CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dii nummer liestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 8'1» JAARGANG ZATERDAG 1 OCTOBER 1927 NUMMER 2246 NIEDWS ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per week1 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden jfojSfrjr' Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 jClöïW Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22'/i cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Op Maandag, 3 October a.s., den gedenkdag van Leidens Ontzet, zal ons blad NIET verschijnen. Bestuursproblemen. Het kan niet ontkend worden dat de arrestatie van een viertal Indonesi sche studenten opnieuw de aandacht heeft gevestigd op de moeilijkheden, waarvoor onze Regeering in Indië zich geplaatst ziet. Deze jonge menschen zijn voorbe stemd om straks, na volbrachte studie, weer naar hun vaderland terug te kee- ren. Met de denkbeelden die zij hier propageeren gaan ze ook straks hun eigen volk bearbeiden. Nu kan een zekere vrijheid van mee- ningsuiting nooit schadelijk zijn. In Indië, evenmin als in Nederland, is 'n verbod van vereeniging of vergadering op zijn plaats, wanneer dat vereeni gen of vergaderen blijft binnen de rechtsorde. De tijd dat men meende, door dwang den mond te moeten snoe ren, is gelukkig voorbij. Maar evenmin kan worden geduld dat de vrije meeningsuiting het gezag stelselmatig ondermijnt. Te gevaarlij ker is deze gezags-ondermijning in 'n land, waar slechts beperkte middelen aanwezig zijn om in ongekend moeilij ke omstandigheden, de orde te hand haven. Daar is noodig een nauwlettend toezien op de eerste verschijnselen van afwijking der gewone orde. Dit nu schept groote moeilijkheden zooals in Indië worden ondervonden. Moeilijkheden die nog verzwaard wor den door de ook daar allengs zich openbarende sociale nood der werk loosheid, vooral onder de z.g.n. intel- lectueele bevolking. Het is vooral dit volksdeel dat zoo gemakkelijk met de Europeesche cultuurproducten, ook de revolutietheorie aanvaardt. Onder de zen zullen straks de wetenschappelijk gevormden in Europa de leiders zijn. Bij de opening van de Geneeskun dige Hoogeschool heeft de gouverneur- generaal zich in het bijzonder tot de inheemsche studenten als de aanstaan de „intellectueelen" van hun volk ge wend. Wat hij zeide was een variant op het bekende „adeldom verplicht", n.l. kennis verplicht. Een kos telijk woord, dat ook de andere intel- lectueelen of zal men de niet-ge- gradueerde onderwezenen voortaan niet meer zoo noemen? zich in ge dachten mogen prenten. Ook hun ken nis, ze zij dan geringer, verplicht. Maarzij moeten dan toch gele genheid hebben die kennis nuttig aan te wenden. En ziehier nu een vraagstuk, dat in Indië meer en meer de aandacht trekt; de bestaanskansen voor hen, die tot dusver aangeduid werden als: de intellectueelen. Er is bij de onderwijsdebatten in de voorjaarszitting van den Volksraad het noodige over gezegd. De onderwijs inrichtingen leveren meer af dan door de maatschappij zoo ineens kan wor den opgenomen. De hoofdredacteur van het te Bata via verschijnende blad De Courant, heeft zich met een open brief tot de Nederlanders in Indië gewend, om, mede met het oog op dien groeienden phalanx van intellectueelen, een „ver zoeningspolitiek" te voeren, instede van te luisteren naar hen die met ge weld een natuurlijke ontwikkeling wil len tegenhouden. Ongeveer terzelfder tijd zijn er in het Alg. Indisch Dagblad de Preanger bo de waarschuwende