CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oii nummer bestaat uit TWEE Bladen
Belangrijkste nieuws iu dit Hummer.
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1927
NUMMER 228i
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden ijSËiQ^ Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
EERSTE BLAD.
Belijden en verbreiden.
Onze Heidelbergsche Catechismus
verklaart terecht in Zondag 36, waar
gehandeld wordt over het derde gebod
van Gods Wet, Gij zult den Naam des
Heeren uws Gods niet ijdelijk gebrui
ken,' dat niet alleen het vloeken en
onnoodig zweren moet worden tegen
gestaan, maar dat wij er ook naar
staan moeten om Gods Naam alleen
met vreeze en eerbied te gebruiken.
Het doel wordt dan aangewezen om
n.l. Hem recht te kennen en Hem te
belijden en te eeren.
Dit bolijden heeft natuurlij^ ïiiet
alleen de beteekenis van een belijden
in de binnenkamer, of in den kring
van Gods volk, maar ook, en vooral,
in de wereld. Belijden doen wij altij l
voor een ander. Wij belijden onze
zonden voor God. Wij doen belijdenis
van ons geloof in Gods Kerk. Maar
wij belijden ook Gods Naam in dc we
reld.
Om te kunnen belijden moeten wij
kennen. Wij moeten scheiding kun
nen maken en ook metterdaad schei
ding maken. Dat leerde God aan
Israël. Wij vinden dat b.v. in Leviti
cus 10 10. De Heere maakt daar aan
Aaron bekend de plichten van den
priester in Israël. De priesters moes
ten zichzelf heiligen opdat zij Israël
zouden kunnen leeren scheiding te
maken tusschen rein en onrein en
de inzettingen des Heeren te leeren.
Maar ook in Ezechiel vinden wij
die gedachte terug. In hoofdstuk 22
vs. 26 predikt de profeet tegen de
priesters, omdat zij geen scheiding
maken tusschen rein en onrein en
daarom worden Gods geboden over
treden. In hoofdstuk 4-4 vs. 23 wordt
dat nog eens herhaald, waar den
priesters wordt bevolen het volk on
derscheid te leeren tusschen rein en
onrein.
Deze taak der priesters in Israël
is nuf overgegaan op alle kinderen
Gods. Gods Naam te belijden en te
verbreiden is de taak van elk kind
Gods.
Had de Israëlietische priester hulp
middelen in den tempeldienst en in
de wetsuitlegging, ook ons ontbreekt
het niet aan middelen. Wij hebben
Gods Kerk met haar ambten, de be
diening des Woords en der Sacramen
ten. Wij hebben scholen en andere
hulpmiddelen om ons de kennis eigen
te maken.
Doch ook in het gebruik dier mid
delen is er een opmerkelijke overeen
komst. Israël ging op naar Jeruza
lem om Gods Wet te leeren om ken
nis te verzamelen en ging daarmede
weer terug in het leven. Zoo ook bij
ons. In de afzondering leeren wij het
middel kennen. Daarna gebruiken
Wij dat middel om te belijden en te
verbreiden.
Wij stellen op hoogen prijs de zui
verheid van de verkondiging van
Gods Woord. Wij begeeren onderwijs
uat de keur van onze beginselen weer
geeft. Niet alleen Lager Onderwijs,
maar ook Middelbaar en Hooger On
derwijs.
Hier maken wij welbewust schei
ding. Geen scheiding in de wereld der
on-redelijke creaturen. In den stren
gen zin zijn er geen onreine dieren.
Het gebied van het heilige en van
het onheilige ligt thans uitsluitend in
de wereld van Gods redelijke schep
selen.
Nu is er verschil van kennis. Ver
schil in verstand van de Schrift. Dat
verschil komt uit in de confessie. Die
belijdenis is dan het punt van samen
treffen. Naar die belijdenis toetsen
wij wat juist is. Het is ons niet alleen
te doen om het C h r i s t e 1 ii k ken
nen en belijden, maar meer bepaald
om het orthodox-christelijk
belijden.
