CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN 8*'« JAARGANG DONDFRDAG 10 NOVEMBER 1927 NUMMER 2279 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per weekI 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 /«GaiGsJvt Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/t cent Ingezonden Mededeelingen dubbel Uriel Bij contract belangrijke eductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Een schola militans. Gaven we gisteren weer het oordeel van Prof. Meijers, hij de rectoraats overdracht en aan de hand daarvan dat van „Kentering" over de noodige aanpassing van de Universiteit aan de behoeften van het leven, we willen thans even letten op de veelszins an dere positie die de Vrije Universiteit ten deze inneemt. De geboorte-weeën der Vrije Univer siteit waren pijnlijk. Aan alle zijden was gebrek. Gebrek aan geld en daar om gebrek aan hoogleeraren. Gebrek aan studenten, omdat men zoo een voudig beginnen moest. Allerwege maakte men zich op om aan deze op komende Universiteit het bestaans recht te betwisten en haar groei te be lemmeren. Velen, die aanvankelijk de gedachte van een Christelijke Universiteit toe juichten. werden in felle tegenstan ders veranderd, toen zij begrepen, dat men wel een hoogeschool wilde, maar gebonden door de Gereformeerde be ginselen. Nog onlangs werd op Flak kee in een advertentie opgewekt oin vooral niet aan deze Universit4it te geven, want, zoo werd daarin gezegd, het is de school, waarin het Neo-Cal- vinisme gekweekt wordt, waar de Herv. absoluut geen invloed hebben, zoodat zij practisch een school voor de Geref. Kerken is. Gelukkig, dat de ze gedachte slechts hier en daar nog leeft. In 1905 heeft Dr. Kuyper als Minis ter de erkenning als Universiteit be vochten en den effectus civilis mogen binnenhalen, maar niet dan onder smalend geschimp van de doodkist, men noemde hem en zijn medestan ders politieke kuipers en beminlijke bierbrouwers. Onze Vrije Universiteit is terecht ge heeten een schola militans, een strij dende Universiteit, een Universiteit onder het kruis. Maar daar stond iets tegenover. Juist door het staan in dien hoek is zij ook de school geworden van het volk. Deze Universiteit in tegen stelling met openbare Universiteiten is geworden de school, waar men met hart en ziel aan wil hangen. Het eenvoudige volk, de breede lagen van ons volksbestaan, heeft deze school liefgekregen. Dacht gij, dat Dr. Kuy per het klaar gespeeld zou hebben zonder de dubbeltjes en kwartjes van de eenvoudigen? Neen, juist die klei ne gaven, in massa bijeen gebracht, vormden het kapitaal; die kleine ga ven waren vaak de hefboom om andere bedragen los te krijgen. Helder en klaar heeft ons volk ingezien, dat het door de vrijzinnigheid verguisd en veracht, een geloofsdaad volbracht, die van enorm belang was voor de doorwerking onzer beginselen. Deze gehechtheid aan de school, van de breede massa van ons Christenvolk komt in allerlei kleinigheden uit. at een schok gaat er niet door de gele deren, als er met die school iets bij zonders gebeurt. Wij noemen slechts het aanvaarden van een leerstoel aan de Universiteiten te Groningen en te Utrecht door de Professoren Bou- man en Buytendijk en nu onlangs de kwestie die rees met enkele professo ren en lectoren naar aanleiding van een kerkelijk conflict. Dat bewijst, dat de school niet staat naast het leven, maar midden in dat leven. Maar ook in ander opzicht mag fla Vrije Universiteit zich in buitengewo ne belangstelling verheugen. Wanneer een der Professoren, wij bedoelen