CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8»'* JAARGANG
MAANDAG 24 OCTOBER 1927
NUMMER 2264
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
lm Leiden en buiten Leiden
waar agenten geveatigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden AjPtlA' Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Y Een taaie misvatting.
De Leidsche medewerker van het
Haagsehe Volk wijdt nog eens een
korte beschouwing aan de nu einde
lijk verkregen medewerking voor de
stichting van een Gereformeerde
school in het Kooikwartier.
„De christelijke schoolverenigingen
zoo zegt hij hebben blijkbaar een
groote macht, grooter dan de raad.
Het beslissingsrecht van den raad is
een fiktie geworden.
Het is dezen sociaal-democratischen
medewerker nog maar niet duidelijk
geworden dat de schoolvereniging op
zeer goede bouwtechnische gronden
niet kon toestemmen in verbouw van
de Lusthoflaanschool. Evenmin
en dat was van nog ernstiger aard
zijn bezwaar, op paedagogische gron
den rustewd, kon laten varen tegen
het maken van een dubbele school.
Gelukkig dat het nu gevallen Ko
ninklijk besluit voor de zooveelste
keer bevestigt dat deze interne on-
derwijs-aangelegenheden niet ter be
oordeeling van den Gemeenteraad
staan, maar van het Schoolbestuur.
Het duurt wel lang voordat deze
bekende grondslag van onze onder
wijswet verstaan wordt.
V Huwelijksadvertenties.
In vele vrijzinnige dagbladen treft
men schier dagelijks z.g.n. huwelijks
advertenties aan. Verschillende bu
reaux bieden daartoe hun bemidde
ling aan.
Gelukkig komt dit kwaad in onze
kringen nog niet veel voor. Zonder te
willen beweren dat een uitzonderings
geval ondenkbaar is, mogen wij wel
zeggen dat deze wijze van het zoe
ken van een echtgenoote afkeuring
verdient.
De inhoud van vele advertenties is
er dan ook om te bewijzen dat wij
niet dien kant opmoeten.
De vijf volgende advertenties kwa
men in één Duitsche courant voor:
1. Een jong, zelfstandig koopman
zoekt kennis met een jonge, elegante
dame bij voorkeur gescheiden
met eigen woning. Offertes onder let
ter
2. Een slanke, donkerblonde vrouw,
apart, elegant, gezond en frisch, mu
zikaal, met vast inkomen en een kost
bare, complete huisinrichting, begeert
een huwelijk uit neiging met een
breed-aangelegd, gerijpten man. Een
auto heeft de voorkeur. Aanbiedingen
onder.
3. Jong meisje van 24 jaar, brunet
te, aangename verschijning, de tiran
nie harer ouders moe, verlangt een
gelukkig huwelijk met een vroolijken.
zelfstandigen man, die den dans en
schouwburg liefheeft. Brieven letter..
4. Een man, gescheiden, twee kin
deren, 5 en 3 jaar, zoekt een vrouw
met vermogen, leeftijd van onderge
schikt belang, maar beschaafde, ge
zellige prater. Geen fijne. Letter A. G.
bureau
5. Beschaafd man, religieus, wiens
vrouw krankzinnig is, zoekt een
zachte, vermogende vrouw, die lak
heeft aan burgerlijke of kerkelijke
wetten, maar een eenzaam leven blij
moedig wil maken. Brieven
Dr. Gunning, deze 5 advertenties in
Pniël overnemend, schrijft naar aan
leiding daarvan nog het volgende
„De lijst zou voor vermeerdering
vatbaar zijri. Maar spreekt het niet
boekdeelen en schreit het niet ten
hemel, dat men in één enkel blad
v Ij f van zulke afgrijselijke en walge
lijke annoncen aantreffen kan
Wij kunnen ons hierbij volkomen
aansluiten. Al komen in Nederland-
sclie bladen nog zelden advertenties
vorr met zoo uitgesproken anti-chrls-
telijke strekking, wij gaan in die rich
ting. In alle geval wordt hierin be
luisterd een toon van verzet tegen de
goddelijke scheppingsorde in huwelijk
en gezin.
STADSNIEUWS.