Zoo is er een onderscheiding, een
samentreffen van gelijkgezinden
naar bepaalde confessie op onderwijs
gebied.
Deze onderscheiding voeren wij
door voor alle onderwijs. Willen wij
recht kennen, dan moet de blik niet
beneveld worden. Wij moeten ons on
gehinderd kunnen wijden aan het
eigen maken der kennis.
Daarom kunnen wij ook geen ge
noegen nemen met het openbaar Mid
delbaar en Hooger Onderwijs, hoe
degelijk ook dat onderwijs moge zijn.
Menschen met groote kennis waren
er genoeg toen ons volk vroeg om
eigen scholen. Professoren met Euro-
peesche vermaardheid waren er in
1880 genoeg en zijn er nog. Maar wat
wel ontbrak, was, dat deze zich lieten
leiden door de beginselen van de
Soevereiniteit van God. Dat uit Hem,
door Hem en tot Hem alle dingen
zijn, .dat werd als grondslag van bun
onderwijs gemist. Dat gemis bracht
er toe om in afzondering het rechte
licht te vinden.
Wat Leidens Universiteit krachtens
haar oorsprong moest zijn, een ge
schenk om ons volk te geven mannen
die overal waar zij zullen komen te
staan optreden om Gei, eere te be
vorderen, dat streven wij nu na in de
eigen Vrije Universiteit.
Sedert 1795, naar Groen van Prin-
sterer's woord het staatsrechtelijk
normaal jaar, d.i. het jaar waarin
voor goed gebroken werd met den
Geref. Staat onder de republiek, is
niet meer mogelijk een streven naar
het ideaal, dat Prins Willem van
Oranje voorstond, en wat in den bloei
tijd ook benaderd werd, de Leidsche
Universiteit de voedstervrouw onzer
Calvinistische wetenschap.
Door de eigen Universiteit krijgen
wij weer een wetenschapsplaats in de
wereld. Het is het lichtount in de
droeve noodzaak om de Medische
Universiteit niet dadelijk te volma
ken, dat tenminste de mannen die
heengingen, hun licht op breeder plan
kunnen verspreiden.
Het kennen gaat in belijden en ver
breiden onder Gods zegen gestadig
voort.
Moge het ongestoord kunnen
voortgaan. Dat te verzekeren is ons
aller taak.
V Degelijke organisatie noodig
De heer Ti. C. Zentgraafi'. hoofdredac
teur van het Soerabaiasch Handels
blad, heeft onlangs de aandacht geves
tigd op ergerlijke wandaden van en
kele godsdienstleeraars op het eiland
Celebes. Van dit uitgestrekte eiland
zijn gedeelten afgezonderd als zen
dingsterrein van enkele organisaties
o.a. de Geref. Zendingsbond. terwijl
nu de Chr. Geref. Kerk daar ook een
terrein aangevraagd beeft.. Maar de
zendingsarbeid in een ander deel met
centra als Menado in de Minahassa en
Makassar de hoofdplaats, staat onder'
leiding van de Protestantsche Kerk in
Indië.
Zonder te kort te doen aan den
'ijver en de godsvrucht van de predi
kanten die hier de leiding hebben, kan
toch wel gezegd worden, dat zij niet
in staat zijn behoorlijke leiding ie ge
ven aan dat uitgebreide werk. Prak
tisch zijn dan ook de Indische gods
dienstleeraars en schoolonderwijzeis
vrijwel aan zichzelf overgelaten.
De voortdurende controle, die in an
dere zendingscentra geoefend wordt,
ontbreekt hier. Daardoor konden erger
lijke tooneelen als de volgende voor
komen;
„in 1926 zoo vertelt de heer Zent-
graaff is men er in geslaagd een
tweetal dier goeroes onschadelijk te
maken, nadat zij schuldig waren be
vonden aan beestachtige handelingen.
Zekere Patty (in Nossoe). goeroe
der zendingsschool, werd verdacht van
het schenden van meisjes, terwijl het
vaststond, dat hij tal van kinderen op
school ernstig had mishandeld. Hij
hield ranselpartijen, waarbij de kinde
ren ernstig werden toegetakeld.