Prof. W^terink, zijn denkbeelden op populaire wijze onder de breede mas sa brengen wil, dan reageert het volk daar onmiddellijk op. Wat van die zij de komt wordt met hartelijke belang stelling ontvangen. Wederkeerig gevoelen de Profësso ren ook dien band. Zij staan met den eerieri voet op het zuiver wetenschap pelijk terrein, en met den anderen in het breede leven. De band aan dat le ven met al zijn nooden en behoeften blijft innig en vast. pat is het voordeel van onze schola militans, van onze Universiteit onder het kruis. V Het oordeel van Tagore. Wilde men de Communisten en So ciaal Democraten gelooven, dan woedt door ons bestuur in lndië een ware terreur geoefend. Niet minder dan wanbeheer en uitbuiting van de Inlan ders wordt ons ten laste gelegd. Natuurlijk wordt daarbij niet verteld dat menig sociaal democraat dan toch maar meedoet aan dat beheer, daar bij een goed bestaan vindt en straK» met een pensioentje huiswaarts gaat. om dan hier de actie tegen eigen volk voort te zetten. Het is daarom goed een oordeel van onbevooroordeelde personen mede te deelen. Tagore, de bekende Engelsch-Indi- sche wijsgeer, heeft lndië bezocht en gaf in de Java-bode zijn indrukken als volgt weer: „Over uwe autoriteiten aldus Ta gore ben ik zeer voldaan. Overal vond ik de meest mogelijke medewer king. Bali is een zeer mooi land Verschil lende ceromoniën van 't Balineesche volk woonde ik hij. Daar is veel van den ouden Hindoe-tijd terug te vinden. Uw gouvernement is te prijzen, dat het dit eiland zooveel mogelijk van zijn oorspronkelijkheid laat behouden Het heeft daardoor een eigen karak ter verkregen, dat steeds voor den vreemdeling, die het bezoekt iets be- korends heeft. Ook Solo en Jocja zullen mij bijblij ven. Ik genoot daar gastvrijheid van de vorstelijke familie van den Sultan en den Soesoehoenan. De dansen ei. de gamelanmuziek hebben een diepen indruk op mij gemaakt. Verschillende souvenirs heb ik gekregen en aange kocht, die alle bewaard zullen wor den-in 't museum van mijn instituut. De Britsch-Indische gemeente van Batavia brengt een collectie boeken bijeen, die ons een richtsnoer zullen zijn. bij de studie over het karakter der Javaansche en Balineesche dan sen. bij mijn reis over Java is het mij opgevallen, hoe uw gouvernement op bewonderenswaardige wijze dit land heeft gecultiveerd en productief ge maakt. Bijna geen plekje grond, of men vindt er savvah's of cultuuronder nemingen. De behandeling der Inlanders is veel humaner dan bij ons het geval is Engelschen voelen zich in den regel superieur aan ons volk, hetgeen inij hier niet gebleken is. Het is mijn plan. om, zoodra ik in mijn land terug gekeerd ben, gepromo veerden naar Nederlandsch lndië te zenden, en dat geregeld te doen, ten einde hun een studie te doen maken van de Javaansche en Hindoesche cul tuur". „De behandeling van de Inlanders is veel humaner dan bij ons", dal klinkt toch even anders dan uitbui ting", en „op bewonderenswaardige wijze het land gecultiveerd en pro ductief gemaakt", dan „wanbeheer". STADSNIEUWS. „GLZlN EN JEUGD ARBEID". Vanwege de Geref. Oudervereeniging werd gisteravoiid een bijeenkomst ge houden in de Geref. Kerk aan de rice- rengraeht, waar als spr. optrad Dr. K. Dijk van Den Haag. De bijeenkomst stond onder leiding van Ds. W. Bouwman, die, nadat ge zongen was Psalm 81 1. en gelezen Pred. 12, voorging in gebed en daarna alle aanwezigen hartelijk welkom heette, speciaal Dr. Dijk. Het is spr. een oorzaak van blijd schap dat Dr. Dijk aan de uitnooili ging van de