2778
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
B**> JAARGAWG
VRIJDAG 16 SEPTEMBER 1927
NUMMER 2233
NIEUWE LEIDSGHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 Leiden
Postbox 20 Postgiro 58936
Telefoonnummer 2778
Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
EERSTE BLAD.
Ons nieuwe telefoon
nummer is
V Recht en vrijheid.
De internationale propaganda van
het communisme heeft zich met volle
kracht naar het Oosten gekeerd. In
Engelsch-Indië en in Nederlandsch-
Indië wordt krachtig gewerkt. Maar
niet alleen in deze Koloniale rijken
zelf, ook in Europa, in Engeland en
Nederland, is de propaganda ter hand
genomen. Voor dit werk is zelfs een
afzonderlijke liga gesticht.
Dat ook dit werk met kracht wordt
aangevat, bewijst ons het volgende
persbericht:
„Onder de schoone leuze „Recht en
Vrijheid" verscheen het eerste num
mer van het „officieele orgaan van de
sectie Holland der liga tegen imperia
lisme en koloniale overheerscliing".
Het bestuur der „sectie Holland"
(lees: afdeeling Nederland) vormt de
redactie en voor haar teekent P. J.
Schmidt. Onder de Nederlandsche me
dewerkers vinden wij o.a. vermeld
Edo Fimmen^ mr. S. de Jong, Paul
Kies, Jef Last, C. v. d. Pol, Henr. Ro
land Holst, onder de Indische Sema-
oen, Moh. Hatta, dr. Tjipto; er werken
ook buitenlanders mee van erkend
communistische reputatie in roerende
„eenheid" met vaste medewerkers van
„Het Volk" die op dit terrein tegen
„het eenheidsfront" dus geen bezwaar
blijken te hebben.
Het doel van dat blad is vooral het
„Nederlandsche imperialisme in zijn
ware gedaante te doen zien".
„Ons werk zal allereerst bestaan
in het krachtigst mogelijke protest
en verzet tegen de vervolging, uit
buiting en mishandeling van de In
donesische proletariërs en nationa
listen en de grootst mogelijke pro
paganda voor Recht en Vrijheid voor
het Indonesische Volk".
Maar ook de koloniale misdaden
van andere regeeringen zullen onder
de loupe worden genomen in dit blad,
dat om de 14 dagen zal verschijnen."
Onder de hier genoemde namen ko
men enkele voor die voor onze veilig
heid een groot gevaar beteekenen.
Deze menschen kennen Indië en weten
precies hoe zij de revolutie aanpakken
moeten.
Het is noodig om daartegen waak
zaam te zijn.
Volkomen onderschrijven wij dan
ook wat onlangs „Ik zal Handhaven"
schreef over de noodwendigheid van
den strijd tegen dit revolutie-gevaar.
„In ons land heeft in vele, zeer uit-
eenloopende kringen, de meening post.
gevat zoo schrijft het blad dat
voor Holland geen revolutie-gevaar te
duchten is. De gezonde opvattingen
van den Hollander, zijn eigenschap
om niet over één nacht ijs te gaan en
de kat eens uit den boom te kijken,
worden daartoe in den' regel als motie
ven aangevoerd.
Dezulken stellen zich blijkbaar het
revolutie-gevaar zeer eenzijdig voor,
en ^chten dat gevaar eerst aanwezig,
wanneer er oproer uitbreekt, wan
neer er barricaden in de straten ver
schijnen en de gewapende macht ge
roepen wordt om het gezag te verde
digen. Wij wezen er echter reeds meer
malen op, dat dit soort revolutie-po
ging reeds gevolg is van een daaraan
jarenlang voorafgegane revolutionai
re propaganda, die, hetzij bedekt, dan
wel openlijk gevoerd, voorwaarde is
voor het welslagen van dezen „greep
naar de macht."
Vraagt men ons: Is dat revolutie
gevaar. die dreiging, die revolutionai
re pressie, welke tot gewelddaden lei
den moet, heden ten dage in ons land
aanwezig, dan mogen we, laten we er
ons gelukkig om achten, deze vraag
vooralsnog ontkennend beantwoorden.