De schending van meisjes werd niet
bewezen; voor de mishandeling kreeg
hij 244 jaar gevangenisstraf.
Erger was het nog met den Chris
tengoeroe Dias, in Oeloe Sallo.
Van dezen is wel aangetoond, dat
l^ij meisjes schond. De kinderen waren
bang voor hem. vooral ook. omdat hij
op zoo'n geweldige manier de rotan
handteerde.
Het waren op school geregelde ran
selpartijen; in dit voor het godsdienst
onderwijs bestemde huis vielen taferee
len voor, welke elke verbeelding over
troffen.
Op zekeren dag liet Dias een Torad-
ja-jongen op school nablijven met de
bedoeling hem eens flink af te rossen
Andere kinderen hebben echter ge
keken door de openingen in den bilik-
wand van het schoolgebouwtje en al
dus gezien, hoe Dias het kind met den
rotan mishandelde.
Het kind stierf vijf dagen na de
mishandeling. Men heeft dit is in
zulke afgelegen streken te begrijpen
niet kunnen constateeren dat de
dood het gevolg was van de ondergane
mishandeling, doch voor het herhaal
delijk mishandelen van kinderen en
de schending van Toradja-meisjes
kreeg deze Dias ten slotte tien jaren
gevangenisstraf".
Zoo iets is verschrikkelijk Bovendien
zeer nadeelig voor den goeden naam
der zending. Het is een vingerwijzing
om ook daarin degelijke organisatie te
brengen. Ook een vingerwijzing, dat
zending drijven speciaal werk is, dat
men niet er zoo even bij kan waarne
men.
Nu anderen dat arbeidsveld kunnen
overnemen is misschien het geschikte
oogenblik aangebroken om voorgoed
deze misstanden te voorkomen.
STADSNIEUWS.
nooit meer oqrlog-1edbra1ie.
Gisteravond hield in het Nut de
Nooit meer oorlog-Federatie in ver
band met de herdenking van den Wa-
penstilsiandsdag een openbare verga
dering, die matig bezocht was.
De voorzitter, Dr. P. Tl. van Tliiel,
opende de vergadering en zette daarna
in het kort het streven der Nooit meer
oorlog-Federatie uiteen, die uitgaat
van de leus; Si vis pacein para pacem.
(.Als gij den vrede wilt. bereid u voor
tot den vrede).
Spr. protesteerde tegen de houding
onzer regeering, die weer leger- en
vlootdagen organiseert en van ontwa
pening niet wil weten. Alles gaat weer
zijn ouden gang, doch dit leidt weer
tot nieuwe oorlogen.
Nadat het koor der Vrijzinnig Her
vormden een lied gezongen had, was
het woord aan Mr. Dr. H. Fortuin uit
Rotterdam voor het houden zijner re
de over; „Nederland Vredeland'.
Spr's bedoeling was uiteen te zetten
heigeen de staten doen ter bestrijding
van den oorlog en daarbij speciaal
naar voren te brengen de plaats, die
Nederland daarbij inneemt.
Spr. begon met er op te wijzen, dat
de wapenstilstand noch is het einde,
noch een begin wat betrelt de bemoei
ingen tot bet vestigen van een duur-
zamen vrede.
Reeds voor den oorlog werden po
gingen aangewend, die ten doel had
den te komen tot vermindering der
bewapeningen. Dit streven was zeer
sterk kort na de Duitsehe revolutie
en het sluiten van den wapenstilstand,
men denke ook aan den Volkenbond
als een schepping van president Wil
son. Wel kwam er aanvankelijk van
Wilson s 14 punten weinig terecht en
wist Clémenceau zijn zin door te zet
ten. doch met de slichting van den
Volkenbond was een stap in de goede
richting gedaan, vooral toen Duitsch-
lancl als lid was toegetreden.
Spr. gaf een uitvoerige uiteenzetting
van het werk van den Volkenbond met
betrekking tot het ontwapeningswerk.