Oudervereeniging gehoor heelt willen geven. De aanleiding tot de uitnoodiging is geweest, dat Dr Dijk in een andere vergadering ook een-rede gehouden heeft over 't jeugd werk, waardoor enkele broeders, die deze vergadering bijwoonden op het idee kwamen den spreker te verzoe ken Ook in Leiden een dergelijke le zing te houden. Nadat de zarigyèreeniging „Hosan na" een lied gezongen had, betrad Dr. Dijk den kansel. Spr. behandelde het onderwerp; „Gezin en Jeug larbeid" en begon met te zeggen, dat liet een oorzaak van vreiide is, dat in onze kringen de jeugd niet alleen bekwaamd wordt voor het stoffelijk leven, maar ook voor den geestelijken strijd. Er is echter dit Ver schijnsel, dat het gezin in den laat- sten tijd wel eenigszins op den achter grond is gedrongen. Daarom wil spre ker zijn hoorders bepalen bij het vel band gezin e n jeugd arbeid. In cle eerste plaats steli spr. op den voorgrond, dat voor de vorming van de jeugd allereerst noodig is; Het ge zin. Op den grondslag van bet gezins leven kan alleen het jeugdwerk bloei en. Het gezin heeft de eerste plaats. Hierop legt spr. speciaal den nadruk. Dat wordt door onze jonge menscher. wel eens vergeten en daar heeft men wel eènig bezwaar tegen. Men heeft jong en oud uit elkaar gedreven. Spr. gelooft, dat ook voor onzen jeugd ar beid deze scheiding funest heeft ge werkt. Daar mag tusschen deze beiden geen scheiding zijn, geen tegenstelling God bestelt voor heiden een weg waar langs ze gaan kunnen. Daarom moeten wij voor een zuivere beschouwing van dit onderwerp altijd weer terug naar bet gezin. De ouders hebben de schoo ne taak gekregen hun kinderen op te voeden voor de eeuwigheid. Met het groeien van de kinderen neemt na tuurlijk het gezinsleven een anderen vorm aan. Dat maakt de taak van de ouders zoo ontzettend moeilijk. Het ware te wensrhen, dat de jongeren dat beter beseften. Die taak is o zoo moei lijk, maar ze moet volbracht worden naar de talenten die men heeft. De eerste vorming is het gezin. In den regel is het zoo, dat degenen, die in den strijd voor den Iieere als hel den staan, dat te danken hebben aan de opvoeding van de ouders. Helaas zijn er vele gezinnen, waar de opvoe ding te wensrhen overlaat. Men zegt. dat de kinderen vaak zoo weinig wil len hooren. Dat is ook inderdaad een eigenaardige trek van de jeugd. Maar al is dat ook zoo, dan mag men daar niet voor uit den weg gaan. De eerste vorming geschiedt in het gezin, daar moeten we bij blijven. Dan' komt echter de vraag op.; Heb ben we dan de jeugdorganisatie nog wel noodig? Er zijn vele ouders, die die noodzaak niet inzien. Waarom al die aparte vereenigingen? vragen deze wanneer de kinderen Christelijk en catechetisch onderwijs genoten heb- gen. Een ander bezwaar is, dat het ge zin schade kan lijden door al die ver gaderingen. omdat ze de uithuizigheid aankweeken. Een derde bezwaar is, dat men bang is, dat door al dat jeugdwerk de ouders op den achtergrond worden gedrongen en de kinderen van het ge zin worden losgemaakt. Met deze drie bezwaren komt men steeds aandragen en deze bezwaren moeten we niet. stilzwijgend voorbij gaan. Aangetoond moet worden, dat de jeugdorganisatie noodzakelijk is Wat het eerste bezwaar betreft merkt spr. op, dat vele ouders geen lijd en geen gelegenheid, geen kennis en bekwaamheid hebben om de alge heele vorming van de jeugd te be werkstelligen. Tevens is een groote factor de onderlinge vorming, die ze ker niet gemist kan worden. De kna pen en meisjes moeten elkander loe ren vormen. Het bezwaar van de uithuizigheid