CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. 8«<* JAARGANG ZATERDAG 22 OCTOBER 1927 NUMMER 2263 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. f 2.50 Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling - van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents EERSTE BLAD. Medearbeiders Gods. Onlangs is een religieus socialis tisch congres gehouden te Amster dam. De groep Sociaal-democraten, die zich schaart onder de leiding van de Sociaal-democratische predikanten van der Heide, Bakker e.a. kwam daar samen. Uiteraard heeft dat congres een breede bespreking gevonden in de pers Ook de Liberale pers wijdde daar aan aandacht. Met name in de Nieu we Rotterdamsche Courant, was het niemand minder dan de bekende prof. Eigeman, die in een tweetal artikelen de houding van dit congres aanviel. Ook in het orgaan van den Vrijheids bond „De Vrijheid" van 12 October, kwam onder den titel Onbewuste zelfverheffing of welbewuste profetie" een aanval voor. Tegenover laatstgenoemden aanval van „De Vrijheid" heeft Ds. A. van der Heide in Het Volk van 18 October een verweer gegeven dat ons noopt, daaraan een enkel woord te wijden. „De Vrijheid" had bezwaar tegen de stelling van het religieus socialistisch congres, dat zij meenden iets van den wil van God te kennen. Met name te gen de bewering dat de socialistische beweging een religieuse beweging zou zijn, een beweging, zooals zij zeiden, ,,in Gods scheppingsplan". Dit Liberale orgaan vereenzelvigde dit beweren met de leerstellingen van Antirevolutionairen en Roomsch-Ka- tholieken. Ds. van der Heide toont in de eerste plaats aan dat deze stelling van het religieus socialisme niet bedoeld te zijn, zooals hij het noemt, het verwe zenlijkt Koninkrijk Gods. Er zal span ning blijven tusschen ideaal en wer kelijkheid, tusschen hetgeen is en het geen moest zijn, tusschen het betrek kelijke en het volstrekte. Wie dit aan vaardt, zegt hij, kan idealist genoemd worden, maar hem mag niet de naam van fantast of utopist worden gegeven. Tot zoover ging de discussie langs ons heen. Het verschil tusschen den Vrijheidsbonder die de religie tot een zaak der binnenkamer maakt en van den religieuzen socialist, die zijn re ligie de wereld indraagt, kan ons niet onberoerd laten, maar raakt toch niet de grondslagen van ons leven. Maar. zegt Ds. van der Heide, het is natuurlijk, d'at de religieuze mensch zich gevoelt als medewerker Gods. Menschen, zegt hij, hebben hier Gods werk te doen. Is het zoo dwaas, vraagt hij, dat men meent iets van den in houd van het goddelijk willen te ver staan? De waarheid, goedheid en de schoonheid, waarvan de mensch telkens den inhoud beterder en zuiverder tracht te benaderen, zijn als norm, ab soluut gedacht, Gods wil. Deze nor men doordenkende, wordt de mensch steeds meer zich bewust iets van Gods wil te verstaan. Hier hebben wij den zuiver panthe- istischen vorm der religie van Ds. v. d. Heide. Al voortgaande komt de mensch tot steeds betere kennis; waar heid, goedheid, schoonheid leert hij kennen en verstaat zoo iets van Gods wil. Niet een iets dat slechts genade is en ons van God alleen toekomt, neen, de mensch dringt steeds dieper door en leert 200 Gods wil verstaan. Zoo voortredeneerende, maakt de religieuze socialist de socialistische ar beidersbeweging als een zelfopenba ring van de eeuwige idee, de voort gaande schepping Gods. Zoo wordt de arbeidersbeweging in diepste wezen een religieuze beweging. Hier hebben wij de zuivere stof-ver- goding. Hier geen dienen van den Schepper door het schepsel, maar een vermaterialiseeren van het wezen Gods in het geschapene. De evolutie zal dan voortgaan en zoo zal de soci- listische gedachte een phase, de eind- phase zijn. Dan kan ook Ds. van der Heide een verbond sliuten met Klee- rekoper, die in hetzelfde Volk-num mer, vlak onder het artikel van Ds. van der Heide, het heeft over geloofs- genooten en daarin ten slotte het be kende spreekwoord: boter aan de galg