Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8*<» JAARGANG
WOENSDAG 12 OCTOBER 1927
NUMMER 2254
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Y Het schip schuurt den wal
In de „Nederl." keurt de heer Van
Rhijn het streven der actieve handels
politiek af met een beroep op de gun
stige uitvoercijfers van onze veeteelt
en van onze zuivelproducten. Wij zul
len daarop niet ingaan, omdat wij
moeilijk kunnen beoordeelen of deze
toenemende cijfers niet nog hooger
zouden geweest zijn, indien ons niet
zoo zware moeilijkheden in den weg
varen gelegd. Onze veestapel groeit
en onze zuivel-bereiding vermeerdert
snel, ondanks den druk.
Het voorbeeld van de sigaren en
de schoenen lijkt ons ook minder ge
lukkig, omdat de sigaren-consumptie
in het eigen land door de belasting ge
drukt wordt en daarvoor in de plaats
een vergroote uitvoer is gekomen, ter
wijl de schoenen-industrie nog steeds
de hulp van het wetje gevoelt.
Na er op gewezen te hebben, dat er
verband bestaat tusschen invoer en
uitvoer, constateert de Nederl dat bij
belemmering van invoer ook de uit
voer belemmerd wordt.
„Maar zoo vraagt de Nederl.
wordt de toestand niet onhoudbaar,
als steeds meer landen om ons heen
tarieven invoeren en wij niet? De
vraag is al meer gesteld. Gelukkig
keert ook hier de wal het schip. Een
land, dat hooge invoerrechten heeft,
verhoogt zijn kosten van het levens
onderhoud en daarmede zijn loonen,
produceert dus in het algemeen duur.
Dit klemt te meer, omdat de kunst
matige bescherming een industrie al
heel gauw achterlijk doet zijn. Het
land. dat geen noemenswaardige in
voerrechten heeft, ziet zijn levens
standaard gelijk blijven of dalen. Het
kan dus tegenover het land, dat zich
door tariefsmuren steeds duurder
maakt, dikwijls goed concurreeren.
Om een voorbeeld te nemen. Als
Duitschland onze landbouwproducten
weigert worden de kosten van het le
vensonderhoud in Duitschland duur
der, met als gevolg, verhooging van
loonen en prijzen in de industrie.
Daardoor kunnen wellicht Nederland-
sche industrieele producten met voor
deel op de Duitsche markt worden
gebracht. Nu kan men zeggen: dan
zal Duitschland ook die Nederland-
sche producten wederom weren. Maar
men gevoelt lat Duitschland zich op
die maniet hoe langer hoe meer van
het wereldverkeer afsluit, tot schade
van zich zelf.
Vandaar dai een actieve" handels
politiek, welke in die richting drijft,
zoo gevaarlijk is".
't Is hier weer de oude fout. Men
stelt het voor alsof een tarief dat ons
concurrentie-mogelijkheden schept
ook noodzakelijk moet leiden tot ster
ke protectie. Niets is minder waar.
Evenmin als wij op den duur het stren
ge vrijhandels-standpunt kunnen
handhaven, evenmin zou het ge-
wenscht zijn sterk protectionistisch op
te treden.
Al moge de wal het schip keeren,
om bij de beeldspraak van de Nederl.
te blijven, niettemin is ernstige averij
te vreezen wanneer het schip den wal
te stevk schuurt De schipper zal ver
standig doen om zijn bodem daarte
gen te wapeaer. en vooral niet te veel
on het keervermogen van den wal te
vertrouwen.
Y Van Nederlander tot Belg.
Een der schaduwzijden van het
ontwerp van wet tot heffing van be
lasting van Nederlanders in den
vreemde is, dat het gevaar groot is,
dat deze Nederlanders zich in het
vreemde land /uilen laten naturali
ses tn.
Nu zou men de categorie van hen
die voor hun genoegen in het buiten
land vertoeven gevoeglijk niet al te
zwaar kunnen wegen. Maar er is ook
een groot aantal Nederlanders dat
voor zaken in het buitenland verkeert.
Hoe vele handelszaken hebben geen
filialen in andere landen. Vele indus
trieën hebben, door onze handelspo
litiek daartoe genoodzaakt, fabrieken
in het buitenland opgericht.