wordt bij eenig nadenken ook opgehe ven. Want allereerst mogen de kinde ren, die dikwijls vijf avonden van de week voor cursussen uit het huis zijn, zeker wel een paar uur opgeeischt worden voor hun geestelijke vorming. Maar bovendien is het noodig, dat de kinderen niet altijd onder moeders vleugelen blijven, maar ook eens sa men komen om met elkaar de dingen eens te bespreken. En wat het derde bezwaar betreft, merkt spr. op, dat, wanneer bet waar was. dat het jeugdwerk de pedanterie in de hand werkte, alle studie en alle vorming van de kinderen niet mocht, plaats hebben. W el is het gevaar groot en dat moet met alle macht bestreden worden, maar onze Geref. Jeugdver eeniging wil juist de andere steunen, om dat euvel met haar te bestrijden. Ajs de Jeugdorganisatie zoo werkt, dan zal ze haar taak benaderen, n.U de jonge menschen te binden aan Gods Woord. Hierna zong de zangvereeniging wederom een lied en werd door alle aanwezigen gezongen Ps. 105 5, waar- bi; een collecte werd gehouden voor de Oudervereeniging. Spr. laat nu den anderen kant van de zaak zien en wijst thans op hot be lang, op de groote beteelcenis van het jeugdwerk voor het gezin. Zooals op stoffelijk gebied alles gedaan wordt om het kind te bekwamen, zoo moeten ook op geestelijk gebied alle midde len aangegrepen worden om de kinde ren le vormen. En dan neemt de Jeugdorganisatie zeker niet de min ste plaats in. Wij klagen zoo dikwijls over de verslapping onder de jonge menschen en met reden, maar we moeten toch ook niet vergeten, dat er nog o zooveel is, dat tot vreugde stemt W e moeten niet door klagen, de jon ge menschen van ons afstooten, maar ze veeleer aantrekken. De ouders moe ten waardeeren. dat zoo vele middelen voor de jeugdvorming worden gege ven, die zij zelf niet hebben genoten. Men wil .'ui laatsten tijd vooral dm nadruk 'e^gt-r op de mystiek, en m u- drr op h't dogma, meer op het leven oïï minde»' op de leer, alsof dat twee te?r-nstellingen waren. Fr zijn symptomen, die droevig slem .••K-u, maar daarom is het v jor mder plicht, pet aal te zijn voor den str-.jd •mi tot dat pfc» aat zijn wil de JeuK.i myanisaCö medewerken. •S; r roe t de ouders en de Jeugd organisaties op ttimen te werken Het gezi i .m -.V organisatie mo-'tof. of e-kaar inwerken met een heerlijk2 van Go i gegeven wissel wo.king. Nadat Dr •>uk zijn re ie beeiridig 1 hal, sprak Ds Bouwman ten har'o lijk woord van n&nk voor lit warme woord. Sur ne;-. de, dat i'aarom tik de aanwezigen hun dankbaarheid kon den tocnei.'door steeds ui -er mede iv werken voor den arbeid onder le jeugd en vooral ook door veel te bid den voor dezen arbeid. Spr. bracht een woord van dank aan de zangvereeniging voor haar me dewerking. Gezongen werd daarna nog Ps. 103 vs. 9, waarna Dr. Dijk voorging in dankgebed. TROF. CASSIRER OVER GOETHE EN PLATO. Op uitnoodiging van de. Leidsche Vereeniging voor Wetenschappelijke Voordrachten lieeft gisterenavond prof. dr. K. Cassïrer uit Hamburg een voordracht gehouden over Goethe en Plato. Nadat de voorzitter, prof. Byvanck, den spreker niet een kort woord had ingeleid, gui hij het woord aan den spreker. Prof'. Cassirer begon, na een korte en algemeen? inleiding, met een lite ratuuropgave van de Dui'sche verta lingen v. Plato, waarbij hij den naam v. Winkclmann en andere geleerden naar voren bracht. Over Plato spre kend, stelde spr. de vraag; Wat wilde, wat bedoelde Plato? Het antwoord hierop is volgens spreker gelegen in de denkwijzen van philosophen als Mohammed en Socrates, wier syste men variaties