„Ziet ge wel", zal het ons dan te-
genklinken, „waartoe dan al uw waar
schuwingen, waartoe uw steeds weer
wijzen op een gevaar waarvan ge zelf
erkent, dat het niet aanwezig is?
Waartoe, Mijne Heeren? Eenvoudig,
hierom, omdat die afwezighid van re
volutie-gevaar, in den zin, waarin gij
dat bedoelt, geenszins waarborg is.
dat er nu inderdaad geen gevaar voor
revolutie bestaat. U ziet alleen de
tweede phase van de ontwikkeling
naar de revolutie. Eerst dan spreekt
ge van gevaar. Het gevaar is er echter
reeds veel eerder. Dan, wanneer de
voorbereidingen worden getroffen,
wanneer de plannen worden gesmeed
de organisatie wordt geschapen, dan,
Mijne Heeren, dan bestaat reeds re
volutie-gevaar."
Deze eerste phase is er en wordt
door „Recht en Vrijheid" met kracht
ingeluid».
V O, die coalitie!
Niet teekenender had „De Banier",
het orgaan van Ie S.G.P., een stukje
dat zij deze week opnam, kunnen aan
duiden. Teekenond niet voor dege
nen of hetgeen zij er meer denkt
te treffen, maar teekenend voor zich
zelf.
Met dit kopje: „O, die coalitie" be
wijst het blad opnieuw dat heel de ac
tie alleen ten doel heeft de coalitie
te bestrijden. Zij doet dit ook daar
waar van coalitie geen sprake is.
Wat toch is het geval.
Te Koudekerk (Z-H.) is men nog
in het gelukkig bezit van een alge-
meene Oranjevereeniging die goed
werkt, d.w.z. waar zonder aanstoot
ieder lid van kan zijn, een vereeniging
die in den goeden yin neutraal is.
Deze vereeniging liet een spreker
optreden om een Oranjerede te hou
den. Het moest een spreker van naam
zijn, wat gezien de eendrachtige
samenwerking daar mogelijk was.
Daartoe viel de aandacht op den be
gaafden redenaar Pater Borromeus
de Greeve.
Maar .als zoo'n spreker komt, mag
men veel luisteraars verwachten.
Daarom moest voor dit doel een ge
schikt groot vergaderlokaal gehuurd
worden. Dat nu vond men in de Gere
formeerde Kerk. Zoo geschiedde het
dat op 29 Aug. 1927 de R.-K. Pater
Borromeus de Greeve optrad met een
rede over de beteekenis van liet Ko
ningschap in de grootste localiteit die
aanwezig was, voor een gemengd ge
zelschap. Meer niet.
Ieder die deze rede gehoord, of het
verslag er van gelezen heeft, zal toe
stemmen, dat deze zelfs voor Calvi
nistische ooren en harten van groote
waarde was. Wij meenen zeker te we
ten dat er zelfs heel wat Staatk. Ge-
ref. broeders met volle teugen van
genoten hebben.
Maar, niet waar, dat een R.-K. Pater
in een Geref. Kerk optreedt, daar zit
toch zoo'n mooie reclame voor de op
positie in, dat kan De Banier niet la
ten loopen.
Zie hier hoe zij dat doet:
„Zeg maar dat het nu niet vèr
gaat!
Wat verbroedering!
Zelfs een Jezuïet op den preek
stoel in een Geref. Kerk.
Te Koudekerk werd 29 Aug.
een samenkomst gehouden in de
Geref. Kerk, des avonds te 8 uur,
alwaar Pater Borromeus de Greeve
uit het klooster te Woerden een
Oranje-rede hield, afgewisseld door
zang der Chr. Zangvereen. „Soli
Deo Gloria".
Zoo vermeldden althans de bla
den dat geschieden zou.
Of die Geref. ook verdraagzaam
zijn. Al te gader vruchten der coali
tie. Ge zoudt het in der daad gaan
gelooven, dat zij op een wortel des
geloofs met Rome stoelen.