Ai deze Nederlanders worden nu in
de verleiding gebracht om zich dan
maar in het vreemde land door natu
ralisatie aan den fiscus te onttrekken.
Dat dit gevaar niet denkbeeldig is
bewijst het volgende bericht uit Ant
werpen:
„Uit het antwoord van het departe
ment van justitie te Brussel op de
vraag of er dit jaar meer naturalisa
tie-aanvragen van Nederlanders zijn
dan vorige jaren, te concludeeren, dat
er geen Nederlanders zijn die om he
la stingredenen Belg wensehen te wor
den, is onjuist
Ons is bekend wij hebben de be
treffende stukken onder de oogen ge
had dat verschillende zeer kapi
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
taalkrachtige Nederlanders o.w. er
zijn die, hoewel in België wonend, nog
altijd in ruime mate liefdadig werk
in Nederland verrichten hun aan
vragen definitief hebben ingediend,
zoodat deze binnenkort voor de ka
mer zullen komen. Alleen de gevallen,
welke wij persoonlijk controleerden,
beteekenen voor Nederland het verlies
van een kolossaal kapitaal.
En naast dezen, wier besluit niet
meer te herroepen is, zijn er tal van
andere, die gereed staan denzelfden
stap te doen. Zij nemen alsnog een af
wachtende houding aan in de hoop,
dat het onzalige wetsontwerp zal wor
den ingetrokken.
Er bestaat dus wel degelijk gevaar
voor Nederlandsche denaturalisatie.
Dit te willen ontkennen is de oogen
sluiten voor een der meest nadeelige
kanten van het vraagstuk, waaraan
juist om dit gevaar een snelle en
rechtvaardige oplossing dient gege
ven te worden".
Hier hebben wij nu weer een geval
van wisselwerking die aantoont dat
wij met beleid onze plaats moeten
kiezen.
Een verstandige handelspolitiek om
de industrie nijt over de grens te drij
ven. Maar ook een matige belasting
heffing om het onvermijdelijke bui
tenslands zijn, niet tot vervreemding
te doen verworden.
STADSNIEUWS.
PRINSES JULIANA.
Het ligt in het voornemen van Prin
ses Juliana, het invitatie-concert vair
het studenten-muziekgezelschap Sem-
pre Crescendo, dat begin December in
de Stadsgehoorzaal zal worden ge
houden en waarbij dan tevens de
heer Koeberg ter gelegenheid van zijn
25-jarig directeurschap zal worden ge
huldigd, bij te wonen.
HAARLEMSCHE ORKEST-VEREEN.
Er heeft eenige verandering plaats
gehad in de H. O. Y,. De voornaam
ste is wel, dat het ensemble thans
onder leiding staat van Eduard van
Beinum.
De jonge dirigent, met een applausje
verwelkomd, maakt een sympathieken
indruk. Zijn optreden is rustig en be-
heerscht en hij leidt het orkest met
beschaafd en uiterlijk verzorgd ge
baar. Innerlijk moet hij muzikaal zijn.
Dit is althans onze eerste indruk na
wat wij gisteravond hoorden.
Voor de pauze hoorden we een
Fransch programma en we meenen al
dadelijk te mogen opmerken, dat Van
Beinum zich sterk tot de Fransche
muziek voelt aangetrokken.
De avond werd ingeleid met de
ouverture „Le Carnaval Romain'* van
Hector Berlioz, een brillant orkest
stuk, dat door het niet groote ensem
ble con amore werd gespeeld. Het
werk is schitterend van instrumenta
tie. Berlioz verstaat de kunst en
die kwam hem uitstekend te pas bij
de symphonische verbeelding van een
Carnavaloptocht telkens nieuwe
stemmen op het juiste oogenblik te
doen spreken en zoo de nadering van
het feestgedruisch op suggestieve wij
ze te schetsen, zoodat het ten slotte
overweldigt.
Van Beinum heeft met de middelen
die hem ten dienste staan, een fris-
sche vertolking van het werk gegeven.
Vervolgens hoorden we „Pavane
pouf une infante défunté" van Mauri
ce Ravel.