PROF. A. H. COMPTON TE LEIDEN.
Bezoek aan 't Cryogeen Laboratorium
De Amerikaansche hoogleeraar,
prof. dr. A. H. Compton, heeft dezer
dagen een bezoek aan onze stad ge
bracht, waar hij het Cryogeen Labo
ratorium heeft bezichtigd.
Prof. Compton is zeer bekend ge
worden door zijn proeven betreffende
de Röntgenstralen. Hij toonde aan dat
deze stralen in staat zijn electronen
die zich in de stoffen bevinden, welke
zij doordringen, een belangrijke snel
heid te geven, waarbij een gedeelte v.
hun energie op deze electronen over
gaat. Dit verschijnsel, naar hem het
Compton-effect genoemd, beeft zeer
sterk de belangstelling van weten
schappelijke kringen gewekt, omdat
in de verklaring ervan de Röntgen
stralen worden voorgesteld als deel
tjes, die tegen de electronen zouden
botsen. Door dit aan te nemen, gaat
men terug naar de theorie van New
ton omtrent het wezen van het
licht. Deze nam namelijk aan, dat de
lichtstralen moesten worden opgevat
als zich snel bewegende deeltjes.
Reeds zeer lang was deze theorie ver
laten en had zij plaats gemaakt voor
de zoogenaamde undulatorische theo
rie van Huygens, waarin het licht, en
later ook de Röntgenstralen, werden
opgevat als golven.
Na zijn verblijf alhier is prof. Comp
ton naar Brussel vertrokken ter bij
woning van het Solvay-Congres, waar
hij een uiteenzetting van zijn onder
zoekingen zal geven.
VER. TOT BEV. DER BOUWKUNST.
Donderdagavond zal, in de 212e
vergadering der Vereeniging tot Be
vordering der Bouwkunst te Leiden,
de heer J. A. Christiaanse een lezing
met lichtbeelden houden over: „De
Dolomiten, Venetië en het Ortlerge-
bied".
HET SPOORWEGONGELUK BIJ DE
VINK.
Naar aanleiding van berichten, als
zou de Haagsehe rechtbank overgaan
tot vervolging van de schuldigen aan
het spoorwegongeluk bij de Vink op
8 September van het vorig jaar, kun
nen wij mededeelen, dat naar aanlei
ding van het door de commissie van
deskundigen uitgebrachte rapport de
officier van Justitie een nadere vor
dering heeft gedaan bij den rechter
commissaris, en dat op grond hiervan
het onderzoek in deze zaak wordt
voortgezet, maar dat nog absoluut,
niet vaststaat, dat het onderzoek zoo
danig© gevolgen zal hebben, dat de
zaak op de terechtzitting der recht
bank in behandeling zal komen.
OOSTENRÏJKSCHE TENTOONSTEL
LING IN DE LAKENHAL.
De aan de Leidsche tentoonstelling
in November a.s. toegevoegde afdee-
iing voor Oostenrijksche architectuur
belooft een goed beeld te geven van
de Oostenrijksche bouwkunst in den
iaatsten tijd. Er zullen ongeveer 150
teekeningen en foto's tentoongesteld
worden van 21 architecten, waaronder
de bekendste Weener Bouwmeesters
en enkele architect uit Salzburg en
Linz.
FOTO-TENTOONSTELLING DER
LEIDSCHE AMATEUR-FOTO-
GRAFENVEREEN.
Een verzoek om medewerking.
De Leidsche Amateur-Fotografen-
Vereeniging organiseert ter gelegen
heid van haar vijf-jarig bestaan op 24
Nov. a.s. een tentoonstelling der fo
to's, die ingezonden zullen worden als
antwoord op den door haar uitge
schreven wedstrijd „Mooi Leiden".
Deze tentoonstelling wordt van 24
28 November gehouden in de boven
zalen van „Amicitia" en belooft zeer
belangwekkend te worden. Want be
halve een afdeeling „Kunstfotografie",
waarvoor enkele bekende werkers
door het. Bestuur voor vrije inzending
zijn uitgenoodigd, zal ook een rubriek
„Fotografie in vroeger dagen" op de
expositie aanwezig zijn. In verband
met dit laatste doet de tentoonstel
lingscommissie een beroep op de me
dewerking der Leidsche ingezetenen.
