en waarin tevens
het bestuur der Kiesvereeniging en
ue raadsfractie vertegenwoordigd
zijn. Deze Commissie zal binnen zes
maanden rapport uitbrengen.
Daarna geeft Dr. van Es een korte
inleiding op de bespreking over het
werk en de positie van de A.-R. frac
tie in den Gemeenteraad. De bespre
king hiervan geeft aanleiding tot een
lange discussie over de ingezonden
stukken van den Chr. Besturenbond
naar aanleiding van het adres van
Uien hond inzake beroepskeuze-voor
lichting.
Veel misverstand kon ten slotte
worden opgehelderd.
Te circa half twaalf werd de ver
gadering door den voorzitter geslo
ten, nadat de heer H. Lambooy was
voorgegaan in dankgebed.
FOTO-TENTOONSTELLING
LEIDSCHE AMATEUR FOTO
GRAFEN-VEREENIGING.
In de bovenzaal van de Sociëteit
„Amicitia" op de Rreestraat werd gis
teravond geopend de Foto-tentoon
stelling van de Leiüsci.e Amateur Fo
tograf en-Vereenigi ng.
Door den Voorzitter, den heer H.
Filippo W.F.zn., werd een inleidende
rede gehouden. Spr. heette allen, zooj
wel leden als belangstellenden harte
lijk welkom, speciaal den Burgemees
ter, Mr. A. v. d. Sande Bakhuyzen,
die zoo bereidwilig zal zijn de ten
toonstelling met een enkel woord te
openen. Spr. verheugt zich erin dat bij
dit eerste lustiv.m de vereeniging
naar buiten kan treden. Spr. gaat dan
de hoofdpunten na van de geschiede
nis der vereeniging vanaf de oprich
ting. Reeds dadelijk mockd ze zich in
gestadige bloei verheugen. Het leden
tal, dat aanvankelijk 26 was, is ge
klommen tot 50 en is daarmede schijn
baar tot stabiliteit gekomen
Van den aanvang af is het het
streven geweest de amateur-fotogra
fen uit onze stad en omstreken nader
met elkander in kennis te brengen en
door onderling contact elkander op
te wekken de schoone kunst van het
fotografeeren met erns. te beoefenen.
De clubavonden, die eens per maand
gehouden werden, gaven hiervoor uit
stekende gelegenheid. Interessante
voordrachten met projectie werden
afgewisseld met demonstraties van
'nieuwe procedé's. Op werkavonden
bestond gelegenheid zich onder lei
ding van meergevorderden in de
gewone procedé's te oefenen en van
elkanders ervaringen te profiteeren.
En clubtochten dienden om de blik
op het schoone in natuur en stad te
scherpen. Door een leesportefeuille
werden de leden van de laatste nieu
wigheden op fotografisch gebied in
binnen.- en buitenland op de hoogte
gehouden. Ook stelden velen de uit
nemend ingerichte donkere kamer in
het Volkshuis bijzonder op prijs, want
hier vonden de leden een vergroo-
tingslantaarn en allerlei hulpmidde
len tot hun beschikking.
Verder maakte Spr. enkele opmer
kingen over de tentoonstelling. Een
commissie, bestaande uit de heeren:
ir. A. M. v. Overeijnder, D. Binnen-
kamp en H. J. van Opstall, heeft zich
beijverd de voorbereidende werk
zaamheden te doen. Voor den wed
strijd, die uitgeschreven is, zijn ver
schillende fraaie inzendingen binnen
gekomen en verder is van alle zijden
en op allerlei manieren medewerking
verleend. Spr. eindigt met den wensch
uit te spreken, dat de expositie goed
zal slagen.
Vervolgens sprak Mr. A. v. d. San
de Bakhuyzen, een openingswoord.
Spr wenscht de Vereeniging van har
te geluk met dit eerste lustrum, hoe
wel het hem verwondert dat dit het
eerste is. Spr. meent dat er reeds veel
eerder plaats geweest was voor een
fotografen-vereerriging en vertelt dat
hijzelf zijn eerste foto in onze stad ge
maakt heeft tientallen jaren geleden
op de Sterrenwacht, toen na een mis
lukte expeditie de fototoestellen daar
bewaard werden. Hoewel spr. zich
overigens niet in bijzondere mate op
de fotokunst heeft toegelegd, weet
spr. wel wat het beteekent. Buiten
het feit dat fotografeeren een genoe
gen is, is het ook nuttig wat uit deze
tentoonstelling ook wel blijkt. Ten
slotte wenscht spr. de vereeniging toe
dat ze in bloei zal mog-n toenemen
en verklaart dan de tentoonstelling
voor geopend.
Vervolgens werd nog het woord ge
voerd door ir. A. M. Overeijnder, voor
zitter van de tentoonstellingscom
missie. Spr. wees op het werk van
voorbereiding, dat geschied is en
dankte allen die daarbij hun mede
werking hebben verleend, in het bij
zonder Mej. I. M. Herfst, aan welke
dame onder luid appla een bloe
menhulde werd gebracht. Spr. maak
te daarna de uitT.ag van de uitge
schreven wedstrijd bekend, die we
hieronder afdrukken.