Het ging daarbij om het trias „arbi
trage, veiligheid, ontwapening" en op
dé jongste Volkenbondsvergadering
was het minister Beelaerts van Blok
land, die met kracht er voor opkwam,
dat de oorlog moet gebrandmerkt wor
den als een internationale misdaad.
Dit optreden van onzen minister ver
heugt spr. temeer, omdat hij overi
gens niet zoo erg tevreden is over de
houding van ons land ten opzichte van
het Volkenbondswerk.
Dit hangt daarmee samen, dat de
belangstelling voor dergelijke zaken
in ons land altijd zeer gering is ge
weest.
Ook wat het sluiten van arbitrage
verdragen met andere mogendheden
betreft, is Nederland zeer achterlijk.
Ook is niet in de grondwet opgeno
men dat de staat geen oorlog zal ver
klaren. Men spreekt over „neutrali
teit'', alsof deze thans nog mogelijk
is, evenals voor den oorlog.
Minister Beelaerts heeft den moed
gehad, te Genève, een krachtig ge
luid te doen hooren, en hij heeft suc
ces gehad. Nog veel en groot werk is
er voor den Volkenbond te doen, en
Nederland kan daar een rol van be
teekenis in vervullen. Onze regeering,
zoo eindigde spr.. moet weten, dat de
publieke opinie dan achter haar staat
(applaus).
Nadat gepauzeerd was, werd nog
door enkele vertegenwoordigers van
de bij de federatie aangesloten organi
saties een woord van getuigenis tegen
den oorlog gesproken.
de H. t. m.
Ged. Staten van Zuid Holland heb
ben aan de N. V. Gemengd Bedrijf
Haagsche Tramweg-Mij vergunning
verleend voor den aanleg in instand
houding van een electrischen spoor
weg, als deel van den spoorweg van
's Gravenhage over Wassenaar naar
Leiden, aan de Jozef Israëlslaan tot de
Koningsbrug in de gemeente Den
Haag.
een bezoek wilde brengen kreeg ze
geen gehoor. Men is daarop met ge
weld'de woning binnengedrongen en
vond de oude man, de 86-jarige J. v.
K. dood op zijn bed, terwijl de vrouw,
de84-jarige C. H. de Z., er ernstig aan
toe was. De dokter, die ontboden was,
dacht aanvankelijk aan vergiftiging,
maar daarvoor zijn nog geen bewijzen
voorhanden. De vrouw had wat ge
braakt en dat braaksel is, in beslag
genomen en zal door Prof. v. Itallie
onderzocht worden. Alvorens dat
onderzoek afgeloopen is zal de doods
oorzaak wel niet. kunnen worden
vastgesteld.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertenliën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel t&riei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertenliën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
de bezetting der treinen.
Op de vragen van het Tweede Ka
merlid Schaper betreffende het instel
len van een onderzoek naar de bezet
ting der tusschen 's Gravenhage en
Leiden rijdende treinen, in het bijzon
der naar die van trein 1088, heeft de
Minister van Waterstaat geantwoord,
dat de electrische treinen, die aanvan
kelijk overbezet waren, door het bij
plaatsen van e enrijtuig derde klasse,
of door het inleggen van voortreinen
zooveel mogelijk ontlast zijn. Door de
ze maatregelen is ook de overbezetting
van trein 1088 opgeheven,
een zonderling geval.
Toen gistermorgen de dochter van
twee oude menschen, die een huisje
bewonen in het Tevelshofje op de 4e
Binnenvestgracht, aan haar ouders
L. E. E. R. T.
De Leidsche Electrische en Radio
tentoonstelling in de Stadsgehoorzaal
belooft een volledig succes te worden.
Tot gisteravond toe hebben niet min
der dan 1900 personen de expositie
bezocht. We maken er onze lezers
attent op dat vandaag voor het laatst
de tentoonselling geopend is. Wie dus
nog van de gelegenheid gebruik wil
maken, dient tusschen 7 en 11 uur van
avond de Stadsgehoorzaal te bezoe
ken.