stukken versche nen, waarin de aandacht gevestigd wordt op de gretigheid, waarmede tal van intellectueelen onder de inheem sehen zich den laatsten tijd aanmel den voor den militairen dienst, nu daarvoor in verband met het herstel van het leger weder systematisch ge worven wordt. Een ander orgaan. De Vakbeweging, komt weder ander licht op dit ver schijnsel werpen door de zaak geheel van sociaal-economischen kant te be zien. Dit blad toont met cijfers aan, dat voor betrekkingen bij den Postdienst, waarvoor men M.U.L.O. abituriënten vraagt, voor 40 plaatsen 540 sollicitan ten komen, voor het overgroote deel Inlanders. Deze overvloed van werkkrachten vormt helaas een voedingsbodem voor socialisme en communisme, dat van een gezond5 nationalisme misbruik maakt. Nu behoeft deze tijdelijke overvloed van werkkrachten nog niet tot ern stige moeilijkheden van blijvenden aard te leiden. Indië heeft toekomst mogelijkheden genoeg om spoedig weer ontspanning te kunnen geven. Maar clan moet voorzichtig en stel selmatig geleid worden. Nu is het bekend, dat de Gouver neur-generaal van meet af zich op het standpunt heeft geplaatst dat een ge schokt vertrouwen moest herwonnen worden. Van verschillende zijden is hem dit ernstig kwalijk genomen. O.a. de Indische medewerker van de Maas bode heeft daar met kracht tegen ge ageerd. Scherper nog trad de heer Wij- brands van het Indische Nieuws van den Dag op. Daartegenover namen bladen als de straks genoemde De Courant en A. I. D. Preangerbode het voor het bestuurs systeem van den G.-G. op. Eveneens staat, naar wij nog pas konden lezen, de voorzitter van de on3 nauw verwante Chr. Ethische Partij aan de zijde van den Landvoogd. Maar de Landvoogd geeft wel de lij nen aan, maar kan niet tot in onder deden de bestuursmachine bedienen Onder hem staan mannen als gouver neur Hillen van de eerste provincie West-Java. Van dezen is reeds lane bekend, dat hij het omgekeerde sy steem voorstaat. Onlangs is dit op ondubbelzinnige wijze uitgekomen in zijn onheusche be handeling van den regent van Ban doeng, lid van den Volksraad. Dezen beschuldigde hij van opzettelijk liegen :en het aannemen van onbehoorlijk groote geschenken. Het slot van den brief luidde: „De maat is nu vol, ik heb geen verdere consideratie met U. wat ik tot dusver wegens uw zwak karakter, waardoor U altijd onder den invloed van anderen staat, wel heb gehad. „Ik deel U daarom hierbij mede, dat ik mijne handen van U aftrek en U. particulier niet meer wensch te ken- ien. Ik ken voortaan alleen den re gent van Bandoeng, niet meer den heer Wiranata Koesoema." Bij monde van het Volksraadslid voor den Ned. Ind. Vrijz. Bond. den heer Kerkkamp, werd de regeering ge ïnterpelleerd. Blijkens het antwoord, zat de regeering met het geval danig verlegen. Zij wenschte den hoogen ambtenaar niet los te laten en heeft daarom op den geincrimmineerden brief een particulier stempel gedrukt: het was geen ambtelijk stuk, maar de regeering achtte het toch noodig er bij te voegen dat zij niet geacht wilde worden den inhoud goed te keuren. De heer Hillen is een kwarteeuw te laat met dit optreden. Toen kon het misschien nog, nu niet meer. Dit eene feit toont echter overtui gend aan dat het bestuur in Indië voor ontzettend groote moeilijkheden staat. Moeilijkheden, die uitermate zouden verzwaard worden, wanneer de Indo nesische studenten straks als volleer de revolutionaire leiders hun volk, en met name de intellectueelen onder hen gingen opzetten tegen het gezag. Voor al onder ambtenaren van het type Hil len zou het dan spoedig tot nieuwe botsingen komen. Leiden's leest. 