Rubriek A.: le prijs: G. L. Nijen-
'huis, Bronzen medaille L.A.F.V., Zil
veren medaille Mr. J VV Frowein, 10
Agfa-artikelen;
2e prijs: VV. J. Kret, Bronzen pla
quette Leidsche Ver. tot bevordering
van Vreemd, verkeer, 10 Agfa-art.;
3e prijs: D. Binnekamp Jr., Gekleur
de teekening van R. J. van Driesten
(beschikbaar gesteld dooi de firma
H Jonker en Zoon);
4e prijs: Mej. C. Ritman, Bronzen
Ihagee plaquette;
5e prijs: Dr. VV. H. van Seters. Nebo
ontwikkeluitrusting;
Ce prijs: Mej. I. M. Herfst, De Ca
mera plaquette;
7e prijs: K. Staats, 2 bons voor Lu-
maxplaten;
8e prijs: H. J. Hols wilder, bon Lu-
maxplaten en bus Nebo Fotopoeder;
9e prijs: ir. A. M. Overeijnder, idem.
10 prijs: J. van Gijlik Jr., diem;
lie prijs: J. L. G. Rigbartv. Gel
der, idem.
Rubriek B.:le prijs: D. Binne
kamp, Bronzen plaquette Focus, 15
fotoartikelen, J. v. d. Zanden;
2e prijs: P. Windt, Verguld bron
zen medaille v. d. Bond van Ned. Am.
Fot. Ver., 10 fotoartikelen J. v. d.
Zanden, Bronzen medaille L.A.F.V.;
3e prijs: G. L. Neijenkuis, Bronzen
plaquette Leidsch Dagblad;
4e pr.: W J. Kret, Nebo Fotopotlood:
5e prijs: Dr. VV. H. van Seters, Zil
veren medaille Leidsche Zwemclub;
6e prijs: J. Koet, Verguld zilveren
medaille, Joh. Geijtenbeek;
7e prijs: L. E. T. Elink Schuurman,
2 bons voor Lumaxplaten;
8e prijs: Mej. I. M. Herfst, bon Lu
maxplaten en bus Nebo Fotopoeder;
9e prijs: Mej. M. v. Welzen, idem;
10 prijs: P. v. d. Meer, bon Lumax
platen;
11e prijs: II Schüller idem;
12e. Mevr. R. v. Krimpen-den
Boesterd, idem;
13e. prijs; Mej. C. v. d. Linden, id.;
14e prijs: J. J. v. d. Linden, idem.
Vervolgens werd de expositie be
zichtigd. Reeds dadelijk bij het betre
den van de tentoonstellingszalen
krijgt men den indruk van iets bij
zonders en bij nadere beschouwing
staat men werkelijk verwonderd jver
de prachtige verzameling oude en
nieuwe fotografieën, die hier zijn bij
eengebracht. Zonneklaar wordt door
deze expositie bewezen, dat fotografie
niet alleen is techniek maar ook
kunst. De tentoonstelling is onder ge
bracht in 8 afdeelingen: A. Inzending
Wedstrijd „Mooi Leiden"; B. Inzen
dingen „Mpoi Leiden" (buiten mede
dinging); C. Vrije Inzendingen; D. In
zendingen „Leiden in vroeger dagen";
E. Foto's van den Oud-Leidenaar Kiek;
F. Wedstrijd „Vacantie-opnamen"
„Leidsch Dagblad; G. Daguerrooty-
pen; H. Oude Camera's en lezen.
Hieruit moge blijken, dat er veel
interessants te zien is en wanneer
dan nog bovendien al dit interessante
smaakvol gearranceerd, dan zal het
volkomen duidelijk zijn dat een be
zoek aan „Amicitia" de moeite ten
volle loont.
DE VERMISTE POSTSTUKKEN.
Door zekeren V., klompenmaker te Zoe-
terwoude; is de vermiste zak met post
stukken gevonden, doch hij heeft hem
weer op straat, geworpen(t). Later werd
hij door twee arbeiders uit Voorburg ge
vonden, die hem bij de politie te Voor
burg deponeerden.
WINKELSLUITING.
Van hedenavond tot en met 6 Decem
ber mogen de winkels tot 11 uur geopend
zijn.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/, cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel t&riei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De brand in de Staatsmijn Emma
gebluscht.
Buitenland
Defensief-verbond van Italië met
Albanië.
Opwinding te Moskou over beweer
de Poolsche annexatieplannen.
Een voorloopige regeering Ventllla-
Bratianu in Roemenië.
De aanhoudende stijging van het
Belgische indexcijfer.
OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIO
THEEK REUVENS.
