CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8s,e JAARGANG
NUMMER 2270
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal1 2.50
Per weekJ 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Kerkhervorming.
Het is heden weer de gedenkwaar
dige 31e October, de dag der Kerkher
vorming.
Op tal van plaatsen wordt deze dag
in het openbaar of in besloten kring
min of meer feestelijk herdacht.
Daarvoor is reden.
Door de kloeke daad van Luther in
den avond van 31 October 1517 heeft
ook ons land de zegeningen van het
wezen der Hervorming gekregen.
Het is echter noodig om dat wezen
der Hervorming goed te vatten. Dat
wezen is: het onvoorwaardelijk gezag
van het Woord Gods. Tegenover Ro
me's kerk, die het gezag van Gods
Woord eerst via de kerk wil laten
gelden, stelt de Hervorming: onmid
dellijk terugkeer tot het gezag van
Gods Woord alleen. Aan dat Woord
moet ook het gezag van de Kerk wor
den getoetst.
Wil men de geloofstegenstelling
van de Hervorming scherper aandui
den, dan kan men ook spreken van
de reehtvaardigmaking door het ge
loof alleen uit genade. Er is slechts
één Middelaar Gods en der menschen
Christus Jezus.
Van Roomsche zijde wordt het wel
eens voorgesteld als een daad van re
volutie. Hiertegen moeten wij opko
men. Integendeel de Reformatie
ons is dat woord liever dan Hervor
ming eischt onvoorwaardelijke ge
hoorzaamheid, gehoorzaamheid aan
God en Zijn Woord.
Daarentegen de revolutie wil geen
gehoorzaamheid. Zij stelt dat het ge
zag in den mensch ligt. De helft plus
een beschikt. De revolutie stelt zich
tegen God, omdat zij ongeloof is.
De Reformatie, door Luther zoo
krachtig beleden en gepredikt, is
vrucht van het geloof.
Dat is de beteekenis van hetgeen
op 31 October 1517 begon.
STADSNIEUWS.
TRUSTER STRIJKKWARTET.
De serie Abonnementsconcerten van
de Hollandsche Concertdirectie Dr. G.
de Koos werd Vrijdagavond geopend
met een kamermuziek-avond door het
Triester Strijkkwartet, samengesteld
door Augusto Jancovich, le viool; Giu
seppe Viezzoli, 2e viool; Manlio Dudo-
vich, alt; en Dino Baraldi, violoncel.
De namen klinken meer Joego-Sla-
visch dan Italiaansch en we meenden
ook heel duidelijk in het spel een nei
ging naar Slavische mentaliteit te
bespeuren,
Begonnen werd met Kwartet Op. 76
No. 2 in D-mol, van Joseph Haydn.
Een frisch en vroolijk Allegro, rus
tend op een heel eenvoudig thema van
twee quintensprongen, prettig uitge
werkt en versierd; dan een mooi An
dante, ingeleid door den lsten violist
met pizzicati van de overige instru
menten. Hieruit blijkt alreeds over
tuigend. hoe nobel de eerste violist de
melodie weet te voeren, en tevens
weldra, hoe goed de leden van het
kwartet op elkaar zijn ingespeeld. Ze
verstaan elkaar in het spel van vra
gen en antwoorden, dat Haydn zoo ar
geloos voor ons openlegt. Dat treft te
meer, als de echt Haydnsche melodie
zich oplost in een weelde van fioritu-
ren.
Na het Andante een Menuet, terwijl
het Vivace, waarmee het kwartet be
sloten wordt, een geestig weefsel van
Rococo-kantwerk is.
Het werd alles met overtuigende ze
kerheid gespeeld; ook wel zonnig en
blij, maar toch misten we het heel
lichte accent, het absoluut ongedwon-
gene, dat Haydn kenmerkt. De opvat
ting was niet geheel Weensch, ook
niet geheel Italiaansch, min of meer
Slavisch en kon, hoe superieur ook,
niet absoluut bevredigen.
Dat werd anders met het klavier-
kwintet Op. 81 in A-dur van A. Dvo
rak. waarbij Mej. Helene Zimmer-
mann de klavierpartij vervulde.