3 October 1574. Leiden ontzet. Holland gered. Zóó werd het toen gezien. Er was dankbaarheid bij Leidens burgerij. Er was dankbaarheid in heel het land. Er was dankbaarheid in het hart van Prins Willem I, den Vader des Vader lands. Hij zag in deze wonderbaarlijke uitredding een vingerwijzing van den Potentaat der potentaten dat het ver bond bevestigd was. Dankbaarheid heeft jaren daarna in de daden van Leidens burgerij opge klonken. Maar daarna werd de groote weldaad niet meer openbaar herdacht. Wel werd bij bijzondere gelegenheden nog eens feest gevierd, zooals in 1747, maar toch kende men geen jaarlijk- sche herdenking. Dat is voor ons. het dankbare nage slacht, bewaard gebleven. Zijn wij waarlijk dankbaar? Dankbaar niet alleen in materieelen zin, maar bovenal dankbaar om den geestelijken zegen dien wij uit den ge loofsstrijd onzer vaderen mochten ont vangen. Wij twijfelen zeer of het grootste deel van de feestvierende menigte van a.s. Maandag nog wel den materieelen zegen waardeert. Klein is in elk geval dat deel dat in dankbaarheid voor God, Hem verheerlijkt voor den zegen op 3 October 1574 geschonken in gees telijk opzicht, een zeven zooals Prins Willem I dien gevoelde. Een zegen, daarom zoo rijk, omdat het een onder pand werd van de uitkomst van Gods belofte. Een zegen omdat door het lij den de geest gestaald was. Een zegen, omdat de dankbare psalm 9 toen uit de ziel met oprechtheid opsteeg. Zoo hebben wij nog te danken. Geve God ons daartoe genade ook op den feestdag van 3 October 1927. Dan zal ook dit feest ons ten zegen en tot een eere zijn. STADSNIEUWS. EINDE VAN DEN ZOMERTIJD. In den komenden nacht om 3 uur zullen de klokken officieel een uur terug gezet worden. Ieder neme dus hedenavond maat regelen om morgen op tijd (dus geen uur te vroeg) ter kerk te komen. WENKEN IN HET BELANG VAN DE GOEDE ORDE TIJDENS DE 3-OCTOBERFEESTEN. Niet medeloopen met den optocht. Tijdens het passeeren van den op tocht niet op bruggen of tegen brug* leuningen plaats nemen. Zich houden aan de bevelen der po litie. Rechts houden, vooral voetgangers. Al het mogelijke doen om het schrikken van paarden, bij den op tocht aanwezig, te voorkomen. Den weg voor den optocht vrij hou den, waardoor ongelukken worden voorkomen. Vóór of tijdens het afsteken van het vuurwerk zich niet ophouden op het terrein van de Haarlemsche Tram, de daarachter gebouwde remise, den spoorwegovergang of -brug. Vertooningen met aapjes en ande re dieren, alsmede loterijen zullen streng worden tegengegaan. Koffiehuizen sluiten te 1 uur 's nachts. DRESDENER KREUZCHOR. Reeds in de 13e eeuw werd aan de Kreuzkirche te Dresden een kerkelijke zangscrool verbonden, waarin knapen en jonge mannen in den kerkzang wer den geschoold. Evenals de Thomas school te Leipzig, waar eens Joh. Seb. Bach Cantor was, bleef de Kreuzschule na de Hervorming bestaan en in Duitschland een middelpunt van kerk- muzikaal leven. Tal van componisten van beteekenis hebben aan de Kreuz schule hun eerste vorming te danken. Reeds meermalen maakte het Kreuz- chor een tournée door ons land, meest al voor een of ander sympathiek doel. Zoo bezoekt het ook thans onder aus piciën der Nederlandsch-Duitsche ver eeniging. de voornaamste steden van ons land, terwijl de baten ten goede komen aan vereenigingen voor het uit zenden van zwakke kinderen naar bui ten. Zonder twijfel kunnen de uitvoeren den met