Maar dan is het staal er uit; dan
zijn het niet de Geref. die goed en
bloed offerden in hun strijd tegen
Rome. Ja, onze vaderen zou
den een Pater-Jezuïet hebben toe
gelaten op hun kansels!
O, Neêrlands volk ontwaakt!
Gord U aan tot den strijd tegen de
coalitie! en tegen het „Gereformeer
de" onzer dagen".
De lezer oordeele aan de hand van
de boven gegeven toelichting zelf
over het karakter dezer bestrijding.
Het woord dat in ons binnenste op
komt wil niet uit de pen.
V Het onmisbare altaar.
Het is wel opmerkelijk, dat in onzj
dagen het ontwakend religieus besef
zoo groote behoefte toont aan een
zichtbare en tastbare aanwezigheid
van genademiddelen.
Helaas moet dit vaak goedmaken
hetgeen het W ord Gods aan kracht
door zuivere prediking mist.
De Herv. Ethische Prof. Dr. G. van
der Leeuw, hoydt in het Algem. Week
blad een pleidooi voor open kerken.
Kerken, welke niet alleen door toeris
ten worden be~o t, maar door alle
die de stilte zoeken van Gods ge
meenschap.
En nu zegt zijn Hooggel. dat onze
kerken eigenlijk geen kerken zijn,
maar lokalen. Wij kunnen ze eigen
lijk niet openzetten, net zoo min als
een schouwburg buiten de uren der
voorstelling geopend worden kan. Er
is in de kerk door-de-weeks alleen
maar een leege preekstoel. Daarom,
zoo zegt Prof. v. d. L.: „wij moeten,
naast den kansel, vanwaar wij onder
richt worden, naast den lessenaar
vanwaar ons Gods Woord tegenklinkt.
weer het altaar hebben, waar ons
Gods heilige tegenwoordigheid wacht.
Wij kunnen die daar symboliseeren
door een simpel kruis, beter nog door
de teekenen van brood en wijn. Wij
zullen de heilige tegenwoordigheid
des te sterker en zuiverder beleven,
wanneer en omdat wij haar vrijhou
den van alle magische voorstellingen.
Eerst dan is onze kerk weer het Huis
.der aanbidding."
Het is wel teekenend, dat men de
Kerk weer wil maken tot een Huis
Gods, Z00&.I9 onder Israël de Tempel
was, en zooals Rome ook van de Kerk
gemaakt heeft. Als plaats des ge-
beds hebben wij aan zoo iets geen
behoefte. Gods Woord en dat Woord
alleen is genoegzaam
STADSNIEUWS.
NED. CHR. RADIO-VEREENIGING.
Gisteravond had in „Prediker" een
verga<u-ring plaats van de Leidsche
Chr. Radio-Vereëniging, waar als
spreker optrad de heer A. van Rens-
sen Hzn., van Utrecht, met het onder
werp: „Wat is en wat wil de Ned.
Chr. Radio Vereeniging?"
De voorzitter, de hr. H. M. van den
Bos, opende de matig bezochte verga
dering, heette de aanwezigen welkom,
ging voor in gebed en gaf daarna het
woord aan den spreker.
De heer van Renssen begon met in
het kort een overzicht te geven van
ile opkomst der radio in Nederland.
In Augustus 1924 werd de Ned. Chr.
Radio-Vereeniging opgericht, die ook
op ditf terrein de eere Gods beoogt.
Aanvankelijk maakte zij gebruik van
den zender te Hilversum, doch thans
wordt gebouwd aan een eigen recht-
schen zender te Huizen.
Hoeveel zegen heeft de radio-uit
zending van kerkdiensten niet reeds
verspreid, vooral onder kranken en
ouden van dagen, die soms in geen ja
ren een predicatie gehoord hadden.
Ieder luisteraar is dan echter ook
zedelijk verplicht, de uitzending van
de N.C.R.V. te steunen.
Als de zender te Huizen gereed zal
zijn, zal het mogelijk zijn eiken Zon
dag twee orthodoxe preeken uit te
zenden; voorts zal deze zender drie
dagen per week ten dienste van de
Ned. Chr. Radio-Vereeniging staan.