Met de prachtige instrumenten der
strijkers vormde de heerlijke Stein-
way-vleugel. uit de magazijnen van
Bender, met zijn warme, volle klank
een prachtig geheel.
Dvorak werd in een woord schitte
rend gespeeld. Na de eerste inleidende
maten van de pianiste intoneert de
cellist op zeldzaam nobele wijze het
melodisch motief en weldra volgt een
gepassioneerd samenspel.
Dvorak geeft achtereenvolgens, en
herhaaldelijk aan >|e leden van het
kwintet gelegenheid hun prachtige
kwaliteiten te toonen en zij doen dit
op overtuigende wijze. Slavisch Wee
moedig i9 deze muziek met plotseling
heftige opvlammingen en zelfverget^n
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertenliën per regel 22'/> cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
weer verzonken in droomerijen. De pi
aniste weet uitermate te bekoren door
haar nobelen aanslag, die haar spel
een zeldzame warmte geeft.
Het Andante van deze compositie
lijkt een droevig verhaal, waaraan al
len deel hebben, elk het vertolkend
naar de gesteldheid van eigen per
soonlijkheid. Dan verheft het zich
hartstochtelijk tot het weer als een
droom, een mijmering, vervloeit.
Het Scherzo is iets van verfijnde
gratie, elfengetrippel, afgewisseld door
prachtig vervlochten elegische melo
dieën der strijkers, een voorname con-
trapuntiek, waardoor de coloratuur
der pianopartij bruist.
Ook het Allegro is geestig en fijn, ge
passioneerd en fel soms met zijn wee
moedige verstillingen en plotselinge
opvlammingen van rhythme.
In Dvorak gaf het ensemble zonder
twijfel het beste wat bet te geven had
en het gaf dit op unieke wijze.
Na de pauze genoten we Kwartet
Op. 74 in Es-dur van Beethoven.
Dit prachtige oeuvre valt in 1810 en
staat aan het eind van Beethoven's
middelperiode, terwijl het naar den
diepzinnigen inhoud reeds een over
gang vormt naar den lateren Beet
hoven.
Het is een machtig werk in Es-dur
en alles wat Beethoven in deze toon
aard schreef is uitdrukking van ver
hevenheid: men derike aan de Eroïca
en het Es-dur-concert.
Een weemoedige Adagio-satz leidt
het werk in. Maar na eenige maten is
het, of de droefgeestige overpeinzing
met een krachtig „Halt" wordt be
dwongen. Een paar malen herhaalt
zich dit, maar de melodie wordt wat
lichter van tint en uit het laatste,
ook minder forsche sluitings-accoord,
ontwikkelt zich het Allegro. Weldra
hoort men van de 1ste viool over eeni
ge maten een zacht dominant-septime
accoord. De andere instrumenten plaat
sen daar pizzicati harpachtige figu
ren tegen, waardoor dit werk is be
kend geworden onder den naam „Har-
fen-quartet".
Zeldzaam mooi is ook het Adagio,
waarin aan het begin de 1ste violist
prachtig verdiept spel geeft in de
breed uitgezongen melodie. Maar wel
dra is het grandioze wisselspel weer
in vollen gang.
Dit is muziek, zoo rijk van gehalte,
zoo grootsch van allure, zoo diep van
sentiment als men zelden vindt. En
ze wordt gespeeld zoo heerlijk van
toonkwaliteit, zoo diep-doorleefd als
men het wenschen kan, hetzij het con-
trapuntisch weefsel in al zijn adel
schittert, hetzij de unisono-partijen ge
tuigen van edele kracht. Met brillan-
ten glans wordt de rhythmische orgie
van het Presto-prestissimo voorgedra
gen en eindelijk bij het Allegro ver
staan de spelers het, ons te demon-
streeren, hoe Beethoven's ziel zich
wist uit te zingen in variaties. Daar
is een verbluffende weelde van rhyth-
misch-melodische vondsten, in dit slot
Het is of een toovenaar hier het een
voudige lied-thema heeft aangeraakt
en herschapen in een stralend wonder
van klankgeflonker in sidderende
rhythmen.