Het ligt n.l. in de bedoeling een
aantal foto's te exposeeren die be
trekking hebben op Oud-Leiden, waar
door het mogelijk zal zijn een denk
beeld te krijgen, hoe Leiden voor de
groote veranderingen der laatste ja-
rer. er uit heeft gezien. Ongetwijfeld
zullen vele lezers nog in het bezit zijn
van oude foto's en deze voor dit doel
tijdelijk, willen afstaan. Ook originee-
le foto's van den Leidschen fotograaf
Kiek, die zijn naam aan het meest
populaire woord voor foto gaf, mogen
in deze rubriek niet ontbreken.
Daarnaast hoopt de tentoonstel
lingscommissie ook de beschikking
te krijgen over echte Daguerreotypen.
Hieronder verstaat men de alleroud
ste foto's, meestal portretten, die men
verkreeg volgens liet procédé van
Daguerre (1839). Daar het fotogra
fisch beeld niet op papier, maar op
een gepolijste zilverlaag werd vastge
legd, zijn de Daguerreotypen gemak
kelijk herkenbaar aan hun spiegelend
oppervlak.
Mej. I. M. Herfst, Breestraat 57. zal
gaarne inzendingen van foto's Oud-
Leiden, Kieken of Daguerreotypen.
inwachten vóór 5 November.as Voor
zorgzame behandeling wordt inge
staan.
Mogen, velen aan deze oproep ge
hoor geven en zoo aan het welslagen
der tentoonstelling bijdragen.
ORGELBESPELING.
De verleden week wegens ziekte
van den heer Kruithof uitgestelde or
gelbespeling zal a.s. Woensdag plaats
hebben in de Geref. Kerk Oude Vest.
ZITTING NIJVERHEIDS
CONSULENT.
De Kamer van Koophandel vestigt
nogmaals de aandacht der Midden
standers op de Dinsdag 25 October a.s.
van 25 uur n.m. te houden zitting
van den Nijverheidsconsulent.
Een der lokalen van het gebouw
der Kamer van Koophandel, Stations
weg 43, is voor deze zitting ter be
schikking van den Nijverheidsconsu
lent gesteld.
WAARSCHUWING.
De Commissaris van Politie te Til
burg brengt ter kennis van belang
hebbenden, dat Johannes Hendrikus
Hofstede, vroeger wonende Hoeksche-
straat No. 15 te Tilburg, tegen wiens
praktijken onlangs in de dagbladen
werd gewaarschuwd, thans woont te
Tilburg Twer'nerstraat No. 20.
Hofstede schijnt het in den Iaatsten
tijd gemut te hebben on kloosters en
gestichten.
RECTIFICATIE.
In ons blad van Zaterdag plaatsten
we de namen van degenen die zitting
hebben in de commissie voor het bij
eenbrengen van gelden voor de uit
breiding van de V'. U. Daarbij is abu
sievelijk vergeten de heer S. Boorsma,
terwijl ook in een der namen een fout
is ingeslopen. C. de Jong moet n.l. zijn
G. de Jong Ezn.
Het plaat^élijk studentengezel-
scha-p-Roterodanmir, een sub-vereeni-
ging van het Leidsch Studentencorps,
uit Rotterdammers bestaande, heeft
Zaterdag zijn 55-jarig bestaan her
dacht, Dit 11de lustrum is op feeste
lijke wijze gevierd. Na een noenmaal
in de sociëteit Minerva maakten de
leden een rijtoer naar enkele omlig
gende gemeenten. Vervolgens was er
een feestmaaltijd in de sociëteit Mi
nerva en tot besluit een kroegjool.
De 21-jarige J. A. W. heeft op
zijn werkplaats in de Schoolsteeg zich
verrekt, zoodat hij naar het St. Elisa-
Lethsgasthuis moest gebracht wor
den. Waarschijnlijk is een spier ge
scheurd.
De 51-jarige G. B. liep Zaterdag
middag in de Haarlemmerstraat op
de tramrails, in diepe gedachten
verzonken, toen de tram van de
R.T.M. naderde. Door krachtig rem
men van den bestuurder werd een
ongeluk voorkomen. B. kwam te val
len, doch bezeerde zich niet.
