Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN 8*<» JAARGANG WOENSDAG 12 OCTOBER 1927 NUMMER 2254 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. i 2.50 Per weekI 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Y Het schip schuurt den wal In de „Nederl." keurt de heer Van Rhijn het streven der actieve handels politiek af met een beroep op de gun stige uitvoercijfers van onze veeteelt en van onze zuivelproducten. Wij zul len daarop niet ingaan, omdat wij moeilijk kunnen beoordeelen of deze toenemende cijfers niet nog hooger zouden geweest zijn, indien ons niet zoo zware moeilijkheden in den weg varen gelegd. Onze veestapel groeit en onze zuivel-bereiding vermeerdert snel, ondanks den druk. Het voorbeeld van de sigaren en de schoenen lijkt ons ook minder ge lukkig, omdat de sigaren-consumptie in het eigen land door de belasting ge drukt wordt en daarvoor in de plaats een vergroote uitvoer is gekomen, ter wijl de schoenen-industrie nog steeds de hulp van het wetje gevoelt. Na er op gewezen te hebben, dat er verband bestaat tusschen invoer en uitvoer, constateert de Nederl dat bij belemmering van invoer ook de uit voer belemmerd wordt. „Maar zoo vraagt de Nederl. wordt de toestand niet onhoudbaar, als steeds meer landen om ons heen tarieven invoeren en wij niet? De vraag is al meer gesteld. Gelukkig keert ook hier de wal het schip. Een land, dat hooge invoerrechten heeft, verhoogt zijn kosten van het levens onderhoud en daarmede zijn loonen, produceert dus in het algemeen duur. Dit klemt te meer, omdat de kunst matige bescherming een industrie al heel gauw achterlijk doet zijn. Het land. dat geen noemenswaardige in voerrechten heeft, ziet zijn levens standaard gelijk blijven of dalen. Het kan dus tegenover het land, dat zich door tariefsmuren steeds duurder maakt, dikwijls goed concurreeren. Om een voorbeeld te nemen. Als Duitschland onze landbouwproducten weigert worden de kosten van het le vensonderhoud in Duitschland duur der, met als gevolg, verhooging van loonen en prijzen in de industrie. Daardoor kunnen wellicht Nederland- sche industrieele producten met voor deel op de Duitsche markt worden gebracht. Nu kan men zeggen: dan zal Duitschland ook die Nederland- sche producten wederom weren. Maar men gevoelt lat Duitschland zich op die maniet hoe langer hoe meer van het wereldverkeer afsluit, tot schade van zich zelf. Vandaar dai een actieve" handels politiek, welke in die richting drijft, zoo gevaarlijk is". 't Is hier weer de oude fout. Men stelt het voor alsof een tarief dat ons concurrentie-mogelijkheden schept ook noodzakelijk moet leiden tot ster ke protectie. Niets is minder waar. Evenmin als wij op den duur het stren ge vrijhandels-standpunt kunnen handhaven, evenmin zou het ge- wenscht zijn sterk protectionistisch op te treden. Al moge de wal het schip keeren, om bij de beeldspraak van de Nederl. te blijven, niettemin is ernstige averij te vreezen wanneer het schip den wal te stevk schuurt De schipper zal ver standig doen om zijn bodem daarte gen te wapeaer. en vooral niet te veel on het keervermogen van den wal te vertrouwen. Y Van Nederlander tot Belg. Een der schaduwzijden van het ontwerp van wet tot heffing van be lasting van Nederlanders in den vreemde is, dat het gevaar groot is, dat deze Nederlanders zich in het vreemde land /uilen laten naturali ses tn. Nu zou men de categorie van hen die voor hun genoegen in het buiten land vertoeven gevoeglijk niet al te zwaar kunnen wegen. Maar er is ook