Tot goed verstand even het volgen
de. Een pavane is oorspronkelijk een
statige, oude reidans uit Italië, speci
aal uit Padua paduana een volks
dans in statig rhythme uitgevoerd.
Later, in de 17de eeuw, is de pavana
een genre der muzieklitteratuur ge
worden. waarbij aan het eigenlijke
dansen niet meer werd gedacht. Al
leen het rhythme en het bijzonder me
lodisch karakter blijven gehandhaafd.
Dit verklaart ook, hoe Ravel een pa
vane kon schrijven ter herinnering
aan een gestorven kroonprinses. Men
herinnert zich. dat een Spaansche
kroonprinses den titel van Infante
droeg.
Na een -korte inleiding hooren we
een waldhoornsolo. begeleid door lan
ge, diepe accoorden en pizzicato's
der contrabassen; dan volgt een ho
bosolo, eindelijk de violen con sordine
alles in gedragen rhythme. Er ligt een
floers van droefheid over het geheele
werk; maar welk een wisseling van
stemming in die droefheid. Er is iets
nocturne-achtigs in; fijne poëzie, een
eigenaardige wisseling van fijne tinten
en onverwachte klankverbindingen Ir;
wezen is Ravel zeer modern en ge
durfd in zijn harmonieën; maar zijn
subtiele geest weet het gedurfde zoo
gratieus te behandelen, dat het van
zelfsprekend wordt.
Het werk elscht een fijne behande
ling en het wil ons toeschijnen, dat
die aan Van Beinum wel is toever
trouwd. Vooral de strijkers en hout
blazers voldeden goed. Het koper had
den we soms graag iets meer gesoig
neerd gezien,
Op dit werk volgde „Viviane" poè-
me symphonique van Ernest Chaus-
son.
Chausson vormt om zoo te zeggen
de brug tusschen César Franck en
Debussy. Hij bezit de frischheid en te
gelijk het meditatieve van den eer
sten en van den laatsten de zucht
naar klankverfijning en plastische uit
drukkingskracht. De poëzie in klan
ken van Chausson, welke ditmaal ten
gehoore werd gebracht mag men rang
schikken onder de gave van goede
programmamuziek, die meer „Aus-
druck der Empfindung als Tonmale-
rei" is.
Chausson heeft een episode uit de
Arthur-rornans willen verklanken,
waarbij Merlijn de toovenaar en Vi
viane samen zijn in het woud van
Braceliande. De voordracht van dit
symphonisch gedicht kon door de
kleurigheid en de rijke afwisseling
van stemming, welke de dirigent er in
wist te leggen, ten zeerste boeien.
Na de pauze werd de Tweede Sym-
phonie van Brahms gespeeld.
Brahms, de zwaarwichtige Noord-
Duitscher, vormt wel een tegenstel
ling met de Franschen. Over het ge
heel is hij in zijn symphonieën wei
nig lyrisch Maar de Tweede, waar
mede hijzelf bijzonder veel op had,
vertoont toch wel sterk lyrische trek
ken.
Zij is in 1877 ontstaan en werd reeds
in Februari 1878 enkele malen in
Amsterdam en Den Haag onder groote
geestdrift ten gehoor gebracht.
Brahms was toen opgetogen over de
waardeering, die hij in Holland vond.
Er is inderdaad in deze symphonie
iets, wat de Holfandsche volksaard
aan moet spreken. Zij is rhythmisch
heel sterk, geeft allerlei liedmotieven
van den componist weer en getuigt
minder gemoedelijk, wat minder
van een breede; gemoedelijkheid. Men
zou soms wenschen. dat Brahms wat
zwaarwichtig was.
In het eerste deel van het Allegro
non troppo vindt' men het liedmotief
van het bekende „Abendlied" van
Brahms' „Guten Abend, Gut Nacht"
verwerkt. Het is heel frisch. maar ein
delijk komt men tot een punt, dat
men geneigd is te zeggen: „Ziezoo,
maak er nu maar een einde aan!"