De gehoorzaal was niet geheel be
zet. Maar de aanwezigen hebben door
geestdriftig applaus en herhaaldelij
ke terugroepingen blijk gegeven, hoe
hoog zij het spel van het Triester
Kwartet waardeerden.
Moge het nog meermalen Leiden be
zoeken.
REM. BUREAU VOOR BEROEPS
KEUZE.
Zaterdag plaatsten wij het adres
van den Chr. Besturenbond, waarin
den Raad in overweging gegeven
wordt, over te gaan tot het ins te;! en
van een Gemeentelijk Bureau voor Be
roepskeuze. Over doel, werkwijze en
beheer van een dergelijk bureau wordt
in de memorie van toelichting het
volgende gezegd:
„Het werk van een Bureau voor Be
roepskeuze is te splitsen in dria dee-
len:
a. hot geven van inlichtingen ten op
zichte van de verschillende beroepen
in algemeen maatschappelijken zin.
zoo b.v. de kosten en duur der oplei
ding en op welke wijze men tot 't ba-
roep kan worden toegelaten;
b. liet geven van inlichtingen om
trent de arbeidsmarkt, alzoo de econo
mische voorlichting;
c. de eigenlijke beroepskeuze.
Wat sub a en b betreft, dit behoeft
niet veel toelichting.
Het Bureau zal zich voor de richtige
vervulling van die taak op allerlei
wijzen inlichtingen moeten verschaf
fen en die systematisch hebben te
rangschikken en te ordenen. Zal dit
al administratief werk en vooral wat
sub b betreft, tot een voortdurende
voeling met de maatschappelijk-soci-
ale toestanden noodzaken, kennis van
de psycho-techniek heeft men niet noo
dig.
Voor het werk van sub c is gebruik
making van de mogelijkheden welkf
de jongste wetenschap der psycho
techniek biedt, noodzakelijk.
Deze eigenlijke beroepskeuze vergt
van de daarmede belaste personen een
groote hoeveelheid energie, arbeid en
geduld voor het verkrijgen en verza
melen van gegevens, waarover men
bij het kiezen van een beroep (c.q. bij
het raadgeven) moet beschikken. Voor
al hierom, omdat vele gegevens alleen
langs experimenteelen weg kunnen
worden verkregen, en eerst, wanneer
zij voldoende geijkt zijn, als normen
mogen worden gebruikt.
Een goed werkertd bureau zal zich
in verbinding dienen te stellen met
industrie en handel voor de psycholo
gische analyse, zoowel van de techni
sche als administratieve beroepen, ter
wijl met de inrichtingen van onder
wijs eveneens conract kan worden ver
kregen, teneinde een betrouwbare me
thode samen te stellen tot onderzoek
van de geschiktheid van leerlingen
van middelbaar en hooger onderwijs.
Het administratieve werk aan een
dergelijk bureau verbonden moet niet
gering geschat worden. Wij vermee-
nen, dat de directe .leiding van het bu
reau moet worden opgedragen aan 'n
academisch gevormd persoon, wiens
studie zich in dié richting heeft be
wogen. Anders ontstaat ret gevaar, dat
een zoodanige leider een voldoend cor
rectief mist in zijn adviezen, welke
dan alleen of hoofdzakelijk zijn geba
seerd op menschenkerinis of intuïtie.
Behalve vorenvermelde splitsing,
sub a, b en e kan men nog een ande
re splitsing daarvan onderscheiden
n.l. het advisecren, het contact zoeken
en houden met de school, het plaat
sen van werkkrachten en nazorg.
Het plaatsen van werkkrachten is
hierbij opgenomen, hoewel het niet
een integreerend bestanddeel van het
werk vormt, Het is meer een prac-
tisch idee, teneinde het bureau meer
aantrekkelijk voor het publiek te ma
ken, dat het liefst tastbare resultaten
ziet. Evenwel is dit eigenlijk het werk
van de Arbeidsbeurs.
Opgemerkt zij nog, dat niet persé
van elk advies inzake beroepskeuze
een psycho-technisch laboratorium
onderzoek dient plaats te vinden.