smeren, omvormt in: Margarine aan het Kruis smeren. Grove spot kan dan met religieus gevoel samengaan, om dat beide de socialistische idee dienen en deze idee immers een schakel is in het Godsplan naar pantheistisch den ken. Het is een conceptie opgebouwd, naar eigen verklaring, door redelijke kennis en religieuse interpretatie van de werkelijkheid, maar dan een wer kelijkheid slechts van menschelijk ver nuft en vinding. Daartegenover belijden wij nog steeds gaarne de eenzijdigheid van Gods verbond. Eenzijdig was het werk verbond. Eenzijdig het verbond met Noach. Eenzijdig Gods genadever- bond. Het is alleen God, die handelend optreedt en die den mensch verwaar digt, door Hem, als tweede partij op te treden. Zoo is ook onze taak in dit leven een taak pns door God opgelegd. Een taak die bezwarende en ophouwend* beteekenis heeft. Daarin komen wij met de religieus socialisten overeen, maar dan krachtens innerlijke intentie uit God, door God £n tot God. Niets van onszelf. Zoo alleen zijn wij medearbeiders Gods. V De vaccinatie. De heer J. C. \t'irtz te Oegstgeest, schrijft ons het volgende: In het nummer van Woensdagavond van u\v blad las ik met gedeeltelike in stemming uw stukje „Het voornaamste element". Alleen op de volgende uitdruk king stuitte ik: „Wij wezen er gisteren reeds op, ons be zwaar gaat niet tegen de vaccinatie als zoodanig. Ook wij erkennen dankbaar, dat God ons daarin heeft gegeven een middel dat de vroegere pokken-epide mieën gelukkig heeft doen verdwijnen." Zou u zo vriendelik willen zijn het be wijs te leveren fvoor de stelling, dat in derdaad door de vaccinatie de vroegere pokken epidemieën verdwenen zijn? Ik weet, dat ik iets heel moeiliks van u vraag, want tot heden is dit bewijs door niemand geleverd. Wel kan men aanto nen, dat n a de invoering der vaccinatie de pokken-epidemieën verminderd zijn; maar dat bewijst niets, "t Is nu al heel veel jaren geleden, dat ik voor het eerst een banaan gegeten heb en toen ben ik 's avonds ziek geworden. Dat was na het eten van een banaan, maar was het ook door het eten van die vrucht? Dat ge looft u niet en ik ook niet. 't Is weer de geschiedenis van het „post hoc" en „prop ter hoc". En nu is het wel gemakkelik om te zeggen: post hoc, ergo propter hoc, d.w z. „Daarna, derhalve daarom", maar zo iets verwacht ik van u niet. Door Gods goedheid hebben we in ons land gelukkig in lange tijd geen cholera-epidemie ge had en de pest-epidemies liggen, Gode zij dank, nog langer achter ons. En dat zon der vaccinatie. Waaraan is dit toe te schrijven? Mijns inziens aan het feit, dat we dè Mozaisehe wetgeving beter in prak tijk brengen, n.l. de afzondering van ieder, die aangetast is door een besmette- like ziekte. Enkele jaren geleden werd in Rotterdam een poklijder ontdekt en on geveer in dezelfde tijd ook in Groningen. Beiden werden onmiddellik afgezonderd en allen, die met hen in aanraking ge weest waren, kwamen in observatie. Het is toen gelukkig bij die twee gebleven en niemand is door hen besmet. Daarbij moeten de verbeterde hygiënische toe standen ook in het geding gebracht wor den. 'k Heb zelf in 1870 in Rotterdam de vreeslike pokken-epidemie meegemaakt-. En weet u, waar toen de haarden van besmetting waren? In de stegen tussen Oostvest en Achterklooster, die nu ge lukkig verdwenen zijn. Daar woonden de mensen in krotten, waar nooit een zon nestraaltje kon doordringen, daar vond inen in één pand soms twaalf gezinnen. Mocht u mij willen wijzen op de lan den, waar men de vaccine niet zo trouw toepast als bij ons, wil u dan ook nauw keurig vermelden, hoe daar de hygiëni sche toestanden zijn, want dat is de be langrijkste factor. Er is over het punt in kwestie al heel wat oude litteratuur, die echter niet ver ouderd is. Ik noem u b.v. de volgende bronnen: Vaccine en Vaccinedwang door Mr. L. W. C. Keuchenius. Vaccine-vereering, door Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lomhan. Vaccinedwang door J. H. de Waal