In de gistermiddag onder voorzitter
schap van Mevrouw D. KuenenWick-
steed gehouden ledenvergadering v£.n bo
vengenoemde vereeniging kwam in be
handeling de begroeting voor het jaar
1928, die door den penningmeester, den
heer J. Schaap Ii'zn werd toegelicht. De
uitgaven worden geraamd op 14311, de
ontvangsten op 14UÜ7, zooclat er een
klein tekort is, dat echter geen aanlei
ding tot ongerustheid behoeft te geven.
Door het ingebruik nemen van het bo
venhuis als studiezaal en bergplaats, zijn
de inkomsten aan huishuur verminderd,
terwijl door vermeerdering van personeel
en verplichte pensioenbijdragen de uit
gaven stijgen.
Aan cle orde was verder de verkiezing
van bestuursleden wegens het periodiek
aftreden van Mevr. Kuenen, Mej. C. Coe-
bergh un de heeren J. B. Meijnen, Mr. Dr.
J. C. Overvoorde, Dr. J. E. Kroon en Mej.
Dr. C. Serrurier, die allen hij acclamatie
werden herkozen. In cle sedert een paar
jaar bestaande twee vacatures in het be
stuur werd voorzien door de verkiezing
van de heeren Br. P. Endt en F. Eiker
hout.
Nadat een commissie was benoemd, die
in 1928 zal belast worden met het nazien
van de rekening over 1927, sloot de voor
zitster na rondvraag de vergadering.
GEREF. GEMEENTE.
In de gisteravond gehouden verga
dering van den kerkeraad met de
mannelijke limaten is, na gehouden
stemming, een beroep uitgebracht op
Ds. M. Hofman te Krabbendijke.
Tijdens deze vacature is dit de ze
vende maal, dat de Gemeente een be
roep uitbracht.
WETENSCHAPPELIJKE VOORDRACH
TEN OVER HET KATHOLICISME.
Gisteravond werd in het klein audito
rium der Universiteit alhier door Prof.
Verhaar (Warmond) zijn derde voordracht
gehouden over: Schepping en Evolutie.
In het eerste deel handelde spr. over
den wereld-o orsprong. Volgens de Ka
tholieke kerk is deze kosiüos door een
vrije scheppingsdaad van God tot be
staan gekomen. Na een korte explicatie
van hetgeen we onder een goddelijke
scheppingsdaad te verstaan hebben, liet
spr. zien, tlat dit standpunt der Katho
lieke kerk vooreerst een metaphysische
noodzakelijkheid is, ten tweede met de
natuurwetenschappen overeenstemt, ten
derde in don geinspireerden Bijbel ge
leerd en daarom door het bindend leerge
zag is vastgesteld.
In het tweede deel werd de vraag be
handeld: door welke oorzaak of oorzaken
is de wereld-v orming, de kosmische or
de tot stand gekomen? Drie verschillende
verklaringsmogelijkheden zijn uitgedacht.
a. Het prodqptionisme, clat leert dat al
le vormen in nun soortelijke volmaakt
heid door God zijn geschapen. Ofschoon
deze hypothese vooral steun vindt in den
voor-de-hand-liggenden zin van het Bij-
beisch scheppingsverhaal, worden er be
langrijke bezwaren tegen ingebracht van
natuurwetenschappelijke zijde.
b. Het mechanisch of materialistisch
evolutionisme (het eigenlijke Darwinisme)
hetwelk leert, dat de geheele wereldorde
is tot stand gekomen langs den weg van
evolutie, door zuiver-mechanische en ma-
terieele krachten, zonder eenige inwer
king of leiding van God. Deze hypothese
wordt door cle Katholieken verworpen,
omdat zij vvijsgeerig en theologisch abso
luut onhoudbaar is en bovendien geen
steun vindt in de empirische wetenschap
pen.
c. Het theologisch of spiritualistisch
evolutionisme, hetwelk aanneemt, dat
God in laatste instantie de oorzaak is van
alle zijn, maar dat voor het overige de
kosmische vorming onder invloed van
natuurlijke oorzaken, door God geordend,
en volgens regelen, door Hem vastgesteld,
is tot stand gekomen langs den weg der
evolutie. Voor deze hypothese pleiten ver
schillende natuurwetenschappelijke aan
wijzingen. Ze is niet in strijd met den Bij-
hel. De Katholieke geleerde is volkomen
vrij, om de eerste of de derde hypothese
te verdedigen. Spr. waarschuwde echter,
dat hij den oorsprong van den mensch
met opzet uit deze beschouwing had uit
geschakeld, omdat hij daarover apart zou
handelen op Donderdag 8 December.
Voor het overige bleek ook hier weer
het breede en ruime standpunt der Ka
tholieke Kerk, die wel degelijk rekening
houdt met de moderne wetenschappelijke
onderzoekingen.
Tot zoover het ons van Katholieke zij
de toegezonden verslag. Wij verwerpen
met de R.K. kerk het Darwinisme, doch