Wij hadden gemeend, dat van onze
zijde een dergelijk bureau, hetwelk
dan een bepaalde kleur zou krijger-,
zoii kunnen worden opgericht.
De kosten van een dergelijk bureau,
hoe eenvoudig opgezet, zouden toch
betrekkelijk hoog zijn en slechts ecu
kleinen kring van menschen omvat
ten. Voor een plaats als Leiden ach
ten -zij daarom het oprichten van meer
dere bureaux economisch niet te ver
dedigen, niet alleen vanwege de kos
ten. maar ook, omdat bij vele bu
reaux het werk dubbel geschiedt. Bij
een centrale instelling wordt zulks
voorkom tn.
Wij mogen daarom de volgende denk
beelden in overweging geven, uitgaan
de van de wenschelijheid van de op
richting van een Bureau voor Beroeps
keuzevo* rlichting, onder een weten
schappelijk gevormden directeur.
De plaatsing van werkkrachten wor
de overgelaten aan de arbeidsbeurs,
welke daartoe in nauw contact diene
te staan met het Bureau voor Beroeps
keuze voorlichting. Nagegaan dienen
te worden, in hoeverre onderbrenging
bij den daarvoor meest in aanmerking
komenden dienst, een zoo zuinig mo
gelijken opzet zal bewerkstelligen. Mo
gelijk, dat de kosten dan dezelfde zijn
als de som van eventueele subsidie
aan de verschillende particuliere bu
reaux te verleenen.
Voor het geven van advies, inzake
beroepskeuze en werkwijze van het
bureau zou een gemeentelijke commis
sie worden ingesteld, ^mengesteld
uit een gelijk aantal leden van neutra
le, Roomsch Katholieke, Protestantsch
Christelijke en van Socialstische zijde.
Deze leden kunnen op voordracht van
Je organisaties van verschillende rich
ting door B. en W. worden benoemd
en vormen te samen de groote com
missie voor gezamenlijke besprekin
gen. De vier deelen der groote com
missie kunnen zich dan weer zelfstan
dig constitueeren met voorzitter en
secretaris voor het geven van advie
zen.
OVERTREDING DER DRANKWET.
Reeds eenigen tijd was het de poli
tie te Leiden bekend, dat in een kof
fiehuis aan den Stationsweg alhier,
dat door personen uit de minder ge
goede klasse der burgerij pleegt te
worden bezocht, nogal om flinke be
dragen kaart werd gespeeld. Nu is bij
de Drankwet het spelen om geld in
koffiehuizen e.d. verboden. De moei
lijkheid zit echter hierin, dat het' voor
de politie zeer moeilijk is deze over
treding te constateeren, indien het
geld, waarom gespeeld wordt, niet op
tafel ligt of in bijzijn der politie uit
betaald wordt..
Zaterdagavond is de politie er ech
ter in geslaagd, in voormeld koffie
huis eenige bezoekers op heeterdaad
;e betrappen, terwijl zij aan het kaart
spelen waren, waarbij het eveneens,
althans wanneer men de financieele
draagkracht der bezoekers in aanmer
king neemt, om flinke bedragen ging.
Een bedrag van veertig gulden, dat op
tafel lag, werd in beslag genomen.
Tegen de kaartspelers en tegen den
kastelein werd proces-verbaal opge
maakt.
NIEUW ISRAELIETISCH WEESHUIS
Gisteravond is een algemeene ver
gadering gehouden van de afd. Am
sterdam van het Isr. Wees- en Door
gangshuis.' alhier gevestigd.
Na een inleidend woord van Prof. J.
L. Palache, heeft de heer L. Levisson,
namens regenten een historisch over
zicht gegeven van het beslaande Leid
sche weeshuis. Daarbij zette hij uit
een, dat het hem niet mogelijk is, de
Wees- en Doorgangshuizen van Lei
den en Utrecht te combineeren.