Maar neen, het schijnt of Brahms alle
mogelijkheden voor de verwerking vari
zijn motief onder oogen wil zien. En
zijn artistiek geweten is niet gerust,
alvorens hij al die mogelijkheden
naar behooren heeft afgewogen en uit
geplozen. Brahms praat net zoo lang
tot hij niets meer te zeggen heeft. De
bewerking van een motief is een oer-
ernstige zaak, bijna een kwestie van
wetenschappelijk belang.
Dat was het voor Mozart en Beet
hoven ook, maar wanneer bij hen het
slotacc-oord klinkt, en dat is vooral 't
geval bij Mozart, krijgt men den in
druk, dat de componist nog heel wat
bewaard heeft voor 'n latere gelegen
heid.'
Bij Brahms twijfelt men soms aan
het vanzelfsprekende door zijn N.
Duitsche hardnekkigheid en vasthou
dendheid. Desniettemin is de Tweede
Symphonie een grandioos werk, dat
we gaarne nog eens van de Haarlem
mers willen hooren.
De gehoorzaal was flink bezet en
liet het aan milde bijvalsbetuigingen
niet ontbreken.
Moge de H. O. V. dezen winter hier
met stijgend succes werkzaam zijn.
ROTAWSKY.
Onder auspiciën der Militaire auto
riteiten geven mevr. en de heer Ro-
tawsky hun .vermaard viool- en piano
recital, met reiscauserïe in de zaal
der Morschkazerne voor infanterie en
artillerie alhier, op Vrijdagavond acht
uur precies.
NAT. BOND VAN HANDELS- EN
KANTOORBEDIENDEN
„MERCURIUS".
Door den Nat ionalen Bond van Han
dels- en Kantoorbedienden „Mercu-
rius" is aan den Raad onzer Gemeen
te het volgende schrijven gericht:
De behandeling der gemeentebe-
grootihg 1928 geeft ons aanleiding de
aandacht van Uw Edelachtbaar Col
lege in te roepen voor het belang eener
doelmatige regeling van de Arbeids
bemiddeling.
De handels- en kantoorbedienden
moeten zeker in 't bijzonder deze gele
genheid benutten. De openbare ar
beidsbemiddeling toch, die zich gedu
rende de laatste jaren in een niet on
belangrijke ontwikkeling mag verheu-
cen, vindt voor de eigenaardige be
landen van den handel nog weinig of
geen toepassing. Werkgevers, die met
vrucht van de organen der openbare
arbeidsbemiddeling gebruik maken
voor het aanstellen van arbeiders,
plegen bij het zoeken van een boek
houder. correspondent of andere kan
toorbedienden andere methoden toe
te passen. Grootendeels is dit een ge
volg van het feit, dat de arbeidsbeur
zen op de belangen der hierbedoelde
groep niet zijn ingericht. Slechts zeer
enkele arbeidsbeurzen bezitten een
speciale vakafdeeling voor handels-
en kantoorbedienden, of hebben zich
althans eenigermate op hun belangen
ingesteld.
Het gevolg hiervan is, dat de werk
zoekende kantoorbedienden, wier aan
tal de laatste jaren zeer aanzienlijk
is, in de meeste plaatsen zoo goed als
geen nut hebben van hun inschrijving-
bij de arbeidsbeurs. Niet alleen blij
ven zij, in weerwil van dit instituut,
vrijwel verstoken van eenige aanwij
zing omtrent den stand der arbeids
markt in andere plaatsen, daar het in-
terlocaal verkeer der openbare ar
beidsbemiddeling nog geen andere
methode kent, dan het uitwisselen
van „overschotten". Ook omtrent de
plaatselijke arbeidsmarkt levert dit
overheidsinstituut helaas zoo goed v.ls
geen aanwijzingen, waarmede belang
hebbenden hun voordeel kunnen doen.
Te meer moet dit betreurd worden,
waar de voor uitkeering uit werkloo-
zenkassen in aanmerking komende
werkzoekenden verplicht zijn, zich
bij de arbeidsbeurs te laten inschrij
ven. Een uitermate stroef en voor be
trokkenen tijdroovend en kostbaar
proces van werkzoeken vloeit daaruit
voort, terwijl een bemiddelingsinsti
tuut, in overleg met de elders geves
tigde vakafdeelingen werkend, daar
aan ten zeerste tegemoet zou komen.