Male- fijt. Essai historique sur 1' origine et la propagation du dogme de la vaccine, par H. D. Dudgeon. Uittreksel uit het eind rapport der Engelsche commissie van onderzoek inzake de Vaccine, door de Anti-Vaccinebond, enz. enz» En nu, geachte Redaktie, als u dit arti kel niet beantwoordt, vind ik het ook heel goed; ik ben met de enkele plaat sing tevreden, umdat dan uw lezers wel zullen begrijpen, dat er aan het vaccine- vraagstuk nog een andere kant is, waar van men zich wel eens al te gemakkelik afmaakt. Wij willen den heer Wirtz nog gaarne kort antwoorden. Dat naast de vaccinatie de hygiëne een middel is geweest tot wering van epide mieën geven wij gaarne toe. Niet toegeven mogen wij, dat vaccinatie niet voorbehoedend werkt.. Wij meenen, dat in alle aangehaalde werken dat ook niet beweerd wordt. Integendeel een voor behoedmiddel wordt het door allen ge noemd. 't Gaat. in de literatuur dan ook over het absolute in die voorbehoe ding. Dat is het niet. NVt hier maar elders, hebben wij uit ervaring voorbeelden gezien waar inder daad vaccinatie naar menschelijke bere kening. het raiddel was, dat de ziekte voorkwam. Niet tegen de vaccinatie, maar wel te gen den dwang, dat is ons persoonlijk standpunt en van dat standpunt heeft de heer W. ons niet bekeerd. Intusschen zullen wij den staf niet breken over de Antirevolutionaire broe ders. die meenen tegen de vaccinatie als zoodanig te moeten ageeren. De geschiedenis heeft groote mannen genoeg gelevérd die in dezen niet gelijk dachten. STADSNIEUWS. VRIJE UNIVERSITEIT. In de circulaire, die eerstdaags aan de voorstanders van de Vrije Universiteit zal worden aangeboden, staat: „Met onze Vrije Universiteit, dit staat vast, moeten wij vooruit". De oorzaak dat wij voor deze zaak Uwe aandacht vragen, ligt in het feit, dat naar den eisch der wet, in het jaar 1930 een vierde faculteit aan haar moet zijn toe gevoegd. Het ligt in de bedoeling een faculteit in de Wis- en natuurkunde te openen, doch daarvoor is geld, veel geld noodig. Een commissie van vooraanstaande personen in den lande, heeft zich bereid verklaard, gelden voor dat doel bijeen te verzamelen, doch deze heeft daarvoor de hulp van plaatselijke commissies noo dig. Te dien einde is deze week een commis sie te Leiden geconstitueerd bestaande uit de heeren: Ds. H. Thomas, voorzitter; F. Eiker bout, secretaris; J. M. de Koning, pen ningmeester; H. G. Aldershoff, G. Bake- ma. G. J. v. d. Berg. IT. J. Blommendaal, P. Boot Jr.. Ds. \V. Bouwman. Mr. P. E. Briët, S. Gaasterland, T. S. Goslinga, J. B. H. Grotenhuis. D. Huinink, J. Över- duin, Dr. P. Jasperse, C. de Jong, Mr. A. Karstens, Mr. P. G. Knibbe, H. D. M. Knol, Ds. ,H. J. Kouwenhoven, P. Mazurel, D. Meijer, C. Mulder, D. Nieu- wenhuis, C J. v. Reenen, J. W. Reijne- veld, F. de Rooy, Mr. F. H. v. d. Tas, C. H. v. Ulden, J. H. Wattez, P. van Weeren. Bovenstaande commissie hoopt nog voor het einde van deze maajid met haar plannen gereed te komen en vertrouwt dat zij bij U niet tevergeefs zal aanklop pen, doch dat in ruime mate, giften voor dit doel zullen binnen komen. APOLOGETISCHE LEZINGEN. De Kerkeraad der Ned. Herv. Gem. alhier besloot, ook in dezen winter enkele apologetische lezingen te hou den. TENTOONSTELLING LEIDSCHE RADIO- VEREENIGING. In aansluiting op ons vorig bericht, kunnen we thans mededeelen, dat op de te houden tentoonstelling van bovenge noemde vereeniging, welke een onderaf- deeling is van de N.V.V.R. (Nederland- sche Ver. voor Radiotelegraphie) op 4, 5 en 6 Nov. a..s. in Oud-Hortuszicht de grootste attractie zal bestaan in een rei-ks van demonstraties te houden door den heer Wirix, met toestellen voor beeld- en schriftoverbrenging. Naar we met zeker heid meenen te kunnen mededeelen, zul len deze demonstraties voor de eerste maal in ons land werkelijk draadloos, dus niet langs lijngeleidingen, plaat3 hebben. Voorwaar een schitterende prestatie voor de Leidsche Radio-vereeniging, wel ke uitsluitend uit amateurs