Na een geanimeerde gedachtenwisse
ling werd daarop besloten het besluit
van bestuurderen te bekrachtigen tot
het bouwen van een nieuw weeshuis
in Leiden, hetwelk aan een 60-tal kin
deren plaats zal kunnen bieden. Het
tegenwoordige weeshuis bevat slechts
plaats voor 30 kinderen,
Besloten werd voorts propaganda te
voeren om het beuoodigde bedrag,
zijnde 100.000 binnen den kortst mo
gelijken tijd hijeen te kunnen brengen.
PLAATSELIJKE SCHOOLCOMMISSIE
Wij hebben j.l. Vrijdag een verkeerd
bericht geplaatst, inzake de benoe
ming van een lid der Plaatselijke
Schoolcommissie, dat wij herstellen
moeten.
Door den heer T. S. Goslinga is ont
slag genomen als lid der Plaatselijke
Schoolcommissie, waarvan hij tevens
voorzitter was,
Nu vermeldde het bericht, dat in
de plaats van den heer G. als voor
zitter was benoemd de heer A. B, Mul
der alhier. Dit was onjuist.
De heer Mulder zal door B. en W.
als no. 1 worden voorgedragen om den
heer G. als lid der Plaatselijke School
commissie te vervangen.
De Raad moet deze benoeming' doen
Of de heer Mulder, als opvolger van
den heer Goslinga in de Plaatselijke
Schoolcommissie, tevens de uitverko
rene .tot voorzitter zal zijn. moet; nog
worden afgewacht.
In elk geval zou het een gelukkige
keuze zijn.
EEN WERK VAN DEN HEER
A. J. DEKKER.
Ir. A. G. von Baumhauer schrijft in
het Handelsblad:
De bemaling van den Dorpspolder
te Waardenburg bij Geldermalsen
bleek gebrekkig te zijn, zoodat de
vraag was gerezen op welke wijze
hierin verbetering kon worden ge
bracht.
Electrische bemaling was uitge
sloten, in verband met de hooge ka-
belkosten. Motorbemaling zou even
eens een groote uitgave bezorgen. De
windmolen zelf was in zeer goede
conditie, doch had hetzelfde gebrek
als zijn soortgenooten, dat het schep
rad te zwaar loopt voor zwakken
wind. De kracht namelijk noodig om
een scheprad te drijven is bij lang
zaam loopen van den molen vrijwel
even, groot als bij hard draaien.
Om aan dit bezwaar tegemoet te
komen had al eenige jaren geleden
de molenmaker A. J. Dekker uit Lei
den als antwoord op een prijsvraag
van de vereenlging „De Hcllandsche
Molen" een plan uitgewerkt, waarbij
het mogelijk was, dat de molen ook
bij zwakken wind voldoende snel
loopt om den wind goed te benutten.
In plaats van één enkel scheprad
waren in het ontwerp voorzien drie
centrifugaalpompen, welke elk afzon
derlijk of tezamen konden worden
ingekoppeld, zoodat de pompen den
molen belasten overeenkomstig de
windsterkte.
Het bestuur van bovenfrenoemden
polder heeft vertrouwen gesteld in
den voortvarenden heer Dekker. Er is
heel wat aan den molen veranderd,
maar nu is ook èen fraai resultaat be
reikt.
Dit bleek toen verleden Zaterdag
de molen werd bezichtigd door de
Technische Commissie van de Ver-
eeniging „de Hollandsche Molen".
Uit het oorspronkelijk ontwerp is
een elegante oplossing ontwikkeld,
waartoe de fabrikant der pompen (Ne
ring Bögel) en de leveranciers der
kogellagers (S. K. F.) het hunne heb
ben. bijgedragen.
COALITIE IN DE LUCHT.
In de (R. K.) Leidsche Courant,
waarin Ajo brieven van een Stede
lander schrijft, troffen wij in den
brief van j.l. Zaterdag onderstaande
aardig gevonden opmerkingen aan:
Vorige week Zaterdag heb ik me
hier zitten verkneuteren.
Daar zong zoowaar de heer Schok-
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Ernstige brand te Wormerveer.
Te Rotterdam is een valsche manter
gearresteerd.
Buitenland
Conflict tusschen Bratianu en Prins
Nicolaas van Roemenië.
Nieuwe partijgroepeering in Polen.
Italië en de Tandzjerkwestie.