Dit is wat voorloopig bereikt kan
worden. Inmiddels rijzen er nog ande
re vragen in het verschiet: de omroep
naar lndië en de omroep in indië. Zal
het mogelijk zijn ook aan de bruine
broeders over zee de stem van het
Evangelie te doen hooren?
Spr. komt vervolgens tot het zen-
derlonds, waarop de propaganda zich
in dezen tijd moet richten. Thans
hebben we 2's zenduur per week. Na
den afbouw van den Huizenschen
zender zal dit worden 20 zenduren
(buiten de kerkdiensten). Dit brengt
een meerdere kosten mee van 25000
voor het eerste halfjaar.
Het gaat om de kerkdiensten, om
den Evangeliseerenden invloed van
de radio, doch tevens betreft het hier
een volksbelang; het gaat er om op
welke wijze de geest van het Ned.
volk zal bewerkt worden.
Spr. eindigde met een krachtig
woord van opwekking tot dezen strijd
voor vrijheid en recht.
De voorzitter dankte den heer van
Renssen voor zijn belangrijke rede en
wees op de noodzakelijkheid, dat
ieder naar vermogen bijdraagt voor
den Christelijken Omroep. Daarom
moet ook hier ter stede een comi
té gevormd worden om leiding te ge
ven aan de plaatselijke actie voor dit
doel.
Nadat zich een geanimeerde discus
sie had ontsponnen, gaven zich staan
de de vergadering reeds meerdere hee
ren voor de propaganda voor de Ned.
Chr. Radio-Vereeniging op.
DE AUTOBOTSING BIJ DE
HAAGSCHE SCHOUW.
Mevrouw Fabries uit Haarlem, een
der drie gewonden bij de autobotsing
onder de Haagsche Schouw, op 25 Aug.
is thans zoo ver hersteld, dat zij he
den, Vrijdag, het Academisch Zieken
hui alhier heeft kunnen verlaten.
DE HAVENBRUG.
De ophaalbrug met de twee klap
pen, opzichzelf reeds een sta-in-den-
weg in het steeds drukker wordende
verkeer, was reeds lang een doorn in
het oog van ieder, die deze brug dage
lijks moest passeeren.
Reeds geruimen tijd was dan ook
de noodzakelijkheid van verbetering
ingezien.
De reden dat niet eerder is ingegre
pen en dat de smalle, ouderwetsche
klap brug voor een nieuwe brug heeft
plaats gemaakt, is gelegen in het feit,
dat B. en W. maandenlang overleg
gepleegd hebben met de Haagsche
Tramweg Maatschappij, die voor
rventueele doortrekking van de lijn
Den HaagLeiden naar de Rijnstreek
in de richting Utrecht het grootste be
lang heeft bij radicale verkeersverbe-
tering ter plaatse.
Zijn wij wel ingelicht, dan hebben
deze onderhandelingen niet tot een
gunstig resultaat geleid.
In een der volgende zittingen van
den gemeenteraad zullen B. en W.
met voorstellen komen om de tegen
woordige brug af te breken en te doen
vervangen door een breede elec-
trisch beweegbare ophaalbrug. Ver
der zullen het politie-bureau aldaar
en een gebouwtje van den haven
dienst verdwijnen, terwijl tegelijker
tijd een kleinere brug bij de haven
liggend, verbouwd zal worden.
De plannen voor deze ingrijpende
wijzigingen, liggen reeds geruimen
tijd klaar.
HET DRIE-OCTOBER-FEEST.
We schrijven reeds den 16en Sep
tember. Nog enkele weken slechts en
de 3-Octoberdag breekt weer aan.
Niet alle menschen zullen weten of
vermoeden dat reeds maanden van te
voren met de voorbereidingen van de
feesten wordt begonnen. W e bedoelen
nu niet de plannen die gemaakt wor
den, maar meer de uitwerking daar
van.
Men zal zich herinneren dat bij de
fa. Sala op de Breestraat eenige da
gen de omwerpen voor de allegori
sche Optocht, die op drie Uctober zal
worden gehouden, zijn tentoongesteld
Tot nog toe zijn meestal hij de
Openluchtspelen of de optochten fi
guren opgeroepen uit het verre verle
den, rustieke heldenfiguren met har
nas en lans, die de historie in beeld
brachten. Ook wel is het voorgeko
men dat men een optocht hield die
betrekking had op het heden. Maar
dat men de toekomst uitbeeldde, is
slechts heel zeldzaam geweest.