bestaat. Tevens komen op deze tentoonstelling toestellen welke geheel op wisselstroom werken, eveneens van A tot Z amateurs wei k. Interessante experimenten zullen wor den gehouden met ontvangers, alsmede zenders op de Ultra korte golf. Kruisge- sprekken langs draadloozen weg zullen door de bezoekers gemakkelijk zijn te volgen Als we hierbij tevens vermelden, dat het informatie- en adviesbureau, de meet- en schakeltafel, radio-lectuur enz. gratis ter beschikking staan voor heeren Radio- liefhebbers, leden of geen leden van de vereeniging, meenen we wel te mogen veronderstellen dat deze tentoonstelling zich in het brandpunt van de belang stelling van het publiek van Leiden en omstreken mag zien geplaatst. POST UIT INDIë. Naar wij vernemen, wordt de post uit Indië, die vandaag te Marseille aankomt hedenavond te ongeveer 9 uur hier verwacht. Voor zoover de stukken niet meer besteld worden kunnen deze aan het Postkantoor af gehaald worden. BEGRAFENIS DOKTER L. MULDER. Onder enorme belangstelling had hedenmorgen te 12 uur op de begraaf plaats aan de Groenesteeg de teraar debestelling plaats van wijlen den heer Dokter Mulder, in leven arts bier ter stede. Onder de talrijke aanwezigen merk ten we op predikanten en notabelen van de Ned. Herv. Kerk en colleges van verschillende andere kerkgenoot schappen, bijna alle collega's van den overledene, vertegenwoordigers van ziekenfondsen, o.a. van het zieken fonds „Boerhaave". waarvan de over ledene voorzitter was en vele andere autoriteiten. De baar was geheel bedekt met de bloemstukken en kransen. Aan de geopende groeve werd het woord gevoerd door Ds. M. J. Punselie, Ned. Herv. predikant, die begon met te zeggen, dat, als hij aan deze groe ve het woord voerde, dit was om den stillen man, met het heldere den- kershoofd te danken namens alle pa tiënten, omdat de overledene nooit iemand is geweest, die de standen aanzag; maar altijd en voor iedereen klaar stond om te helpen. Het is echter niet in den geest van den over ledene, om veel over hemzelf te spre ken. maar veeleer te wijzen op den Heiland, aan Wien hij zelf zoo veel te danken had. Spr. heeft zich in de laat ste dagen ingedacht, wat 't moet zijn voor den medicus om het einde te voelen naderen en vast te kunnen stel len waar het aan hapert. Toch, als spr. hem bezocht, heeft hij zich ver wonderd over zijn rust en kalmte. En als de overledene een antwoord zou kunnen geven op de vraag, vanwaar dat kwam, dan zou hij stellig geant woord hebben: „Ik heb de lichtende gestalte van den Heiland gezien in het leven". Alles wat hij gewerkt heeft op aarde zal niet vlekkeloos zijn. Zijn werken volgen hem na. Er komt uit dit graf een stem. die zegt: „Het is vrede". Spr. hoopt, dat er van dit ster ven een sprake zal uitgaan, dat men hierdoor den kloppenden Jezus zal hooren, dat Dr. Muider nagestaard zal worden als iemand, die thans de heerlijkheid geniet en dat bij allen het verlangen zal ontwaken om hem daar te volgen. Hierna sprak de heer Los uit Rot terdam, zwager van den overledene, diep geroerd, een woord van dank, mede namens zijn echtgenoote, voor alles, wat Dr. Mulder in zijn leven voor hem had gedaan. Nadat bloemen gestrooid waren op de kist, dankte een broeder van den overledene namens de familie voor de eer aan den overledene bewezen. Hoezeer Dr. Mulder is geliefd ge weest bleek niet alleen uit de groote belangstelling, maar tevens uit de diepe ontroering, die zich van velen had meester gemaakt en uit de wijze, waarop zeer velen, arm en rijk ng.der kwamen om een bloem te werpen in de groeve der vertering. Dr. Mulder, de'Veelgeliefde, zijn li chaam ruste in vrede tot den jong- sten dag. EXAMEN APOTHEKERSASSISTENTEN. Opgeroepen 4 candidaten. Geslaagd de dames A. M. A. van Mierlo (geboren te Delft) en J. M. Bottelier (geb. te Hof van Delft). RECTIFICATIE. In ons bericht van het doodelijk onge luk op den Leidschen weg in het num mer van gisteren is een kleine fout inge slopen. De auto