Uit de groote toeloop blijkt wel dat
de expositie bijzonder interessant is.
Men zal geen spijt hebben van zijn
bezoek.
Gisteren viel de 3-jarige A. P.,
wonende in de Dillenburgerstraat in
de vijver nabij het Kooipark. Het kind
werd door twee onbekenden gered en
is door L, K. naar zijn woning ge
bracht. Aanvankelijk liet het geval
zich ernstig aanzien, zoodat een r.uto
met zuurstofflesschen van de Sted.
Lichtfabrieken ontboden werd. Deze
behoefde echter geen verrichtingen te
doen.
BINNENLAND.
HET PROVINCIAAL WEGENPLAN.
VOOR ZUID-HOLLAND.
Hot verslag xr commissie.
De door de Prov. Staten van Zuid-
Holland ingestelde commissie heeft
thans verslag uitgebracht over het
provinciaal wegenplan.
Verscheidene leden hebben hulde
gebracht aan Ged. Staten voor het
door hen ingediende voorstel, alsme
de aan den technischen en admini
stratieven dienst der provincie.
Het net niet voldoende.
De meening werd uitgesproken,
dat een wegennet van 441.5 K.M. niet
voldoende is om de verkeerstoesstan-
den in de verschillende deelen der
provincie op een behoorlijk peil te
brengen. Verschillende leden wezen
er op, dat het totale aantal K.M. weg,
dat op dit provinciale plan is opgeno
men, niet minder dan 123.1 K.M. blijft
onder het aantal van 548.6 K.M., het
welk door den Minister is aangegeven
als maximum van de lengte van do
op te nemen wegen. Zij zagen daarin
een gevaar, in zooverre zij toch de
mogelijkheid niet uitgesloten acht
ten, dat deze 123 K.M. óf onder ande
re provinciën, die daarvoor in aan
merking zouden willen komen, zou
den worden verdeeld, óf tot uitbrei
ding van bet rijkswegeniiet zouden
v rden bestemd.
Het aan de commissie toegevoegde
lid van Ged. Staten merkte op, dat
volgens het systeem van Ged. Staten
de op het wegenplan gebrachte we
gen door de provincie zelve en geheel
op haar kosten zullen worden verbe
terd. Breidt men het wegenplan nog
met 123 K.M. uit, dan zullen de kos
ten, thans geraamd op 35.0U0.000,
nog met verscheidene millioenen toe
nemen en rijst de vraag, of zulks niet
te groote lasten op de provincie zal
leggen.
Onderscheidene leden drongen aan
op een korteren termijn van
de uitvoering,
van het wegenplan dan het tijdvak
van 15 jaren. Deze leden meenden,
dat dit tijdvak, zoo eenigszins moge
lijk, tot tien jaren moest worden te
ruggebracht.
Het lid van Ged. Staten deelde me
de, dat dit college naar verkorting
van het tijdvak zal streven. Doch het
is nog niet te zoggen of telken jare
niet meer dan 1/5 van het geheele
werk zal worden tot stand gebracht.
Op desbetreffende vragen antwoord
de het lid van Ged. Staten o.m., dat
het geenszins in de bedoeling ligt om
de geheele uitvoering buiten de Sta
ten om te doen ,maar anderzijds heb
ben God. Staten, in het belang van
een geregelden voortgang van zaken,
ten deze wel eenig vertrouwen van
de Staten noodig.
Eenige leden vroegen of de provin
cie niet een groot deel der wegenver-
beteringswerken in eigen beheer zou
kunnen uitvoeren. De meeste leden
konden zich echter met dit denkbeeld
geenszins vereenigen.
Sommige leden achtten de als regel
Binnenland.
Minister Slotemaker de Bruine
heeft een ingrijpende wijziging van
de Ziektewet Ingediend.
Dr. N. D. van Leeuwen is afgezet.
Bollenland
De groote fascitische raad is bezig
een nieuwe verkiezingswijze uit te
werken.
Te Nanking is een nieuw conflict
tusschen de regeering en de mogend
heden uitgebroken.