Een zeer ernstig gevolg van den hier
gesehetsten toestand is het ageeren
van particuliere, op winstbejag inge
richte particuliere plaatsingsbureaux.
Het is helaas van te weinig bekendr
heid, welke misstand in dit opzicht
bestaat, een misstand, waarvan de
werkzoekende handels- en kantoorbe
dienden en soortelijke groepen de
voornaamste slachtoffers zijn.
Hooge, vaak maandelijks te betalen
inschrijfgelden worden van hen, die
hopeloos solliciteeren en door verlei
delijke advertenties en circulaires be
koord zijn, gevorderd. Het schaamte
gevoel, dat. mere. zich daarvan heeft
moeten bedienen, belet gewoonlijk
een nadere bekendmaking van de
practijken, die worden toegepast.
Het feit, dat instellingen, met een
vrijwel volledig gemis aan succes,
soms ook werkend door toepassing-
van fictieve aanstelling bij onderne
mingen, die onmiddellijk aan het be
middelingsinstituut zelf gelieerd zijn,
vele jaren achtereen haar bedrijf kun
nen voortzetten en den ondernemer
een bestaan verzekeren, bewijst, dat
zij regelmatig onder de beklagens
waardige slachtoffers van de ongun
stige tijdsomstandigheden nieuwe ob
jecten vinden, die zich laten inschrij
ven, om maar het verwijt te voorko
men, dat zij iets hebben nagelaten,
wat tot het herkrijgen van werkgele
genheid zou kunnen leiden.
Het gevaar is ook geenszins denk
beeldig, dat het gerucht, ontstaan
door de indiening van een vóóront-
werp tot wettelijke regeling van de
arbeidsbemiddeling, waarbij op de
particuliere instellingen van winstbe
jag, die bij het invoeren cler wet be
staan, een uitstervingsstelsel zal wor
den toegepast, het aanzijn heeft gege
ven aan nieuwe instellingen op dit
gebied.
Enkele nieuwe namen onder de van
ouds voorkomende particuliere bu
reaux, welke zich juist in den laat
sten tijd nog al doen gelden, wettigen
dit vermoeden.
Waarom de regeering, eenmaal er
kennende, dat de particuliere arbeids
bemiddeling uit winstbejag geen recht
van bestaan heeft, niet onmiddellijk
een verbod tot stand zou willen zien
komen, is niet recht duidelijk.
Intusschen blijven de hierbedoelde
particuliere bureaux hv.ri sinister
werk voortzetten en wordt hun dit
vergemakkelijkt, door de omstandig
heid, dat de openbare arbeidsbemid
deling mist, niet alleen een gemakke
lijk werkend interlocaal verband,
maar bovenal een toerusting, die door
haar deskundigheid het vertrouwen
der beide groepen uit het bedrijfsle
ven, die haar tusschenkomst zoeken,
ervaart en waard is.
Wij stellen er hoogen prijs op te
doen uitkomen, dat wij geenszins een
smaad willen werpen op de leiders
der openbare arbeidsbemiddeling, wier
toewijding, onder vaak moeilijke om
standigheden, veeleer de grootste
waardeering verdient. Wat hun ont
breekt, dat is de medewerking
a. van de bedrijfskundige ambtena
ren, aan het hoofd eener doelmatig
ingerichte vakafdeeling en
b. van vertegenwoordigers uit de
werkgevers- en werknemerskringen,
die regelmatig in de gelegenheid wor
den gesteld tot het geven van advies
en het oefex en van toezicht.
Het zij ons vergund, in dit opzicht
met voldoening gewag te maken van
de deugdelijke inrichting, ('er vakaf
deeling voor handels- en kantoorbe
dienden, verbonden aan de gemeente-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/, cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cebts
Belaiigrijksie aaws in dii Numnier.
Binnenland.
Wijziging van de Rijwielbelasting-
wei.
Buitenland
De verkeerssiaking te Berlijn is ge
ëindigd
Cosgrava is als minister-president
van den Igrsjhsn Vr-js-aa» herkozen.