genoegdoening op hun werk terugzien, want de Pieterskerk was vrijwel vol en de toehoorders hebben met belangstelling geluisterd naar de afwerking van het programma. De organist der Pieterskerk, de heer Leo Mens, leidde in met een werk van den Deenschen componist Friedrich Baxtehude 16371707, muziek-histo- risch gesproken een der onmiddellijke voorgangers van Bach, die aan hem enkele elementen, voor zijn phenome- naal meesterschap heeft ontleend. Wij hoorden thans de Fantasie over de ko raalmelodie „Wie schön leuchtet der Morgenstern", een fantasie vol stem mingen, somtijds weemoedig, meerma len pastoraal, waarin de organist een keurige registratie toepaste. De heer Leo Mens verzorgde ook op verdienstelijke wijze de orgelbegelei ding bij de sopraan-soliste. Mevr. Ja- coba KranzRoosenburg, uit Rotter dam, een dame die over heel mooie natuurlijke stemmiddelen beschikt, waarmee ze door verdere scholing nog veel meer kan bereiken, 't Scheen ons toe dat ze in het eerste lied van Schu bert lichtelijk te kampen had met ner- veuziteit, waardoor ze niet aan haar volle kunnen beantwoordde. Maar in „Wandrers Nachtlied" en „Gott im Frühling", twee zangerige werkjes eveneens van Schubert, scheen ze ons geheel op dreef en gaf een goe de, gave vertolking. Schuberts liede ren eischen lichtheid van opvatting, soms een bruisende jubel, soms een teere verinniging, soms een roerende weemoed. De zangeres heeft haar best gedaan om dit te geven. Later zong zij nog een aria van Scarlatti. Het koor staat onder de professo rale leiding van Otto Richter, wiens naam in Duitschland een goeden klank heeft als muziek-paedagoog, schrijver over muziek, liturgist v. den Lutherschen eeredienst, koorleider én componist van gewijde muziek. Zijn studie is grondig geweest en het werk dat hij doet is grondig en af. De koorzang is onder zijn leiding nauwgezet verzorgd; elke noot krijgt de juiste klankwaarde, de uitspraak is helder, de voordracht correct inge studeerd, eveneens het rhythme. Wij hoorden wegfluisterende pianissimo's en waar gejubeld moest worden ont brak het niet aan jubel. Zelfs in com posities van langen adem als het mo tet van Bach voor 8-stemmig dubbei- koor „Singet dem Herrn" een schit terende compositie, vooral het eerste deel en het fugatische slot bemerk ten we geen enkele maal in de volko men evenwichtige stemmenverhouding een neiging tot detoneeren of zakken. Gezongen werden door het koor: „Geistliches Reiselied" met heel mooie solostemmen van Robert Volkman; „Zwei Chöre über Spruchdichtungen des Angelus Silesius" van Arnold Men delssohn; Otto Richters „Nachtgesang en Max Regers „Nachtgesang", alle composities, die aan de uitvoering hooge eischen stellen en ten slotte het reeds genoemde Motet van Bach. Het materiaal van het koor is van uitstekende kwaliteit: de knapenstem men klonken rein, de .mannenstemmen iets meer gepassioneerd. En toch on danks het feit, dat technisch alles be reikt werd, wat te bereiken valt, mis ten we soms den innerlijken gloed en in de pianissimo's het onmaterieele van het klanktimbre, dat bij de meer Zuidelijke wijze van zingen soms zoo opvalt en meesleept. Maar men moet natuurlijk in aan merking nemen, dat het Kreuzchor een school is en geen gezelschap van beroepszangers, zooals de Sixtijnsche kapel. Dit in aanmerking genomen, zijn de prestaties hoogelijk te waar- deeren. DE. WINKELWEEK. De deelnemers-winkeliers aan de winkelweek waren gisteravond bijeen gekomen in de Klein*? Stadszaal om de uitdeeling der diploma's