In de De Genestetstraat was het
rijwiel van A. C., die het een gehee-
len nacht voor zijn deur had laten
staan, den volgenden morgen verdwe
nen.
De 17-jarigt J. M. is in de
Morschstraat door een onbekend ge
bleven man mishandeld. Hij werd in
d© winkelruit bij Mej. F. geduwd, ten
gevolge waarvan deze ruit vernield
w erd.
Wegens mishandeling, vernie
ling en huicvredebreuk is procesver
baal opgemaakt tegen P. H. en (zoo
als hij zich noemde) J. Nooitthuis.
Later bleek den laatste echter wel
thuis te zijn en van H. te heeten.
Een juffrouw had in een logement
van laatstgenoemde, die wat te diep
in het glaasje gekeken had, met een
ham een klap gekregen.
Aangehouden is J. M. F. V. al
hier,, die nog 4 maanden gevangenis
straf moest ondergaan.
In de Stedelijke Werkinrichcting
zijn de vorig week opgenomen 199
volwassen personen en 6 kinderen,
toiaal 205 personen.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd: W. P. v. Dam,
jmM 28 j. en J. L. v. d. Laan, jd., 24 j.
W. H. Taffijn, jm., 27 j. en C. D. W.
v. Ammers, jd., 26 j. I. J. Sloos, jm.,
27 j. en E. v. d. Baan, ju., 21 j. W.
J. Pasman, jm., 22 j. en J. Pardon,
jd„ 21 j. A. J. J. Naber, jm., j.
en E. R. Becker, jd., 22 j. P. Ver-
kley, gesch., 43 j. en M. Turenhout,
jd., 54 j. A. Verlind, jm., 23 j. en
K. Ket, jd.. 24 j. W. v. d. Vos, jm.,
21 j. en W. v. Kooten, jd., 20 j. J. J.
1\ Singeling, jm., 29 j. en II. C. Schou
ten, jd., 23 j. W. v. d. Steen, jm., 22
l en C. Crarna, jd., 20 j. H. Schrij-
*.er, jm. en C. C. M. Kriek. jd. J
Cambier, jm., 29 j. en J. H. Binnen
dijk, jd., 23 j. J. Verweys, jm., 25 j.
en H. Burgerhout, jd., 25 j. P. J.
Koole, jm.. 23 j. en. J. Sloots, jd., 20
j H. C. Montanus, jm., 28 j. en E.
J. de Graaff, jd., 26 j. P. v. Stralen,
jm., 32 j. en A. M. E. Lohmann, jd. 28 j.
Gehuwd: H. W. Nas, jm. en M.
v. d. Kaay, jd. H. B. Krcdr- jm. en
M. v. Dam., jd. J. B. i.r ti. en
M. C. M. v. Bruggen, jd. >ach,
jm. en F. E. Bey, jd. C. 1 huy-
zen, jm. en M. Klaverweyd. jd.
P. E. J. Prins, jm. en M. Devilee, jd.
J. Olivier, jm. en W. A. Kramp,
jd. A. Jesse, jm. en J. v. Enkel, jd.
J. Rodenburg, jm. en C. Crispijn,
jd J. J. Laman. jm. en S. H. Kuy-
verihoven, jd. A. Lepelaar, jm. en
S. E. M. Crama, jd. M. A. Devilee,
jm. en J. M. Delmeer, j 1. N. Hoo-
geveen, jm. en J. v. Steenwijk, jd
BINNENLAND.
HULDIGING WETH. TER HAAR.
In den kring van een groot aantal
geestverwanten en vrienden is Zater
dagmiddag in het Amstelhotel te Am
sterdam, de heer Jan ter Haar Jr. ge
huldigd. ter gelegenheid van zijn zil
veren jubileum als raadslid.
Daar waren oud-minister Dr. J. Th
de Visser, Dr. C. J. K. van Aalst, het
lid van Ged. Staten, de heer J. N. Hen-
drix, en vele leden van de Staten, o.m.
de heeren A. Asscher en Dr. M. de
Hartogh, de wethouders Th. M. Kete
laar en Von Frijtag Drabbe en ver
scheidene raadsleden, Mr. Th. Stuart,
de hoofdcommissaris de heer A. J.