zijn op eenzelfde grond- theipa. Om Goethe te verstaan, moet men hem in zijn denkvermogen met Plato vergelijken. Spr. gaf vervolgens een overzicht van Plato's gcdachtensystcem. I)e leer van het zijn, die voor hem reeds gegeven was, heeft hij tot een pro bleem gemaakt,en zijn gedachten over het zijn en worden putte hij uit de Grieksrhe w ijsbegeerte. Hoogstens ech ter is het zijn van Plato slechts een vergelijking met wat de natuur der dingen toont. In het tweede deel zijner lezing, waar spr. handelde over Goethe's wijsgeerig systeem, zette spr. uiteen dat volgens Goethe de „Vernuft' op het worden en hei verstand op het zijn is gegrondvest. Hieruit volgen de organische nat'uurvorsching en Goe the's dualistische tegenstellingen. In het laatste gedeelte van zijn voordracht trok spr. een vergelijking tusschen Plato en Goethe, alle philo- sophische onderdeeler. belichtend. Uitvoerig stond spr. stil hij de ideëen van Plato en Goethe over ontologie en kosmologie, liet zijn van alle din gen eindigt volgens Plato bij dit le ven en hij vraagt niet waartoe en waarheen. Alles wat leeft, zegt hij, leeft door iets wat daarbuiten staat. Prof. Cassirer bespreekt dan het verband, dat er bestaat tusschen een heid en veelheid, en geeft een philo- sophische ontleding van het begrip kunst volgens beider systeem,, even eens behandelend de eenheid en veel heid der mathematiek en wat spr. noemde de „Zusammenbestiminung" van deze, zooals die blijkt o.a. uit de geometrie en arithmetiek. Met een verhandeling over de schoonheid en de waarheid, die vol gens spr. een objectieve waarde moe ten bezitten, besloot prof. Cassirer zijn door een talrijk en aandachtig gehoor gevolgde voordracht. LEIDSCHE ELECTRISCHE RADIO- TENï'OONSTELLING. Dat in de Stadsgehoorzaal iets bij zonders te doen was, was reeds gis teravond te zien aan de prachtige or- namentale verlichting van den voor gevel van dit gebouw, waarin met groote lichtletters geschreven stond L. E. E. JR. T., omgeven door honder den electrische lampjes. Het is dan ook iets zeer bijzonders wat er dezer dagen in de Stadsge hoorzaal te zien is. Reeds lang gele den werd de tentoonstelling van elec- triciteit- en Radioartikelen aangekon digd op allerlei manieren. De opzet is grootsch geweest en de voorberei ding heeft lang geduurd en veel werk gekost, maar de uitslag is nu ook boven verwachting. Zoodra men de tentoonstellingszaal binnentreedt en een eersten indruk krijgt van het geheel, weet men niet nrecies welken kant men uitloopen moet omdat van alle kanten de stands aanlokken door de vele interessante dingen die er te zie zijn. We zullen trachten een opsomming te geven van de verschillende stands, hoewel de beschrijving daarvan zeer onvolledig zal zijn en we ons alleen kunnen bepalen bij de hoofdzaken De firma Lasschuit, Noordeinde 41, is vooral zeer ruim gesorteerd op hot gebied van electrische ornamenten, waarhij merkwaardige vormen van lampekappen e. d. de aandacht vragen Do firma Te-ske, Doezastraat 5, toont in haar smaakvol ingerichte stand meer de nieuwigheden op iiet gebied van Radio, hoewel ook op Electriciteitsgebied het nieuwste aanwezig is. Le N. V. I. E M. C, O., Mare 7U. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. Mr. V. H. Rutgers zal onze regeering vertsr-enwoordigen in hot comité voor arbitrage en veiligheid. Een goed geslaagd kruisgesprek met Ned.