een groot aantal Nederlanders dat voor zaken in het buitenland verkeert. Hoe vele handelszaken hebben geen filialen in andere landen. Vele indus trieën hebben, door onze handelspo litiek daartoe genoodzaakt, fabrieken in het buitenland opgericht. Ai deze Nederlanders worden nu in de verleiding gebracht om zich dan maar in het vreemde land door natu ralisatie aan den fiscus te onttrekken. Dat dit gevaar niet denkbeeldig is bewijst het volgende bericht uit Ant werpen: „Uit het antwoord van het departe ment van justitie te Brussel op de vraag of er dit jaar meer naturalisa tie-aanvragen van Nederlanders zijn dan vorige jaren, te concludeeren, dat er geen Nederlanders zijn die om he la stingredenen Belg wensehen te wor den, is onjuist Ons is bekend wij hebben de be treffende stukken onder de oogen ge had dat verschillende zeer kapi Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse taalkrachtige Nederlanders o.w. er zijn die, hoewel in België wonend, nog altijd in ruime mate liefdadig werk in Nederland verrichten hun aan vragen definitief hebben ingediend, zoodat deze binnenkort voor de ka mer zullen komen. Alleen de gevallen, welke wij persoonlijk controleerden, beteekenen voor Nederland het verlies van een kolossaal kapitaal. En naast dezen, wier besluit niet meer te herroepen is, zijn er tal van andere, die gereed staan denzelfden stap te doen. Zij nemen alsnog een af wachtende houding aan in de hoop, dat het onzalige wetsontwerp zal wor den ingetrokken. Er bestaat dus wel degelijk gevaar voor Nederlandsche denaturalisatie. Dit te willen ontkennen is de oogen sluiten voor een der meest nadeelige kanten van het vraagstuk, waaraan juist om dit gevaar een snelle en rechtvaardige oplossing dient gege ven te worden". Hier hebben wij nu weer een geval van wisselwerking die aantoont dat wij met beleid onze plaats moeten kiezen. Een verstandige handelspolitiek om de industrie nijt over de grens te drij ven. Maar ook een matige belasting heffing om het onvermijdelijke bui tenslands zijn, niet tot vervreemding te doen verworden. STADSNIEUWS. PRINSES JULIANA. Het ligt in het voornemen van Prin ses Juliana, het invitatie-concert vair het studenten-muziekgezelschap Sem- pre Crescendo, dat begin December in de Stadsgehoorzaal zal worden ge houden en waarbij dan tevens de heer Koeberg ter gelegenheid van zijn 25-jarig directeurschap zal worden ge huldigd, bij te wonen. HAARLEMSCHE ORKEST-VEREEN. Er heeft eenige verandering plaats gehad in de H. O. Y,. De voornaam ste is wel, dat het ensemble thans onder leiding staat van Eduard van Beinum. De jonge dirigent, met een applausje verwelkomd, maakt een sympathieken indruk. Zijn optreden is rustig en be- heerscht en hij leidt het orkest met beschaafd en uiterlijk verzorgd ge baar. Innerlijk moet hij muzikaal zijn. Dit is althans onze eerste indruk na wat wij gisteravond hoorden. Voor de pauze hoorden we een Fransch programma en we meenen al dadelijk te mogen opmerken, dat Van Beinum zich sterk tot de Fransche muziek voelt aangetrokken. De avond werd ingeleid met de ouverture „Le Carnaval Romain'* van Hector Berlioz, een brillant orkest stuk, dat door het niet groote ensem ble con amore werd gespeeld. Het werk is schitterend van instrumenta tie. Berlioz verstaat de kunst en die kwam hem uitstekend te pas bij de symphonische verbeelding van een Carnavaloptocht telkens nieuwe stemmen op het juiste oogenblik te doen spreken en zoo de nadering van het feestgedruisch op suggestieve wij ze te schetsen, zoodat