Marcusse en vele bedrijfsdirecteuren,
zooals de heeren Ir. Snijders, Dr. Lu-
lofs en Ir. Tjaden, bestuursleden van
de Amst. IJsclub en vele bekende Am
sterdammers.
Eerste spreker was Dr. J. Th. de Vis
ser, die schetste de groote toewijding
waarmede de heer Ter Haar de belan
gen van maatschappij, staat. gods
dienst en Kerk gediend heeft. Gij zijr,
zoo zeide spr., in uw eigen zaken een
man van groote energie en kracht
geweest en toen gij deze aan uw kin
deren hadt overgegeven, hebt gij de
zelfde toewijding aan den dag gelegd
op maatschappelijk gebied, jegens
staat en gemeente. Deze toewijding
werd in uw eigen kring zoozeer naar
waarde geschat, dat gij zonder tegen
spraak de eerste op de lijst werd ge
plaatst en gekozen.
Spr. vestigde ook de aandacht op
de beginselvastheid van den heer Ter
Haar. Welke stroomingen des tij «Is er
ook w aren, welke geestesrichtingen op
sociaal of politiek gebied., gij zijt de
zelfde gebleven. In dien zin waart gij
een echt Chr. Historisch man, die het
beginsel steeds zuiver heeft gehouden
Maar de hartelijke toewijding wordt in
de schaduw gesteld door uw grootste
deugd; uw trouw.
Spr. herinnerde aan de jaren, dat
hij predikant te Amsterdam was en
de heer Ter Haar ouderling was, be
wijzende een echte Ter Haar te zijn,
om te besluiten met een „lang leve
onze trotiwe vriend, Jan ter Haar".
Amsterdam als koopstad.
De heer Mr. H. Verkouteren sprak
namens de Chr. Hist. Unie te Amster
dam. er op wijzende, dat het bestuur
van 'n stad, als Amsterdam, de tering
naar de nering moet zetten. Een goe
de politiek is niet denkbaar zonder
goede financiën. Amsterdam moet blij
ven de groote koopstad. Wie kan dat
beter begrijpen dan een koopman.
Spr. overhandigde den heer Ter
Haar een album met handteekeningeu
en pen teekeningen van werken onder
het wethouderschap van dezen tot
stand gekomen.
De heer A. R. Ophorst sprak namens
den naasten kring in den raad een
woord van gelukwensrh, de hoop uit
sprekende. dat de jubilaris nog jaren
met kracht, lust en toewijding de stad
zou dienen.
In die 25 jaar is veel veranderd, de
oorlogsjaren tellen in uw bestuurs
functie dubbel. Vier burgemeesters
hebt gij meegemaakt, maar een ding
is hetzelfde gebleven: de heer Ter
Haar.
Het conservatisme siert u, maar gij
hadt toch een open oog voor nieuwe
denkbeelden.
Als wethouder van P. W. hebt gij
gezorgd voor verbeterde straten; nu
hebt gij de bedrijven.
Mogen wij ook hiervan de vruchten
plukken.
Medaille aangeboden.
De heer Ch. van den Velden bood
namens de Vereeniging „Amsterdam-
sche Belangen" een medaile aan.
Hierna dankte de heer Ter Haar. Hij
herinnerde er aan, hoe hij in 1901 met
S. de Vries voor VIII gekozen werd.
In 1905 werd hij als raadslid geko
zen. Drie maanden was hij geen raads
lid. om daarna door II, het district
Ier oude Bijltjes, afgevaardigd te
worden, en later yoor VI, (de grach-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Adyertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad, 40 cents
Belangrijkste nieuws in dil Nummer.
Binnenland.
De Postduif heden naar Eender Ab
bas.
Ontploffing te Zaandam.
Een afslnitdam bij de werken in do
Zuid-Willemsvaart doorgebroken.
Buitenland.
De scheidsrech'rlijke uitspraak in
het Duitsche bruinkoolconflict bin
dend. verklaard
Trotzki houdt te Petrograd een re
de tegen Stalin.