die van het erf van den beer kwam afrijden was niet een melk- auto van de Gorto, maar een vrachtauto van den heer Jongeneelen uit Wasse naar. Gistermorgen omstreeks 10 uur is op den Haarlemmerweg een auto tusschen een vijftal schapen gereden. Twee ervan kwamen onder den auto, waarvan er een is gedood, ten nadeele van den eigenaar, den heer Ciera. Gistermiddag te een uur had op den hoek van de Steenschuur en de Langebrug een aanrijding plaats tus schen twee wielrijders. M. v. R. werd aangereden. Hij gaf geen signalen en reed links van den weg, wat komende van de Langebrug lêev gevaarlijk is Zijn fiets werd ernstig beschadigd. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Een militair vliegtuig verbrand. Luitenant Koppen vertrekt heden naar Allahabad. In een Nederlandsch schip zijn in Australië 54 Chineesche verstekelin gen ontdekt. Bnltenland Scheidsrechterlijke uitspraak in het Duitsche bruinkoolconflict Lord Cecil over de noodzaak van ontwapening. Weer een Litausche klacht tegen Polen bij den Volkenbond. BINNENLAND. HOFBERICHT. Met ingang van 1 November heeft H. M. de Koningin benoemd tot reken- plichtig secretaris der intendance van het Koninklijk Paleis en Domein Het Loo, den heer M. J. Schilperoord, ont vanger der Koninklijke Houtvesterij en. HET VORSTELIJK BEZOEK UIT KOREA. Prins en Prinses Ri Gin van Korea zullen tijdens hun verblijf in Den Haag in Hotel des Indes hun intrek nemen. DE STAATSBEGROOTING VOOR 1928. De Tweede Kamer zal op Dinsdag 8 November a.s. een aanvang maken met de openbare behandeling der Staatsbegrooting voor 1928. DE INENTING TEGEN POKKEN. Een wetsontwerp betreffende de vac cinatie-bepalingen heeft gisteren het departement van arbeid, handel en nijverheid verlaten. De voorzitter van den Gezondheids raad, heeft op verzoek van den minis ter van arbeid, handel en nijverheid een commissie ingesteld voor de we tenschappelijke bestudeering van de moeilijkheden, die zich in verband met de vaccinatie voordoen. Deze commissie zal heden haar werkzaamheden beginnen. VERLAGING VAN HET BRIEFPORT NAAR NED. INDIE. Met ingang van 1 Nov. a.s. wordt het port der brieven naar Ned. Indië bij verzending per zeepost verlaagd. Voor brieven van een gewicht van niet meer dan 20 gram is dan slechts de gewone binnenlandsche briefport van 7^ cent verschuldigd. De aandacht zij er op gevestigd, dat het port der brieven naar Ned. Indië per landmail ongewijzigd blijft, n.l 10 cent. DE VERKIEZINGEN TE VEENENDAAL. Verschillende personen uit Veenen- daal,, zijn volgens het Hbld. voor den rechter-commissaris te Arnhem geroe pen, om getuigenis af te leggen inza ke omkooperij bij de raadsverkiezing te Veenendaal door twee raadsleden, strafbaar gesteld bij art. 126 Wetboek van Strafrecht. SPOORWEGONGELUK BIJ RIJSWIJK. Wij vernemen, dat bij de commissie van onderzoek inzake het spoorweg ongeval bij Rijswijk het voornemen bestaat om de openbare verhooren te doen plaats hebben op 21 en zoo noo dig op 22 Nov. a.s. in het gebouw Di- ligentia te Den Haag. MINISTER BEELAER S' MEDEDEELINGEN AAN DE PERS. Blijkens het Voorloopig Verslag in zake de Staatsbegrooting 1928 voor Buitenlandsche Zaken verklaarden en kele leden te betreuren, dat de minis ter omtrent het behandelde ter jong ste Volkenbondsvergadering mededee lingen aan de pers gedaan beeft, voor dat zoodanige mededeelingen aan de Staten-Generaal waren verstrekt. Deze leden zouden het juister heb ben gevonden, indien de minister be gonnen ware, met zoo spoedig moge lijk 11a zijn terugkomst uit Genève aan de Staten-Generaal schriftelijke mededeelingen te verstrekken. Zij spraken het vertrouwen uit. dat in den vervolge in belangrijke zaken zulke mededeelingen het Parlement ten spoedigste zulen bereiken. Andere leden, die van de wensche- lijkheid van een spoedige voorlichting van de Staten-Generaal niet minder overtuigd waren, meenden, dat er in dit verband nochtans op te moeten

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1