het ten slotte overweldigt. Van Beinum heeft met de middelen die hem ten dienste staan, een fris- sche vertolking van het werk gegeven. Vervolgens hoorden we „Pavane pouf une infante défunté" van Mauri ce Ravel. Tot goed verstand even het volgen de. Een pavane is oorspronkelijk een statige, oude reidans uit Italië, speci aal uit Padua paduana een volks dans in statig rhythme uitgevoerd. Later, in de 17de eeuw, is de pavana een genre der muzieklitteratuur ge worden. waarbij aan het eigenlijke dansen niet meer werd gedacht. Al leen het rhythme en het bijzonder me lodisch karakter blijven gehandhaafd. Dit verklaart ook, hoe Ravel een pa vane kon schrijven ter herinnering aan een gestorven kroonprinses. Men herinnert zich. dat een Spaansche kroonprinses den titel van Infante droeg. Na een -korte inleiding hooren we een waldhoornsolo. begeleid door lan ge, diepe accoorden en pizzicato's der contrabassen; dan volgt een ho bosolo, eindelijk de violen con sordine alles in gedragen rhythme. Er ligt een floers van droefheid over het geheele werk; maar welk een wisseling van stemming in die droefheid. Er is iets nocturne-achtigs in; fijne poëzie, een eigenaardige wisseling van fijne tinten en onverwachte klankverbindingen Ir; wezen is Ravel zeer modern en ge durfd in zijn harmonieën; maar zijn subtiele geest weet het gedurfde zoo gratieus te behandelen, dat het van zelfsprekend wordt. Het werk elscht een fijne behande ling en het wil ons toeschijnen, dat die aan Van Beinum wel is toever trouwd. Vooral de strijkers en hout blazers voldeden goed. Het koper had den we soms graag iets meer gesoig neerd gezien, Op dit werk volgde „Viviane" poè- me symphonique van Ernest Chaus- son. Chausson vormt om zoo te zeggen de brug tusschen César Franck en Debussy. Hij bezit de frischheid en te gelijk het meditatieve van den eer sten en van den laatsten de zucht naar klankverfijning en plastische uit drukkingskracht. De poëzie in klan ken van Chausson, welke ditmaal ten gehoore werd gebracht mag men rang schikken onder de gave van goede programmamuziek, die meer „Aus- druck der Empfindung als Tonmale- rei" is. Chausson heeft een episode uit de Arthur-rornans willen verklanken, waarbij Merlijn de toovenaar en Vi viane samen zijn in het woud van Braceliande. De voordracht van dit symphonisch gedicht kon door de kleurigheid en de rijke afwisseling van stemming, welke de dirigent er in wist te leggen, ten zeerste boeien. Na de pauze werd de Tweede Sym- phonie van Brahms gespeeld. Brahms, de zwaarwichtige Noord- Duitscher, vormt wel een tegenstel ling met de Franschen. Over het ge heel is hij in zijn symphonieën wei nig lyrisch Maar de Tweede, waar mede hijzelf bijzonder veel op had, vertoont toch wel sterk lyrische trek ken. Zij is in 1877 ontstaan en werd reeds in Februari 1878 enkele malen in Amsterdam en Den Haag onder groote geestdrift ten gehoor gebracht. Brahms was toen opgetogen over de waardeering, die hij in Holland vond. Er is inderdaad in deze symphonie iets, wat de Holfandsche volksaard aan moet spreken. Zij is rhythmisch heel sterk, geeft allerlei liedmotieven van den componist weer en getuigt minder gemoedelijk, wat minder van een breede; gemoedelijkheid. Men zou soms wenschen. dat Brahms wat zwaarwichtig was. In het eerste deel van het Allegro non troppo vindt' men het liedmotief van het bekende „Abendlied" van Brahms' „Guten Abend, Gut Nacht" verwerkt. Het is heel frisch. maar ein delijk komt men tot een punt, dat men geneigd is te zeggen: „Ziezoo, maak er nu maar een einde aan!" Maar neen, het schijnt of Brahms alle mogelijkheden voor de verwerking vari zijn motief onder oogen wil zien. En zijn artistiek geweten is niet gerust, alvorens hij al die mogelijkheden naar behooren heeft afgewogen en uit geplozen. Brahms praat net zoo lang tot hij niets meer te zeggen heeft. De bewerking van een motief is een oer- ernstige zaak, bijna een kwestie van wetenschappelijk belang. Dat was het voor Mozart en Beet hoven ook, maar wanneer bij hen het slotacc-oord klinkt, en dat is vooral 't geval bij Mozart, krijgt men den in druk, dat de componist nog heel wat bewaard heeft voor 'n latere gelegen heid.' Bij Brahms twijfelt men soms aan het vanzelfsprekende door zijn N. Duitsche hardnekkigheid en vasthou dendheid. Desniettemin is de Tweede Symphonie een grandioos werk, dat we gaarne nog eens van de Haarlem mers willen hooren. De gehoorzaal was flink bezet en liet het aan milde bijvalsbetuigingen niet ontbreken. Moge de H. O. V. dezen winter hier met stijgend succes werkzaam zijn. ROTAWSKY. Onder auspiciën der Militaire auto riteiten geven mevr. en de heer Ro- tawsky hun .vermaard viool- en piano recital, met reiscauserïe in de zaal der Morschkazerne voor infanterie en artillerie alhier, op Vrijdagavond acht uur precies. NAT. BOND VAN HANDELS- EN KANTOORBEDIENDEN „MERCURIUS". Door den Nat ionalen Bond van Han dels- en Kantoorbedienden „Mercu- rius" is aan den Raad onzer Gemeen te het volgende schrijven gericht: De behandeling der gemeentebe- grootihg 1928 geeft ons aanleiding de aandacht van Uw Edelachtbaar Col lege in te roepen voor het belang eener doelmatige regeling van de Arbeids bemiddeling. De handels- en kantoorbedienden moeten zeker in 't bijzonder deze gele genheid benutten. De openbare ar beidsbemiddeling toch, die zich gedu rende de laatste jaren in een niet on belangrijke ontwikkeling mag verheu- cen, vindt voor de eigenaardige be landen van den handel nog weinig of geen toepassing. Werkgevers, die met vrucht van de organen der openbare arbeidsbemiddeling gebruik maken voor het aanstellen van arbeiders, plegen bij het zoeken van een boek houder. correspondent of andere kan toorbedienden andere methoden toe te passen. Grootendeels is dit een ge volg van het feit, dat de arbeidsbeur zen op de belangen der hierbedoelde groep niet zijn ingericht. Slechts zeer enkele arbeidsbeurzen bezitten een speciale vakafdeeling voor handels- en kantoorbedienden, of hebben zich althans eenigermate op hun belangen ingesteld. Het gevolg hiervan is, dat de werk zoekende kantoorbedienden, wier aan tal de laatste jaren zeer aanzienlijk is, in de meeste plaatsen zoo goed als geen nut hebben van hun inschrijving- bij de arbeidsbeurs. Niet alleen blij ven zij, in weerwil van dit instituut, vrijwel verstoken van eenige aanwij zing omtrent den stand der arbeids markt in andere plaatsen, daar het in- terlocaal verkeer der openbare ar beidsbemiddeling nog geen andere methode kent, dan het uitwisselen van „overschotten". Ook omtrent de plaatselijke arbeidsmarkt levert dit overheidsinstituut helaas zoo goed v.ls geen aanwijzingen, waarmede belang hebbenden hun voordeel kunnen doen. Te meer moet dit betreurd worden, waar de voor uitkeering uit werkloo- zenkassen in aanmerking komende werkzoekenden verplicht zijn, zich bij de arbeidsbeurs te laten inschrij ven. Een uitermate stroef en voor be trokkenen tijdroovend en kostbaar proces van werkzoeken vloeit daaruit voort, terwijl een bemiddelingsinsti