Thans echter is men bezig de ont
werpen uit te voeren van het ideaal
van een Leidsclien burger: „De Leid
sche Hout".
Toen we voor het eerst van dit plan
hoorden, hebben we gedacht: Wat is
daar nu in vredesnaam van te ma
ken. We hebben dit evenwel niet
hardop durven zeggen, wetende dat
het bestuur van de 3-Octobervereeni-
ging nooit met .ets voor den dag
kemt, dat niet goed is.
Dat vertrouwen is ook thans niet
beschaamd geworden. Het was reeds
aan de ontwerpen te zien, dat de op
tocht iets zeer bijzonders zou zijn.
Vanmorgen nu hadden we het ge
noegen een kijkje te nemen in de
groote tent, die geplaatst is op het ter
rein achter de R. H. B. S., aan de
B urggraven laan.
Men is daar namelijk bezig de
praalwagens in elkaar te zetten. Het
is natuurlijk nog alles slechts het
ïompwerk dat leven moet ontvangen
Toch rust op de sprookjeswagen reeds
de grimmige draak, dien St. Joris zal
verslaan en slaat de stoute wolf zijn
Legeerige oogen in de richting waar
Roodkapje zal verschijnen. Ook het
peperkoek-huisje van Hans en Grietje
is aanwezig. Op een andere wagen
verrijst het stadhuis op welks trap
pen plaats zal hebben de plechtige in
zegening van het huwelijk van de
Leidsche Hout met de Leidsche bur
gerij. Op weer een andere wagen zien
we een tempeltje op welks tinnen de
nimfen zullen dansen rondom de koe
pel. Verder zien we een wagen met
een geweldigen boomtronk en vele
andere kunststukken, gevormd met
een kunstenaarshand uit paath.
Door een en ander kregen we een
aardigen indruk van wat we van de
optocht te wachten hebben. Zonder
overdreven te zijn kunnen we gerust
zeggen, dat we op 3 October iets zeer
bijzonders zullen te zien krijgen.
Vooral ook omdat het onderwerp van
de optocht midden in de belangstel
ling van het Leidsche publiek staat,
is het een bijzonder goed -dee geweest
om er uitvoering aan te geven.
Voor de practische resultaten za] in
de stoet meerijden een bedel wagen
met een viertal visschers. die met hun
schepnetje de vischjes, in den yorm
van de groote en kleine giften der toe
schouwers zullen verschalken.
Moge het huwelijk van de Leidsche
Hout met de Leidsche Burgerij een
gelukkig huwelijk zijn.
EXAMEN INSTRUMENTMAKER.
Na het volgen van den vacantiecur-
sus vanwege de Vereeniging tot Be
vordering van de Opleiding tot Instru
mentmaker alhier, zijn geslaagd voor
het examen van leerling-glasblazer
de heeren: W. Tuinman, Amsterdam;
A. Kiel Jr., Zeist; A. C. Kriest, Utrecht;
F. H. Mulder. Meppel; M. Joon. G. A.
de Vries, A. Leemans. C. Ie Pair, W.
F. Wijnnobel. H. Wind en J. van de
Graaf, allen alhier; P. J. Moens, Rot
terdam;
voor het examen van gezel-instru
mentmaker, de heeren: W. S. Ver
boon, Amsterdam: P. D. Groot. Poe-
tinchem; C. J. van Oosten, Amster
dam; J. A. Doyer, Delft;
voor het examen van leerling-glas
blazer de heeren: G. J. Sitters, Am
sterdam; D. Visser, Utrecht; A. van
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Beiangrijkste nieuws in dit Nummer.
Blnn»nland.
De dichter Herman Gorter is over
leden.
Een wptsonlwrn tot winning v^n
de Gemeentewet met het oog op de
forenscnbelasting ingediend.