I>e blijde gebeur reikis aan het Bel
gische Hof.
lijke arbeidsbeurs ie Amsterdam. Een
voorbeeld, dat in veel kleinere, maar
voor handel en nijverheid hoogst be
langrijke plaatsen, minstens zoo doel
matig zou kunnen nagevolgd worden,
omdat een kleinere bezetting in staat
zou zijn, met allicht nog grootere in
tensiteit de belangen der wederzij 1-
sche groepen uit het bedrijfsleven te
behartigen.
In de hoop, dat Uw Raad aanlei
ding moge vinden, het groote belang
eener doelmatige inrichting der ar
beidsbemiddeling, ook voor de han
dels- en kantoorbedienden ernstig le
overwegen, mede om daardoor de eer
lang te wachten wettelijke regeling
een voorbereiden bodem te verschaf
fen, bevelen wij het bovenstaande in
Uwe warme belangstelling ten zeer
ste aan.
EXAMEN VOOR ARBEIDER-
TELEGRAFIST BIJ DE
SPOORWEGEN.
Naar aanleiding van een bij de di
rectie der Nederlandsche Spoorwegen
ingediend verzoek om de leeftijds
grens van 30 jaar voor beambten van
den dienst van het vervoer, voor het
examen voor arbeider-telegrafist te
stellen op 35 jaar, ontving de Perso-
neelraad de mededeeling, dat de leef
tijdsgrens nader is vastgesteld op 32
jaar. Verder wenspht de directie niet
te gaan.
DE COLLEGES VAN Dr. WOLTJER.
De colleges over capita selecta uit
de natuurkunde, die verleden jaar
door dr Woltjer gegeven zijn, zullen
dit jaar gegeven worden door mevr.
dr. G. L. de HaasLorentz, die ther
modynamica zal behandelen. Het col
lege zal beginnen Donderdag a.s. te
kwart over één in de groote college
zaal van het Natuurkundig Labora
torium.
VRIJZ. CHR. STUDENTEN.
In het klein-auditorium der univer
siteit heeft gisteravond ds. F. Kleyn
voor de afdeeling Leiden van den
Vrijz. Chr. Studentenbond gesproken
over: het karakter cler vrijzinnigheid.
De heer A. Noorman heeft het woord
gevoerd over den V. C. S. B.'
STAGNATIE IN DEN LOOP DER
ELECTR1SCHE TREINEN.
Gisteren is er weer een ernstige
stagnatie in den treinenloop geweest,
doordat hij Vogelenzang-Bennebroek
trein 1039 door het defect worden van
den motor niet verder kon.
Men heeft den volgenden sneltrein
laten stoppen, waarin de reizigers toen
zijn overgestapt. De sneltrein heeft
toen ook hier moeten stoppen.
Een en ander veroorzaakte een ver
traging in den treinenloop van een
half uur.
MIDDENSTANDSCENTRALE.
Onder voorzitterschap van den heer
C. Ivorteweg heeft gisteravond een ge
combineerde vergadering plaats ge
had van de besturen der plaatselijke
middenstandsvereenigingen alhier.
Medegedeeld werd, dat de drie afzon
derlijke vereenigingen in hun leden
vergaderingen besloten hadden toe te
treden tot 'n Leidschen Middenstands
centrale en dat de concept-statuten
der centrale onveranderd waren goed
gekeurd.
Tot bestuursleden zijn aangewezen
de dagelijksche besturen der drie toe
getreden vereenigingen.
Besloten werd de Koninklijke goed
keuring op de statuten aan te vragen.
OPENBARE LEESZAAL „REUVENS"
Bij de Openbare Leeszaal en Biblio
theek „Reuvens" zijn sedert de vorige
opgaaf de volgende boeken aange
kocht.
H o u w i n k, Net., To Wassenaar.
Crompton, R., Op en top Willi
am.
Engelkamp-Caesar, Nel., Doch
wanneer het volmaakte zal gekomen
zijn.
F e i t h, J., De drijvende flesch.
Galsworthy, J„ De zilveren le
pel. i
H o weS. E., Als de golven der zee.
Wo rmser, C. W., Het graf op den
Soembing.