bij te wo nen. De voorzitter van de Winkelweek commissie, de heer Simonis, heeft in zijn openingswoord, na de opgekomen winkeliers te hebben welkom gehee- ten, verteld van de opdracht die de jury, bestaande uit lederf van de Haar lemsche Middenstandscentrale had gekregen. En hij voegde daaraan toe de mededeeling, dat de jury zich op voorbeeldige wijze van haar taak had gekweten. De heer Simonis vertelde, dat de jury zich in vijf commissies van 3 leden heeft verdeeld en aan de hand van de daags verzamelde cijfers 's avonds had vergaderd om te bepa len aan welke vijftig firma's diplo ma's zouden worden toegekend. Na dat de jury uitspraak had gedaan was de lijst met de namen der win naars. aldus de heer Simonis. onder toezicht van eenige journalisten in een verzegelde enveloppe weggesloten en Woensdag was deze weer onder toezicht geopend. Nadat de diploma's waren uitge reikt en een strijkje een vroolijk stuk muziek gegeven had, vrosg de heer Schrijvers het woord. Spr. had ver schillende aanmerkingen, o.a. dat in eene wijk slechts 4 dinloma's weren uitgereikt, terwijl er toch 50 diplo ma's Voor de vijf wijken beschikbaar waren. De voorzitter antwoordde, dat als alle heeren op dezelfde wijze spraken als de heer Schrijvers, het geen aan gename avond zou zijn en de muziek wel had kunnen wegblijven. De rede- neering van den heer Schrijvers gaat echter niet op; sommige wijken kwa men blijkbaar niet voor tien diploma's In aanmerking. Maar zelfs in de an dere wijken is er geen tevredenheid. Spr. heeft vooruit gezegd: laat nie mand zich de illusie maken, dat iedereen tevreden is met de uitspraak der jury. Wat heeft men aan een di ploma? Is dat het doel van de win kelweek? Neen, het gaat er om de menschen te trekken naar onze win kels en dat doel i9 volkomen bereikt. Spr. geeft zelf toe, dat de commissie eenigszins teleurgesteld was. Geen der Commissieleden heeft zich echter met de uitspraak mogen en willen be moeien. Maar het gaat niet om een diploma, het gaat niet om een medaille, maar om het welslagen van de winkelweek bij het publiek. De heer Schrijvers zeide daarop, dat hij ook bezwaar had, dat er 15 jury-le den uitspraak gedaan hebben over al le etalages, terwijl de etalages in vijf wijken verdeeld werden die ieder door een commissie van slechts 3 jury-le den werden beoordeeld. De voorzitter diende den heer Schrijvers van antwoord geen en kel jury-systeem zeide hij, of het heeft zijn fouten waarop de heer Schrij vers nogmaals het woord verkreeg, nogmaals een uiteenzetting gaf, waar na de verzoenende muziek van het strijkje deze schermutseling besloot. Namens de Middenstandscentrale sprak de heer J. v. d. Steen een woord van waardeering tot de winkelweek commissie. Spr. wees erop, dat het pu bliek maar al te zeer de meening heeft, dat de winkeliers hen uitbuiten, hen als schapen scheren, maar dat is niet het geval. Hierna voerde nog het woord de heer Bergsma, die voorstelde, «IAt d tien winkeliers, die de rtieeste punten van het publiek verkregen ir> tie cou ranten zouden worden bekend maakt. De voorzitter zegde overweging van dit plan toe. Een dertigtal heeren hebben gisteravond een duizendtal Binnenland. Het einde van den Zomertijd. Begrafenis Prof. Eindhoven. De vliegtocht van Luit. Koppen naar Indië. Buitenland Het bezoek van Chamberlain aan Primo dé Rivera. Arbitrageverdrag van Luxemburg met België en Frankrijk. Offensief van Tsang Tso Lln in China. De tramstaking te Berlijn zal even* tueel Dinsdag aanvangen. biljetten