tuut, in overleg met de elders geves tigde vakafdeelingen werkend, daar aan ten zeerste tegemoet zou komen. Een zeer ernstig gevolg van den hier gesehetsten toestand is het ageeren van particuliere, op winstbejag inge richte particuliere plaatsingsbureaux. Het is helaas van te weinig bekendr heid, welke misstand in dit opzicht bestaat, een misstand, waarvan de werkzoekende handels- en kantoorbe dienden en soortelijke groepen de voornaamste slachtoffers zijn. Hooge, vaak maandelijks te betalen inschrijfgelden worden van hen, die hopeloos solliciteeren en door verlei delijke advertenties en circulaires be koord zijn, gevorderd. Het schaamte gevoel, dat. mere. zich daarvan heeft moeten bedienen, belet gewoonlijk een nadere bekendmaking van de practijken, die worden toegepast. Het feit, dat instellingen, met een vrijwel volledig gemis aan succes, soms ook werkend door toepassing- van fictieve aanstelling bij onderne mingen, die onmiddellijk aan het be middelingsinstituut zelf gelieerd zijn, vele jaren achtereen haar bedrijf kun nen voortzetten en den ondernemer een bestaan verzekeren, bewijst, dat zij regelmatig onder de beklagens waardige slachtoffers van de ongun stige tijdsomstandigheden nieuwe ob jecten vinden, die zich laten inschrij ven, om maar het verwijt te voorko men, dat zij iets hebben nagelaten, wat tot het herkrijgen van werkgele genheid zou kunnen leiden. Het gevaar is ook geenszins denk beeldig, dat het gerucht, ontstaan door de indiening van een vóóront- werp tot wettelijke regeling van de arbeidsbemiddeling, waarbij op de particuliere instellingen van winstbe jag, die bij het invoeren cler wet be staan, een uitstervingsstelsel zal wor den toegepast, het aanzijn heeft gege ven aan nieuwe instellingen op dit gebied. Enkele nieuwe namen onder de van ouds voorkomende particuliere bu reaux, welke zich juist in den laat sten tijd nog al doen gelden, wettigen dit vermoeden. Waarom de regeering, eenmaal er kennende, dat de particuliere arbeids bemiddeling uit winstbejag geen recht van bestaan heeft, niet onmiddellijk een verbod tot stand zou willen zien komen, is niet recht duidelijk. Intusschen blijven de hierbedoelde particuliere bureaux hv.ri sinister werk voortzetten en wordt hun dit vergemakkelijkt, door de omstandig heid, dat de openbare arbeidsbemid deling mist, niet alleen een gemakke lijk werkend interlocaal verband, maar bovenal een toerusting, die door haar deskundigheid het vertrouwen der beide groepen uit het bedrijfsle ven, die haar tusschenkomst zoeken, ervaart en waard is. Wij stellen er hoogen prijs op te doen uitkomen, dat wij geenszins een smaad willen werpen op de leiders der openbare arbeidsbemiddeling, wier toewijding, onder vaak moeilijke om standigheden, veeleer de grootste waardeering verdient. Wat hun ont breekt, dat is de medewerking a. van de bedrijfskundige ambtena ren, aan het hoofd eener doelmatig ingerichte vakafdeeling en b. van vertegenwoordigers uit de werkgevers- en werknemerskringen, die regelmatig in de gelegenheid wor den gesteld tot het geven van advies en het oefex en van toezicht. Het zij ons vergund, in dit opzicht met voldoening gewag te maken van de deugdelijke inrichting, ('er vakaf deeling voor handels- en kantoorbe dienden, verbonden aan de gemeente- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 221/, cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling - van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cebts Belaiigrijksie aaws in dii Numnier. Binnenland. Wijziging