-Indië via Kootwijk. Buitenland Een ar.ti-Engelsch openluchtspel Ij Moskou vertoond. Nog geen beslissing inzake het over brengen van den zetel van het I. V. V. uit Amsterdam. Het bezoek van Marx en Strese- mann aan Oostenrijk. De stabilisatie vac cle lire spoedig te verwachten. heeft een groote sorteering luidspre kers en radiotoestellen. Zij vraagt speciaal de aandacht voor de Erres toestellen, do Philips wisselstroom- apparaten, speciale kortegolf toestel len, verwarmingselementen, waarme de de toestellen automatisch worden drooggehouden en verder hteft deze firma een aparte stand ingericht, waarin gedemonstreerd wordt de be scherming van schakeltoestellen en een automaat tegen overbelasting van motoren. De firma II. de Nie, Nieuwe Rijn 57. exposeert in haar niet groote. maar niettemin zeer smaakvol ingerichte stand naast het nieuwste op het ge bied van radio en electricitêit, ook de Inventa-gasfornuizen en ovens, waar in deze firma specialiteit is. De firma J. P. v. Berge Henegouwen Oude Rijn 5, die zooals vanzelf spreekt ruim gesorteerd is in Philips radio- artikelen en ornamenten, op electrisch gebied, brengt daarnevens de Hoover Stofzuiger en andere apparaten. De firma W. Zwart, Apothekersdi.jk 35, heeft in haar stand een hoogtezon- installatie, massageapparaten, de Elee tiolux ijskast, electrische ketels met afneembare verwarmingselementen, en verschillende andere nieuwighe den. niet le vergeten de automatische electrische watervoorziening, waar door steeds stroomend water verkre gen wordt onder volle druk door het geheele huis. De firma AI. E. Zitman demonstreert de modellatie Ducretct-toestellen, de S. H.-klokken en speciaal de Vol automatische telefoon, om niet te ver geten de Ducresa Plaatstroom-appa- raten en de Lichtsignalen. De firma C. J. Eggink, Breestraat 35 is sedert jaren een specialiteit in electrische ornamenten en electrische verwarmingstoestellen wat ook in haar stand goed te zien is. Tevens ex poseert deze firma de Kupperbusch gasfornuizen voor keukenverwarming De fa. Langezaal en Inniger, Nieu we Rijn 93, heeft een heel aparte stand, waarin gedemonstreerd wordt met het Neon-letterschrift, een nieu we uitvinding voor opvallende en fraaie lichtreclame. Tevens exposeert deze firma verschillende kabel wer ken. De fa. de Vries en Stevens, Bree straat ,24, demonstreert met de vol automatische huistelefoon, de stads huis-centrale en heeft verschillende andere nieuwigheden, o.a. comforen, beschermd tegen water, electrische voetenbankjes, warmwaterinstallaties „Vesta", een hoogtezon-installatie en wat niet al. Op het gebied van Radio artikelen exposeert deze firma. N. S. F.- en Philips' toestellen die uitmun ten door eenvoud en bediening en in het bezit zijn van de gecalibreerde schaalverdeeling. De fa. Oco, uit Amsterdam, demon streert speciaal met electrische stof zuigers, strijkijzers- en verwarming- installaties. De fa. Nieuwe Honsel te Den Haag heeft een interessante stand waarin tentoongesteld worden electrische ornamenten van glas in lood. De N. V„ Thabur, Den Haag, heeft een zeer smaakvolle stand, waarin geexposeerd worden electrische ka chels en strijkijzers. Een bijzonder heid van deze stand is ook het Meis sen Spiegellicht. En last not least wordt liet tooneel ingenomen door verschillende stands van firma's uit de stad, waar gede monstreerd wordt de Zeiss-belichting voor etalages. Zoo hebben we een klein overzicht gegeven van het geheel, hoewel we ook in de verste verte de volledigheid niet benaderd hebben. Daarnaar te streven' zou ons te ver voeren. Uit het vorenstaande is evenwel op te ma ken dat het nieuwste van het nieuw-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1