doorzocht. Dinsdag zal de uitslag bekend gemaakt worden. Spr. bracht tenslotte een woord van dank aan allen, die tot het welslagen van de winkelweek hebben medege werkt, waarna de bijeenkomst werd gesloten. De diploma's. Aan de volgende winkeliers werden diploma's uitgereikt: Pieck, Haarlem merstraat 228—230; Brüning, Hoog straat 12; A. Martens. Haarlemmer straat 245; Parmentier, Breestraat 128; Bleuze, Apothekersdijk 27; H. Walen kamp, Princessekade 1; Spek-Selier, Haarlemmerstraat 9294; Maison le Blanc, Maarsmansteeg; Biesiot, Haar lemmerstraat 53; O verduin, Haarlem merstraat 16; Smit, Haarlemmerstraat 83; Nijverheid, Haarlemmerstraat 40; Wolters, Doezastraat 32; Rijzevoort^ Bik, Haarlemmerstraat 287; Demme- niet. Haarlemmerstraat 169; Beek man, Korevaarstraat 1; Pontier, Haar lemmerstraat 81; J. C. Kort, Haar lemmerstraat 122; Dirkse, Haarlem merstraat 167; Bernard, Vischmarkt; Smit, Steenstraat 49; Driessen, Boter markt 2; Korenhof, Breestraat 15; Splinter, Korevaarstraat; Dekker, Steenstraat 57; v. Leeuwen, Noord einde 37; Timp, Haarlemmerstraat 247; Faam, Vischmarkt 910; Biesiot, Haarlemmerstraat 164; Heemskerk, Janvossensteeg 71; E. Hollants, Haar lemmerstraat 234; E. Hollants, Visch markt 2; Jung en Blanken, Noord einde 57; Elshof, Haarlemmerstraat 139a; Bonten, Noordeinde 34; Oosten dorp, Noordeinde 33; W. Brouwer, Haarlemmerstraat 28; Wolf, Breestr.; 88; B. de Koning, Donkersteeg; Wijn tjes, Haven; Lewensteyn, Maarsman- steegS; Albert Hein, Haarlemmerstr. 188; Kallenberg, Hanzestraat 91; E. Oostendorp, Doezastraat 17; de Faam, Vischmarkt 1617; H. de Leus, Mare 52; J. Verhoeven Roozendoorn, Haar lemmerstraat 269; Greeuw, Hooigracht 86; Nieuwenhoven, Janvossensteeg 86; Nol et, Haarlemmerstraat 202. DE BIJBEL IN HET MIDDEN. Naar wij vernemen heeft de bekro ning van de etalage van den boek handelaar du Pön (Pontier) in de Haarlemmerstraat o.a. deze oorzaak dat op uitnemende wijze is gedemon streerd de beteekenis van den Bijbel als boek. De bijbel maakt het middel punt uit. Daaromheen volgen in eer sten kring de bijbelverklaringen. Om dezen kring de historieboeken op de bijbelsche geschiedenis betrekking hebbende. Eindelijk volgen in verde re kringen de andere boeken en ver koopartikelen van den boekhandel. De geheele inventaris is verte^pn- woordigd met de bijbel In het midden. F.en zinrijke beteekenis voorwaar. 3 OCTOBER-VIERING. JVIen verzoekt ons mede te deelen: Maanda. 3 October a.s. 's morvons te 7 uur, zullen de Patrimonium-Pad vinders. afd. Clir Padv Org. #»n de dames-gymnastiekvereenieing Hestia evenals vorig jaar een omgang door de stad maken, waarbil voor het mo nument in 't Plantsoen en 't stand beeld van P. A. v. d. Werff gedefileerd zal worden De volgende route zal genomen wor den: Hooel. Kerkgracht. Burchtsteeg, Korenbenrssteeg, Breestraat, Korevaar straat, Monument. Korevaarstraat. Steenschuur, Rapenburg O.Z.. Bree straat Korenbeurssteeg, Vischmarkt, Hoogstraat. Donkersteeg, Haarlemmer straat. Pelikaansteeg. Hooigracht, Nieuwstraat, Hoogl. Kerkgracht. al waar de troep ontbonden zal worden. CHR. ORANJEVEREEN. Dr. Riemens schrijft in het Leidsch Predikbeurtenblad: „Een ander uitnemend plan is dat van onze Chr. Oranje-vereeniging, die op 3 October a.s.. 's avonds de feest vierende menigte samenroept in „Pre diker", waar men in de goede stem ming kan komen en blijven bij zang en muziek, voordracht en toespraak. Zooiet9 hebben wij echt noodig. Want

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1