Spoorwegramp in Zuid-Italië.
king lustig mee in het achtbare koor
bijeengekomen om den Christelijken
zender te Huizen te openen.
De heer Schokking, wien de minis-
tersportefeille uit de handen werd
genomen door het antipapistisch
drijven zijner partijgenooten en wiens
huis in de Leidsche Pieterskerkkoor-
steeg een Roomsche instelling werd!
De coalitie herleeft! dacht ik.
Ten Binnenhove mogmen haar
nog niet kunnen vinden, in het lucht
ruim bleek zij onmisbaar, wilden wij
niet door de neutrale golven over
spoeld worden.
Die neutrale golven zijn van een
cameleontische soort. Op aarde zijn
zij wel eens „Christelijk boven ge
loofsverdeeldheid'' genoemd, in de
lucht zijn ze „nationaal welke beide
betitelingen echter lood om oud ijzer
zijn. 't Komt altijd hierop neer, Jat
zij gaarne voor „Mexicaanschen
hond" spelen om de Christelijke gol
ven in de war te sturen.
Maar ook nu zit 't hun niet glad.
We zijn er in de lucht vlug bij ge
weest om onze rechten te veroveren,
ondanks al het gefluit der „neutra
len" die bliezen van kwaadheid toen
zij vo(g)tigheid gevoelden.
De heer Schokking zal dit ook wel
gehoord hebben en 't is te hopen, dat
zijn volgelingen zoowel in de lucht
als op de aarde zullen leeren inzien,
waarin de ware kracht van het Chris
telijk volksdeel gelegen is.
't Was bereids aangenaam, de ver
schillende Huizer redevoeringen te
beluisteren, want de grondtoon van
alle was deze: moge deze zender
strekken tot heil des volks, dat slechts
door toepassing der Christelijke be
ginselen in de juiste richting kan
worden gestuurd.
BEZOEK VAN MINISTER LAMBOOY
Do Minister van Oorlog en van Ma
rine a. i., de heer Lambooy, heeft he
denmorgen vergezeld van zijn adju
dant, Luitenant ter zee le kl. Vreede,
en dei? kapitein van den Gen. Staf
Van Weel, een bezoek gebracht aan
de Rijksinrichting tot verificatie van
zeeinstrumenten aan de Varken
markt alhier.
Zooals men weet, geschiedt in deze
inrichting het onderhoud en de re
paratie van de bij de Marine in ge
bruik zijnde instrumenten.
De Minister, die werd rondgeleid
door het Hoofd van deze inrichting,
de ingenieur-adviseur-verificateur M.
C. F. J. Cosijn heeft met groote be
langstelling alles wat met de taak de
zer inrichting verband houdt bezich
tigd. In 't bijzonder liet de Minister
zich op de hoogte stellen omtrent in
strumenten, die betrekking hebben
'op de vuurleiding, welke aan boord
gebruikt worden om de trefkans van
den vijand op grooten afstand, ter
wijl de schepen zich snel voortbewe
gen, zoo groot mogelijk te maken.
De Minister, die te half 10 arriveer
de is om kwart voor 12 weer vertrok
ken.
DE TRAM OP DE BLAUWPOORTS-
BRUG.
Naar aanleiding van ons bericht
betreffende de tram o de Blauw-
poortsbrug, vernemen wij, dat hier
hetzelfde systeem zal worden toege
past dat thans in gebruik is bij de
Lammenbrug en daar uitstekend
voldoet.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ
VEUR.
De begrafenis van den spoorweg
arbeider Nasveld, die bij het spoor
wegongeluk bij Veur om het leven is
gekomen, en welke begrafenis heden
te Voorschoten zou plaats hebben, i9
tot morgenmiddag uitgesteld, aange
zien de Justitie te 's-Gravenhage het
lijk nog niet had vrijgegeven.
Door de politie is aangehouden
h. B. alhier, voor het ondergaan van
7 weken gevangenisstraf en 20 dagen
hechtenis, die hij nog te goed had.
Ten nadeele van N. v. d. P. op
den Nieuwen Rijn i9 Zaterdag, waar
schijnlijk door inbraak, een geldkist-