Buitenland
Cuba Finland en Canada zijn tot
niet-permanente leden van den Vol
kenbondsraad gekozen.
Te Brussel is men teleurgesteld
door de niet-herkiezing van België ln
den Volkenbondsrahd.
Millerand eischt verbreking der
Fransch-Russische betrekkingen.
OHBnHKBaastafflHKH
Delden, Meppel; C. J. Kuiper, Amster
dam;
voor het examen van meester-glas-
blazer: de heer H. Kuipers, Utrecht.
BUITENLANDSCH BEZOEK.
Gisteren is hier te lande aangeko
men een uit ongeveer 40 personen be
staande studiecommissie vanwege de
boom- en tuinbouwkweekers en wijn
bouwers uit Elzas Lotharingen.
Gisterenavond is het gezelschap te
Rotterdam aangekomen. Na aankomst
aldaar had er een vergadering plaats
met de Nederlandsche grossiers in
vruchten onder leiding van den heer
Grelinger, directeur van de Ned. Ver
eeniging van vruchten-importeurs.
Vanmorgen is het gezelschap naar
Delft vertrokken, waar de bloemen
en de vruchtenmarkt werden bezich
tigd.
Per stoomtram is vervolgens een
tocht gemaakt door het Westland ter
bezichtiging van de kweekerijen al
daar. De tocht stond onder leiding
van den heer Riemens, directeur van
de al'deeling landbouw van het de
partement van Binnenl. Zaken en
Landbouw.
Over Den Haag is het gezelschap
vervolgens naar onze stad vertrokken.
Na aankomst alhier is in Zomerzorg
het noemmaal gebruikt.
Hierna is een bezoek gebracht aan
de bloemenkweekerij der firma Balle
go aan den Rijnsburgerweg, meer
speciaal om kennis te nemen van de
wijze, waarop de dahlia's worden ge
kweekt.
Hierop volgde een bezoek aan de
tentoonstelling, welke de afd. Leiden
van de Ned. Maatschappij voor Tuin
bouw en Plantkunde in de Stadsge
hoorzaal heeft georganiseerd.
Vanavond omstreeks hall zes ver
trekt het geselschap naar Haarlem.
Vanmiddag heeft de Fransche ge
zant te 's-Gravenhage. de heer de
Marcilly, een deputatie van deze stu
diecommissie bij zich ontvangen.
TE PAARD VAN PARIJS NAAR
BERLIJN.
Mademoiselle D'Orange, die te paard
een tocht onderneemt van Parijs naar
Berlijn is hedenmorgen Leiden ge
passeerd.
Gistermorgen 10 uur zijn onder
Groenend'aal bij Heemstede de reizi
gers van de electrische tram Haarlem
Velzen aan een groot gevaar ont
snapt. Aangezien de overweg wachter
van den spoorweg aldaar vergeten had
de hoornen neder te laten, toen de
sneltrein AmsterdamRotterdam in
aantocht was. ging de electrische
tram den spoorweg over. Juist was
deze den overweg gepasseerd, toen
achter de tram de sneltrein voorbij-
snorde.
BINNENLAND.
DE OPENING DER KAMERS.
De Voorzitter van de Vereenigde
Vergadering der Staten-Generaal, die
tot opening van de zitting 19271928
op Dinsdag a.s. zal gehouden worien
in de Ridderzaal, heeft kennis gege
ven
le. dat behalve de leden der Staten-
Generaal en zij, die in ambtscostuum
recht van toegang hebben, niemand
zal worden toegelaten, tenzij voorzien
van een toegangskaart.
Ten einde de strikte handhaving
dezer bepaling te bevorderen, zal deze
kaart bij den daarop aangeduiden in
gang van het gebouw vertoond moe
ten worden aan de zich aldaar bevin
dende ambtenaren van politie, die
zullen worden bijgestaan door boden
der Eerste en der Tweede Kamer;
2e. dat zij, die op hun toegangskaart
tot het gebouw zijn toegelaten, ver
zocht worden zich hij hun komst in
de Ridderzaal zonder verwijl naar de
voor hen bestemde plaatsen te bege
ven en hun plaats niet te verlaten.