van de Rijwielbelasting- wei. Buitenland De verkeerssiaking te Berlijn is ge ëindigd Cosgrava is als minister-president van den Igrsjhsn Vr-js-aa» herkozen. I>e blijde gebeur reikis aan het Bel gische Hof. lijke arbeidsbeurs ie Amsterdam. Een voorbeeld, dat in veel kleinere, maar voor handel en nijverheid hoogst be langrijke plaatsen, minstens zoo doel matig zou kunnen nagevolgd worden, omdat een kleinere bezetting in staat zou zijn, met allicht nog grootere in tensiteit de belangen der wederzij 1- sche groepen uit het bedrijfsleven te behartigen. In de hoop, dat Uw Raad aanlei ding moge vinden, het groote belang eener doelmatige inrichting der ar beidsbemiddeling, ook voor de han dels- en kantoorbedienden ernstig le overwegen, mede om daardoor de eer lang te wachten wettelijke regeling een voorbereiden bodem te verschaf fen, bevelen wij het bovenstaande in Uwe warme belangstelling ten zeer ste aan. EXAMEN VOOR ARBEIDER- TELEGRAFIST BIJ DE SPOORWEGEN. Naar aanleiding van een bij de di rectie der Nederlandsche Spoorwegen ingediend verzoek om de leeftijds grens van 30 jaar voor beambten van den dienst van het vervoer, voor het examen voor arbeider-telegrafist te stellen op 35 jaar, ontving de Perso- neelraad de mededeeling, dat de leef tijdsgrens nader is vastgesteld op 32 jaar. Verder wenspht de directie niet te gaan. DE COLLEGES VAN Dr. WOLTJER. De colleges over capita selecta uit de natuurkunde, die verleden jaar door dr Woltjer gegeven zijn, zullen dit jaar gegeven worden door mevr. dr. G. L. de HaasLorentz, die ther modynamica zal behandelen. Het col lege zal beginnen Donderdag a.s. te kwart over één in de groote college zaal van het Natuurkundig Labora torium. VRIJZ. CHR. STUDENTEN. In het klein-auditorium der univer siteit heeft gisteravond ds. F. Kleyn voor de afdeeling Leiden van den Vrijz. Chr. Studentenbond gesproken over: het karakter cler vrijzinnigheid. De heer A. Noorman heeft het woord gevoerd over den V. C. S. B.' STAGNATIE IN DEN LOOP DER ELECTR1SCHE TREINEN. Gisteren is er weer een ernstige stagnatie in den treinenloop geweest, doordat hij Vogelenzang-Bennebroek trein 1039 door het defect worden van den motor niet verder kon. Men heeft den volgenden sneltrein laten stoppen, waarin de reizigers toen zijn overgestapt. De sneltrein heeft toen ook hier moeten stoppen. Een en ander veroorzaakte een ver traging in den treinenloop van een half uur. MIDDENSTANDSCENTRALE. Onder voorzitterschap van den heer C. Ivorteweg heeft gisteravond een ge combineerde vergadering plaats ge had van de besturen der plaatselijke middenstandsvereenigingen alhier. Medegedeeld werd, dat de drie afzon derlijke vereenigingen in hun leden vergaderingen besloten hadden toe te treden tot 'n Leidschen Middenstands centrale en dat de concept-statuten der centrale onveranderd waren goed gekeurd. Tot bestuursleden zijn aangewezen de dagelijksche besturen der drie toe getreden vereenigingen. Besloten werd de Koninklijke goed keuring op de statuten aan te vragen. OPENBARE LEESZAAL „REUVENS" Bij de Openbare Leeszaal en Biblio theek „Reuvens" zijn sedert de vorige opgaaf de volgende boeken aange kocht. H o u w i n k, Net., To Wassenaar. Crompton, R., Op en top Willi am. Engelkamp-Caesar, Nel., Doch wanneer het volmaakte zal gekomen zijn. F e i t h, J., De drijvende flesch. Galsworthy, J„ De zilveren le pel. i H o weS. E., Als de golven der zee. Wo rmser, C. W., Het graf op den Soembing.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1