Lloyd George over de Ecropeesche
politiek.
Zal Tsjang Tso Lin tot keizer ge
kroond worden?
ten). Spr. dacht terug aan de dagL*n
van l-Jeeinskerk, den beginsel-vasten
Fabius, aan Van Nierop, Hendrix en
Schut. Sedert is er heel wat verande
ring in den Raad gekomen, maar al
is de schijn soms tegen spr., hij geloof
de toch nog heel veel vrienden te
hebben. Als spr. de balans opmaakt,
dan was er veel zoet, maar ook veel
zuur. Maar het doet hem genoegen
te voelen gedragen te worden door de
vriendschap van velen. Moge het Am
sterdam in de naaste toekomst goed
gaan. (toejuichingen).
Velen drukten daarop den heer Ter
Haar de hand. Er waren nog bloemen
gezonden namens oud-officieren van
het 2e Bataljon der voormalige Schut
terij.
GESCHENK VAN DEN EX-KEIZER
AAN DOORN.
De Ex-Keizer heelt het plan opgevat
voor de gemeente Doorn, als bewijs
van erkentelijkheid voor de hem ver
leende gastvrijheid een rosarium ie
doen aanleggen in het hem toebehoo-
rende deel van de laan, dat aan het
ijskelderbosch grenst.
Met de uitvoering van dit plan is
reeds een aanvang gemaakt.
Tot den rozentuin, waarin talrijke
banken zullen worden geplaatst, zul
len hoofdzakelijk de inwoners van
Doorn en de logeergasten toegang heb
ben.
De ex-keizer hoopt met dit plan het
zijne bij te dragen tot de bevordering
\uu het vreemdelingenbezoek aan
Doorn.
DE BESTRIJDING VAN
HUURDRIJVING TE AMSTERDAM.
Na twee zitingen heeft de gemeen
teraad van Amsterdam dezer dagen
het prae-advies van B. en W. op het
voorstel-De Miranda aangenomen.
Dit voorstel bedoeld de huurders te
beschermen tegen onredelijke liuurop-
dr ij ving.
Daarvoor zal aan den Gemeentelij
ken Woningdienst een bureau inge
richt worden, waar dergelijke huur
ders met raad en daad zullen worden
ter zijde gestaan.
Bij abnormale huurverhooging zal
door dit bureau met de woningver
huurders onderhandeld worden. In bij
zondere gevallen zullen dergelijke
huurders de voorkeur hebben voor de
beschikbare gemeentewoningen in *n
voor den huurder bereikbare prijs.
lil den loop van het debat deelde
ile wethouder mede. dat hij niet ge
looft aan een algemeene buitengewo
ne huuropdrijving, want er zijn bij
hem eenige verzoeken van woning
bouwvereenigingen ingekomen om
huurverlaging.
Deze verzoeken zijn doorgezonden
aan de regeering.
RIJVAARDIGHEIDSBEWIJZEN.
Het is gebleken, dat het dc::fr «lagen
gepubliceerde Kon. Besluit, inzake
de benoeming van Rijksdesk undigen
en plaatsvervangend Rijksdeskundigen
aan wie bevoegdheid is verleend toi
de afgifte van Rijvaardigheidsbewij
zen volgens artikel 15 van de nieuwe
Motor- en Rijwielwet, aanleiding tot
veel misverstand geeft.
Immers men zal zich herinneren,
dat de minister van Waterstaat be
voegdheid heeft verleend aan een dooi
de vier groote verkeersbonden, n.l A.
N. W. B., K. N. A. C.. K. N. M. V. en
B. B. N. ingesteld bureau voor rij-
vaardigheidsproevcn te doen afnemen
en rijvaardigheidsbewijzen uit le rei
ken.
De meening heeft thans bij velen
post gevat, dat met ingang van 1 No
vember a.s. bedoeld bureau, dat te s
Gravenhage gevestigd is, en onder lei
ding staat van den heer J. G. van Tu
renhout, oud secretaris-penningmees
ter van de K. N. M. V., zou worden
opgeheven, en dus van dien datum af
de rijproeven alleen door de Rijksdes-