Het Fransch—Joego-Slavisch Ver
drag is gisteren geteekend.
aangenomen verhardingsbreedte van
4.5 M. met aansluitende rijwielpaden
van 0.60 M. althans voor de wogen in
het Westen der provincie, onvoldoen
de. Zij meenden, dat de minimum-
verhardingsbreedte op M. zou moe
ten worden gesteld met rijwielpaden
van 1.25 M. breedte. Ook werd de
wensch uitgesproken, dat de wegen
zooveel mogelijk om de bebouwde
kommen zouden worden gelegd, en
bochten afgesneden.
Bij de bespreking van
de wegen in het Westland*
wilde een der leden een rechtstreek-
sche verbinding van het Westland
mot Rotterdam, waartoe zou moeten
dienen een nieuw aan te leggen weg
van den Zuidkant der voormalige
gemeente Loosduinen in een zoo recht
mogelijke richting naar Rotterdam,
welke weg dan oen lengte zou krij
gen van ongeveer 25 K.M.
Enkele leden konden zich volkomen
met deze uiteenzettingen vereenigen,
terwijl daarentegen anderen van de
noodzakelijkheid van dezen weg niet
overtuigd waren, daar men in het
Westland in het algemeen zeer tevre
den is met de door Ged. Staten voor
gestelde wegen.
Nog werden verschillende plaatse
lijke of bijzondere wegenbelangen be
pleit. Zoo achtte 'n lid het gewenscht
dat een verbinding zou worden tot
stand gebracht tusschen 's-Graven.1-
weg, deel uitmakende van den be-
staanden verkeersweg Rotterdam
Gouda en den nieuw aan te leggen
Rijksweg tusschen die beide plaatsen
bij Capelle aan den IJssel. De com
missie kon zich hiermede vereenigen.
Bij de bespreking van
het adres der gemeento 's-Gravenhage
achtte een der leden aanleg van een
verbindingsweg tusschen Schevenin-
gen en KatwijkNoordwijk zeer ge
wenscht.
Het lid van Ged. Staten was per
soonlijk van meening, dat het over
gelegde provinciale wegenplan in de
verbinding v. 's-Gravenhage met Kat
wijkNoordwijk met Delft, Schie
damRotterdam, in verband met het
Rijkswegenplan, vooralsnog in vol
doende mate voorziet, zoodat aanleg
van de in dat adres bepleite verbin
dingswegen hem thans niet noodig
voorkwam.
Het rapport gaat vergezeld van de
verschillende ingekomen adressen', 27
in getal.
BUITENLAND.
HET MEMORANDUM VAN PARKER
GILBERT.
Een dreigement.
Naar de „Neue Berliner Zeitung" van
welingelichte zijde verneemt, houdt men
thans rekening met de mogelijkheid, dat
de agent voor de herstelbetalingen, Par
ker Gilbert, ingeval hij bij zijn besprekin
gen met den rijksminister van financiën,
Dr. Köhler geen overeenstemming kan
verkrijgen, zijn opvattingen betreffende
de gewraakte punten in een nieuw me
morandum zal neerleggen.
Volgens te Berlijn ontvangen particu
liere berichten uit New York zullen de
groote Amerikaansche financiers de te
nemen maatregelen laten afhangen van
de instructies van bet ministerie van fi
nanciën, waarmee nauw contact wordt
onderhouden. Anderzijds staat Mellon in
voortdurend contact met barker Gilbert.
DE BURGEROORLOG IN CHINA.
Een nlenw conflict.
Tusschen de regeering van Nanking en
de autoriteiten der concessies is een
nieuw conflict gerezen.
Van de zijde der Nankingregeering werd
de uitwijzing geëischt van de Wit-Rus-
sen, die op den verjaardag van de Russi
sche revolutie het sovjetconsulaat te
Sjanghai bestormden. Deze eisch is door
de bewindhebbers der concessie van de
hand gewezen, waarna de minister van
buiteniandsche Zaken van Nanking een
ultimatum heeft gericht aan het corpe-
